۱. نقش زُهری در روایات اصلی جمع قرآن نویسنده: محمد ناصحی منبع: حدیث پژوهی سال هشتم پاییز و زمستان ۱۳۹۵ شماره ۱۶ کلید واژه ها: خلفای راشدینابن شهاب زهریروایات جمع قرآنگرایش عثمانیمدنی گرایی حوزه های تخصصی: علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن علوم قرآنی کلیات تاریخ قرآن جمع القرآن تعداد بازدید : ۷۵ چکیده تعداد دانلود : ۶۵ در بررسی اِسنادی روایات اصلی جمع قرآن، نقش ابن شهاب زُهری به عنوان جامع و حلقه مشترک این روایات، به خوبی به چشم می خورد. راویان این دسته روایات عمدتاً مدنی بوده و حکایت از جمع قرآنتوسط ابوبکر، عمر و عثمان دارند. با توجه به جایگاه محوری زهری به عنوان نماینده گروه مدنی «اصحاب اثر» در ربع نخست سده دو هجری و نیز به عنوان اولین مدوّن حدیث نبوی، به نظر می رسد وی اصلی ترین منبع نقل حدیث برای راویان بعد از خود بوده است. ازاین رو وی روایاتی از جمع قرآنرا که در انتهای قرن یک هجری در مدینه رایج بوده، نقل کرده و رواج دهنده اصلی این روایات، بعد از خود بوده است. تعلق زهری به بوم مدینه و درنتیجه، «مدنی گرایی» او در امتداد روحیه انحصارگرایی علمای مدینه باعث شد تا به دنبال یکسان سازی مصاحف و اصل قرار دادن مصاحف مدینه، تنها ایشان به روایات مشهور جمع قرآناهتمام ورزند. زهری تنها سه خلیفه اول را جزو خلفای راشدین شمرده و عثمان را افضل از حضرت علی R می دانسته است. بدین ترتیب «عثمانی گری» زهری و ارتباط و کارگزاری مستمر او در دستگاه خلافت اموی که در طراحی و ترویج جریان عثمانیه نقش اساسی را ایفا کردند، باعث می شد درباره روایات جمع قرآنتنها به نقل و ترویج روایات مشهور جمع قرآنبپردازد.
۲. مصحف حضرت علی(ع)در منابع علم ائمه نویسنده: الهام محمدزاده سید محمد مرتضوی سید مرتضی حسینی شاهرودی منبع: پژوهشنامه علوی سال هفتم بهار و تابستان ۱۳۹۵ شماره ۱ (پیاپی ۱۳) کلید واژه ها: تفسیرتأویلشأن نزولترتیب نزولمصحف امام علی (ع)منابع علم امام حوزه های تخصصی: علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن علوم قرآنی کلیات تاریخ قرآن جمع القرآن علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ و سیره اهل بیت(ع) تعداد بازدید : ۱۱۰ چکیده تعداد دانلود : ۷۳ مصحف امام علی(ع) که نسخه دست نوشته آن حضرت از قرآن کریم به املاء پیامبر اکرم(ص) می باشد جزء میراث و منابع گران بهای علوم امامان شیعه است. وجود این مصحف بر طبق روایات هر دو مذهب شیعه و اهل سنت مورد تأیید قرار گرفته و غیرقابل انکار می باشد. دیدگاه مشهور عالمان شیعه این است که محتوای مصحف علی(ع) در ترتیب سوره ها و احتمالاً در تعداد اندکی از آیات و وجود تفسیر و تأویل آن ها با مصحف موجود تفاوت دارد. اما برخی از معاصران معتقدند که میان این مصحف با قرآن موجود در چینش آیات و سُوَر تفاوتی نیست بلکه صرفاً در مصحف علی(ع) تفسیر، تأویل و شأن نزول آیات ذکر شده است. در این نوشتار ضمن معرفی محتوای این مصحف، دیدگاه های مختلف شیعه و سنی مورد بررسی قرار گرفته و شبهات وهابیت در رد وجود مصحف پاسخ داده شده است. نیز به نقد و بررسی دیدگاه های متفاوت دانشمندان شیعه در نحوه چینش آیات و سُوَر مصحف امام(ع) پرداخته و ضمن نقد برخی از نظریات که تفاوت دو مصحف را فقط به چینش سوره ها فروکاهیده اند، دیدگاه معاصران مقبول تر ارزیابی گردیده است.
۳. میزان اختلاف مصاحف امصار و علل آن نویسنده: محسن رجبی قدسی سید کاظم طباطبایی مرتضی ایروانی نجفی منبع: آموزه های قرآنی پاییز و زمستان ۱۳۹۴ شماره ۲۲ کلید واژه ها: تاریخ قرآناختلاف قرائتقرائات سبعرسم المصحفقاریان سبعهکتابت قرآن حوزه های تخصصی: علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن علوم قرآنی کلیات تاریخ قرآن جمع القرآن تعداد بازدید : ۱۳۵ چکیده تعداد دانلود : ۱۲۸ در سده دوم و سوم قمری از هشت کتاب و رساله با موضوع اختلاف مصاحف امصار (عراق و شام و حجاز) یاد شده است. گرچه این کتاب ها به دست ما نرسیده، مطالب آن ها در منابع بعدیِ علم رسم المصحف و قرائات بازتاب یافته است. اختلاف رسم الخط مصاحف امصار به دو دسته تقسیم پذیر است: الف) تفاوت هایی که موجب اختلاف در قرائت نشده اند؛ مانند ثبت «ی» یا نبود آن در «ائتونی/ ائتون»؛ ب) اختلاف هایی که باعث تفاوت در قرائت اند؛ شامل حذف یا زیادت یک حرف یا تبدیل یک حرف به حرفی دیگر. مجموع اختلافات دسته دوم به 54 مورد می رسد. تا کنون درباره علت و زمان پیدایی و اثر آن در قرائات یا تأثیرپذیری آن از قرائات، دیدگاهی جامع بیان نشده است. اغلب علمای متقدم بر این باورند که عثمان خلیفه سوم (د 35 ق.) دستور ثبتِ آن ها را در مصاحف امام داده است ولی در روایات جمع قرآن در زمان عثمان چنین مطلبی وجود ندارد و از سویی، این کار با هدف او برای اتحاد امت اسلامی بر یک مصحف واحد در تضاد است.
۴. کندوکاوی نو در مسئله وثاقت تاریخی قرآن با استناد به مصاحف صنعا نویسنده: نانسی ساکی محمدکاظم شاکر منبع: پژوهش های علم و دین سال ششم بهار و تابستان ۱۳۹۴ شماره ۱ (پیاپی ۱۱) کلید واژه ها: خاورشناسانمصحف عثمانیمصاحف صنعاتدوین و جمع قرآنپوست نوشته های کهن قرآنی حوزه های تخصصی: علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن علوم قرآنی کلیات تاریخ قرآن جمع القرآن علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن علوم قرآنی کلیات کتاب شناسی و ماخذ شناسی قرآن و علوم دیگر تعداد بازدید : ۱۹۹ چکیده تعداد دانلود : ۱۸۱ در دوران خلیفه دوم، زیست فردی و اجتماعی و نظام سیاسی نوپای مسلمانان دچار تحول اساسی شد. در روزگار خلافت عثمان، دو رخداد منشأ تحولات مهمی شدند: یکی شورش علیه خلیفه و قتل او؛ و دیگر، تدوین جدید قرآن که به قرآن عثمانی شهرت یافت. تحقیق دربارة تاریخ قرآن در نیم قرن نخست اقدامی بس دشوار است؛ زیرا از یک سو هیچ نسخة استنادپذیری از قرآن زمان پیامبر و نیز قرآن های پس از آن و از جمله قرآن های ابوبکر و عثمان در اختیار نیست و، از سوی دیگر، راه روشن و استواری برای تحقیق و تفحص و انکشاف حقایق متقن وجود ندارد. امروزه، جز متن قرآن کنونی و نسخه هایی از قرآن های غالباً ناقص از قرون نخست و نیز انبوه روایات متنوع و غالباً متضاد، اسنادی برای تحقیق در قرآن های نیمه اول سده در دست نیست. از این جهت است که پیدایی دست نوشته های صنعا به ویژه برای تأیید وثاقت تاریخی قرآن اهمیت دوچندان می یابد. به ویژه که با مطالعات روی این نُسخ ثابت شد که این دست نوشته ها متعلق به میانه سده اول هجری اند و این امر خط بطلانی بر نظریه تثبیت نهایی متن قرآن در انتهای سده دوم یا اوایل سده سوم هجری است.
۵. بررسی اختلاف نظر آیت الله خویی با تعدادی از دانشمندان پیرامون جمع آوری قرآن نویسنده: رحیم بلواسی منبع: حسنا سال هفتم پاییز ۱۳۹۴ شماره ۲۶ حوزه های تخصصی: علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن کلیات مفسران و تأویل گران علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن علوم قرآنی کلیات تاریخ قرآن جمع القرآن تعداد بازدید : ۸۶ چکیده تعداد دانلود : ۲۰۲
۶. مصحف علی از منظر احادیث نویسنده: علی اصغر ناصحیان منبع: آموزه های قرآنی زمستان ۱۳۸۹ شماره ۱۲ (پیاپی ۳۶) حوزه های تخصصی: علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن علوم قرآنی کلیات تاریخ قرآن جمع القرآن تعداد بازدید : ۴۱۹ چکیده تعداد دانلود : ۳۹۹
۷. تدوین مصحف با بازنویسی آیات نویسنده: شمس الله معلم کلایی منبع: معرفت سال نوزدهم مرداد ۱۳۸۹ شماره ۱۵۲ کلید واژه ها: مصحفجمع قرآنتدوین قرآنبین الدفتینصحفزیدبن ثابتبازنویسی آیات حوزه های تخصصی: علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن علوم قرآنی کلیات تاریخ قرآن جمع القرآن تعداد بازدید : ۳۱۰ چکیده تعداد دانلود : ۲۹۹ چگونگی جمع قرآن در شمار مسائلی است که میان پژوهشگران علوم قرآن همواره مطرحبوده است. برخی بر این باورند که قرآن، نخستین بار در زمان ابوبکر، توسط زیدبن ثابتتدوین شد. اما حتی از نوشته های محققان اهل سنت و تصریحات آنان نیز به دستمیآید که قرآن در عصر پیامبر اکرم صلیالله علیه و آله به طور کامل نوشته شد. آن حضرت و عده ای ازصحابه، از جمله کاتبان وحی، دارای قرآن کاملی بودند که در آن، آیات هر سوره به طورمنظم مرتب شده بود. پس، تلاشی که زید به دستور ابوبکر پس از رحلت رسول الله صلیالله علیه و آلهبرای جمع قرآن انجام داد، تنها بازنگاری آیات بود؛ بدین صورت که آیات را از روینوشت افزارهای مختلف جمع کرد و روی اوراق و برگه ها نوشت.
۸. جمع و تدوین قرآن نویسنده: سید محمد تقی زاده منبع: کوثر نیم فصل دوم تابستان ۱۳۸۹ شماره ۳۵ حوزه های تخصصی: علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن علوم قرآنی کلیات تاریخ قرآن جمع القرآن تعداد بازدید : ۳۳۴ چکیده تعداد دانلود : ۳۶۰
۹. نقد و بررسی جریان توحید المصاحف در زمان خلافت عثمان نویسنده: مرتضی قاسمی حامد منبع: فروغ وحدت تابستان ۱۳۸۸ شماره ۱۶ حوزه های تخصصی: علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن علوم قرآنی کلیات تاریخ قرآن جمع القرآن علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ اسلام و عرب تاریخ خلفای نخستین تعداد بازدید : ۴۸۴ چکیده تعداد دانلود : ۴۶۷
۱۰. نگاهی به مقاله مدارک از یاد رفته منبع: حدیث اندیشه دوره جدید سال چهارم بهار و تابستان ۱۳۸۸ شماره ۷ حوزه های تخصصی: علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن علوم قرآنی کلیات تاریخ قرآن علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن علوم قرآنی کلیات تاریخ قرآن جمع القرآن تعداد بازدید : ۳۶۱ چکیده تعداد دانلود : ۳۴۰
۱۱. مدارک از یاد رفته نویسنده: استل ولن مترجم: مهدی اسلامی منبع: حدیث اندیشه دوره جدید سال چهارم بهار و تابستان ۱۳۸۸ شماره ۷ حوزه های تخصصی: علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن علوم قرآنی کلیات تاریخ قرآن علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن علوم قرآنی کلیات تاریخ قرآن جمع القرآن تعداد بازدید : ۳۷۹ چکیده تعداد دانلود : ۳۵۲
۱۲. نگاهی نو به جمع قرآن نویسنده: علی اصغر ناصحیان منبع: الهیات و حقوق دانشگاه رضوی (آموزه های قرآنی) سال هشتم زمستان ۱۳۸۷ شماره ۱۱ (پیاپی ۳۰) حوزه های تخصصی: علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن علوم قرآنی کلیات تاریخ قرآن جمع القرآن تعداد بازدید : ۴۴۷ چکیده تعداد دانلود : ۴۱۹
۱۳. حقیقت تاریخ قرآن (نقد و بررسی تألیفات نوین علوم قرآن) سایر: فاطمه دانشمندی منبع: رشد آموزش قرآن ۱۳۸۷ شماره ۲۲ حوزه های تخصصی: علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن علوم قرآنی کلیات تاریخ قرآن جمع القرآن تعداد بازدید : ۲۵۵ چکیده تعداد دانلود : ۲۳۴
۱۴. مقایسه رسم المصحف و رسم الاملاء نویسنده: علی اکبر ربیع نتاج علی تفریحی منبع: پژوهش های اسلامی سال دوم زمستان ۱۳۸۷ شماره ۴ حوزه های تخصصی: علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن علوم قرآنی کلیات تاریخ قرآن جمع القرآن تعداد بازدید : ۴۲۳ چکیده تعداد دانلود : ۳۵۲
۱۵. کاتبان وحی نویسنده: علی اصغر مقتدایی منبع: رشد آموزش قرآن ۱۳۸۶ شماره ۱۶ حوزه های تخصصی: علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن علوم قرآنی کلیات تاریخ قرآن جمع القرآن تعداد بازدید : ۲۸۶ چکیده تعداد دانلود : ۲۸۱
۱۶. نگاهی به جمع قرآن و بخش های مربوط به آن نویسنده: محمدعلی فکوری منبع: سفیر ۱۳۸۶ شماره ۱ حوزه های تخصصی: علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن علوم قرآنی کلیات تاریخ قرآن جمع القرآن تعداد بازدید : ۲۸۸ چکیده
۱۷. تحلیل و بررسی آرای نلدکه پیرامون جمع قرآن نویسنده: محمدحسین محمدی منبع: قرآن پژوهی خاورشناسان پاییز و زمستان ۱۳۸۵ شماره ۱ حوزه های تخصصی: علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن علوم قرآنی کلیات تاریخ قرآن جمع القرآن تعداد بازدید : ۴۶۳ چکیده تعداد دانلود : ۴۷۸
۱۸. نقد و بررسی آراء بلاشر درباره جمع و تدوین قرآن نویسنده: مجید معارف منبع: قرآن پژوهی خاورشناسان پاییز و زمستان ۱۳۸۵ شماره ۱ حوزه های تخصصی: علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن موارد دیگر قرآن پژوهان علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن علوم قرآنی کلیات تاریخ قرآن جمع القرآن تعداد بازدید : ۵۸۱ چکیده تعداد دانلود : ۵۵۰
۱۹. بررسی روایات جمع قرآن در زمان عثمان (ترجمه بخشی از کتاب تاریخ قرآن نلدکه) نویسنده: مرتضی کریمی نیا منبع: قرآن پژوهی خاورشناسان پاییز و زمستان ۱۳۸۵ شماره ۱ حوزه های تخصصی: علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن علوم قرآنی کلیات تاریخ قرآن علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن علوم قرآنی کلیات تاریخ قرآن جمع القرآن تعداد بازدید : ۵۹۸ چکیده تعداد دانلود : ۵۹۱
۲۰. تاریخگذاری آیات قرآن از نگاه ریچارد بل و دانشمندان اسلامی نویسنده: محمدجواد اسکندرلو منبع: قرآن پژوهی خاورشناسان پاییز و زمستان ۱۳۸۵ شماره ۱ حوزه های تخصصی: علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن علوم قرآنی کلیات تاریخ قرآن علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن علوم قرآنی کلیات تاریخ قرآن نزول علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن علوم قرآنی کلیات تاریخ قرآن جمع القرآن تعداد بازدید : ۴۹۵ چکیده