فیلتر های جستجو:
فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲٬۲۶۱ تا ۲٬۲۸۰ مورد از کل ۲٬۳۵۳ مورد.
بررسی عوامل مؤثر در خروج امام حسین(ع) از مدینه (مطالعه موردی اوضاع فرهنگی)
حوزه های تخصصی:
یکی از مهم ترین مسائل قابل پژوهش در قیام امام حسین(ع)، مسئله خروج ایشان از مدینه است. برای شناخت عمیق و همه جانبه این پدیده، همچون هر پدیده تاریخی دیگر، نیاز به یک مطالعه فراگیر بسترشناسانه از اوضاع سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و... است. این مقاله در پی پاسخ به این پرسش اصلی است که تأثیر اوضاع فرهنگی مدینه بر خروج امام حسین(ع) از این شهر چگونه بوده است؟ فرضیه نویسنده آن است که امام حسین(ع)، مجبور به خروج از مدینه بوده و عوامل چندی از جمله وضعیت فرهنگی مدینه، در این مهم مؤثر بوده اند. پژوهش پیش رو تلاش کرده که با مطالعه متون تاریخی و غیرتاریخی و با روش توصیفی _ تحلیلی نشان دهد در بخش فرهنگی، حوزه علمی مدینه و مکتب خلفا، رواج اسرائیلیات، سیاست های فرهنگی امویان از جمله تخریب، مبارزه و تبلیغات منفی علیه اهل بیت:، گرایش اعتقادی کم رنگ اهل مدینه به ائمه: و اوضاع نامناسب دین داری در این شهر، از شاخصه های مهم اوضاع فرهنگی مدینه در عصر امام حسین(ع) بوده که ایشان را به این نتیجه رسانده که برای عدم بیعت با یزید مجبور به خروج از مدینه است.
تاثیرگذاری خواص در واقعه عاشورا
منبع:
پژوهشنامه معارف حسینی سال چهارم بهار ۱۳۹۸ شماره ۱۳
57 - 80
حوزه های تخصصی:
یکی از برهه های حساس تاریخ، واقعه خونین عاشوراست که خواص طرفدار باطل (امویان) آن را به راه انداختند. در این میان، از سویی، نقش خواصی که به دنیاطلبی،عافیت طلبی و مصلحت اندیشی نابخردانه، روی آوردند و از سویی دیگر، خواصی که شجاعانه به حمایت از امام حق برخاستند و در عرصه دفاع از ولی خدا استقامت کردند، در چگونگی شکل گیری نهضت عاشورا قابل تامل است ، بر این اساس عبرت های عاشورا و از جمله بررسی نقش افرادی که در این واقعه تاریخی تأثیرگذار بوده اند، روشنگر راه آینده خواهد بود ، در این نوشتار که با روش توصیفی – تحلیلی حاصل شد نشان می دهد که خواص و موضع گیری آن ها در حرکت توده مردم موثر بوده است در سیر کلی بحث و نگاه کلی به تاثیر گذاری خواص در واقعه عاشورا پرداخته شده است .
تأثیرپذیری تاریخ نگاری عاشورا از سیره عاشورایی امام سجاد (ع) (از آغاز تا دوره معاصر)
منبع:
پژوهشنامه معارف حسینی سال چهارم بهار ۱۳۹۸ شماره ۱۳
103 - 122
حوزه های تخصصی:
در شکل گیری و رونق تاریخ نگاری عاشورا از ابتدا تا دوره معاصر، عوامل زیادی نقش داشته است. تاریخ نگاری عاشورا عامل حفظ و تداوم جریان نهضت حسینی تا دوره معاصر شده است. تأکید و تشویق ائمه (علیهم السلام) بخصوص امام سجاد(ع) در پاسداشت و نگهداری واقعه کربلا، بیشترین تأثیر را بر تاریخ نگاران عاشورا از ابتدا تا عصر حاضر داشته است. در قرون نخستین اسلامی و همچنین پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، تاریخ نگاری عاشورا بیشترین تأثیر را از خطبه ها و روایات امام سجاد (علیهم السلام) پذیرفته است. لذا این پژوهش به تأثیرپذیری تاریخ نگاری عاشورا از سیره تبلیغی و سیاسی امام سجاد (علیهم السلام)، از آغاز تا عصر حاضر می پردازد. این پژوهش با دیدی توصیفی تحلیلی به تأثیرپذیری تاریخ نگاری عاشورا از سیره امام سجاد (علیهم السلام) می پردازد.<br />
حبیب بن مظاهر اسوه برتر ولایت مداری و فضایل اخلاقی
منبع:
پژوهشنامه معارف حسینی سال هفتم بهار ۱۴۰۱ شماره ۲۵
27 - 46
حوزه های تخصصی:
جامعه اسلامی، بیش از هر زمان دیگری، نیازمند به معرفیّ الگویی شایسته و ولایت مدار است که تمامی ابعادِ رفتاری اش با اسلامِ واقعی، هم خوانی داشته باشد. یکی از ای ن الگ وهای شایسته، حبیب بن مظاهر است که از نظر امام شناسی و فضایل اخلاقی، در اوج بزرگی بود. حبیب به رغم معصوم نبودن، دارای صفاتی است که او را از سایر اصحاب اهل بیت: جدا می سازد. در این نوشتار، سعی شده است با روش توصیفی - تحلیلی، شاخصه های ولایت مداری و فضایل اخلاقی وی با استناد به گزارش های تاریخی و روایات معتبر بررسی و تبیین شود.
راهکارهای امام سجاد(ع) برای حفظ حماسه عاشورا و دستاوردهای آن
منبع:
پژوهشنامه معارف حسینی سال پنجم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۱۹
31 - 52
حوزه های تخصصی:
امام سجاد(ع) بعد از شهادت امام حسین(ع) در حساس ترین دوره مسئولیت سنگین امامت و رهبری جهان تشیع را برعهده گرفت و سعی نمود دستاوردهای عاشورا را از گزند تحریف و نابودی حفظ کند. امام سجاد(ع) در حفظ دستاوردها عاشورا و تبلیغ آن از روش ها مختلف بهره برد، ایشان در روش "حکمت" با راهکارهای برهان و استدلال، مخاطب شناسی و رعایت مقتضیات حال توانست حقایق عاشورا را برملا کند. امام(ع) در شهر شام با بکارگیری دو روش "همراهی" و "مناظره" شامیان را از توطئه یزید آگاه نمود و فتنه خارجی نامیدن اهل بیت(ع) را خنثی نمود. امام(ع) در ایام اسارت با فرصت شناسی خویش بوسیله روش "موعظه و خطابه" و "پرسش و پاسخ" نهایت استفاده را کرد که نتایج آن، وقوع قیام های توابین و مختار و رسوایی یزیدیان می باشد.
مقام حسین بن علی (ع) در تفسیر و تاویل آیات قرآن کریم از دیدگاه تفاسیر فریقین
حوزه های تخصصی:
قرآن، کتاب انسان سازى است که انسان ها را به سوی سعادت و کمال هدایت می کند. حسین (ع) عِدْل و شریک قرآن است. این شراکت او با قرآن را پیامبر در حدیث ثِّقلَین تبیین نموده اند. کتابِ قرآن، صامت است و امام، قرآن ناطق. حسین بن علی(ع) به جهت ویژگی های خاصی که میان دیگر معصومان(ع) داراست، مورد توجه ویژه رسول اکرم(ص) و ائمه(ع) بوده است. در پژوهش حاضر می کوشیم به این پرسش پاسخ دهیم که دیدگاه های مفسران فریقین درباره منزلت امام حسین(ع) در قرآن، و نقش آن در اربعین حسینی چیست؟ بررسی تحلیل آیات متعددی در قرآن کریم حاکی از آن است که بسیاری از آیات این کتاب الهی، به صورت مستقیم یا غیر مستقیم، و با بیان تفسیر یا تاویل، در شان و منزلت سیدالشهدا(ع) نازل، و مورد توجه مفسرین فریقین قرار داشته و جایگاه والای ایشان را در این منابع اصیل اسلامی تبیین می نمایید.
سیمای امام حسین (ع) در احادیث نبویِ منابع حدیثی اهل سنت
منبع:
پژوهشنامه معارف حسینی سال ششم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲۲
7 - 22
حوزه های تخصصی:
اهل بیت پیامبر (علیهم السلام ) بویژه حسنین (امام حسن و امام حسین علیهما السلام) در بین اهل تسنن از جایگاه ویژه ای برخوردارند.منشاءآن روایات نقل شده ا ز پیامبر اکرم (ص) در فضائل و مناقب ایشان و تصریح و امر قرآن به مودت و پیروی از اهل بیت پیامبر (ص) می باشد.یکی از اهل بیت پیامبر (ص) که روایات زیادی از احادیث نبوی را به خود اختصاص داده ،امام حسین (ع می باشد. بازخوانی و گرد آوری این احادیث در یک نوشتار می تواند طالبان حقیقت را در شناخت جایگاه امام حسین (ع) در منابع و کتب حدیثی اهل تسنن یاری نماید و حقایق را آشکار نماید. نوشتار پیش رو با روش توصیفی و شیوه کتابخانه ای برای رسیدن به این هدف سامان یافت که حاصل آن چنین شد: در روایات نبوی نقل شده در منابع حدیثی اهل تسنن ،امام حسین (ع) ریحانه ی رسول (ص) ،سرور جوانان اهل بهشت ، محبوب خدا و پیامبر او ، از نخستین وارد شوندگان به بهشت ، هدایت گر و هدایت کننده و مهدی موعود از نسل او معرفی شده است.
آیین مقتل خوانی دهه اول محرم در شوشتر
منبع:
پژوهشنامه معارف حسینی سال هفتم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲۶
113 - 128
حوزه های تخصصی:
مقتل خوانی از دیرباز از مهم ترین جلوه های بیان مصائب جانسوز واقعه کربلا بوده است. روایت واقعه کربلا با هدف زنده نگاه داشتن اهداف متعالی قیام امام حسین7 علیه جور و ستم سالیان متمادی، توسط شیعیان در مناطق گوناگون ایران انجام می شده است. برای نمونه در مسجد آل طیب شهر شوشتر مقتل خوانی از دیرباز تا کنون پابرجا است. سبک مقتل خوانی خاص شوشتر، احتمالاً اولین بار توسط آیت الله آقا سید محمد مهدی آل طیب رواج یافته و هرساله در دوازده شب اول ماه محرم برگزار می شود. این سبک به مسجد آل طیب اعتبار ویژه ای بخشیده و آن را به گفته اهل فن «پایتخت مقتل خوانی خوزستان» قرار داده است. این مراسم از سوی اهالی شوشتر و شهرهای اطراف چندان مورد استقبال قرار می گیرد که مساجد، حسینیه ها، منازل، کوچه ها و خیابان های اطراف مسجد سرشار از جمعیت می شود. این پژوهش به روش توصیفی-تحلیلی در پی بازنمایی و معرفی آیین مقتل خوانی سنتی شهر شوشتر به کمک منابع کتابخانه ای و مطالعه میدانی است.
معرفی کتاب: موسوعه المقاتل الحسینیه
منبع:
پژوهشنامه معارف حسینی سال پنجم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۱۹
141 - 143
حوزه های تخصصی:
موسوعه المقاتل الحسینیه، 3 جلد، کربلا: انتشارات حرم مطهر حسینی، 1441 ق/ 2019 م
نکته هایی از معارف حسینی؛ عمرو بن قرظه انصاری
منبع:
پژوهشنامه معارف حسینی سال پنجم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲۰
139-141
نکته هایی از معارف حسینی
نکته هایی از معارف حسینی
منبع:
پژوهشنامه معارف حسینی سال پنجم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۱۹
137 - 140
حوزه های تخصصی:
توصیه های ناب بزرگان درباره روضه و اشک بر امام حسین. بزرگان بسیاری درباره مجلس روضه و اشک بر امام حسین(ع) توصیه هایی نموده اند که به قسمت های کوتاهی از آنها اشاره می شود.آیت الله قاضی;: «در عزاداری و زیارت حضرت سیدالشهدا(ع) مسامحه ننمایید. روضه هفتگی _ ولو دو سه نفر باشد _ اسباب گشایش امور است و اگر هفتگی هم نشد، دهه اول محرم ترک نشود».آیت الله بهجت;: «گریه بر سیدالشهدا (ع) از نماز شب بالاتر است».
بازنمایی امر قدسی در نمادهای مناسکی اربعین
منبع:
پژوهشنامه معارف حسینی سال ششم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲۴
83 - 108
حوزه های تخصصی:
مناسک عزاداری عاشورا بستر ظهور یک نظام نمادین قوی است که مهم ترین نقش را در باز تولید هویت شیعی، معنابخشی به حیات شیعیان و تقویت همبستگی میان آنها دارد. در این میان، به نظر می رسد استفاده از نمادها سهم بسزایی در تبادل سریع و ماندگارتر پیام های معنوی و قدسی میان زائران و ایجاد همبستگی میان آنها داشته است. در مقاله حاضر تلاش شده است تا با اتکاء به رویکرد تفسیری کلیفورد گیرتز که به خلق معنا توسط نمادها و اهمیت آنها در الگودهی و ایجاد همبستگی میان مؤمنان توجه دارد، به تفسیر نمادهای مناسکی اربعین و معانی قدسی پرداخته شود. در این پژوهش با استفاده از روش توصیف عمیق و جمع آوری اطلاعات به وسیله مشاهده مشارکتی بر اساس «نمونه گیری نظری» به عنوان ابزار اصلی و بررسی تصاویر شبکه اجتماعی اینستاگرام به عنوان ابزار مکمل انجام شده است. خروجی این مطالعه میدانی معرفی و تفسیر اپیزودهای معنایی است که توسط ابژه های نمادینی نظیر پرچم، کتیبه، پارچه نوشته، بنر، سربند، کوله، گهواره، ضریح، پنجه، پیکره، چفیه، عبا، تربت و پارچه متبرک در فضای مناسکی پیاده روی اربعین بازنمایی می شوند.
سیره تربیتی امام حسین (ع) در سیمای آیاتی سوره مریم (س)
حوزه های تخصصی:
در بین سوره های قرآن سوره مبارکه مریم به جهت ویژگی حروف مقطعه و مضامین آیاتی خود، بیش از سُوَر دیگر قرآن، رنگ و بوی حسینی دارد. وقتی در سیره تربیتی امام حسین از منظر آیاتی نگریسته می شود، به نظر می رسد سوره مریم بیش از سوره های دیگر قرآن، جریان تربیت حسینی را در خود نشان داده است. از این رو نگرش به فضای سوره مریم از منظر سیره تربیتی حسینی و بررسی مضامین آن، ارتباط تنگاتنگ قرآن و عترت را بیش از پیش جلوه گر می کند. این تحقیق به روش اسنادی و کتابخانه ای به واکاوی صفات و ویژگی های سیره تربیتی امام حسین در کاروان حسینی پرداخته و درصدد پاسخ به این پرسش است که جنبه آیاتی سلوک حسینی از منظر سوره مریم چگونه قابل فهم خواهد بود؟
ساختار نامه های امام حسین (ع)
منبع:
پژوهشنامه معارف حسینی سال ششم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۲۳
29 - 52
حوزه های تخصصی:
نامههای تاریخی به عنوان اسناد قابل اتکا برای اعتمادسازی، همواره مورد استفاده قرار گرفتهاند. پژوهش حاضر درصدد پاسخ به این پرسش است که ساختار نامههای امام حسین(ع) چگونه بودهاست؟ از امام حسین(ع) 28 نامه بر جای مانده است که برای پاسخ به پرسش اصلی پژوهش، نامهها از جهت ساختار بررسی شدند. ساختار نامهها ذیل سیزده عنواناز جمله: نوع نامه، فرستنده، گیرنده، کاتب، ناقل اصلی، منبع نقل، نوشت افزار، شروع نامه، مستندات درونی (قرآن و حدیث)، پایانِ نامه، حجم نامه، سیستم ارسال نامهها و موضوعات اصلی و فرعی نامههای امام حسین(ع) بررسی شدهاست. این پژوهش با هدف تطبیق ادبیات گفتاری و نوشتاری امام حسین(ع) با قرآن مجید و بهرهگیری امام از معدن فصاحت و بلاغت کلام وحی الهی انجام شدهاست.
بررسی تطبیقی اشعار عاشورایی الهامی کرمانشاهی و عباسقلی یحیوی اردبیلی از بُعد حماسی
منبع:
پژوهشنامه معارف حسینی سال هفتم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۲۷
69 - 92
حوزه های تخصصی:
واقعه بزرگ عاشورا مملو از پایمردی ها و حماسه هایی است که امام حسین و اصحاب بزرگوار آن حضرت، قهرمان آن بودند. بعد حماسی این واقعه، بیشتر از سایر ابعاد جلوه کرده و از برجستگی ویژه ای برخوردار است. در مقاله حاضر با نگرش تطبیقی، زمینه های حماسی، آیینی و عاشورایی در آثار الهامی کرمانشاهی و عباسقلی یحیوی اردبیلی بررسی شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که انعکاس ارزش های آیینی (دینی) و حماسی عاشورا از قبیل پایمردی، ایثار، مقاومت و مبارزه، ایستادگی در برابر بیدادگری اشخاص و حکومت های ظالم، ستایش آزادگی و آزادی خواهی، سازش ناپذیری در برابر ظلم، دعوت به مبارزه و پایداری در برابر بیدادگران، جهاد، شهادت و اندیشه های انقلابی تشیع با ارائه نمونه های تأمل برانگیز و آموزنده در این آثار ارائه شده است.
سیمای حبیب بن مظاهر در «حماسه کربلاء» سروده سعید العُسَیلی
منبع:
پژوهشنامه معارف حسینی سال هفتم بهار ۱۴۰۱ شماره ۲۵
79 - 92
حوزه های تخصصی:
در دیوان شعر عاشورایی، وصف یاران امام حسین(ع) گستره وسیعی را به خود اختصاص داده و چکامه های بسیاری در شعر پارسی و عربی به مدح، ثنا و توصیف این بزرگواران اختصاص دارد. یکی از این دلاورمردان، حبیب بن مظاهر است که وصف او در منظومه «حماسه کربلاء» جلوه ویژه ای یافته است. این منظومه سروده سعید العسیلی (1348-1414ق)، شاعر معاصر لبنانی است که در بیش از 6000 بیت به سیره امام حسین(ع) و یارانش پرداخته و حماسه آفرینی امام(ع) و اهل بیت(ع) و اصحابش را به زیبایی ترسیم کرده است. در مقاله حاضر سیمای حبیب بن مظاهر در این حماسه سترگ واکاوی و تبیین شده است. شایان ذکر است که شاعر در هفت چکامه و با تعابیری ادبی و آمیخته با زیبایی های بلاغی و تصاویر شعری به مهمترین اوصاف حبیب چون محبوبیت نزد پیامبر(ص) و اهل بیت(ع)، زهد و پارسایی، بینش و بصیرت، شجاعت و فداکاری پرداخته است.