فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱۴۱ تا ۱۶۰ مورد از کل ۱٬۱۰۴ مورد.
۱۴۳.

بررسی انواع بازیها و سرگرمیها و علل رواج آنها در دربار خلافت عباسی (سال 552 ـ 232 ق)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: خلفای عباسی نرد ش‍طرن‍ج چوگان اسب دوانی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ اسلام کلیات
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ اسلام و عرب تاریخ بنی عباس
تعداد بازدید : 191 تعداد دانلود : 458
فرهنگ و تمدن اسلامی با میراث های فرهنگی دیگر ملل، تأثیر و تأثراتی داشته است. از آن جمله بازی ها و سرگرمی ها که یا از سرزمین های همسایه اخذ شدند و یا ریشه در آداب و رسوم قبیله ای اعراب داشته اند. نگاه خلفای عباسی در دوره دوم به این بازی ها و بررسی علل رواج آنها، موضوعی این نوشتار است. شواهد حکایت از تاثیر شرایط سیاسی، فرهنگی و اقتصادی در نوع بازی ها دارد. علاوه بر این، رواج مکاتب فکری عقل گرایی و جبرگرایی و حمایت خلفا از هرکدام، در نوع تفریحات درباریان نقش داشت. علاقه خلفا به خوش گذرانی نیز در این امر مؤثر بوده است؛ به طوری که ندیمانی برای سرگرم کردن خلفا تربیت می شدند و مؤلفان، آثاری در شرح و آموزش بازی ها می نگاشتند. علاوه بر این، اهمیت برخی از بازی ها در تقویت فنون نظامی گری، موجب توجه مضاعف خلفا بدانها گردید.
۱۴۴.

بررسی زمان و تاریخ حصر مذاهب اربعه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تقلید مذاهب اسلامی تاریخ فقه حصر

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره کلیات مکاتب، رویکردها و روش ها
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ اسلام تاریخ تمدن اسلامی
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ اسلام و عرب تاریخ بنی عباس
تعداد بازدید : 549 تعداد دانلود : 730
به دلیل بی ضابطه و سلیقه ای بودن مفهوم اجتهاد و کاربرد آن در میان اهل سنت، به اضافه علل و اسباب دیگر، پراکندگی آرا و مذاهب فقهی بسیاری به وجود آمد. از بین ده ها مذهب فقهی موجود (138 مذهب) در قرون دوم و سوم هجری که مورد تقلید مردم قرار گرفته بود، تنها چهار مذهب حنفی، مالکی، شافعی و حنبلی به رسمیت شناخته و بقیه مذاهب به دست فراموشی سپرده شد. اینکه چنین پدیده ای در چه برهه ای از زمان به وقوع پیوست، به درستی معلوم نیست. محدوده زمانی این پدیده در کلمات مورخان از قرن سوم تا قرن هفتم امتداد یافته است. این پژوهش که سعی کرده ضمن نقد و بررسی آرا، از زمان و تاریخ حصر مذاهب یادشده خبر گیرد، در میان اقوال و آرای گوناگون، به جمع بندی چهار نظریه دست یافت که در این میان قول چهارم، یعنی قرن هفتم به واقع نزدیک تر می نمود.
۱۴۶.

بررسی زیارتگاه های مبتنی بر رؤیا در مصر و شام(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:

کلید واژه ها: مصر زیارتگاه های اسلامی خواب و رؤیا شام و حلب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 399 تعداد دانلود : 648
زیارتگاه های مبتنی بر خواب و رؤیا از دیرباز تاکنون در مناطق مختلف اسلامی وجود داشته است. در منابع تاریخی به تعداد قابل توجهی از این گونه زیارتگاه ها در دو سرزمین مصر و شام اشاره شده است. توجه پیروان ادیان از جمله مسلمانان به معنویت و در بسیاری موارد، وجود علاقة وافر به پیامبران(ع)، شخص رسول اکرم(ص)، صحابه و اهل بیت(ع) ایشان را می توان از جمله عوامل شکل گیری این زیارتگاه ها دانست. در این نوشتار با استناد به گزارش های نقل شده در منابع ـ البته بدون بحث از اثبات و یا نفی زیارتگاه های مذکور ـ تنها فهرستی از این زیارتگاه ها در حوزه جغرافیایی مورد نظر تهیه شده است.
۱۵۰.

تشکیل اتابکان زنگی، شروعی بر اتحاد و بیداری ممالک اسلامی در نخستین جنگ های صلیبی

کلید واژه ها: سلجوقیان بیزانس ایوبیان ج‍ن‍گ‍ه‍ای ص‍ل‍ی‍ب‍ی اتابکان زنگی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ اسلام تاریخ تمدن اسلامی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ اسلام و عرب تاریخ بنی عباس
تعداد بازدید : 326 تعداد دانلود : 810
تشکیل دولت اتابکان زنگی زمانی صورت گرفت که منطقه شام علاوه بر درگیری های داخلی بین حکام محلی عرصه تاخت و تاز حکومتهای همسایه و از همه مهمتر حکومتهای مسیحی بیزانس و جنگجویان صلیبی تبدیل شده بود. دولت زنگیان با تسخیر دولتهای کوچک منطقه توانست شام را در مقابل صلیبیان و بیزانس یکپارچه نماید و با فتح مصر و قسمتهایی از آناطولی، آماده ی هجوم همه جانبه به حکومت های مسیحی سواحل شرقی شد. هدفی که در زمان صلاح الدین ایوبی و فتح بیت المقدس تا اندازه ای محقق شده و در زمان حکام مملوک به ثمر رسید. در واقع دولت اتابکان زنگی، اولین دولتی بود که جهان اسلام را علیه صلیبیان متحد نمود و الگویی شد تا دولتهای پس از آن تا صد و پنجاه سال علم جنگ علیه جهان مهاجم غرب را به دوش کشند.
۱۵۱.

منبع شناسی کتاب «الجمل و النصرة لسید العترة فی حرب البصرة»(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ابومخنف شیخ مفید کتاب الجمل منبع شناسی عثمانیه واقدی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ اسلام کلیات
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ تشیع
تعداد بازدید : 836 تعداد دانلود : 12
نقش شیعه در دانش های مختلف ازجمله تاریخ نگاری قابل توجه بوده و میراث گران بهایی از علمای شیعه دراین زمینه موجود است؛ بسیاری نیز مفقود شده و تنها بخش هایی از آنها در منابع تاریخی اهل سنت برجای مانده است. تلاش برای بازسازی کتب مفقوده شیعه از یک سو و تصحیح محققان پرتلاش برای ارائه متون برجای مانده از سوی دیگر، برای تبیین هرچه بهتر نقش شیعه در تمدن اسلامی مورد توجه جدی قرار گرفته است. یکی از متون کهن تاریخی شیعه که جایگاه مهمی در تاریخ نگاری شیعه دارد و طی چند سال گذشته تصحیح شده، کتاب الجمل تألیف شیخ مفید است. با توجه به اهمیت این منبع کهن مناسب می باشد تا هرچه بهتر وجوه مختلف کتاب مورد توجه قرار گیرد. آنچه بسیار مهم می نماید، نقد و بررسی منابع این کتاب است تا بتوان قضاوت دقیق تری برای ارزش گذاری آن داشت.
۱۵۲.

بررسی زمینه های شکوفایی تمدن اسلامی در قرون نخستین

کلید واژه ها: نهضت ترجمه عصر طلایی فرهنگ و تمدن قرون اولیه ملل مغلوب

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه باستان شناسی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ اسلام تاریخ تمدن اسلامی
تعداد بازدید : 375 تعداد دانلود : 628
برآیند گسترش دین اسلام در سرزمین های وسیع و به تبع آن، ایجاد بستری نو و حضور متفکرانی که در این چهارچوب فرصت اندیشه و باز اندیشی یافتند، تمدنی درخشان بود که البته به ناحیه خاصی تعلق نداشت و تنها نام فرهنگ و تمدن اسلامی برازنده ی آن بود. همه ی تمدن های تحت حوزه ی نفوذ اسلام، بخش برجسته ی فرهنگی خود را به حوزه ی اسلام آوردند و کار ویژه ی دین اسلام این بود که امکان سازش و همکاری میان این فرهنگ های متفاوت و گاه متناقض را با آموزه های خود فراهم کرد و از تفاوت ها فرصت ساخت. با روی کار آمدن عباسیان و خصوصا از عصر هارون به بعد، عوامل متعددی موجب شکل گیری نهضت های علمی و فکری مهمی در تمدن اسلامی شدند که بغداد و دیگر شهرهای بزرگ اسلامی را به قلب تپنده ی علمی جهان آن روزگار تبدیل کرد. هدف از این پژوهش شناخت عناصر و ارائه الگویی از همبستگی آن ها در این پروژه طلایی کم نظیر است.
۱۵۳.

بررسی تطبیقی جایگاه مادر در فرهنگ جاهلی و اسلامی(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: مادر نسب فرزند صدر اسلام جاهلیت

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ اسلام و عرب جزیره العرب قبل از اسلام
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ اسلام تاریخ فرهنگی و اجتماعی اسلام
تعداد بازدید : 748 تعداد دانلود : 846
جایگاه زنان در جاهلیت، از موضوع های مورد توجه پژوهشگران است. با نگاهی اجمالی مشخص می شود که پژوهشگران به گونه ای ناقص به کندوکاو در مباحث خانوادگی و فردی در جاهلیت پرداخته اند. در مباحث جایگاه زن در جاهلیت بیشتر به مسئلة دخترکشی و انواع ازدواج و طلاق در جاهلیت پرداخته شده و از تبیین دیگر ابعاد حیات زنان، به ویژه جایگاه مادر غفلت گردیده است. بر این اساس، در این پژوهش تلاش شده است به منظور فهم دقیق تر جایگاه مادر در جاهلیت و صدر اسلام، پاسخی برای این پرسش ها یافت شود: مادران در عصر جاهلی از چه جایگاهی برخوردار بودند؟ آیا آنها نیز همچون همسران و دختران از موقعیت پَستی برخوردار بودند یا جایگاهی بهتر داشتند؟ آیا در اسلام همة آداب و رفتارهای جاهلیان، به چالش کشیده شده است؟ یا آنکه اسلام برخی از این معارف را که منطبق با معیارهای پذیرفتنی است، تأیید کرده؟ در این مقاله، مباحثی همچون وضعیت انتساب به مادران، نقش مادر در تربیت فرزند و نقش مادر در نام گذاری فرزند، به گونه ای تطبیقی میان جاهلیت و اسلام بررسی می شود.
۱۵۵.

عملکرد کرامیان در گسترش اسلام در شرق ایران با تکیه بر نقش محمد ابن کرام

کلید واژه ها: شرق ایران گسترش اسلام کرامیه محمد ابن کرام

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی صفاری فرهنگی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ اسلام
  3. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه تاریخ ادیان
تعداد بازدید : 679 تعداد دانلود : 880
محمد بن کرام سیستانی (255- 190ق) در نیمه اول قرن سوم در شرق ایران و خراسان و سیستان فعالیت خود را آغاز کرد. او که روشی جدید و بینابین در میان فرق اسلامی به وجود آورده بود، پایه گذار مکتبی شد که برای سه قرن شرق ایران را در برگرفت. اندیشه جدید با گرایش به مکتب حنفی و اندیشه ارجاء و روشی عارفانه ـ زاهدانه به فعالیت پرداخت و بنا به نظر برخی منابع توانست مردم بسیاری را به سوی خود جلب کند. شیوه متساهلانه این فرقه به نحوی بود که مردم غیرمسلمان هم به آن جذب می شدند. ابن کرام و دیگر رهبران کرامی بعد از او در میان مردم و حتی برخی مناطق غیر مسلمان چون غور، غورجه، تخارستان و فرارودان نفوذ کرده و با تعالیم خود مردم را به اسلام و تعالیم کرامی فرا خواندند. بعد از ابن کرام که اصولاً با حاکمان سر سازگاری نداشت، دیگر کرامیان مورد توجه حاکمان و سلاطین قرار گرفتند و حتی سلاطین بزرگی چون سبکتگین و محمود غزنوی و پادشاهان بزرگ غوری یعنی غیاث الدین و شهاب الدین به این فرقه معتقد گشته و از آن حمایت کردند.
۱۵۶.

علم انساب نگاری و جایگاه آن در طبقه بندی علوم(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: نسب نسابه انساب نگاری روش ها و سبک های انساب نگاری

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره کلیات رابطه تاریخ با علوم دیگر
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ اسلام تاریخ تمدن اسلامی
تعداد بازدید : 781 تعداد دانلود : 776
نسب شناسی یکی از معدود علوم نزد عرب جاهلی بود که پس از اسلام توانست با آموزه های اسلامی همزیستی یافته و به بقای خویش ادامه دهد یا به گونه ای که حتی با پشتوانه برخی احکام اسلامی، کاربردهایی نیز بیابد. در نتیجه در دوره اسلامی کتاب های بسیاری دراین باره تدوین گردید و انساب نگاری اسلامی به وجود آمد. دانشمندانی که به تقسیم بندی علوم در کتاب هایشان پرداخته اند نیز به مرور زمان آن را به عنوان یک علم پذیرفتند و مؤلفان کتاب های انساب نیز برای تأیید جنبه علمی بودن آن، روش ها و اصطلاحات خاص این علم را در کتاب هایشان به کار گرفتند؛ این نویسندگان را می توان در مکاتب خاصی دسته بندی کرد. این نوشتار بر آن است تا جایگاه دانش انساب را در طبقه بندی علوم بیان کرده، آنگاه روش ها و اصطلاحات خاص این علم و مکاتب مربوط به آن را برشمرد.
۱۵۷.

ادوار تاریخی و فلسفة تمدن اسلامی و نسبت آن با تاریخ تمدن غرب(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: مدرنیته جهانی شدن مدرنیزاسیون تمدن اسلامی تمدن غربی جنگ های صلیبی ایران و صفویه

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه باستان شناسی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ اسلام تاریخ تمدن اسلامی
تعداد بازدید : 150 تعداد دانلود : 911
تمدن اسلامی از موضوعات مهمی است که نه فقط به هویت جهان اسلام بازمی گردد، بلکه در زمانه ای که تمدن غرب خود را بی رقیب دیده است، می تواند در هویت یابی دنیای اسلام بسیار مؤثر باشد؛ اما این که این تمدن چه فراز و فرودهایی را طی کرده است و این فراز و فرودها با تمدن غربی چه نسبتی برقرار می نماید ازجمله مواردی است که می تواند موضوع تحقیق باشد. همچنین در بحث از تحولات علمی و اجتماعی در تاریخ بشر معمولاً سه دورة یونان، قرون وسطی، و عصر جدید به منزلة شاخص و مبنا قرار می گیرد؛ در حالی که این تقسیم بندی تاریخی بیش تر تاریخ علمی و اجتماعی اروپا و مغرب زمین را شامل می شود. در این مقاله به بحث از دوره بندی علمی و اعتلا و انحطاط تمدن اسلامی در ابعاد مختلف طی پنج تحول بزرگ تاریخی می پردازیم. از این پنج دوره، دو دوره انحطاط و سه دوره اعتلا را می توان پژوهش کرد. امروز ما در سومین دورة اعتلا و پنجمین فراز از تحول تمدن اسلامی قرار داریم. این مهم می تواند در نسبت با تاریخ تمدن غرب و تحولات آن در نگاهی تطبیقی و نقدگونه، نگاهی جامع در هر دو حوزة تمدنی به ما ارزانی دارد.
۱۵۸.

نقش ایرانیان در تشکیلات مالی و دیوانی دولت خلفا

نویسنده:

کلید واژه ها: منابع مالی ایرانیان نظام دیوانی دولت خلفا دبیران و مستوفیان

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ اسلام و ایران
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ اسلام تاریخ فرهنگی و اجتماعی اسلام
تعداد بازدید : 790 تعداد دانلود : 473
اسرزمین هایی که مسلمانان در خارج از شبه جزیره عربستان گشودند، در حوزه های گوناگون ازجمله نهادهای تمدنی و مقررات مالی با هم تفاوت هایی داشت. مسلمانان ضمن اجرای احکام کلی اسلام در حوزه های اداری و مالی، به مصلحت حکومت خود دیدند که مقررات بومی و سرزمینی را در جهت پیشبرد اهداف و مقاصد خویش به خدمت گیرند. حکمرانان مسلمان در ایران به لحاظ سابقه تمدنی با نظام بالنسبه جامعی در امور مالی و اقتصادی مواجه شدند که از پیچیدگی های خاص برخوردار بود. تغییر نظام مالیاتی ایران لااقل در کوتاه مدت به سود آنان نبود. ازاین رو، نظام مالیاتی ساسانی را به خصوص در دو بخش، حفظ و از آن تأثیر آشکار پذیرفتند: 1. نظام دیوانی و مستوفی گری حقوق دولتی 2. مالیات بر اراضی به ویژه خراج اعم از میزان، چگونگی و زمان اخذ. در این مقاله، تأثیرپذیری نظام مالی دولت خلفا از نظام مالیاتی و دیوانی ساسانی و نقش ایرانیان در اداره سازمان مالی و اداری مسلمانان مورد بررسی قرار می گیرد و خواهیم دید که لااقل تا اواخر قرن نخست هجری، نه تنها کارگزاران مالی ایرانی عهده دار اخذ حقوق دولتی و تنظیم دیوان های مالی بوده اند بلکه این مهم را تا اواخر این قرن به زبان فارسی ثبت و ضبط می کردند و در نهایت به پیشنهاد خود ایرانیان و توسط آنها دیوان ها به زبان عربی ترجمه شد.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان