تفسیر و علوم قرآن

نمایش ۲٬۸۸۱ تا ۲٬۹۰۰ مورد از کل ۱۳٬۲۰۵ مورد.

۲۸۸۱.

بررسی اثربخشی آیه های قرآن و موسیقی بر مبنای گسیل الکتروفوتون

نویسنده: مهناز غیاثی سیده منور یزدی غلامرضا صرامی فروشانی غلامرضا جعفری

منبع: پژوهش های میان رشته ای قرآن کریم سال هشتم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۱ (پیاپی ۱۶)

کلید واژه ها: قرآن موسیقی دلبستگی به خدا گسیل الکتروفوتون شخصیت مرزی

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن

تعداد بازدید : ۱۰۸ تعداد دانلود : ۱۰۰

مداخله هایی مانند آیه های قرآن یا موسیقی ایرانی می توانند به عنوان منبعی برای تنظیم هیجان و بهبود دلبستگی مطرح شوند. پژوهش حاضر، با هدف بررسی اثربخشی آیه های قرآن و موسیقی بر مبنای گسیل الکتروفوتون در ارتباط با تغییرات جسمی انجام شد. جامعه آماری، شامل تمامی دوقلوهای همسان و ناهمسان در انجمن دوقلوها و چندقلوهای پارسی بود. نمونه گیری به شیوه تصادفی ساده انجام شد. ابتدا 500 نفر به صورت تصادفی و سپس، از بین آن ها تعداد 28 نفر با تشخیص شخصیت مرزی انتخاب شدند که به صورت تصادفی در دو گروه مداخله آیه های قرآن (14=1n) و موسیقی (14=2n) قرار گرفتند. ابزار پژوهش: مقیاس شخصیت مرزی، مقیاس عاطفه مثبت و عاطفه منفی، دستگاه تصویربرداری الکتروفوتون، کلمات هیجان و دلبستگی منفی بود. برای تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS-23 و روش های آماری آزمون t وابسته (t زوجی) و t اختلاف نمره های دو نمونه مستقل استفاده شد. طبق نتایج حاصل شده، تحریک زیرآستانه ای هیجان منفی و دلبستگی منفی به صورت معناداری در پس آزمون نسبت به پیش آزمون اثربخش بود. بین دو گروه آیه های قرآن و موسیقی، تفاوت معنادار وجود داشت. اثربخشی مداخله آیه های قرآن در مقایسه با موسیقی بر تنظیم گسیل الکتروفوتون بیشتر بود (05/0>p)؛ بر این اساس این نتیجه حاصل می شود که آیه های قرآن منجر به ایجاد نظم در پایین ترین سطوح جسمانی (الکترون ها و فوتون ها) می شوند و جنبه ای از اعجاز قرآن به وسیله مطالعه میان رشته ای مشخص می شود.

۲۸۸۲.

آسیب شناسی عوامل مؤثر بر تربیت دینی دختران

نویسنده: الهه هادیان رسنانی

منبع: پژوهش های میان رشته ای قرآن کریم سال هشتم پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۲ (پیاپی ۱۷)

کلید واژه ها: حیا حجاب عوامل تربیت دینی آسیب های تربیت دینی قرآن و روایات

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن

تعداد بازدید : ۱۱۵ تعداد دانلود : ۱۲۶

یکی از مسائل مورد غفلت در خانواده که موجب آسیب دیدن تربیت دینی فرزندان در مقوله حیا و حجاب می شود، بی توجهی یا کم توجهی به حیا و حفظ آن در کودکان از همان ابتدای تولد و مسئله فرآیند بودن تربیت است. از دیگر عوامل آسیب زا در این زمینه؛ ناهماهنگی والدین با یکدیگر در خانواده، انتقال ندادن احساس ارزشمندی حجاب به فرزندان از طریق گفتمان خانواده و بی توجهی والدین به دوره های تربیتی فرزند (ذکرشده در روایات)، رسانه و معاشرت های خانوادگی نیز از جمله موارد دیگر است که بی توجهی در چگونگی برخورد با آن ها، موجب اثرات نامطلوب در امر تربیت دینی دختران در مقوله حیا و حجاب می شود. این مقاله به بررسی برخی از آسیب ها و راهکارهای قرآن و سنت جهت بهبود آن ها ارائه کرده است. این پژوهش از نوع کاربردی است و با هدف بررسی آسیب های مطرح در عوامل تربیت دینی دختران در مقوله حیا و حجاب در حوزه خانواده انجام شده است. تحقیق به روش توصیفی تحلیلی درصدد پاسخ به این سؤال است که «چه آسیب هایی بر تربیت دینی خانواده در مسأله حیا و حجاب تأثیر نهاده و موجب شده است تا از فرصت کودکی که بهترین زمان برای آموزش و انتقال مفاهیم ارزشی به فرزندان است غفلت ورزیده شود و راهکارهای قرآن و سنت برای بهبود این مسأله چیست؟».

۲۸۸۳.

هویّت شناسی اسماعیل صادق الوعد در آیه 54 سوره مریم و نقد أقوال مفسّران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: سعید مرادی کیاسرایی امین عظیمی

منبع: مطالعات قرآنی سال هشتم تابستان ۱۳۹۶ شماره ۳۰ 87 - 110

کلید واژه ها: تفسیر آیات انبیاء الهی عدد پیامبران مرسله ابن سنان ادلّه عقلیه

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن

تعداد بازدید : ۲۱۱ تعداد دانلود : ۷۷

در آیه 54 سوره مریم از پیامبری به نام اسماعیل با صفت «صادق الوعد» یاد شده است: ﴿واذکُر فِى الکِتبِ اِسمعیلَ اِنَّهُ کانَ صادِقَ الوَعدِ و کانَ رَسولاً نَبی ّا﴾. در این که آیا این اسماعیل همان اسماعیل معروف، فرزند ابراهیم است یا اسماعیل بن حزقیل از انبیاء بنی اسرائیل، میان مفسّران محلّ گفت وگو است. غالب مفسّران شیعه و اهل سنّت احتمال اول را برگزیده و گفته اند مراد اسماعیل بن ابراهیم است. اما گروه دیگری از مفسّران با استناد به سیاق آیات و همچنین برخی روایات وارده در این زمینه، دیدگاه دوم را برگزیده اند، از این رو نخست دیدگاه قرآن و سپس مسائل دیگری که از روایات اسلامی و تواریخ و ادلّه عقلیه قابل برداشت است به طور جداگانه مورد بررسی قرار خواهد گرفت تا ابعاد مختلف این مبحث روشن گردد.

۲۸۸۴.

تحلیل ساختاری متن سوره الحاقة(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: نرگس انصاری اعظم شمس الدینی

منبع: پژوهشنامه تفسیر و زبان قرآن سال پنجم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۲ (پیاپی ۱۰)

کلید واژه ها: قرآن ساختارگرایی تحلیل واژگانی تحلیل موسیقایی تحلیل نحوی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۱۰۵ تعداد دانلود : ۱۵۸۰

مکتب نقدی ساختارگرایی که در غرب مطرح و سپس در میان ما متداول گردید با انجام پژوهش های زبانی به دنبال روشن کردن ماهیت آثار ادبی و ویژگی های آنهاست. این مکتب کشف انسجام شکلی و معنایی میان این آثار را هدف خود قرار داده است. ساختار در حقیقت برگرفته از مجموع روابط موجود در اجزاء یک اثر است و ساختارگرایی آنها را به عنوان یک نظام کامل و یک کل درهم تنیده مورد بررسی قرار می دهد. بی شک با به کارگیری این نظریه های جدید در تحلیل متن قرآن که متنی ادبی و بی نظیر می باشد، می توان به صورت علمی جنبه اعجاز ادبی آن را از نظر زیباشناسی مشخص کرد. یافتن تناسب و ارتباط تنگاتنگ میان آیات، هماهنگی کامل لفظ و معنا و موسیقی، تأثیرگذاری کلام خدا را نمایان تر می سازد. این در حالی است که برخی گاه بی ارتباطی آیات در سوره های قرآن را مطرح می کنند. از این رو بحث حاضر تلاش دارد با روش تحلیلی- توصیفی و پس از ارائه مباحث مقدماتی پیرامون شیوه تحلیل متون در نقد ساختاری که امری ضروری به نظر می رسد، ساختار سوره «الحاقة» را بررسی و انسجام ساختاری آن را در سه سطح موسیقایی، واژگانی و نحوی در سطح کل سوره و آیات مشخص سازد. بررسی ساختار و محتوای سوره مورد بحث، هماهنگی میان غرض و معنا و لفظ را به خوبی نمایان می سازد. ایقاع حروف، کلمات و نوع جملات و ساختار کوتاه آیات و واژگان آن با توجه به غرض سوره یعنی ترسیم صحنه های قیامت و نشان دادن هول و هراس حاکم بر آن و... بیانگر شدت و عظمت موضوع است.

۲۸۸۵.

یادکرد نعمت ها در قرآن و جهت دهى بینش انسان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: مریم قربانى مصطفى کریمى

منبع: معرفت سال بیست و ششم تیر ۱۳۹۶ شماره ۲۳۵ «ویژه علوم قرآنی»

کلید واژه ها: قرآن هدایت تقوا یادکرد نعمت بینش انسان باور به خدا و احسان او ارزش هاى انسانى

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۹۳۷۷ تعداد دانلود : ۱۶۰۶

قرآن کریم آخرین وحى الهى است که براى هدایت انسان به کمال مطلوب از سوى خداوند نازل شده است. این کتاب آسمانى براى هدایت انسان، از روش هاى گوناگونى استفاده مى کند. یکى از این روش ها، «یادکرد نعمت هاى دنیوى و اخروى» است. یادکرد نعمت ها ممکن است از راه ها و مجارى گوناگون در هدایت انسان مؤثر باشد. یکى از این مجارى بینش انسان است. حال این سؤال مطرح است که از نگاه قرآن کریم، یادکرد نعمت ها چگونه نقش هدایتى خود را ایفا مى کند. این مقاله در پى یافتن پاسخ مناسب به این پرسش است و هدف آن فراهم کردن زمینه مناسب براى استفاده از روش یادکرد نعمت ها در هدایت افراد توسط هادیان جامعه است. روش گردآورى اطلاعات، اسنادى و فیش بردارى و استفاده از تفاسیر معتبر است و روش پردازش اطلاعات به شکل توصیفى تحلیلى و به روش تفسیر موضوعى روشمند است. این پژوهش نشان مى دهد تأثیرگذارى یادکرد نعمت ها بر بینش انسان، از راه اصلاح باور به وجود خداوند، باور به احسان خداوند و اصلاح باور درباره اهداف متعالى، ارزش ها، دنیا و مقام تقواست.

۲۸۸۶.

بررسی تطبیقی خودکارآمدی از دیدگاه قرآن و روانشناسی

نویسنده: وحید سلیمی رضا شکرانی

منبع: مطالعات قرآن و علوم سال اول پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۲ 145 - 180

کلید واژه ها: خودکارآمدی باور توانایی مسئولیت

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن

تعداد بازدید : ۲۹۹ تعداد دانلود : ۱۴۱

خودکارآمدی از جمله مفاهیمی است که روانشناسان از راه مطالعه خصوصیات انسان و با مطالعات تجربی به آن دست یافته اند. سرمایه های انسانی بزرگ ترین سرمایه هر جامعه به حساب می آید. توجه به این مهم می تواند در پیشرفت جامعه تأثیر بسزایی داشته باشد. اگر فرد، بسیار توانمند و مستعد باشد اما باورش نسبت به توانایی های خود ضعیف باشد، عدم نتیجه دلخواه در انجام کاری که انجام می دهد، دور از انتظار نیست و بنابراین در برنامه ریزی کلان تربیتی وآموزشی باید به آن نگاه ویژه ای داشت. در این مقاله تلاش می شود این مفهوم از منظر قرآن بازخوانی شده و به بررسی تطبیقی آن در قرآن و روانشناسی پرداخته شود. با بررسی تمامی آیات قرآن کریم مشخص گردید که قرآن به باور انسان به توانایی های خود به عنوان یک اصل در مسیر کمال توجه کرده و در آیاتی این موضوع را مطرح کرده است. با مقایسه مفهوم خود کارآمدی در قرآن و روانشناسی مشخص گردید که در آیات قرآن علاوه بر آنچه در حوزه روانشناسی پیرامون خودکارآمدی آمده است، به منابع و عوامل دیگری پرداخته شده است. در پژوهش حاضر، منابع خودکارآمدی که از منظر قرآن تأیید شده، در دو بخش آمده است: 1- آیاتی از قرآن که منابع خودکارآمدی از دیدگاه روانشناسی را تأیید می کند،2- منابع خودکارآمدی که در قرآن به صورت اختصاصی بیان شده است. در بخش ایجاد و شکل گیری خودکارآمدی نیز از منظر قرآن و روانشناسی تفاوت هایی وجود دارد چراکه قرآن همواره خودکارآمدی را با توجه به عنایات خدا و تأییدات او مطرح می نماید.

۲۸۸۷.

نقد و تحلیل برداشت معنای «مرگ» از واژه «حین» در ترجمه برخی از آیات قرآن بر اساس «نظریه معنی»

نویسنده: حسن اسماعیل زاده عبدالاحد غیبی فهیمه رنجبر

منبع: مطالعات سبک شناختی قرآن کریم سال اول پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۱ 26 - 36

کلید واژه ها: قرآن کریم نقد ترجمه معیارهای ترجمه حین

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن

تعداد بازدید : ۴۸۰ تعداد دانلود : ۴۲۶

دست یابی به معانی حقیقی واژگان مستلزم توجّه به سیاق و بافت جمله است و بدین طریق معانی حقیقی و اصلی از معانی مجازی و فرعی متمایز می گردد. واژه ی «حینَ» با مشتقّاتش 35 بار در قرآن کریم آمده است. واژه ی مذکور نقش ظرف زمان دارد و در بیشتر آیات به «زمان» ترجمه شده است. امّا در آیات 98یونس، 25 و 54 مومنون، اغلب مترجمان آن را «زمان مرگ» ترجمه کرده اند. پژوهش حاضر در صدد است علل و چرایی برداشت معنای"زمان مرگ" از واژه ی «حین» را بر اساس نظریّه ی معنی در ترجمه تبیین نماید. توجّه مترجمان به سیاق بیش از توجّه به معنای واژه، تقدیر معنوی مضاف الیه آن یعنی واژه ی موت و تناسب زمان نامعلوم مرگ انسان با زمان مبهم واژه حین ، از جمله نتایج قابل ذکر پژوهش حاضر می باشند.

۲۸۸۸.

جایگاه یقین در صناعات خمس نزد فارابی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: نادیا مفتونی فتانه تواناپناه

منبع: خردنامه صدرا دوره ۲۳ پاییز ۱۳۹۶ شماره ۱ (پیاپی ۸۹)

کلید واژه ها: صناعات خمس یقین مشهورات اقناعیات مخیلات فارابی

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن

تعداد بازدید : ۴۸۳ تعداد دانلود : ۳۷۰

فارابی یقین را در همه صناعات پنجگانه منطق بنحوی مورد توجه قرار داده است. یقین در برهان، مقصود بالذات یا مستقیم است در حالیکه در صناعات دیگر هدف بالعرض یا غیرمستقیم است. در صناعت جدل، گزاره های مشهور برای ارائه تصدیقات جدلی در راستای نیل به معرفت یقینی بکار گرفته میشوند. در صناعت خطابه، یقین در فرم تصدیق اقناعی به تناسب سطح درک مخاطب و بعنوان چارچوب فعالیتهای خطابی و ملاک کیفیت آنها مورد تأکید است. در صناعت شعر، مخیلات از دو وجه تصوری و تصدیقی با یقین در ارتباط هستند. مغالطه نیز با استفاده از شبه گزاره ها، از جمله شبه یقینیات در دو بعد مثبت و منفی با یقین رابطه دارد. بنابرین، جایگاه یقین در هر یک از ساختارهای جدلی، خطابی، شعری و مغالطی قابل توجه است و میتوان نوعی نسبت ابزاری را میان این صناعات چهارگانه با برهان رصد کرد.

۲۸۸۹.

جستارى در تربیت عقلانى؛واکاوى دیدگاه قرآن کریم و اندیشه امام خمینى قدس سره(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: علیرضا فقیهى نسرین ترکاشوند

منبع: معرفت سال بیست و ششم مرداد ۱۳۹۶ شماره ۲۳۶

کلید واژه ها: عقل قرآن امام خمینى قدس سره تربیت عقلانى

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۵۱۲ تعداد دانلود : ۱۵۶۷

رشد، پویایى، استحکام و پیشرفت حیات انسانى براساس بهره مندى از فکر صحیح تأمین مى شود. حیات انسانى حیاتى فکرى است و مهم ترین وجه تمایز انسان از دیگر حیوانات این است که انسان، حیوانى است متفکر، و زندگى بشر نیز بدون تفکر و تعقل سازمان نمى پذیرد. ازاین رو، لازمه ابتناى حیات بر فکر این است که هرقدر فکر کامل تر باشد، استحکام حیات بیشتر است. اما اینکه قرآن تفکر را اساس و زیربناى تکامل قلمداد کرده است و ریشه تمام مفاسد اجتماعى و فردى را حاکم نبودن عقل مى داند، خود بهترین دلیل براى اثبات اهمیت تفکر و تعقل نزد قرآن کریم است. پژوهش حاضر با هدف تبیین تربیت عقلانى از منظر قرآن و اندیشه امام خمینى قدس سره، با روش توصیفى تحلیلى تدوین یافته است.

۲۸۹۰.

تغییر انگارة «برادری» در فرهنگ قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: مهدی مطیع

منبع: مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی سال اول پاییز ۱۳۹۶ شماره ۳ 61-82

کلید واژه ها: قرآن برادری مردم شناسی فرهنگ انگاره

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن

تعداد بازدید : ۶۳۷ تعداد دانلود : ۲۹۸

انگارة برادری و اخوت در زمان نزول قرآن به منزلة نهاد اجتماعی کارآمد و مؤثری در فضای حمیت و عصبیت جاهلی شکل گرفته بود. این انگاره تصوری خاص از برادری بر اساس پیوندهای خونی و سببی، پیمان های قومی و قبیله ای، یا عرف اجتماعی و فرهنگی بود که فارغ از حق یا باطل بودن در زندگی عرب جاهلی رواج داشت. با ظهور اسلام و نزول قرآن کریم مانند بسیاری دیگر از انگاره ها تغییر معناداری در این تصور اجتماعی ایجاد شد. روش مردم شناسی فرهنگی درصدد بررسی چگونگی پیدایی و رسوخ این انگاره در ذهن عرب پیش از قرآن است. در مرحلة اول انگارة برادری در فضای جاهلی بررسی می شود. در مرحلة دوم تغییرات قرآن در این انگاره پی جویی می شود و در مرحلة سوم فهم نهایی قابل استفاده در همة زمان ها و فرهنگ ها از قرآن برداشت می شود. تغییرات ایجادشده از جانب قرآن کریم در انگارة برادری را در هفت لایه می توان بررسی کرد که لزوماً ترتیب تاریخی ندارد، بلکه از ساختار متنی قرآن استنتاج می شود. توجه به مفهوم برادری و ریشة آن و ارائة معنایی خاص از آن؛ تحلیل نمونه های مثبت و منفی تاریخی؛ ارتقای مفهوم برادری به سطح ارتباط با برگزیدگان و پیامبران الهی؛ جهت دادن برادری به ارتباطی حقیقی و ارزش مدار؛ تغییر انگارة اجتماعی برادری؛ شکست سطوت توهم برادری جاهلانه؛ و پیش نهاد انگاره ای صحیح از مفهوم برادری که بر ایمان و اخلاق مبتنی می شود و هدف از آن حصول سعادت در جهان آخرت و کسب رضایت الهی است و ثمرة آن ایجاد فضایی آرام و سرشار از حمایت و هم راهی و حتی ایثار در میان افراد جامعه است. استفاده از این آموزة قرآن در جهان امروز، که در سراشیبی انحطاط اخلاقی است، هم پیوندهایی حقیقی در جامعه ایجاد می کند و هم دل ها را در راه رشد و کمال هم راه می کند.

۲۸۹۱.

بررسی انتقادی روش مفسران قرآن کریم در بیان تاریخ(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: حسین شجاعی نقی رجبیان

منبع: پژوهشنامه تفسیر و زبان قرآن سال پنجم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۲ (پیاپی ۱۰)

کلید واژه ها: تفاسیر قرآن آیات تاریخی نقد روش شناختی تفسیر تاریخی آیات

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۳۳۶ تعداد دانلود : ۱۰۵۹

تعامل میان رشته ای قرآن و تاریخ از پیشینه ای طولانی برخوردار است. همواره مفسران در تبیین بخش هایی از قرآن بر خود لازم می دانسته اند که از تاریخ استفاده نمایند. با گذشت زمان روش هایی که مورخان استفاده می نمودند پیچیده تر شد و توانایی بالاتری را در حل مسائل خود به دست آوردند اما مفسران همسوی با این پیشرفت ها حرکت ننمودند؛ به همین خاطر در حوزه روش های تاریخی به کارگرفته شده ایشان آسیب های فراوانی قابل مشاهده است. روش هایی که مفسران معاصر در تبیین مسائل تاریخی به کار می گیرند تفاوت چشمگیری با روش های مفسران متقدم ندارد ازاین رو با تکرار روش هایی ناکارآمد در این زمینه روبه رو هستیم. مقاله پیش رو با استفاده از روشی تحلیلی- توصیفی و با منظری انتقادی به دنبال بررسی نقاط قوت و ضعفی است که در روش های تاریخی مفسران قابل ملاحظه است. بررسی این نقاط کمک می کند تا امکان رسیدن به الگویی پیشرفته و بومی در حوزه به کارگیری از روش های تاریخی در تفاسیر قرآن کریم فراهم بیاید.

۲۸۹۲.

روش آیت الله معرفت در نقد روایات تحریف نما(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: حسین علوی مهر عباس یوسفی تازه کندی مرتضی سازجینی

منبع: سراج منیر سال هشتم پاییز ۱۳۹۶ شماره ۲۸ 35 - 63

کلید واژه ها: قرآن آیت الله معرفت روایات تحریف نما

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن

تعداد بازدید : ۶۷۹ تعداد دانلود : ۴۶۱

مهم ترین مستند مدعیان تحریف قرآن ، مجموعه ای از روایات پراکنده است که از مدارک مختلف گردآوری شده است. در ردّ این گونه روایات، دانشمندان اسلامی روش های مختلفی را به کار برده اند، ولی بیشتر این روش ها جامعیت لازم را ندارند و یا حتی برخی از روش هایی که از سوی اهل تسنن به کار گرفته شده، خود منجر به شبهه تحریف قرآن شده است. از این رو، به کارگیری روشی صحیح و جامع در این امر از سوی علمای دین ضرورت دوچندان دارد. آیت الله معرفت از دانشمندان معاصری است که در ردّ این گونه روایات روش جامعی را اتخاذ کرده اند. روش ایشان در نقد و توجیه روایات تحریف نما سه مرحله ای است. در مرحله اول آیت الله معرفت به منابع روایات توجه دارند. ایشان بیشتر مدارک روایات ادعایی را بی اعتبار می دانند و عنوان می کنند که بسیاری از آن ها رساله هایی هستند که صاحبان آن ها مجهول و مجعول هستند. مرحله دوم توجه به سند روایات ادعایی است. در این مرحله، آیت الله معرفت به دو شیوه اجمالی و تفصیلی به نقد روایات تحریف نما مبادرت می ورزند و در مرحله سوم به نقد محتوایی روایات باقی مانده می پردازند.

۲۸۹۳.

موانع و عوامل واقع بینی از منظر قرآن و حدیث(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: سید محمدهادی زبرجد سیده هانیه مؤمن سولماز کاراندیش

منبع: پژوهشنامه معارف قرآنی (آفاق دین) سال هشتم بهار ۱۳۹۶ شماره ۲۸

کلید واژه ها: موانع عوامل واقعیت واقع بینی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۴۶۹۳ تعداد دانلود : ۱۹۳۵

یکی از مباحث مهم در زندگی انسان، موضوع واقع بینی است. اصل واقع بینی به قدری مهم است که دین اسلام مبنای دعوت خود را بر آن نهاده است؛ بدین معنا که از انسان می خواهد با درک صحیح آیات آفاقی و انفسی و پی بردن به واقعیت آن ها، به وظایفی که در سایة آن متوجه می گردد، قیام نماید. اما با وجود توصیه های مکرر الهی به واقع بینی، انسان غالب اوقات نسبت به آن بی توجه می باشد و در اثر پیروی از وهم و خیال، غفلت، جهالت، تمایلات نفسانی و گناهان نمی تواند واقعیت ها را آن گونه که هست، دریابد. از این رو، ضروری است که انسان برای اطاعت از امر الهی و شناخت صحیح امور، نخست موانع و حجاب هایی را که در برابر این اصل مهم قرار دارند، از میان بردارد و آنگاه عوامل مؤثر در واقع بینی را شناخته، به تقویت آن ها در وجود خود اقدام نماید که از جملة این عوامل می توان به تعقل، ایمان به خدا، یقین به معاد و تقوی اشاره نمود. در این مقاله، تلاش بر آن است تا با استفاده از روش توصیفی تحلیلی، پس از تبیین واقع بینی، به بررسی موانع واقع بینی و عوامل مؤثر در این امر مهم و نیز نحوة عملکرد آن ها از دیدگاه قرآن کریمو روایات پرداخته شود.

۲۸۹۴.

تأملی در شرایط قاضی بر اساس آیات قرآن کریم و روایات باب قضاء کتاب شریف کافی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمدحسین بیات حسام امامی دانالو

منبع: سراج منیر سال هشتم تابستان ۱۳۹۶ شماره ۲۷ 43 - 66

کلید واژه ها: قاضی قضاوت شرایط قاضی اجتهاد قاضی

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن

تعداد بازدید : ۱۰۹۶ تعداد دانلود : ۴۸۱

در این پژوهش، شرایط لازم از نظر ایمان، تقوا، علم و اجتهاد قاضی برای نشستن بر مسند قضاوت در حکومت اسلامی، با استفاده از آیات قرآن کریم و روایت معصومان(ع) که در کتاب کافی بازتاب یافته، تبیین شده است. بر اساس آیات قرآن کریم، تحقق چهار ویژگی مهم «ایمان»، «علم»، «عدالت» و «تقوا» برای یک قاضی ضروری است. از میان این ویژگی ها، علم قاضی مورد توجه فقها بوده است و دو دیدگاه لزوم اجتهاد و عدم لزوم آن طرح شده است. طرفداران دیدگاه نخست، به روایت «عمربن حنظله» و گروه دیگر به روایت «ابوخدیجه» استناد می کنند. با توجه به توصیه اَکید دین اسلام نسبت به جان، مال و ناموس مردم، احتیاط حکم می کند که شرط اجتهاد را در قاضی لازم بدانیم. از سوی دیگر، می توان تفصیل ویژگی های قاضی در قرآن کریم را در روایات معصومان(ع) جست که لزوم رعایت مساوات، حتّی در نوع نگاه قاضی به دو سوی نزاع از این جمله است. این پژوهش در روش گردآوری مطالب، کتابخانه ای است و در نحوه استناد داده ها، از شیوه اسنادی پیروی می کند و روش آن در تجزیه و تحلیل مطالب و محتوا، از نوع توصیفی تحلیلی است.

۲۸۹۵.

اعتبار سنجی روایات تفسیری ناظر بر عقوبت حضرت یوسف(ع)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: مهدی اکبرنژاد امین ذوالفقاری فر

منبع: تحقیقات علوم قرآن و حدیث سال چهاردهم تابستان ۱۳۹۶ شماره ۲ (پیاپی ۳۴)

کلید واژه ها: روایات تفسیری یوسف (ع) نقد سندی تحلیل محتوایی اعتبار سنجی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۹۶۰ تعداد دانلود : ۱۴۱۹

«أحسن القصص» قرآن کریم، حضرت یوسف(ع) را به عنوان یک الگوی عملیِ حقیقت و کمال و یک شاخص برجسته ی جهان آدمیّت و تمالک نفسانیّت به جهانیان معرّفی نموده است. متأسفانه یکی از واقعیت های تلخ تاریخی، وجود روایات ساختگی فراوان در تفاسیر نقلی ذیل برخی آیات این سوره می باشد. در این پژوهش، روایات موجود ذیل آیه ی 42 سوره مذکور که منشأ اختلاف نظر در میان مفسران و مترجمان گشته اند، مورد ارزیابی سندی و محتوایی قرار گرفته است. رهیافت اصلی این پژوهش که به روش کتابخانه ای صورت گرفته این است که، از مجموع هفت روایات اصلی موجود در منابع شیعی، از نظر سندی تنها یک روایت از میان آن ها آن هم با ملاحظاتی می توان گفت موثق است ولی بقیه ضعیف بوده و قابل استناد نیستند. از حیث محتوا نیز، همه ی آنها علاوه بر مغایرتی که در متنشان وجود دارد، با نصّ مقدس قرآن کریم و با سیاق آیات سوره، مخالفت آشکار دارند همچنین با موازین عقلی و اعتقادی سازگار نیستند؛ چرا که مقام عصمت این پیامبر بزرگ را که به نیکویی مورد ستایش قرآن است، مخدوش می گردانند. نسبت نسیان شیطانی به انبیاء الهی، نسبتی ناروا و نامقبول بوده که به وضوح نشان از دستبرد جاعلان حدیث و خرافه پردازان در این قصه ی نیکوی قرآنی دارد.

۲۸۹۶.

کمال طلبی انسان در پرتو نظام خانواده

نویسنده: محمد ملایی ایولی محمدباقر محمدی لایینی محسن فهیم

منبع: الاهیات قرآنی سال پنجم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۸ 49 - 59

کلید واژه ها: کمال نهایی انسان خانواده

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن

تعداد بازدید : ۳۸۸ تعداد دانلود : ۲۶۶

وجود انسان همچون وجود سایر موجودات، غایتمند است. غایت وجود انسان، بر نوع جهان شناختی و انسان شناختی انسان مبتنی است. براساس جهان بینی دینی، غایت انسان، وصول به حد کمال نهایی و همان مقام قرب به حق است. اما انسانِ دارای وجود دوساحتیِ جسمانی و روحانی، باید در همین عالم طبیعت، خود را رشد و تعالی دهد تا به کمال نهایی خود برسد. حال تأثیر خانواده در رسیدن انسان به کمال حقیقی چیست؟ هدف از این نوشتار بررسی نقش خانواده در وصول انسان به کمال خود است که به شیوه مروری و تحلیل مفاهیم کلیدی انجام گرفته است. یکی از عوامل تأثیرگذار در رشد انسان، خانواده است. با تأمل در فلسفه تشکیل خانواده و تأکید دین اسلام برآن به عنوان کمالی برای انسان و عامل بازدارنده گناه و مسیر رشد و ترقی به سوی حق تعالی، می توان به نقش مؤثر خانواده در وصول انسان به غایت خود پی برد. خانواده هم بر مبنای تفکر دینی و هم توجه به اخلاقیات و تعلیم و تربیت اسلامی و همچنین با تحکیم پایه های اعتقادی به اصول دین و عمل به احکام شرعی می تواند باعث تکامل افراد خانواده شود.

۲۸۹۷.

نگاه تفسیری آیت الله جوادی به مراتب محبّت الهی در عالم هستی

نویسنده: علیرضا موفق حسین محمدهاشمی

منبع: علوم قرآن و تفسیر معارج سال سوم پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۱ (پیاپی ۵) 35 - 57

کلید واژه ها: محبت عشق میل تسبیح محبت دوسویه

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن

تعداد بازدید : ۱۰۸۱ تعداد دانلود : ۳۶۸

آیت الله جوادی آملی، بر اساس آیات الهی و در نگاهی متمایز، محبّت نسبت به ذات مقدّس حق را دارای مراتب چهارگانه می داند. این مراتب از مرتبه عام موجودات به معنی میل که بدون اراده و به شکل تکوینی است آغاز می شود و در مرتبه بعد که باز عام است، به شکل ارادی و همراه با شعور ادامه می یابد. دو مرتبه بعد مختص انسان است و با بهره مندی از گوهر گرایش و علم به ذات همراه می شوند. این بهره، آسیب هایی نیز دارد که به شخص محبّ نه به فیّاضیّت مطلق حق برمی گردد. مرتبه نهایی محبّت، مختص انسان هایی است که محبّت خود را نه بر اساس نیازها و خواسته ها، بلکه در جهت برترین حبیب حق، حضرت ختمی مرتبت6 بنا می کنند. این مؤمنان که حبّ حق را نه در حرف و ادّعا، بلکه در سیره عملی خود نشان می دهند، از عشق متقابل حضرت حق بهره مند می شوند؛ عشقی که برترین نعمت متنعّمان بهشت و بلکه خود بهشت و برترین مقام بهشتیان است. در این تحقیق، از روش توصیفی و تحلیلی استفاده شده است.

۲۸۹۸.

بررسی و نقد گونه های معنایی واژه «نشط» در ترجمه های فارسی قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: زهرا حیدری آبروان بی بی حکیمه حسینی

منبع: مطالعات ترجمه قرآن و حدیث دوره چهارم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۷

کلید واژه ها: قرآن کریم ترجمه های فارسی قرآن ناشطات نازعات نشط

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۳۴۵ تعداد دانلود : ۲۳۶۱

واژگان تک کاربرد نسبت به سایر واژگان در قرآن کریم، نیاز به دقت بیش تری در ترجمه دارند؛ زیرا گزینه های توضیحی دیگری در سایر آیات نداشته و این فقدان مصداق و سیاق آیه مشابه، بازگردانی آن ها را با دشواری همراه کرده است. فعل « نشط » یکی از واژگان تک کاربرد در قرآن کریم است که تنها یک بار در آیه 2 سوره نازعات مورد اشاره قرار گرفته است. به نظر می رسد مترجمان در برخورد با این واژه ، گونه های مختلفی از ترجمه را در پیش گرفته و دچار تشتت آراء شده اند. پژوهش حاضر با هدف تحلیل داده ها و انتخاب ترجمه برتر، با روش دسته بندی رویکردهای مترجمان و تحلیل داده های قرآنی، اقدام به بررسی و نقد گونه های معنایی ارائه شده توسط ایشان نموده تا به این مسأله پاسخ گوید که نهایتاً کدام رویکرد دارای اعتبار بیشتری است؟ رهاورد پژوهش چنین است: مترجمان سه روش تحت اللفظی، وفادار و تفسیری را در ترجمه این آیه به کارگرفته اند؛ اما حقیقتاً هیچ یک نتوانسته است تمامی موازین نهفته در حقیقتِ واژه را رعایت نماید. در نتیجه لازم است در بازگردانی این آیه تجدیدنظر صورت گیرد.

۲۸۹۹.

مقایسه تطبیقی آرای مترجمان معاصر در ترجمه «مجاز مفرد مرسل»

نویسنده: رضا امانی محدثه اشراقی نومندانی

منبع: مطالعات تطبیقی قرآن پژوهی سال دوم پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۴ 95 - 121

کلید واژه ها: ترجمه قرآن مجازهای قرآنی مجاز مفرد مرسل بلاغت قرآنی مترجمان قرآن

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن

تعداد بازدید : ۳۷۲ تعداد دانلود : ۶۱۰

یکی از اسلوب های ادبیِ به کار رفته در قرآن کریم، اسلوب مجاز است. مجاز یکی از مهم ترین و مؤثرترین ساختارها و صنایع بیانی در بلاغت به شمار می رود،. لذا با توجه به اهمیت این عنصر بیانی در قرآن کریم و دلالت های ظریف آن وجایگاه این عنصر در شیوه ی ارائه ی مقصود، ترجمه مجازهای قرآنی بررسی های دقیق، مستقل و کاملی را می طلبد. در این پژوهش از میان انواع مجاز به مجاز مفرد مرسل و از جمع ترجمه های بسیار معاصر قرآن، به ترجمه ی آقایان «آیتی، انصاریان، الهی قمشه ای، خرمشاهی، فولادوند، مشکینی و مکارم شیرازی» که از اشتهار بیشتری برخوردارند، با روش توصیفی_تحلیلی پرداخته شده است. بررسی های انجام شده نشان می دهد که مترجمان محترم از روش های مختلفی برای ترجمه ی مجاز استفاده کرده اند و هر یک از ایشان سبک خاصی را دنبال نکرده اند؛ حتی گاهی دیده می شود که ترجمه ها مفهوم مورد نظرِ تعبیر مجازی را نمی رساند و تنها به معنای تحت اللفظی بسنده شده است. همین امر موجب بروز نوسانات زیادی در ترجمه ی آنان می گردد. نتیجه اینکه، بهترین ترجمه برای تعابیر مجازی ترجمه ای است که ضمن انتقال مفهوم مورد نظر به زبان مقصد، دارای جنبه ها و جاذبه های بلاغی نیز باشد. از آن جایی که در ترجمه ی آقایان مشکینی و مکارم شیرازی، ترجمه ی بسیاری از تعابیر مجازی، براساس علاقه ی مجازها صورت گرفته است لذا ترجمه های آنها به معنای مراد مجازهای مرسل نزدیک تر است.

۲۹۰۰.

تناسب آیه امامت حضرت ابراهیم (علیه السلام) در سوره بقره با فضای نزول سوره(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده: فرزانه بیات مهدی جلالی عباس اسماعیلی زاده

منبع: پژوهش های قرآنی سال بیست و دوم پاییز ۱۳۹۶ شماره ۳ (پیاپی ۸۴)

کلید واژه ها: فضای نزول سورة بقره تاریخ گذاری تناسب امامت حضرت ابراهیم (ع)

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن

تعداد بازدید : ۱۰۸۵ تعداد دانلود : ۴۶۸

قرآن کریم موضوع امامت حضرت ابراهیم (ع) را در آیة 123 سورة بقره مطرح کرده است، که به علت اهمیت این موضوع، مناسبت آن با سورة بقره بررسی شده است. مقاله پیش رو ضمن تاریخ گذاری سورة بقره، با بهره گیری از گزاره های درون متنی شامل سیاق، غرض آیات و محورها، موضوعات مشابه با سورة قبلی، و گزاره های برون متنی شامل گزارش های سیره، روایات ترتیب نزول و اسباب نزول، مقطع زمانی نزول آن را در ابتدای ورود پیامبر به مدینه (قبل از جنگ بدر) که دوران تشکیل حکومت اسلامی و استقبال مردم از دین اسلام بود، به دست آورده است. و در ادامه با بررسی امامت حضرت ابراهیم (ع) و تشریح مناسبت آن با شرایط و مقتضیات تاریخی زمان نزول سورة بقره، در نهایت به این نتیجه رسیده است که جهت این آیات، پایه گذاری اسلام به دست حضرت ابراهیم (ع) می باشد که به جاودانه شدن دین اسلام منتهی می شود.

درخت حوزه‌های تخصصی