فیلتر های جستجو:
فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۵۶۱ تا ۵۸۰ مورد از کل ۵٬۰۴۳ مورد.
حوزه های تخصصی:
شیخ کلینی در کتاب کافی تنها یک بخش با 257 حدیث را به «ابواب التاریخ» اختصاص داده که از پنج جنبه: طریقه نقل، اتصال سند، مشایخ بدون واسطه و با واسطه کلینی و راویان از امام این احادیث را مورد ارزیابی قرار دادیم. کلینی بیشتر روایات تاریخی خود را از مشایخ قمی خود اخذ کرده که در منابع رجالی موجود، می توان بر وثاقت و سلامت مذهب بیشتر مشایخ او پی برد، و تعدادی که وثاقت و مذهب آنها احراز نشده اند، به دلیل عدم وجود اطلاعاتی از آنان است، و نه عدم وثاقت و سلامت مذهب. کوفی ها بیشترین سهم را در نقل این روایات به خود اختصاص داده اند و بر همین مقیاس می توان فهمید که بیشتر روایات کتاب کافی از مشایخ قمی و توسط راویان کوفی نقل شده است.
روش فقه الحدیثی فیض کاشانی در وافی(مقاله ترویجی حوزه)
منبع:
حدیث و اندیشه پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۲۶
122 - 137
حوزه های تخصصی:
یکی از بزرگان و عالمانی که تلاش و جهادی کم نظیر در عرصه فقه الحدیث داشته، مرحوم ملا محسن فیض کاشانی با اثر خود، «الوافی» است که با طرح و نگاهی ژرف به مباحث فقه الحدیثی، به حق این مباحث را به اوج رساند. این پژوهش با روشی توصیفی– تحلیلی، انجام گرفته و درصدد است به واکاوی روش ها و مبانی فقه الحدیثی فیض کاشانی در کتاب «وافی» بپردازد. نتایج پژوهش، گویای این واقعیت است کهملامحسن فیض به ریشه لغوی و معنای اصطلاحی مفردات و لغات حدیث التفات ویژه ای داشته است؛ و به مباحثی چون «سبب و فضای حاکم بر صدور روایت»؛ «سیاق حدیث»؛ «جایگاه متن و سند حدیث» و «خانواده حدیث» در مباحث فقه الحدیثی روایات، التزام ویژه ای داشته است. .
اعتبار سنجی توثیقات و تضعیفات رجالیان
منبع:
پژوهش های رجالی سال اول ۱۳۹۷ شماره ۱
31-54
حوزه های تخصصی:
شناسایی أحوال راویان از حیث وثاقت و ضعف، وابسته به اقوال رجالیان است. مقاله حاضر به بررسی ارزش قول رجالی در توثیقات و تضعیفات می پردازد و به اشکالات بحث، به خصوص دو اشکال عدم حجّیّت قول ثقه در موضوعات و حدسی بودن این اِخبار، پاسخ داده و در اثبات این نظر که خبر واحد در موضوعات حجّت است، می کوشد. نیز مدعی است در صورت پذیرش اشکالات، قول رجالی را از باب حجّیّت قول خبره می توان مدلل کرد و حجیت آن را از باب ظنّ خاص (علمی) اثبات کرد و در این صورت، دیگر نوبت به انسداد صغیر نمی رسد.
بهداشت دهان و دندان از منظر روایات اهل بیت(ع) و علوم جدید(مقاله پژوهشی حوزه)
منبع:
پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی سال پنجم بهار و تابستان ۱۳۹۷شماره ۸
113 - 130
حوزه های تخصصی:
اهل بیت پیامبر اسلامa، آموزه های طبی فراوانی دارند که، حاوی شگفتی ها و نکات علمی بسیاری می باشد. از جمله آنها آموزه های بهداشتی و درمانی در موضوع دندانپزشکی است که در این نوشتار، آن آموزه ها جمع آوری و به روش توصیفی تحلیلی با دانش نوین مقایسه و تطبیق شده و برخی از نکات علمی آنها از نظر دانش دندانپزشکی تبیین گردیده است، به دلیل اینکه کشف واقعیت های علمی از روایات اهل بیتb، می تواند موجب شناخت برون مذهبی ایشان گردد. برخی یافته های نوشتار حاضر این است که اهل بیتb پیشگیری را مقدم بردرمان دانسته و بر مسائل بهداشتی مانند: مزمزه کردن آب در دهان و مسواک زدن تأکید زیادی دارند. در روایات، مسواک با چوب درختی بنام اراک توصیه شده که فواید آن از نظر فیزیکی و با آنالیز فیتوشیمیایی ثابت شده است. برخی مواد طبیعی این گیاه مانند: کلرور سدیم، فلوراید، ویتامین c و ... نقش ویژه ای در جلوگیری از پوسیدگی دندان دارند. همچنین برخی خوراکی ها از جمله: کندر، سرکه، نمک و کف دریا، انار با پیه و هندوانه ابوجهل از جمله موادی هستند که در روایات توصیه شده و از نظر علم امروز تأثیر آنها در پیشگیری و درمان مشکلات دهان ودندان ثابت شده است.
مطالعه تحلیلی سیر پژوهش های غربی در حدیث امامیه(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
حدیث پژوهی سال دهم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱۹
251-278
حوزه های تخصصی:
شناخت ادوار تاریخی مطالعات و پژوهش های انجام شده در حدیث امامیه از سوی خاورشناسان، مقدمه ای است بر کشف نظریات، اندیشه ها، رویکرد ها و نقاط عطف موجود در هر دوره. در برآیند توجهات، پژوهش ها و نظریات ارائه شده در این باب، به لحاظ گذار تاریخی و سیر تطوری آثار خاورشناسی، چهار دوره زمانی متصور است که به طبع در هریک از ادوار می توان هم پوشانی ها و تلاقی گاه هایی یافت. همچنین، در هریک از اداور تاریخی، نقاطی بر پدیداری رویکردی نو در آن دوره وجود دارد. این نقاط مهم تاریخی، سرآغاز هر دوره به شمار می آیند و گاه با برآمدن یک پژوهش، گاه با ظهور یک خاورشناس و گاه با رخ دادن یک رویداد نقطه یابی می شوند. نوشتار حاضر بر آن است تا نقطه های عطف موجود در هر دوره را شناسایی کرده، بر آن اساس ابتدا و انتهای ادوار را برکاویم. شناساندن جریان غالب در هر دوره و ارائه تصویری روشن از تلاش مطالعاتی غربیان در باب حدیث امامیه از آغاز تاکنون، غایتی است که این پژوهش در پی آن است.
بازشناسی احادیث مختص شیعه از میان احادیث مشترک فریقین درباره دجّال(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
حدیث پژوهی سال دهم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱۹
151-172
حوزه های تخصصی:
در جوامع روایی اهل تسنن و شیعه، روایات فراوانی درباره دجّال وجود دارد. با این حال پاره ای از روایات به ویژه روایات سنی، به جوامع روایی شیعه راه یافته است. این مقاله با روش گردآوری کتابخانه ای و با مراجعه به منابع شیعه و اهل تسنن و با شیوه توصیفی تحلیلی(تحلیل محتوایی) برای اولین گام در تبارشناسی روایات مربوط به دجّال، به بازشناسی روایات شیعی و سنی در جوامع روایی فریقین در موضوعات وقایع زمان خروج دجّال، مکان خروج دجّال، زمان خروج دجّال، مکان های ایمن از فتنه دجّال و محل کشته شدن پرداخته و به این نتیجه دست یافته است که درخصوص موضوع فتنه دجّال و ریزعنوان های آن، از میان روایات فراوان موجود در جوامع روایی شیعه، فقط تعداد چهارده روایت، روایت شیعی به شمار می آید و بقیه روایات عامی هستند . نیز تعداد روایات جوامع روایی اهل سنّت بیشتر از روایات جوامع روایی شیعه است.
نقش انقلاب اسلامی در گسترش حدیث پژوهشی(مقاله پژوهشی حوزه)
حوزه های تخصصی:
در دامنه پدیده حدیث و پژوهش میراث عظیم روایی در طول تاریخ به وجود آمد. در دوره معاصر و با وقوع انقلاب اسلامی ایران در سال 1357 با محوریت شعارهای اسلامی، به حدیث بیش از پیش توجه گردید و در ابعاد مختلف، حدیث پژوهی شکل رشدیافته تری به خود گرفت و موجب تأسیس دانشکده ها، مراکز تحقیقاتى حدیثى و. . . گردید. یکی از عرصه های رشد و توسعه در دانش حدیث، در بخش پژوهش آن است. اینکه در چه شاخصه های پژوهشی و به چه میزان رشد داشته؟ پرسشی است که در نوشتار پیش رو پاسخ داده شده است. با بررسی انجام شده در شاخصه های مهم پژوهش دانش حدیث، همچون: مجلات، پایان نامه ها، انتشارات، کتابخانه ها و. . . پس از پیروزی انقلاب اسلامی رشد قابل توجهی داشته، به گونه ای که در برخی موضوعات پژوهشی طلوع و رشد آن فقط پس از پیروزی انقلاب بوده است. پرسشی است که در نوشتار پیش رو پاسخ داده شده است. با بررسی انجام شده در شاخصه های مهم پژوهش دانش حدیث، همچون: مجلات، پایان نامه ها، انتشارات، کتابخانه ها و. . . پس از پیروزی انقلاب اسلامی رشد قابل توجهی داشته، به گونه ای که در برخی موضوعات پژوهشی طلوع و رشد آن فقط پس از پیروزی انقلاب بوده است.
نقش و کاربرد حدیث در مباحث الفاظ اصول فقه(مقاله پژوهشی حوزه)
حوزه های تخصصی:
این نوشتار با روش استقرایی تحلیلی به دنبال نقش و کاربرد حدیث در مباحث الفاظ علم اصول فقه است، مبحث الفاظ یکی از مباحث گسترده اصول فقه است که ماهیت اعتباری و تحلیلی داشته، و اهمیت گسترده ای در استنباط احکام فقهی از متون آیات و روایت دارد. پرسش اصلی این پژوهش این است که حدیث در مباحث الفاظ علم اصول فقه چه نقش و کاربردی دارد، و این مبحث به چه میزان مبتنی بر حدیث است؟ در مباحث الفاظ علم اصول احادیث به عنوان نمونه و شاهد بر ظهور الفاظ در معانی به کار می رود. این کاربرد صحیح و تام است. برخی از موارد ظاهر کلمات اصولیون استدلال به حدیث است، که با تأمل و دقت در موارد آن می توان آن را به عنوان تطبیق قاعده «ادل دلیل علی امکان الشیء وقوعه» دانست. یعنی با استناد به حدیث، معنا را ثابت می کنند، و در حقیقت استناد به حدیث، برای اثبات وجود ظهور برای لفظ در لغت عرب است. در این نوشتار به نمونه هایی از کاربرد حدیث در مباحث مختلف الفاظ همچون: مشتق، اوامر، نواهی، واجب تعبدی و توصلی، وقوع امر بعد ازحظر، دلالت امر بر فور و تراخی، مفاهیم، عام و خاص بحث شده است.
نقش سیره و احادیث امام رضا(ع) در ساماندهی اخلاق مدیریتی(مقاله پژوهشی حوزه)
حوزه های تخصصی:
مدیریت اسلامی، توان اداره نمودن یک مجموعه، برای رسیدن به اهدافی مشخص، طبق اخلاق و توحید اسلامی است. از آنجا که یکی از بخش های مهم مدیریت، اخلاق مدیریتی است و به این مهم، کمتر پرداخته شده، این نوشتار با استفاده از سیره و احادیث امام رضاg که نقش بسیار پررنگی در تبیین مدیریت اخلاقی برای نسل های مختلف دارد، کوشیده است، بخشی از این خلا را پر کند. نتایج پژوهش نشان می دهد، مدیر باید شرایط خاصی مانند علم، بردباری، اخلاق نیکو و خداترسی در تمامی بخش های مدیریتی را داشته باشد و وظیفه شناس و متواضع برخورد کند و با تلاش و برنامه ریزی به اهداف سازمان کمک کند. روش تحقیق این پژوهش توصیفی تحلیلی است و جمع آوری داده ها به صورت کتابخانه ای از کتب شیعی انجام شده است و از احادیث امام رضاg نکات مدیریتی استخراج و روشن سازی شده است.
تحلیل و بررسی روایات نفی کننده ی رابطه دین و سیاست
منبع:
مطالعات حدیث پژوهی سال سوم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۶
50 - 67
حوزه های تخصصی:
مضمون برخی از روایات حاکی از دعوت به قیام قبل ازظهور می باشد و برخی دیگر شیعیان را از شرکت در هر قیام و مبارزه ای قبل از تحقّق نشانه های ظهور، منع می کند و از سویی منکران تلاش برای تشکیل حکومت، به روایات تقیّه نیز استدلال کرده اند.آنان، از احادیث تقیه، چنین برداشت کرده اند که تا فرا رسیدن ظهور حضرت حجت ، زمان ما، زمانِ تقیّه است. در مقاله به تحلیل و بررسی مفاد این گونه از روایات پرداخته ایم که روشن می شود که هیچ یک از این روایات نمی تواند مشروعیّت قیام و حکومت در عصر غیبت را زیر سؤ ال ببرد، بلکه این گونه روایات، قیام هایی را ممنوع و محکوم به بطلان می داند، که دارای شرایط لازم نیست و یا به خاطر اغراض فاسد و امیال و هواها و هوس ها انجام می شوند.
تحلیل احادیث طینت و رابطه آن با اختیار انسان
منبع:
مطالعات حدیث پژوهی سال سوم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۶
15 - 49
حوزه های تخصصی:
موضوع سرشت، طینت و خمیرمایه اولیه ساخت انسان ازجمله مطالبی است که در منابع روایی به آن پرداخته شده است. شیعه و عدلیه از یک سو قائل به حسن و قبح عقلی هستند و بر اراده و اختیار انسان پافشاری می کنند و از سوی دیگر با یک سلسله احادیث و روایاتی مواجه می باشند که حکایت از جبر و محدودیت انسان ها دارد. ظاهر این احادیث بیانگر این موضوع است که خداوند طینت انسان ها را متفاوت آفرید و از همان ابتدا طبیعت برخی را بهشتی و طبیعت برخی دیگر را جهنمی دانست. به همین سبب علما و بزرگان راه حل های مختلفی را جهت حل این موضوع ارائه نموده اند؛ تحقیق حاضر این راه حل ها را گزارش، نقد و بررسی کرده و به این نتیجه رسیده است که در بررسی این اخبار معلوم می شود که اختلاف انسان ها در طینتشان امری طبیعی، موجه و لازمه اجتناب ناپذیر نظام خلقت است؛ و اختلافات ناشی از طینت که در اخبار طینت بیان شده است به نحوی نیست که اختیار را از انسان سلب کند؛ بلکه نقش ماده اولیه خلقت و طینت انسان ها در حد اقتضاست نه بیش از آن. از بین ادله و وجوهی که در جمع بین اخبار طینت و اختیار انسان ذکرشده است، به نظر می رسد بهترین وجه جمع بیان شده نظریه علامه طباطبایی(ره) باشد که قائل است اخبار طینت مربوط به عالم مثال است که با این وجه جمع، مضمون این اخبار مستلزم جبر و سلب اختیار از انسان نمی گردد.
توثیق دراسه تعالیم عصمه الأئمه فی وصیه الإمام علی (ع)؛ نقد نظریه عبدالرحمن الجمیعان(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
تعتبر وصیه الإمام علی إلى ابنه الحسن (علیهما السلام) واحده من أهم رسائل نهج البلاغه، والتی تسببت فی العدید من التحدیات لتعالیم عصمه الأئمه فی مذهب التشیع. فی هذا الصدد، یستنتج عبد الرحمان الجمیعان أحد علماء السلفیین بتحلیل هذه الرساله، أن الأئمه لیسوا معصومین من وجهه نظر الإمام علی (ع)، ویثبت عدم توافق تعالیم العصمه مع نهج البلاغه. فی هذه الدراسه، سیتم انتقاد هذه النظریه بالاستعانه بمنهج النقد الداخلی والخارجی. بینا فی النقد الداخلی أن المخاطب فی هذه الرساله هو من بنی آدم، وأن العصمه لاتتعارض مع مفهوم الخطیئه والذنب؛ فالأوامر والنواهی الموجهه إلى المعصوم ذات جانب إرشادی والمصعوم یحتاج فی علمه اللدنی إلى الله. فی النقد الخارجی، بینا أن هذه النظریه لاتتفق مع مختلف فقرات نهج البلاغه، والتی تم من خلالها شرح تعالیم العصمه.
نقد و بررسی ترجمه قرآن حسین انصاریان
منبع:
احسن الحدیث سال سوم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۵
87-107
حوزه های تخصصی:
پژوهشی نو در گونه شناسی مدالیل روایات تفسیری و فواید آن(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
حدیث پژوهی سال دهم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱۹
45-76
حوزه های تخصصی:
بنا بر دلایل قرآنی، روایی و عقلی، باید در فهم قرآن از احادیث پیامبر 2 و اهل بیت k مدد گرفت. لذا گونه شناسی روایات تفسیری به منظور درک درست و عمیق از معرفتی که هر گزاره روایی در ارتباط با محوری از آیه به دست می دهد، از ضروریات فهم قرآن و حدیث است. طی یک تحقیق، با بررسی چند هزار روایت تفسیری و مداقه در آن، همه گونه های روایات تفسیری به دو بخش کلی تقسیم شده است: 1. گونه هایی که مرتبط با مدلول آیه است؛ 2. گونه هایی که مرتبط با مدلول آیه نیست. در این مقاله، گزارش بخش اول با روش تقسیم ثنایی بیان شده است؛ بدین صورت که هر گزاره روایی که بیانگرمدلولی از الفاظ آیه است به دو قسم کلی «بیان معنا» و «عدم بیان معنا» تقسیم می شود. گزاره هایی که بیانگر معنایی از آیه است نیز به دو بخش قابل تقسیم است: یا بیان منطوق آیه، اعم از منطوق لغوی(شامل معنای واژگانی، معنای صرفی، معنای نحوی) و منطوق اصطلاحی(مخصوص شریعت اسلام(بطن و تأویل) و سایر شریعت ها) است یا بیانگر منطوق نیست بلکه بیانگر مفهومی از آیه شامل مفهوم موافق، مفهوم مخالف، دلالت های التزامی و... می شود. گزاره هایی که بیانگر مدلولی از آیه است اما آن مدلول از معانی آیه نیست، بیانگر مصداقی از آیه است. تبیین گونه ها به روش تقسیم ثنایی، ارائه گونه هایی جدید و تعریف متفاوت گونه شناسی و بیان فواید گونه شناسی از تمایزات این مقاله با سایر مقالات گونه شناسی است .
تحقیق در اسناد و متن حدیث «جف القلم بما هو کائن» با روش تحلیل محتوا(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
حدیث پژوهی سال دهم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱۹
173-206
حوزه های تخصصی:
احادیث «جف القلم» که در منابع حدیثی شیعه و سنّی با اسناد متعدد نقل شده، از جمله مستندات صوفیه، عرفا و برخی از مفسران است که تلاش کرده اند این احادیث را هماهنگ با موضوع جبر نشان دهند. برای رازگشایی مدلول اصلی، با استفاده از روش تحلیل محتوا که از ویژگی عینیت برخوردار است، حدیث مشترک در منابع شیعه و سنّی، مورد ارزیابی قرار گرفت. تحلیل کمّی نشان می دهد که توصیه های اخلاقی و مسئولیت انسان در قبال اعمال خود، در روز قیامت که دلالت بر مسئله اختیار انسان دارد، بیشترین موضوعات مطرح شده در حدیث هستند و بیانگر دغدغه اصلی پیامبر اکرم 2 در ایراد آن است. نمودارها و جداول بخش قیاس منطقی با شواهد مستقل نشان می دهد افعال منتسب به انسان نسبت به افعال منتسب به خدا و ضریب رخداد توأمی افعال انسان و ضمایر مربوط به او که به نقش آفرینی انسان در اعمال خود دلالت دارد، میزان بالاتری دارد وگویای وجود اختیار انسانی در انگیزه پیامبر اکرم 2 در بیان حدیث است. تحلیل کیفی نشان می دهد که عبارت «فجری القلم بما هو کائن» بیانگر تدبیر نظام علّی و معلولی عالم تکوین توسط خداوند در لوح محفوظ است. افزون بر آن، ارزش ها و رذایل اخلاقی و اختیاری می توانند به عنوان مانعی در برابر علل ناقصه در لوح محو و اثبات باشند و اثر نیک یا بد علت تامه(اسباب عامه) در لوح محفوظ را از بین ببرند.
نقش علمای فریقین ایرانی در گسترش معارف نهج البلاغه (به ویژه «ابویوسف یعقوب بن احمد»)(مقاله پژوهشی حوزه)
منبع:
پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی سال چهارم پاییز و زمستان ۱۳۹۶شماره ۷
115 - 131
حوزه های تخصصی:
نهج البلاغه به دلیل ویژگی های منحصر به فردش، از آغاز تألیف، مورد توجه مسلمانان اعم از شیعه و سنی در تمام ممالک اسلامی بوده است. ورود این کتاب به ایران نیز قبل از هر سرزمین دیگری، در همان سال های آغازین پس از تألیفش صورت پذیرفته است. بر اساس شواهد و قرائن تاریخی با اطمینان خاطر می توان ادعا نمود اولین کسانی که توجه ویژه به نهج البلاغه نموده و بر آن شروحی نوشتند، علمای شیعه ایرانی بودند؛ زیرا هشت شرح اولیه آن در جهان شناخته شده، از سوی علمای شیعه ایرانی نگاشته شده و این افتخار تا حدود دو قرن در انحصار آنان بوده است. در این میان، نقش علمای خراسانی، به ویژه نیشابوری به علت مرکزیت و جامعیت علمی اش در قرن 4 و 5 هجری بسیار برجسته است. از شواهد موجود، مانند نسخه های بسیار قدیمی و اجازات «نهج البلاغه» این گونه استظهار می شود که ابو یوسف یعقوب بن احمد بن محمد قاری نیشابوری، دانشمند و ادیب بزرگ نیشابوری، اولین کسی بود که نهج البلاغه را به ایران آورد و با برگزاری مجلس درس به تعلیم آن پرداخت. در حقیقت، با گسترش آن، سبب توجه سایر دانشمندان به این کتاب گران قدر و شرح و ترجمه نویسی آن شده است.
ظرفیت ادعیه اهل بیت علیهم السلام در تفسیر قرآن و نقش آن در مبانی انسان شناسی علوم انسانی
حوزه های تخصصی:
سخنان اهل بیت علیهم السلام که در مجموعه های حدیثی گردآمده، گنجینه ای است که می تواند بشریت را از ورطه هلاک نجات داده و به مسیر رشد هدایت نماید. در این میان ادعیه صادره از آن بزرگواران از جهات متعددی دارای امتیاز و برتری هستند. امتیاز ادعیه را می توان در سه محور گستردگی مخاطبان، غنای محتوا و ظرفیت سازی در تفسیر قرآن کریم ملاحظه کرد. از آن جا که ادعیه اهل بیت علیهم السلام آن گاه که به صورت الفاظ در می آیند، بیانگر شیوه ارتباط جلوه بشری آن حضرات با خداوند است؛ نیایش های مأثور از ایشان می تواند دلالت های مهمی در مبانی انسان شناسی علوم انسانی داشته باشد. مقاله حاضر ضمن تبیین قلمرو مخاطبان ادعیه به بررسی غنای محتوایی آن ها، و تأثیر این غنا و ظرفیت بر تفسیر قرآن کریم، و نیز دلالت های حاصله از این تأثیر بر کشف و تبیین مبانی انسان شناسی علوم انسانی می پردازد و به عنوان نمونه، نقش ادعیه در تبیین برخی مبانی انسان شناسی مانند: مسؤولیت، امانت داری، تربیت پذیری و تنوع انسانی را بررسی می کند.
اعتبارسنجیِ اسنادی نامه علل الاَحکام امام رضا(ع) با تأکید بر تحلیل وثاقتِ محمّد بن سنان(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
نامه نگاریِ امام رضا(ع) در پاسخ به سؤالاتِ محمّد بن سنان زاهری(م.220ق)، پیرامونِ تبیین علل احکام و شرایع، دارای اسناد متعدّدی است که در کتاب های عُیون أخبار الرضا(ع) و مَن لایَحضُرُه الفقیه مطرح شده اند. این اسناد و طُرُق، در نگرش ابتدایی و محضِ رجالی، به دلیل ضعف راویان، غیر معتبر و ضعیف به نظر می آیند؛ علاوه بر ضعف طُرُق، احتمال جعل مکاتبه به وسیله خودِ محمّد بن سنان نیز مطرح است. در این پژوهش، به ارزیابیِ انتقادیِ ضعف طُرُق این مکاتبه پرداخته شده و وثاقت راویان و اعتبار این اسناد، اثبات گردیده است. احتمال جعل مکاتبه به وسیله محمّد بن سنان نیز با ثبوت بسیاری از مضامین مکاتبه با عین الفاظ، و یا عبارات قریب به الفاظ در سایر روایات اهل بیت(ع)، و نیز نقل این مکاتبه توسّط محدّثان آگاه به احوال محمّد بن سنان، دفع می شود. پس از اثبات اعتبار مکاتبه، بر اساس سیرة عقلاییه، که بر اجتناب از گفتگو و یا نامه نگاریِ مفصّل با شخصی غیر قابل اعتماد و مشهور به کذب، در مسائل مهم و اثرگذار مانند تبیینِ علل و فلسفه احکام استقرار یافته است، این مکاتبة مفصّل و مهم، کاشف از اعتماد امام(ع) به این راوی دانسته شده، و وی در شمارِ ثقات اصحاب امامیّه پذیرفته می شود.
تحلیل جایگاه و مختصات حدیث نگاری ابن عقده؛ با تکیه بر روایات تاریخی او(مقاله ترویجی حوزه)
حوزه های تخصصی:
ابوالعباس، احمد بن محمد بن سعید بن عقده، یکی از محدثان زیدی قرن سوم و چهارم هجری است که بیش از سی عنوان کتاب، در حوزه های گوناگون علوم اسلامی نگاشته که اکثر قریب به اتفاق آنان، از بین رفته است؛ هرچند محتوای بخشی از آثار وی، در آثار بعدی آمده است. در این مقاله تلاش شده با توجه به احادیث بازمانده از ابن عقده در کتاب های گوناگون، موقعیت حدیثی و علمی وی بررسی شود تا مشخص شود او چه سهمی در گسترش و انتقال علوم اسلامی داشته است. در نهایت در این پژوهش، اثبات می شود ابن عقده در مهم ترین حوزه های اسلامی (اخلاق، تاریخ، تفسیر و فقه) کتاب نگاشته که سهم تاریخ، از همه آن ها بیشتر است و در حوزه تاریخ، در سه گرایش (تاریخ اسلام، رجال و مناقب نگاری) تألیف شده که سهم مناقب نگاری، از آن دو گرایش دیگر، بیشتر است.
توثیق نهج البلاغه وتأریخه علی ضوء المعاییر الأدبیه والبلاغیه: دراسه تحلیلیه لأول بحث غربی منهجی حول نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
دخلت دراسات المستشرقین حول حدیث الشیعه مجالات تخصصیه وجدیده، وذلک بالتزامن مع انتصار الثوره الإسلامیه، وبالتحدید فی العقدین المنصرمین، فأصبحت تغطی جانبا واسعا من الدراسات التی تدور حول الحدیث الشیعی وتفسیر نص الروایات ودراستها، فقد کانت دراسه «التحلیل الانتقادی لنهج البلاغه» منطلقا لتلک الأبحاث، کما شکلت منعطفا فی قضیه نهج البلاغه فی مراکز الغرب العلمیه، ونظرا إلى المساعی الثمینه التی بذلت فی تلک المجالات، أصبحت نهج البلاغه لافته لنظر الباحثین. إنّ تقدیم تأریخ موثوق به حول نهج البلاغه واستعاده تلک الوثائق التی لم تلتف إلیها الأنظار وبقت مغفوله، فی النصوص العربیه القدیمه، ومَعرِفَهِ مفردات الخطب والرسائل فی الأشعار والنصوص المنثوره الجاهلیه، والدراسه المقارنه بین مفردات القرآن الکریم ونهج البلاغه، ونقلِ أفکار العلماء المتأخرین والمتقدمین وتحلیلها، والترکیز على الشبهات التی تدور حول نهج البلاغه، وبذل المساعی للإجابه علیها، وأخیرا تقدیم قضایا منتظمه، بصفتها أول المساعی فی الأجواء العملیه الغربیه فی هذا المجال؛ کل تلک القضایا تعد من القضایا اللافته للنظر والمهمه فی هذا الکتاب الذی نرید النظر فیه. یحاول هذا البحث أن یلقی نظره على مسار الأبحاث التی أجریت على ید الغربیین فی مجال حدیث الشیعه بإیجاز، ثم یقوم بدراسه البحث المذکور وتحلیله، ویخضعه للنقد.