فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲٬۷۲۱ تا ۲٬۷۴۰ مورد از کل ۱۳٬۲۰۵ مورد.
۲۷۲۱.

سازوکار (فرایند و روش شناسی) پژوهش میان رشته ای قرآن کریم

کلید واژه ها: تفسیر قرآن کریم مطالعات میان رشته ای پیشرفت روش شناسی سازوکار تفقه در دین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۴ تعداد دانلود : ۱۳۲
پرسش از روش شناسی رویکرد پژوهش میان رشته ای ، پرسشی معطوف به مسئله پیشرفت است که در منظری سیستم نگر و سازوکار، سطوح مبانی پارادایمی، نظریه ای، مدل واره مفهومی، عملیاتی و سطح گفتمانی را دربردارد و در متن منظومه جامع ادراکات معطوف به رشد توسعه، در سند مرجع الگوی راهبری تحول در دو ضلع راهبردی نقشه جامع علم و علمی، با میانداری اصل ولایت تفقه در دین قابل جریان است. در میان آمدن انتظار رشد توسعه از دین و به تعبیری برآمدن مسأله پیشرفت همه جانبه، اقتضای روش شناسی مطالعات بین رشته ای و چند رشته ایِ مبتنی بر فرارشته ای پیشرفت شناخت را دارد که به ناگزیر، سه سطح مسأله شناسی، دین شناسی و آینده نگاریِ راهبردی را نیازمند است تا با این رهگذر بتوان از روش شناسی تفقه در دین و ولایتمندی آن در عرصه مدیریت فرهنگ و تحول سخن گفت.گذار از رویکرد جزءنگر حوزه های دانشی و رشته ای به رویکرد بین رشته ای به ویژه در مطالعات قرآنی، واسط یا مفصل پارادایمی خویش را نیافته است؛ این مفصل پارادایمی اندیشه و دانش پیشرفت است. از جمله علت های ناتوانی ورود این دانش ورزی به عرصه کارآمدی، عدم اهتمام به این حوزه واسط و مفصلی است. مقاله پیش رو مستند به رویکرد مرجع قرآنی (اصل هدایت به رشد)، به مدد روش شناسی پیشرفت نگر، بازخورند استنتاجی تا استنباطی و تحقیق و توسعه ای و روش شناسی های پشتیبانی چون روش شناسی سیستمی در ضمن ماتریس و الگوریتمی فرایندی، برآن است تا با پی افکنی اندیشه قرآن شناخت پیشرفت (بنیان معرفت شناخت مکتب تفسیری بایسته قرآنی) منظری از روش شناسی پژوهش آینده نگار راهبردی پیشرفت قرآنی را به همراه به سامان آوری سه نظام ترتیبی، تنزیلی و موضوعی آینده نگار تفسیر به دست دهد؛ بر این مدار، ظرفیت این مکتب تفسیری در سامان بخشی سند الگوی پایه پیشرفت اسلامی پیش رو می آید.
۲۷۲۲.

واکاوی تفسیری آیات سوره إسراء درباره فساد بنی إسرائیل با تکیه بر عدم ترادف در ترکیب وصفی «عباداً لنا»(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: آیات سوره إسراء فساد بنی إسرائیل عبادا لنا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۳۲ تعداد دانلود : ۶۳۲
از جمله آیاتی که آراء و نظرهای گوناگونی نزد مفسران درباره آن ارائه شده است، آیات ابتدایی سوره إسراء پیرامون دو فساد بنی إسرائیل در زمین است. درباره اینکه دو فساد بنی إسرائیل چه بوده یا چه خواهد بود و اینکه چه کسانی مصادیق این دو وعده الهی هستند و چه کسانی نابودکننده این فساد در هر مرتبه می باشند، دیدگاه های متفاوت و فراوانی مشاهده می گردد. این مقاله در ابتدا تفاسیر و مصادیق مختلف در ذیل این آیات را بیان کرده و پس از بررسی مصادیق یادشده، در پایان با بیان شروط تحقق این دو وعده الهی و با استفاده از نظریه عدم ترادف در ترکیب وصفی «عباداً لنا» و ذکر أحادیثی از ائمه أطهار ^ و تطبیق این روایات با حوادث و وقایع روز، بیان شده است که هم اکنون در زمان تحقق وعده نخست قرار داشته و وعده دوم هم زمان با ظهور امام عصر # محقق خواهد گشت.
۲۷۲۳.

نقد و بررسی کتاب تفسیری «روضه الأمثال»(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: روضه الأمثال کوزه کُنانی مثل های قرآنی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۰ تعداد دانلود : ۲۷۴
«روضه الأمثال» کتابی در تفسیر أمثال قرآن است. به نظر می رسد این کتاب دارای محاسن فراوان و نیز معایبی غیرقابل إغماض است، از این رو در کنار بهره مندی از مطالب ارزنده آن، به نظر می رسد نقدهایی بر این کتاب در خصوص دیدگاه تفسیر آن وارد باشد، هر چند علمای محقق زحمات زیادی در این زمینه متقبل شده اند اما طبق بررسی های به عمل آمده، عمق و وسعت آثارشان به روضه الأمثال تألیف کوزه کُنانی نمی رسد. البته این کتاب نیز مانند هر أثر دیگری قابل نقد است، ازاین رو نگارندگان به معرفی و نقد و بررسی شکلی و محتوایی مطالب تفسیری آن با روش توصیفی انتقادی و با رویکرد کتابخانه ای می پردازند. به نظر می رسد با دقت و احتیاط و استناد به منابع متقن می توان معایب هر اثری را کاهش داد. نتیجه این که کتاب حاضر در مقایسه با سایر کتاب های أمثال قرآن، از گستردگی و استفاده حدأکثری از منابع، برخوردار است.
۲۷۲۴.

بررسی مقایسه ای عزت نفس در متون اخلاق وحیانی و روان شناسی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: عزت نفس انسان امام سجاد علیه السلام دعای مکارم الاخلاق روان شناسی جدید

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۵ تعداد دانلود : ۳۴۲
احساس حرمت، عزت و کرامت برای خود که در متون دینی و اخلاقی مبتنی بر وحی از دیرباز به دو صورت مذموم و ممدوح موردتوجه بوده است در متون روان شناسی جدید تحت عنوان عزت نفس و تنها به صورت مثبت موردتوجه قرار گرفته و مؤلفه ها و علائم و نتایجی برای آن بیان شده است. بررسی دعای مکارم الاخلاق در صحیفه سجادیه به عنوان یک متن معتبر اخلاق وحیانی، توجه ویژه امام سجاد علیه السلام بر عواملی مانند بخشش و گذشت، دعا و طلب خیر و شفا برای بهبود بخشی به رذایل اخلاقی دیگر انسان ها، تقویت حرمت و تکریم نفس، هدفمندی و اصلاح و تکمیل نیت را نشان می دهد. این مسائل در روان شناسی جدید در مجموعه ای به نام عزت نفس که دانش جدید از طریق تجربه حسی به زاویه ای از آن الزامات رسیده قابل مشاهده است. در عین حال تفاوت عمده ای بین رهیافت دعای مکارم الاخلاق و روان شناسی در توجه به این عوامل وجود دارد که مایه افتراق دو نوع متن بوده و باعث تفاوت در برخی دستورات شده است. بررسی الزامات اخلاق و روان شناسی مدرن از یک سو نشان دهنده جهان بینی متفاوت متون اخلاقی مبتنی بر وحی با علوم مدرن است و از سوی دیگر دربردارنده این حقیقت است که بایدهای دستیابی به سعادت اخروی نه تنها با سود مادی منافات ندارد بلکه مسیر تحقق سود مادی نیز از آن می گذرد.
۲۷۲۵.

بررسی نظم قرآن در سطح ساختار بنیاد خرد(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: نظم القرآن متن پژوهی قرآن زبان‏شناسی قرآن ساختار شناسی قرآن زبان قرآن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۴ تعداد دانلود : ۴۱۳
مطالعه نظم قرآن که گاهی ذیل بحث اعجاز مطرح می شود، با رویکردها، مدل ها و روش های گوناگون بررسی می شود، نوشتار پیش رو رویکردِ جدیدی به بررسی مسئله انتظام متنی قرآن با رویکرد زبانشناسی دارد و بعد از الگو قرار دادن مطالعات زبان شناسی متن، ابعاد تازه ای از این انتظام مشخص می کند. روش مورد اتخاذ به ساختار بنیاد-خرد؛ که منجر به رونمایی از ساختارهای پیچیده ای چون؛ خوشه ای، شبکه ای واژه محور، ساختار متقارن، چینش تصدیری، چند پایگی متوازی، مطابقه شده است و ساختار آوا-بنیاد خرد؛ که در آن فواصل، تکرار حروف مقطعه در ابتدای سود و واج آرایی با نغمه حروف است تقسیم می شود. با تحلیل بافت های مجزا و با محور قرار دادن معنا در کنار ساختار ذیل هر بخش، نوعی وحدت رویه در بافت قرآن کشف و این امر منتج به ارتباط بسیار پیچیده ، ولی حقیقی در این شکل از واحد های قرآنی شده و نمایی جدید از بعد اعجاز قرآن را با رویکرد زبانشناسی نمایان می سازد.
۲۷۲۶.

بسط استعاری مفاهیم ذهنی مرتبط با «روز قیامت» در قرآن کریم از منظر معناشناسی شناختی (براساس طرح واره های تصویری حجمی)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: روز قیامت بسط استعاری طرح واره مفاهیم انتزاعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴۸ تعداد دانلود : ۵۸۵
معناشناختی شاخه ای از دانش زبان شناسی شناختی است که سعی در ایجاد برقراری ارتباط میان واژه ها و مفاهیم ذهنی از طریق الگوگیری از افعال فیزیکی و اندام های جسمی انسان دارد. ازجمله شیوه هایی که معناشناسی شناختی بدان تکیه کرده است،بسطاستعاری معنای مرکزی واژگان و ارائه طرح واره تصویری در جهت درک مفهوم انتزاعی نهفته در حوزه معنایی واژه در بافت زبانی گفتاری است. قرآن کریم، این معجزه ادبی فرهنگی، که با هدف ارشاد انسان در مسیر اصلی خلقت بر پیامبر گران قدر اسلام صلوات الله علیه نازل شده است،درباره روز عظیم قیامتنکات مهمی را به شیوه های مختلفِ بیانی متذکر می شود؛ ازین رو در پژوهش حاضر کوشش شده است تا با استناد بر روش وصفی تحلیلی و با ارائه انواع طرح واره تصویری- در حدّ امکان - پرده از زیبایی های ناب نهفته در جملات و عبارات مفهومی حوادث روز قیامت برداشته شود. دستاورد پژوهش گویای آنست که بیان مفاهیم ذهنی با استفاده از تعامل فیزیکی انسان با پدیده های محیط بیرونی گستره معنایی واژگان را وسعت می بخشد. در همین راستا مخاطب قادر خواهد بود مفاهیم پیچیده را با توجه به پیوند هم نشینی واژگان در بافت زبانی گفتاری رمزگشایی کند.
۲۷۲۷.

قرآن و الگوهای شهروندی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: قرآن الگوهای شهروندی شهروند فراگیر سیاسی شهروند همگون گرای فرهنگی شهروند ارتباطی و چندلایه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۵۷ تعداد دانلود : ۳۰۶
الگوی شهروندی در دیدگاه اسلامی با الگوی شهروندی رایج در دنیای غرب، به رغم شباهت ها، تفاوت های بسیاری دارد و این نوع تفاوت ها به نوع جهان بینی های متفاوت آن ها برمی گردد. در حقیقت، الگوهای شهروندی خاص جوامع غربی را نمی توان بر آموزه های الهی منطبق دانست؛ چراکه مباحث مربوط به هویت در هر یک از الگوهای شهروندی، متفاوت از دیگری است. بر همین اساس، بررسی ویژگی های هر یک از الگوهای شهروندی لازم و ضروری می نماید که با بررسی هویت و هنجارها در هر الگو، مشخص می شود که ساختارهای هنجاری و فکری به اندازه ساختارهای مادّی اهمیت دارند. ضمن آنکه پژوهش حاضر با الگو گرفتن از کتاب شهروندی و سیاست نوفضیلت گرا ، الگوهای شهروندی را در سه دسته شهروندی فراگیر سیاسی، همگون گرای فرهنگی و ارتباطی چندلایه تقسیم می کند و کوششی برای بررسی امکان و امتناع آن ها بر اساس الگوی شهروندی قرآن و بیان هم زبانی ها و ناهم زبانی ها میان آن ها است که نویسندگان برآنند الگوی شهروندی قرآن را باید به مثابه یک کُل ارائه نمود.
۲۷۲۸.

بررسی و تحلیل تسلی های قرآن بر مصائب مؤمنان

نویسنده:

کلید واژه ها: قرآن و حدیث زندگی مؤمنانه مصیبت تسلیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۵۴ تعداد دانلود : ۴۹۹
در رویکرد دینی، مبتلا شدن انسان به انواع ابتلائات عینی و ذهنی که لازمه زندگی مادی و میدانی برای بروز انتخاب مختارانه انسان در دایره تکالیف است؛ می تواند برای انسان مصیبت ایجاد کرده و او را در راه نیل به سعادت دچار چالش نماید. با وجود ارتباط مستقیم بین سطوح معرفتی و مصیبت انگاری حوادث، انسان در هر شأنی از شئون اعتقادی، به هنگام مواجهه با مصائب نیازمند تسکین دهنده درونی و بیرونی است؛ چرا که به این ترتیب ضمن کسب آرامش نه تنها در برون رفت از مشکلات در مدار واقع بینی قرار می گیرد بلکه تسلی مبتنی بر پشتوانه های معرفتی، طی کردن مسیر تکامل همراه با نشاط را برای انسان بیش از پیش فراهم می کند. بر این اساس و با توجه به نقش و اهمیت تسلی انسان به خود در هنگام بروز مصائب و در گام بعدی در آرامش بخشی و همراهی افراد با یکدیگر و اثرات و پیامدهایی که این همدلی می تواند در کوتاه مدت و دراز مدت بر افراد مختلف خانواده و جامعه داشته باشد. در این تحقیق سعی شده است که با جستجو در آیات و روایات به بررسی عواملی که سبب ایجاد مصیبت و مصیبت انگاری گشته و مبانی تسلی حقیقی و چگونگی عمق بخشی به این مفهوم ارزشی پرداخته شود. نتیجه این جستجو و تحقیق، از سویی نشان دهنده توجه آموزه های اسلامی بر تسلیت دادن و تسلیت یافتن همراه با بیان راهکارهای آن است که پیامدهای آن نظیر همراهی و انسجام افراد با یکدیگر در جامعه اسلامی را بدنبال می آورد و از سویی دیگر این مطلب مهم را خاطر نشان می سازد که همدردی و تسلای واقعی فقط در سایه ایمان به خدا و اعتقاد به روز جزا و تخلق به صفات پسندیده اخلاقی پدید می آید و مؤثر و ماندگار می گردد.
۲۷۲۹.

تحلیل معناشناختی نظام ساختارهای طبیعی و واقعی محکمات و متشابهات قرآنی از منظر روش شناختی تحلیلی

کلید واژه ها: معناشناسی افعال گفتاری محکمات متشابهات وجود عینی وجود خارجی روش شناختی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۵ تعداد دانلود : ۳۱۵
این مقاله از نظرگاه روش شناختی تحلیلی، به مفهوم محکم و متشابه و نظام ساختار واقعی و حقیقی محکمات و متشابهات می پردازد وسعی دارد تفسیر فعل گفتاری مولی در ماهیت حکم و کیفیت کار او را در حکم ما انزل الله روشن کند، یعنی با بررسی و تحلیل رابطه الفاظ و معانی با مقاصد گوینده، بگوید زبان چگونه معنا را بیان می کند و اشیاء چگونه جهان را بازنمایی می کنند؟ به ویژه اینکه معانی و مفاهیم جمله با چه شرائطی می توانند صادق باشند؟ این پرسش ها دغدغه اصلی معناشناختی مقاله در بحث مفاهیم جمله های محکمات و متشابهات است. از سوی دیگر، این مقاله سعی دارد به روش معناشناختی واژگان و بررسی و تحلیلِ تأویل بر مبنای معیار مصداقی و مفهو می کاربرد لغوی و خارجی این واژگان در جملات مشابه، آنهارا از قرآن استخراج نموده و خواننده را به معناشناختی در موضوع ماهیت حکم نظام مندی از مفردات و نظام متشابهات آگاه سازد.
۲۷۳۰.

بررسی وجوه معنایی ماده «کتب» در قرآن بر اساس کتب وجوه و نظائر

کلید واژه ها: کتاب کتب تفسیر لغوی وجوه و نظائر چندمعنایی در قرآن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۴۹ تعداد دانلود : ۵۱۷
واژه «کتب» و مشتقات ماده «کتب»، سیصد و نوزده مرتبه در کل قرآن به کار رفته است که نشان از اهمیت این واژه قرآنی در فهم آیات قرآن دارد. بیش از همه مشتق «کتاب» در قرآن به کار رفته که نویسندگان وجوه و نظائر برای آن «بیست و پنج» وجه برشمرده اند. همچنین برخی از آنان واژه «کتب» را ذووجوه می دانند و «پنج» وجه برای آن قائل شده اند که با وجوه معنایی «کتاب» یکسان یا مشابه است. امر کردن، قضاء، واجب کردن، روشنگری، علم، حفظ کردن، نوشتن، نامه نگاری، نوشته های ملائک، مجموع نوشته ها، اعمال بنی آدم، حسابرسی، قرار دادن، لوح محفوظ، قرآن، انجیل، تورات، زبور، صحف، کتاب سلیمان و بلقیس، کتاب، همه نوشته ها، وقت و زمان مشخص، بیست و پنج وجه معنایی واژه «کتب» هستند که در شش کتاب وجوه و نظائر، ذکر شده است. در ازدیاد وجوه معنایی کتاب، تکلف شده و بسیاری از آن ها مانند کتاب های پیامبران گذشته مصادیق مختلف وجه کلی «الکتاب بعینها» هستند. پس از بررسی تک تک آیاتی که نویسندگان وجوه و نظائر برای نظائر هر وجه ذکر کرده اند و مراجعه به تفاسیر، می توان نتیجه گرفت که کتاب از جمله واژگان چندمعنایی در قرآن با «ده وجه» کلی است. روش تحقیق در این مقاله توصیفی_تحلیلی است.
۲۷۳۱.

واکاوی تفسیر آیه حدّ سرقت به آیه أنّ المساجد للّٰه (به عنوان یکی از مستندات روایی روش تفسیری قرآن به قرآن)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: آیه سرقت (مائده/ 38) آیه 18 سوره جن مساجد حد سرقت تفسیر قرآن به قرآن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۲۱ تعداد دانلود : ۵۷۷
یکی از کارآمدترین و بهترین روش های تفسیر قرآن، استفاده از قرآن در تفسیر خودش می باشد. مفسران قرآن به قرآن ادله ای بر اعتبار و صحت این روش اقامه کرده و این روش را برگرفته از سیره معصومان دانسته اند. آیه سرقت (مائده/ 38) از بارزترین مصداق های این سیره است که این مفسران بدان تمسک نموده و بر همین اساس جنبه تعلیمی بودن این سیره را در روایات تفسیری اهل بیت به مرحله ظهور و اثبات رسانده اند. اما باید توجه داشت که همه روایات تفسیری قرآن به قرآنِ اهل بیت جنبه تعلیمی نداشته و برخی وجوه دیگر نیز در آن ها وجود دارد. هرچند در روایت امام جواد آیه سرقت به آیه أنّ المساجد للّٰه (جن/ 18) تفسیر، و مقدار قطع دست دزد بر اساس آن تعیین شده است، اما واکاوی مسئله نشان می دهد که این روایت هیچ جنبه تعلیمی ندارد و امام صرفاً برای اسکات مخالف و تأیید حکم تشریع شده، از تأویل و لوازم معنای یک آیه (جن/ 18)، آیه ای دیگر (آیه سرقت) را فهمانده است. وجود روایت های دیگر ذیل آیه سرقت و استناد به آیاتی دیگر (تبیین ادله ای دیگر) در تفسیر آیه مذکور و نیز بررسی تفسیری واژگان «ید» و «مساجد»، مٶید این مطلب است. علاوه بر همه این مطالب، اصلاً طرفداران نظریه تفسیر قرآن به قرآن، احکام فقهی را از دایره تفسیر قرآن به قرآن خارج و جزء مستثنیات دانسته اند.
۲۷۳۲.

تبیین تحلیلی موضوع حرکت از دیدگاه ملاصدرا و نوصدراییان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: حرکت موضوع حرکت عرض تحلیلی ملاصدرا علامه طباطبایی نوصدراییان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۲ تعداد دانلود : ۳۱۷
بحث حرکت در فلسفه از زوایای مختلف مورد توجه قرار گرفته است. یکی از این زوایا بحث درباره وجود و بقاء موضوع حرکت، بویژه در حرکت جوهری است که پیش از ملاصدرا بعنوان یکی از لوازم حرکت و از عوامل تشخص آن محسوب میشد. ملاصدرا با ابداع مبانی خاص خود، نگاه به حرکت و لوازم آن از جمله، موضوع حرکت را تا حد زیادی دگرگون ساخت. موضوع حرکت در حرکت جوهری، در اندیشه» ملاصدرا و نوصدراییان یکی از موارد بحث برانگیز و محل تشتت آراء است. ملاصدرا گاه بر نیاز حرکت جوهری به موضوع تأکید کرده و گاه از آن عدول نموده است. همین امر، در میان پیروان مکتب صدرایی از جمله علامه طباطبایی و شهید مطهری نیز محل اختلاف است. در این جستار، ضمن بررسی دیدگاههای مختلف، تلاش کرده ایم با بررسی نقاط ضعف و قوت آنها به این نتیجه دست یابیم که نه تنها حرکت جوهری نیازی به موضوع ندارد، بلکه حرکت در اعراض هم بینیاز از موضوع است و با توجه به اصالت وجود صدرایی، میتوان از وجود واحد سیالی در جهان واقع حمایت کرد که خود، عین حرکت و متحرک و مافیه الحرکه است و تفکیک آنها تنها در دنیای تحلیل ممکن است.
۲۷۳۳.

کارایی نظریه هالیدی در ترسیم انسجام متنی سوره های قرآن(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:

کلید واژه ها: پیوستگی متنی نقش گرا انسجام متنی سوره ها نظریه هالیدی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۰۵ تعداد دانلود : ۵۸۸
یکی از رویکردهای مهم در مطالعات زبان شناختی متن، نظریه پیوستگی متنی نقش گرای هالیدی است. پیوستگی متنی نقش گرا شامل مجموعه ای از روابط متنی است که عنصری از یک جمله را به عناصر جملات پیشین از طریق روابط واژگانی، دستوری یا معنایی متصل می کند. گروهی از قرآن پژوهان مسلمان معاصر با پیروی از آموزه های این مکتب، به بررسی ارتباط آیات در سوره های قرآن پرداخته و اعلام کرده اند که با توجه به عوامل انسجام که در این نظریه ذکر شده، به خوبی می توان انسجام متنی هر سوره قرآن را اثبات کرد. در این نوشتار پس از معرفی نظریه پیوستگی متنی نقش گرای هالیدی و بیان عوامل انسجام متنی از دیدگاه این نظریه، شش نقد بر این نظریه ذکر شده است. با آنکه انتقادات ذکر شده بر نظریه انسجام نقش گرا بدان معنا نیست که ابزارهای انسجام به هیچ وجه به کار تحلیل متن و گفتمان نمی آید، ولی با توجه به ویژگی های نظریه انسجام متنی نقش گرا و نقدهای ذکر شده بر آن، این نتیجه به دست می آید که این نظریه برای تحلیل همه ابعاد انسجام متنی کافی نیست و بهره مندی از مجموع عوامل پیوستگی نقش گرا فقط ارتباط خطی جملات یک متن را با هم تبیین می نماید.
۲۷۳۴.

آسیب شناسی کتاب های اخلاق قرآنی و ارائه الگوی جدید از نظام اخلاقی قرآن(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۸ تعداد دانلود : ۲۱۹
هدف از این نوشتار، آسیب شناسی کتاب های نوشته شده در موضوع اخلاق قرآنی از منظر سازمان دهی و نظام مندسازی آن و ارائه مدلی جدید برای نظام اخلاقی قرآن است. بدین منظور، با توجه به ضرورت نظام مندسازی معارف اخلاقی قرآن و آسیب هایی که در این زمینه در کتاب های موجود دیده می شود، به روش توصیفی تحلیلی، برخی از مهم ترین کتاب های مرتبط با اخلاق قرآنی ارزیابی شده و نقدهایی به لحاظ شکلی و محتوایی صورت گرفته است. سپس با معرفی نظام اخلاقی قرآن در قالب یک نظام مخروطی و هرمی شکل، ساختاری نظام مند مشتمل بر مبانی اخلاق، اصول اخلاق و اهداف اخلاق پیشنهاد و امتیازات مدل پیشنهادی تشریح شده است.
۲۷۳۵.

«معناشناسی» واژه طوبی با تکیه بر محور هم نشینی و جانشینی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: قرآن سوره رعد طوبی معناشناسی ریشه شناسی واژه های دخیل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۸۳ تعداد دانلود : ۳۵۷
در قرآن کریم واژه «طوبی» تنها یک بار در سیاق پاداش به مؤمنان در آیه 29 سوره رعد به کار رفته است. با وجود این، از عصر نزول قرآن تا زمان معاصر، بحثی دقیق و ساختارشناسانه از این لغت ارائه نشده است و ثمره پژوهش در حوزه شناخت معنای طوبی ارائه یک طبقه بندی ده گانه از معانی متفاوت است. یافته ها تا زمان حاضر به صورت تقلیدی میان تفاسیر و ترجمه ها انتقال یافته و گاه در سیر تاریخی، تطور ایجاد و معانی جدید پیدا شده است که برخی از این معانی با نقد جدی روبه روست و نیاز به پژوهش در حوزه معنایی واژه «طوبی» را دوچندان می کند. به نظر می رسد «طوبی» واژه ای غیرعربی است و به سریانی یا هندی بودن نزدیک تر است. همچنین بررسی این واژه در بافت آیه 29 سوره رعد و مطالعه مباحث ریشه شناختی در دو مرحله پیش از ظهور و پس از ظهور اسلام، دایره احتمال های معنایی «طوبی» را محدودتر کرده و سه معنای «بهشت»، «غبطه» و «سعادت» بر سایر معانی ترجیح داده شده است.
۲۷۳۶.

تحلیلی بر حکم جمع خوانی قرآن در دیدگاه سلفیان تکفیری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: قرآن قرائت جمعی سلفیان بدعت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۴ تعداد دانلود : ۲۴۳
در منابع دینی شیعه و سنی، سفارش های فراوانی برای قرائت قرآن با ترتیل و صدای بلند وارد شده است. پیرو همین توصیه ها در جوامع اسلامی، قرائت های فردی و دسته جمعی مرسوم بود و هست. قرائت فردی قرآن به اجماع مسلمانان جایز و سنت است. اما در این میان، سلفیان تکفیری به عنوان فرقه ای از فرق اسلامی، راهی متفاوت تر از دیگر فرق امت در پیش گرفته اند. این جریان فکری افزون بر اینکه جمع خوانی قرآن را جایز و مباح نمی دانند، بلکه آن را بدعت می انگارند. در این میان، سؤالی که به ذهن متبادر می شود، این است که آیا واقعاً چنین سبکی از قرائت قرآن بدعت است؟ پژوهش پیش رو در راستای پاسخگویی به این سؤال با روشی اسنادی و تحلیلی با نظر در منابع اهل سنت و سلفیان، ابتدا حکم جمع خوانی قرآن را در دیدگاه علمای اهل سنت مطالعه می کند و آنگاه به تبیین و تحلیل دیدگاه سلفیان می پردازد و در انتها به این نتیجه می رسد که دیدگاه سلفیان در بدعت انگاری قرائت جمعی قرآن فاقد مستند شرعی و عقلی و نیز خلاف اجماع مسلمان شیعه و سنی است. از دیگر یافته های نوشتار حاضر این است که قرائت جمعی قرآن جایز و مشروع و دلایلی از قرآن و سنت و سیره صحابه و مسلمین، این عمل را تأیید می کند.
۲۷۳۷.

نقش رزق طیب در شکل گیری حیات طیبه

نویسنده:

کلید واژه ها: قرآن طیب رزق حیات طیبه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۱۱ تعداد دانلود : ۹۵۸
قرآن کریم در 46 آیه و 50 بار از واژه طیّب استفاده کرده است. در این آیات واژه طیّب در موضوعات مختلف و گاهی به صورت مشتقات مختلفی بکار رفته است. به نظر می رسد که این تعداد فراوانی از یک واژه نمی تواند بدون ارتباط با یکدیگر باشند. بیشترین موضوعی که واژه طیّب در آن دیده می شود موضوع رزق است. رزق در فرهنگ قرآن و روایات به معنای تأمین کننده حیات است و بسته به نوع حیات جنس رزق نیز متفاوت است. به عبارت دیگر حیات از جانب خداوند به همه موجودات داده شده است بنابراین در تداوم آن نیازمند اسبابی هستند. مطلق اسبابی که موجودند و به تبع آن انسان، برای ادامه حیات به آنها محتاج است به نام رزق شناخته می شوند.حیات طیّبه نیز از عبارات مهم و کلیدی قرآن است که در این زمینه مفسران و عالمان بسیاری به بحث و تحقیق پرداخته اند. در این مقاله سعی شده است تا به نقش رزق طیّب در به تحقق پیوستن حیات طیّبه تأکید کند و رزق طیّب را به عنوان یکی از عوامل مؤثر در شکل گیری حیات طیّبه قلمداد نماید.
۲۷۳۸.

گستره روش اکتشافی انبیاء برای انتقال مفاهیم دینی در قرآن و عهدین

کلید واژه ها: قرآن کتب مقدس تبلیغ تعلیم و تربیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۶ تعداد دانلود : ۴۴۴
روش اکتشافی یکی از روش هاى آموزش و انتقال مفاهیم است، که یادگیرنده را محور آموزش قرار داده و ذهن وی را فعال می کند، تا مطالب و حقایق را بهتر درک کند. این پژوهش بر آن است تا روش اکتشافی انبیاء در تعلیم مفاهیم دینی را در قرآن و کتب مقدس مورد بررسی قرار دهد. در روش اکتشافی تعلیم انبیاء، موقعیت و شرایطی فراهم می شود تا مخاطبان انبیاء، خود از طریق آزمایش به پژوهش بپردازند و جواب مسئله را کشف کنند. و به حقیقت دست یابند. گستره این پژوهش شامل موضوعاتی مانند: نفی بت پرستی، نفی الوهیت از غیرخداوند، اثبات معاد، نفی ربوبیت از غیرخداوند، اثبات توحید و معاد است. در این پژوهش هر یک از موضوعات فوق ابتدا از منظر قرآن و سپس کتب مقدس(کتب رسمی و غیر رسمی، آپوکریفا) مورد بررسی قرار گرفت، و روش اکتشافی و شیوه انتقال مفاهیم دینی در آن بیان خواهد شد. در این روش انبیاء عملاً با به کار بردن مقدمات، افعال و حرکات درباره مفهومی، پیام آن را به افراد منتقل می کنند. و آن را به صورت عملی در معرض مخاطبان قرار می دهند. این شیوه یکی از روش های مفید برای انتقال عمیق و مؤثر مفاهیم دینی است.
۲۷۳۹.

جنسیت و حقوق اجتماعی از دیدگاه قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: خودآرائی شهادت ارث دیه قصاص جهاد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۵ تعداد دانلود : ۱۱۹
برخلاف افراط و تفریط های مکاتب مدعی احیای حقوق بشر، در آموزه های قرآن کریم، جنسیت در هویت و جایگاه انسانی هیچ نقش و تأثیری ندارد، از این روی در بسیاری از احکام و تکالیف فردی میان زن و مرد تشابه و اشتراک کامل وجود دارد و در این زمینه تفاوتی بین آن ها نیست. در عین حال به اقتضای پاره ای تفاوت های طبیعی و در راستای حفظ مصالح اجتماعی، مجموعه ای از تفاوت های جنسیتی که فاقد هرگونه بار ارزشی اند، در بین زن و مرد مفروض گرفته شده است. در نتیجه موجب تفاوت پاره ای از حقوق و تکالیف آن ها گردیده است. از این روی مقاله حاضر، ضمن نگاهی کوتاه به احکام مشترک میان زن و مرد اعم از تکالیف فردی و احکام جزائی در قرآن، با تحلیل مضامین آیات قرآن و با استفاده از آراء مفسران به ویژه مفسران شیعه و نقد برخی از دیدگاه ها، تفاوت های حقوق و تکالیف اجتماعی زن و مرد و همچنین منشأ آن را در هفت محور مورد مطالعه قرار داده است.
۲۷۴۰.

پیشگیری از بزه دیدگی اطفال در آموزه های قرآنی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: پیشگیری از جرم آموزه های قرآنی بزه دیدگی اطفال کودک آزاری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۰ تعداد دانلود : ۷۹
بعضی از کودکان به دلیل شرایط خاص موجود در خانواده بیش از سایر همتایان خود در معرض بزه دیدگی قرار دارند؛ شناسایی این کودکان از طریق گزارشات مردمی، بستگان یا مدرسه و معرفی آن ها به نهادها و مراکزی که باید به وسیله مقامات مسئول دولتی با به همت خیرین دایر شوند تا در جهت سیاست های پیشگیرانه از طریق حمایت و مراقبت از این کودکان گام بردارند، می تواند به عنوان راهکاری مؤثر به منظور پیشگیری از بزه دیدگی این کودکان در نظر گرفته شود؛ در همین راستا ، حمایت از صغار در آموزه های قرآنی تا آنجا اهمیت دارد که فروش مال او را جز با اجازه ولی جایز ندانسته و حتی ولی نیز در صورت عدم رعایت منافع و مصلحت طفل، از ولایت ساقط می شود؛ از طرف دیگر اقدامی که در آموزه های قرآنی مورد توجه و تأکید واقع شده، شناسایی، حفاظت و حمایت مادی و معنوی از کودکان آسیب پذیر به عنوان آماجی مناسب برای بزهکاران می باشد؛ در این مقاله به این حمایت ها که در آیات قرآن و برخی روایات آمده است اشاره خواهیم کرد آیات و روایاتی که حاوی تدابیری اند، برای پیشگیری از بزه دیدگی کودکانی که به عنوان آماج ضعیف شناخته شده اند.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان