درخت حوزه‌های تخصصی

تفسیر و علوم قرآن

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
ترجمه قرآن تفسیر قرآن علوم قرآنی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین
فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲٬۳۸۱ تا ۲٬۴۰۰ مورد از کل ۱۳٬۲۰۵ مورد.
۲۳۸۱.

مرجعیت علمی قرآن از نگاه علامه طباطبایی

نویسنده:
منبع: مطالعات علوم قرآن سال اول پاییز ۱۳۹۸ شماره ۱ 8 - 37

کلید واژه ها: مرجعیت علمی قرآن کارکرد های علمی قرآن جامعیت قرآن تفسیر المیزان علامه طباطبایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۶۰ تعداد دانلود : ۸۵۵
مرجعیت علمی قرآن عنوان نوپدیدی در مطالعات قرآنی است و به این معناست که قرآن دارای بالاترین شایستگی های علمی در رفع نیاز ها و انتظارات علمی به نسبت دیگر منابع علمی می باشد. اعتقاد به مرجعیت علمی قرآن تابعی از پذیرش اصل جامعیت قرآن است؛ اما اعتقاد به جامعیت در همه ابعاد آن لزوماً به معنای اعتقاد به مرجعیت علمی قرآن نیست. بررسی مرجعیت علمی قرآن از نگاه علامه طباطبایی، که موضوع این پژوهش است، پیشینه خاص ندارد. این پژوهش به روش توصیفی - تحلیلی و کشفی از تفسیر المیزان و دیگر آثار علامه طباطبایی انجام شده است و هدفش بررسی میزان اعتقاد به مرجعیت علمی قرآن از نگاه علامه طباطبایی است. از بررسی های انجام شده در آثار علامه طباطبایی پیرامون مسئله مرجعیت علمی قرآن، به دست می آید که وی به مرجعیت نسبی علمی قرآن کریم معتقد است. در نوشته های علامه طباطبایی بحث مستقلی در موضوع جامعیت و مرجعیت علمی به چشم نمی خورد، اما اهمیت مسائل و موضوعات مرتبط با جامعیت و پاسخگویی قرآن موجب شده است علامه همچون دیگر مفسران ناگزیر در ذیل برخی مباحث تفسیری، دیدگاه خود را با ادبیات متفاوت دراین باره روشن کند.
۲۳۸۲.

بررسی شبهات دکتر سها درباره تعدد زوجات در قرآن کریم

نویسنده:
منبع: مطالعات علوم قرآن سال اول پاییز ۱۳۹۸ شماره ۱ 113 - 132

کلید واژه ها: قرآن دکتر سها نسخ تعدد زوجات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۷۹ تعداد دانلود : ۹۷۵
مبارزه با قرآن کریم به روش های مختلفی، از جمله شبهه افکنی علیه قوانین و احکام آن از صدر اسلام تاکنون مورد اهتمام دشمنان بوده است. ازدواج یک مرد با چند زن یا «تعدد زوجات» از مسائل مهم و حساسیت برانگیز مربوط به زنان و خانواده است. قرآن در آیه 3 سوره نساء مجوز تعدد زوجات را در صورت توانایی بر مراعات عدالت میان آنان، صادر می کند و در آیه 129 این سوره ممکن نبودن رعایت عدالت میان زنان را بیان می کند. دکتر سها در کتاب نقد قرآن ضمن القای شبهاتی در مورد «تعدد زوجات» و خلاف حکمت خواندن آن ادعا می کند آیه 129، آیه 3 را نسخ کرده و آورنده حکم از تداوم آن پشیمان شد ه است. پژوهش حاضر به روش توصیفی - تحلیلی باگرایش انتقادی و به روش اسنادی، به بررسی دقیق این شبهه می پردازد. حاصل پژوهش این است که احکام قرآن کریم، از جمله جواز تعدد زوجات، بر مبنای حکمت و نیاز واقعی انسان تدوین شده و دلایلِ ناقد قرآن نمی تواند خدشه ای بر آن وارد سازد. همچنین هیچ گونه رابطه ناسخ و منسوخی بین دو آیه پیش گفته وجود ندارد.
۲۳۸۳.

بررسی و نقد دیدگاه ها درباره چرایی ذکر نشدن أولی الأمر به عنوان مرجع نزاع در آیه 59 نساء(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیری سال دهم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۳۹ 7-20

کلید واژه ها: آیه 59 نساء آیه اطاعت آیه اولی الامر مرجع حل اختلاف

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۸ تعداد دانلود : ۲۷۳
پژوهش پیش رو به روش توصیفی تحلیلی دیدگاه مفسران را در باره چرایی عدم ذکر أولی الأمر به عنوان مرجع حل نزاع ها در آیه 59 سوره نساء مورد بررسی و ارزیابی قرار داده است. در دیدگاه های گوناگون، برخی معصوم نبودن أولی الأمر را علت عدم ذکر آنها به عنوان مرجع حل اختلاف ها دانسته اند، گروهی مکلف بودن مردم به پیروی از ایشان در بخش نخست آیه را منشأ این أمر می دانند، گروهی بر آن هستند که از آنجایی که أولی الأمر خود در آیه، موظف شده اند که منازعات را به کتاب و سنت ارجاع دهند، دیگر جایی برای ذکر آنها به عنوان مرجع حل اختلاف وجود ندارد، شماری نیز برخوردار نبودن أولی الأمر از حق تشریع را به عنوان علت عدم ذکر، یاد کرده اند. از تحلیل درون متنی و برون متنی آیه چنین به دست می آید که آنچه به عنوان علت عدم ذکر أولی الأمر به عنوان مرجع حل إختلاف ها بیان شده است، بر خلاف ظهور آیه بوده، دیگر آنکه چون أولی الأمر، خود مورد نزاع یا طرف نزاع قرار می گیرند، بر این اساس معقول نیست در متنازع فیه، مرجع حل اختلاف باشند.
۲۳۸۴.

نقد و بررسی جبرگروی اقتصادی از دیدگاه قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آموزه های قرآنی پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۳۰ 55 - 80

کلید واژه ها: تقدیر رزق قبض و بسط روزی مشیت الهی جبرگروی اقتصادی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۹ تعداد دانلود : ۲۹۴
بر اساس آیاتی متعدد، تقدیر و قبض و بسط روزی به مشیت الهی است. این آیات ممکن است نوعی جبرگروی اقتصادی را به ذهن متبادر سازد و این پرسش را ایجاد کند که آیا مقدار رزق، از پیش تعیین شده است؟ و در این صورت، آیا عناصری مانند کار و تدبیر یا عوامل معنوی می تواند «سقف» رزق «مقدر» را افزایش دهد؟ تحلیل آیات و روایات مرتبط نشان می دهد که رزق به سان دیگر مقدرات، به دو نوع محتوم و غیر محتوم تقسیم می شود. رزق محتوم در بخش مقدرات حتمی انسان جای می گیرد، ولی رزق غیر محتوم ممکن است با ترک طلب و تدبیر یا ناشایست های رفتاری از دست برود. نقش انسان در افزایش یا کاهش رزق خود در محدوده رزق غیر محتوم، انگاره جبرگروی اقتصادی را منتفی می سازد، اگرچه بخش محتوم رزق، خود نافی تفویض و اختیار مطلق آدمی در این عرصه است؛ ضمن آنکه در این محدوده نیز صرفاً قبض و بسط روزی تقدیر می شود و نه فقر و غنا. نسبت دادن رزق به خداوند نیز تأیید جبرگروی اقتصادی نیست، بلکه بیانگر توحید ناب در منطق قرآنی است. قبض و بسط رزق در تقدیر الهی، بر اساس مصالح و حکمت هایی است که برای رشد و تکامل انسان ها ضرورت دارد؛ از جمله: پیشگیری از ستم و سرکشی، آزمایش، عقوبت، هشدار و مصالح ویژه مؤمنان. این نوشتار به روش توصیفی تحلیلی سامان یافته و به پرسش های یادشده در عرصه تقدیر و قبض و بسط رزق و جبرگروی اقتصادی پاسخ می دهد.
۲۳۸۵.

تحلیل گفتمان انتقادی داستان حضرت موسی (ع) در قرآن کریم (براساس الگوی نورمن فرکلاف)(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهش های قرآنی سال بیست و چهارم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۳ (پیاپی ۹۲) 59 - 82

کلید واژه ها: قرآن کریم داستان موسی (ع) نورمن فرکلاف گفتمان انتقادی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۱۳ تعداد دانلود : ۸۵۵
گفتمان انتقادی، نوعی روند تکوینی تحلیل گفتمان به شمار می رود که در آن با عبور از توصیف صِرف داده های زبانی، بر فرایندهای مؤثّر در شکل گیری گفتمان توجّه می شود. در همین راستا، پژوهش حاضر با رویکردی توصیفی- تحلیلی و بر اساس الگوی تحلیل گفتمان انتقادی نورمن فرکلاف، تلاش کرده به گفتمان کاوی انتقادی داستان حضرت موسی (ع) در سه سطح توصیف، تفسیر و تبیین بپردازد و ضمن بررسی جنبه های ادبی و بلاغی داستان مذکور، گفتمان های غالب و مفاهیم ثانویه و پوشیده متن را که کمتر به آنها توجه شده، مورد بررسی قرار دهد. نتایج حکایت از آن دارد که در سطح تفسیر، بیشتر بر انتخاب واژگان و به خصوص جنبه استعاری آنها، کاربرد جملات منفی و خروج جملات پرسشی از معنای اصلی خود، و نیز لحن گفت وگوها تأکید شده است. نکته قابل توجّه در سطح تفسیر، غلبه گفتمان قدرت و اقتدارطلبی بر گفتمان مردمی و آزادی طلبانه است که در مقابل آن، گفتمانی الهی و ضد استکباری و انتقادی، قد عَلم می کند و خداوند متعال به عنوان راوی داستان به صورت مستقیم و یا در قالب سخنان شخصیت اصلی داستان، آن را به مخاطب ارائه می دهد و به این وسیله، گفتمان رسمی را که به صورت فرادستی و فرودستی بوده، به چالش می کشاند. در سطح تبیین نیز آثار گفتمان رسمی بر نهادهای اجتماعی و افراد آن مورد بررسی قرار گرفته و اینکه شاخصه های گفتمان رسمی چگونه در سخنان شخصیت های داستان و آینده آنان، تبلور می یابد.
۲۳۸۶.

مقایسه دو رویکرد قرآنی و حدیثی در تفسیر «ظلم» به «شرک» در آیه 82 سوره انعام(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهش های قرآنی سال بیست و چهارم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۳ (پیاپی ۹۲) 127 - 150

کلید واژه ها: حدیث سالاری ظلم شرک فهم قرآن نقد تفسیر اثری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۰۸ تعداد دانلود : ۴۲۵
حدیث سالاری یا ترجیح مقتضای احادیث بر مقتضای ظاهر آیات قرآن کریم، در برخی از تعابیر محدثان دیده می شود که در مفهوم نظری و از حیث مصداق و نمونه نیازمند بررسی است. در زمینه مصداق یابی، شاید بتوان تفسیر «ظلم» به «شرک» در سوره انعام را یکی از بارزترین مصادیقی برشمرد که ریشه در حدیث سالاری دارد. «ظلم» در آیه 82 سوره انعام به صورت نکره در سیاق نفی استعمال شده و تعمیم معنا را افاده می کند، ولی با تکیه بر روایات، بر مصداق «شرک» حمل شده است. در این مقاله دلایل هر دو دیدگاه، یعنی «تعمیم» و «تخصیص» معنای کلمه «ظلم» معرفی و ارزیابی شده و در اثنای مباحث، اثرپذیری دیدگاه تخصیص از «حدیث سالاری» مطرح و مورد نقد قرار گرفته است. روش پژوهشی در این تحقیق، کیفی از نوع توصیفی - تحلیلی بوده و با هدف بررسی و اثبات تعمیم معنا برای کلمه «ظلم» در سوره انعام و نقض تخصیص آن بر یک مصداق صورت گرفته است.
۲۳۸۷.

صورت بندی مفهوم «محبت» در سنت تفسیر عرفانی با تأکید بر دیدگاه فیض کاشانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تفسیر و زبان قرآن سال هفتم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۱۴) 11 - 30

کلید واژه ها: محبت اخلاق اسلامی روایات معصومان عرفان اسلامی فیض کاشانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۱۰ تعداد دانلود : ۵۷۴
موضوع محبت در ادبیات دینی و عرفانی جایگاه والایی را به خود اختصاص داده است، به گونه ای که این مقوله افزون بر موقعیت ویژه عرفانی اش، از ارکان مهم مفاهیم اخلاقی در ادیان ابراهیمی نیز به شمار می آید. در تعریف محبت، بین عالمان و اخلاق پژوهان اختلاف نظر وجود دارد و این اختلاف تا آن حد و اندازه است که برخی تعریف حقیقی آن را اساساً غیرممکن دانسته و بر این باورند محبت زبان حال است نه قال. عارفان مفسر مسلمان با الهام از آموزه های قرآنی و روایی، موضوع محبت را در آثار خود مورد بحث قرار داده و در چیستی، ابعاد و آثار آن سخن گفته اند. عالِمی نظیر فیض کاشانی، به مثابه مفسر، محدث و متفکری اخلاق پژوه، اولاً با پیروی از سیره گفتاری و عملی معصومان و ثانیاً با تأثیرپذیری از اندیشه های برخی عارفان و فیلسوفان همچون غزالی، ابن عربی و ملاصدرا، به موضوع محبت در آثار خود عنایت داشته است. در این میان، یکی از فرازهای مهم بحث محبت، در بین چنین عالمانی ازجمله فیض کاشانی رابطه آن با معرفت است. این مهم در دیدگاه عارفان نقشی محوری داشته و عارفان با تأسی از آموزه های روایی این مقوله را مورد توجه قرار داده اند. فیض کاشانی نیز با الهام از احادیثی همانند احادیث موسوم به کنز مخفی و حدیث «قُرب نوافل» و تأثیرپذیری از اندیشه عارفان، این رابطه را در تبیین موضوع محبت برجسته دیده است. این مقاله با روش توصیفی و تحلیلی، رهیافت های عرفانی محبت را در نگاه فیض با عنایت به مراتب یادشده، مورد بررسی و تحلیل قرار داده است.
۲۳۸۸.

بررسی مقایسه ای انجیل کودکی با قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آموزه های قرآنی بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲۹

کلید واژه ها: قرآن کریم انجیل کودکی توماس حضرت عیسی (ع) بینامتنیت رویکرد تقدس زدایی سبک بیانی و محتوایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۰۵ تعداد دانلود : ۳۹۹
«انجیل کودکی توماس» یکی از انجیل های غیر رسمی مسیحیت است که برخی شباهت های میان آن و قرآن کریم، شماری از خاورشناسان را بر آن داشته که پیامبر اکرم برخی از آیات قرآن را از انجیل کودکی اقتباس نموده است. لذا این نوشتار در پاسخ به این مسئله سامان یافته است که میزان تشابهات و اختلافات میان انجیل کودکی با قرآن کریم به چه میزان است و آیا شباهتهای موجود بیانگر اقتباس قرآن از انجیل کودکی است یا خیر؟ بررسی مقایسه ای انجیل کودکی با قرآن کریم نشان می دهد که سخن گفتن در گهواره، شفا دادن بیماری برص و پیسی و نزول مائده آسمانی در شمار معجزاتی است که تنها در قرآن کریم آمده و در مقابل تمیز کردن آبهای رودخانه، افزودن بر مقدار اندک، افزودن درازای چوب، سالم گردانیدن کوزه شکسته و علم به الفبا و حروف، معجزاتی است که تنها در انجیل کودکی آمده است. ساختن پرنده از گل، شفا دادن بیمار، زنده کردن مرده و خبر دادن از غیب نیز مهمترین اشتراکات انجیل کودکی با قرآن کریم است. از سوی دیگر اشتمال این انجیل بر مطالبی چون ذکر پدر و برادر برای عیسی ، نفرین، استهزاء و ناسزا گفتن به افراد توسط عیسی و تفصیل داستانی و تکیه بر جزئیات که تأثیری در بعد هدایتی و تربیتی ندارد و نیز امی بودن پیامبر اکرم و عدم ارتباط و عدم بهره گیری از افراد آگاه به کتب مقدس و تفاوت سبک بیانی و محتوایی قرآن با انجیل کودکی به خوبی گویای خاستگاه وحیانی قرآن و خاستگاه بشری در گزارش های انجیل کودکی است که رویکرد تقدس زدایی از سیمای حضرت عیسی در این انجیل نمایان است.
۲۳۸۹.

جلوه هایی از پدافند غیرعامل در راهبرد های دفاعی قرآن مجید و سیره نبوی(ص)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه معارف قرآنی (آفاق دین) سال دهم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۳۷ 7 - 48

کلید واژه ها: قرآن سیره نبوی (ص) دفاع پدافند غیر عامل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۴۷ تعداد دانلود : ۵۰۶
توجه به پدافند غیرعامل در جهت افزایش توانمندی های دفاعی کشورها و کاهش تهدید و آسیب پذیری آنها در حوزه های گوناگون امری است اجتناب ناپذیر، که مطمح نظر سیاست مداران بزرگ دنیای امروز است. با ظهور اسلام، جبهه کفر و هجوم گسترده ای را برای هدم و نابودی این دین الهی و انسانی آغاز کرد. لذا در برخی از آیات قرآن کریم آشکارا اهمیت حفظ آمادگی همه جانبه در برابر دشمنان و دفاع از حریم دین و کیان مسلمین مورد توجه و تاکید قرار گرفته است. همچنین در سیره دفاعی پیامبر (ص) نیز نمونه های فراوانی از انواع روش ها و تاکتیک های دفاعی و بهره گیری مؤثر از موقعیت های مناسب زمان و مکان برای رویارویی و مقابله با دشمنان دین وجود دارد. هدف این پژوهش بررسی و واکاوی روش ها و تاکتیک های دفاعی گوناگونی است که به صورت مستقیم یا غیر مستقیم در قرآن کریم بدان اشاره شده است و همچنین استخراج و ارائه نمونه هایی از تدابیر و برنامه های دفاعی در سیره پیامبر (ص) با توجه به آنچه که امروزه به عنوان اصول پدافند غیر عامل شناخته شده است. این مقاله با استفاده از روش توصیفی تحلیلی، با توجه به دو عامل عمده فرماندهی هوشمندانه پیامبر اسلام و روحیه شهادت طلبانه مؤمنان به تبیین مهم ترین ابعاد و روش های دفاع غیر عامل در آموزه های قرآن کریم و سیره پیامبر (ص) از قبیل اقدامات فرهنگی و عملیات روانی، افزایش قدرت نظامی در جبهه اسلام ، افزایش میزان بازدارندگی در جبهه دشمن، رعایت اصول مدیریت در شرایط بحران، شناسایی فرصت ها و تهدیدها، کاربست طرح فریب دشمن، دوران دی شى و آینده نگری و... می پردازد.
۲۳۹۰.

بررسی مفهوم مقاومت با رویکرد اجتماعی در آیات قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیری سال دهم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۳۸ 221-236

کلید واژه ها: آیات مقاومت توحید عدالت رویکرد اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۳۴ تعداد دانلود : ۸۴۳
«مقاومت» از واژه های بنیادین و فطری است که ریشه قرآنی دارد و با مفاهیم و آیات اجتماعی قرآن ارتباط معناداری دارد. بر أساس دلالت های لغوی و تفسیری می توان آن را معادل با توحید، عدالت و در نهایت، اسلام قرار داد که این امر مهم و ذاتی، گاه با برداشت های نارسا به إفراط و تفریط کشیده شده و بیشتر بر روش مقاومت مانند: تقابل، جنگ و قتال توجه شده است. هدف از این پژوهش توسعه معنایی و تفسیری «مقاومت» و آشکارسازی ظرفیت اسلام در پاسخ به نیازمندی های اجتماعی و مقابله با تفکر غرب است که تبیین آن در تحقق و تقویت نظام سیاسی و اجتماعی اسلام بسیار مؤثر است. مقاومت در قرآن بر توحید، عدالت و فطرت بنا شده است و بر تحقق أصل حاکمیت خدا بر سرنوشت انسان، تشکیل حکومت، إقامه قسط، آبادانی زمین و عدم پذیرش ولایت و ربوبیت غیر خدا تأکید دارد.
۲۳۹۱.

بررسی نقش و انواع سیاق در کتاب «متشابه القرآن ومختلفه» از ابن شهرآشوب مازندرانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال دهم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۳۹ 161 - 180

کلید واژه ها: قرآن ابن شهرآشوب تفسیر سیاق

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۵ تعداد دانلود : ۶۰
سیاق در تفسیر قرآن کریم نقش بسیار مهمی دارد. با توجه به پیوستگی آیات در معنا، توجه به این نقش بسیار ضروری می نماید.سیاق می تواند تمامی فعالیت های تفسیری و فعلیت بخشی به مضمون نص را تحت پوشش قرار دهد. در همین زمینه در تحلیل موارد گوناگونی که از کتاب «متشابه القرآن و مختلفه» به وجود آمد می توان به این نکته توجه کرد که در این تفسیر به تحلیل رابطه آیات به صورت گسترده توجه کرده است. این پژوهش به نقش های سیاق و انواع آن، با توجه به کتاب «متشابه القرآن ومختلفه» ابن شهرآشوب می پردازد که این روش توانایی بیش تری در رابطه با سیاق دارد از جمله نقش ها: تبیین مجمل، تخصیص عام، تقیید مطلق، تعیین محتمل، کشف ارتباط معنایی، تعیین معنا، کشف دلالت های پنهان، تعیین نحوه قرائت، تعیین مصادیق، نقش سیاق در شرح لغت، ذکر شأن نزول، بیان احادیث تفسیری، بیان معانی حروف، بیان محذوفات به وسیله سیاق و همچنین انواع سیاق از جمله سیاق آیات، کلمات و جمله ها در «متشابه القرآن ومختلفه» می باشد.
۲۳۹۲.

نقش دولت با محوریت اخلاق دینی در پیشگیری از نقض محرمانگی داده ها در فضای مجازی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال دهم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۳۹ 221 - 242

کلید واژه ها: محرمانگی داده ها فضای مجازی نقض حقوق حریم خصوصی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۶ تعداد دانلود : ۱۱۱
حریم خصوصی یکی از بسترهای جرم خیز در فضای مجازی است. این حریم، از جمله مهم ترین حقوق فردی است که هم از نگاه شرع مقدس اسلام و هم از دید قوانین کشورها و اسناد بین المللی، محترم و مصون از تعرض است. اما نقض حریم خصوصی و حفظ امنیت و سلامت کاربر در جامعه ما کم تر مورد توجه قرار گرفته است. از همین رو در این نوشتار با پرداختن به حوزه اخلاق دینی، که هم پشتوانه های استدلالی اخلاق کاربران را تحکیم می بخشد و هم ضمانت اجرای کارآمدی در اختیار قرار می دهد و نیز شرط مکمل راهبرد فردی- اخلاقی جامعه پذیری دینی، تقویت روحیه خود دیگرپنداری، آشناسازی با پیامد منطقی رفتار کاربران و نهادینه سازی امر به معروف و نهی از منکر است سعی در آموزش و بالابردن فرهنگ اجتماعی در خصوص جرایم سایبری شده است. همچنین به لحاظ اهمیت محرمانگی داده ها و حفظ حریم خصوصی افراد در فضای مجازی به تعریف این عامل و نقشی که دولت در آموزش اخلاق دینی به جامعه دارد پرداخته شده تا شاید نواقضی که در این زمینه وجود دارد، برطرف گردد.
۲۳۹۳.

بررسی الزامات بین المللی در مواجهه با قاعده نفی سبیل و تأثیر آن در بقاء نظام از منظر قرآن و فقه امامیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال دهم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴۰ 111 - 138

کلید واژه ها: الزامات بین الملل قاعده نفی سبیل بقاء نظام فقه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۴ تعداد دانلود : ۸۴
قاعده نفی سبیل از مهم ترین قواعد فقهی مورد استناد بسیاری از فقیهان شیعه و اهل سنت به شمار می آید که دامنه آن بسیار گسترده است، و در تفسیر و تنظیم روابط مسلمانان با غیر مسلمانان تسلط کافی را دارد. به همین دلیل تلاش برای تبیین روشن این اصل و جوانب آن مانند الزامات بین الملل بسیار حائز اهمیت است به ویژه آنکه در تلاش برای بقاء نظام و حفظ آن باشد. روش تحقیق در این پژوهش به صورت توصیفی تحلیلی می باشد، و هدف از این پژوهش بررسی الزامات بین الملل در مواجهه با قاعده نفی سبیل و تأثیرات آن بر حفظ و بقاء نظام از منظر قرآن و فقه امامیه است.
۲۳۹۴.

آرمان گرایی در عین واقع گرایی از منظر قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آموزه های قرآنی بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲۹

کلید واژه ها: آرمان گرایی واقع گرایی آرمان گرایی واقع بینانه قرآن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۱۰ تعداد دانلود : ۵۶۴
بحث از رابطه آرمان گرایی به معنای در نظر داشتن اهداف عالیه و چشم بستن بر واقعیت ها، با واقع گرایی به معنای منطبق کردن حرکت تنها بر بنیان واقعیت ها، دیرینه ای بس دور و دراز دارد و به بحث های درازدامنی منجر شده است. برخی از آیات قرآن، انسان را به در نظر داشتن آرمان ها و بی توجهی به واقعیت ها فرا می خوانند و دسته ای دیگر، نسبت به غفلت از واقعیت ها هشدار می دهند. هر چند در نگاه آغازین، این دو دسته از آیات ناهمخوان به نظر می رسند اما به توجه به آیات دیگری همچون آیات مربوط به در نظر داشتن تعداد افراد دشمن در وجوب جهاد، آیات مربوط به میانه روی در انفاق و... می توان به این گونه بین آن ها جمع کرد که انسان مسلمان ضمن رصد دائمی آرمان ها و پایش چشم انداز باید به واقعیت های موجود توجه داشته باشد. به عبارت دیگر، قرآن انسان را به آرمان گرایی واقع بینانه فرا می خواند. روشن است که فراموشی آرمان ها، به انحراف از هدف و مقصد منجر شده و نادیده گرفتن واقعیت ها، شکست و عدم توفیق را به دنبال خواهد داشت.
۲۳۹۵.

بازتفسیر واژگان «فقر/ غنا» در قرآن کریم با تکیه بر زمینه های انسان شناختی ساخت مفهوم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی سال سوم بهار ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیایی ۹) 25-48

کلید واژه ها: معناشناسی فرهنگی انسان شناسی فرهنگی معناسازی سبک زندگی حاضره العرب بادیه العرب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۰۱ تعداد دانلود : ۱۰۲۹
واژگان «فقر» و «غنا» بارها در قرآن کریم در محور همنشینی کنار یکدیگر قرار گرفته و زوج معناییِ تکرارشونده ای را شکل داده اند. مرور بر آرای عالمان مسلمان نشان می دهد که آنان به ذکر معنای لغوی این واژگان بسنده کرده، اطلاع چندانی از زمینه های شکل گیری این مفاهیم در اختیار نداشته اند. این پژوهش می کوشد با بهره گیری از داده های زبان شناسی تاریخی و الگوهای عمومی در دانش انسان شناسی، زمینه های فرهنگی ساخت این مفاهیم را بیشتر بکاود تا درک عمیق تری از آیات قرآنی که دربردارنده این زوج واژگانی هستند، فراهم آید. پژوهش حاضر نشان می دهد تفاوت در سبک زندگی حضری و بدوی در شبه جزیره می توانست موجب درک متفاوت از جهانِ پیرامون شده، معناسازی های گوناگون و گاه متضاد از یک پدیده را به همراه آورد. این مطالعه آشکار می سازد که زوج واژگانی «فقر/ غنا» برساخته از طرز فکر مردمان حاضره - نه بادیه - نسبت به تنگدستی و ثروت اندوزی در بافت فرهنگی- اقتصادی شبه جزیره بوده است.
۲۳۹۶.

Shirā’, an Unfair Barter Exchange in the Holy Qur’an: A Linguistic Study(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های زبان شناختی قرآن سال هشتم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۱۵) 83 - 92

کلید واژه ها: Shirā’ Barter Economic Exchanges Selling and Buying Economic Anthropology Quran and Linguistics

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۵ تعداد دانلود : ۷۶
Shirā’ is one of the most important economic exchanges in Arabian Peninsula at the age of revelation of the Holy Qur’an. Taking critical approach towards the idea of synonymy between Shirā’ and other economic exchanges like Bayʿ and Tijāra, this essay identifies its unique entity and functions. According to evidences, Shirā’ denotes the direct exchange of goods for each other without the medium of money. Moreover, linguistic evidences indicate two origins for the term "Shirā’" merged with each other throughout a linguistic contact. Therefore, "Shirā’" signifies a special type of barter exchange which is described by economic anthropologists as "zero-sum game barter". These results have been strengthened by (a) anthropological data on barters, (b) environmental data on Arabian Peninsula, and (c) Qur’anic usages of this term. Eventually, the reason for metaphorical usages of this term in the Holy Qur’an is also examined.
۲۳۹۷.

نقش صبر در تربیت اسلامی فرزندان با الگوپذیری از آیه 132 طه

نویسنده:
منبع: تفسیرپژوهی سال ششم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱۱ 131 - 117

کلید واژه ها: اسلام تربیت روان صبر نوجوان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۵ تعداد دانلود : ۱۷۳
خانواده سنگ بنای اجتماع است و اگر خانواده سالم و متعالی باشند می توان به داشتن جامعه ای مستحکم و استوار، امیدوار بود. والدین می توانند با تعمیق اندیشه های صحیح و الهی از روش و تکنیک متناسب با سن فرزندان استفاده و آنها را انسان، نمونه و وارسته تربیت نمایند. بدیهی است که نقش صبر بعنوان یک اصل در تمامی این شیوه ها و تعالیم تربیتی نقش برجسته و والا داشته، می توان آنرا کلید طلایی تربیت نامید. نتایج بررسی روان شناسانه با محور قرآنی (132 طه ) نشان می دهد مفهوم گسترده اصطبر به معنی صبر، با استمرارصفاتی چون شکیبایی، مراقبت آگاهانه، برنامه ریزی متناسب کلید تربیت فرزندان خواهد بود. این مقاله به روش استنادی و به شیوه کتابخانه صورت گرفته، تقریب مطالب روان شناسی با محوریت آیات قرآن تحلیل و روایی مطالب بانگرشی کلامی تنظیم شده است. نتایج نشان می دهد که صبر به عنوان کلید طلایی می تواند در امر تربیت فرزندان کارایی فراوانی داشته باشد.
۲۳۹۸.

نقش فطرت در جاودانگی آموزه های تربیتی قرآن

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآن و علوم سال سوم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۵ 6 - 29

کلید واژه ها: قرآن کریم فطرت آموزه های تربیتی جاودانگی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۰ تعداد دانلود : ۲۶۵
فطرت انسان نوعی از خلقت اوست که منشأ بینش ها و گرایش های متعالی است. با توجه به این نوع از آفرینش است که انسان آمادگی پذیرش تربیت و شکل گیری صفات مختلف را دارد. کمال طلبی، زیبایی گرایی، زیان گریزی و ... از جمله فطریات انسان به شمار می آیند که نقش مستقیم در تربیت انسان دارند. قرآن به عنوان کتابی جاودانه با آموزه های اعتقادی، اخلاقی، تربیتی و ...، متناسب با هر یک از این امور فطری، مبانی، آموزه ها و روش های تربیتی ارائه کرده و اهدافی را دنبال می کند. از آنجا که امور فطری بنابر حکم عقل و نیز تصریح آیات قرآن، جاودانه و تغییر ناپذیرند، آموزه های تربیتی قرآن نیز همیشگی و برای هر زمان و مکانی قابل استفاده، بلکه حجت است. آنچه قرآن به عنوان مبانی و اصول تربیت بر می شمارد و آنچه به عنوان ضوابط و روش های تربیت توصیه می کند و ساحت ها و قلمروی که برای آن تعیین می کند و نیز اهدافی که برای تربیت ترسیم می نماید، برای بشر امروز و هر زمان دیگر، الگویی تربیتی را تدوین می کند که سعادت دنیا و آخرتش را به دنبال دارد.
۲۳۹۹.

راهکارهای بینشی و انگیزشی تحول آفرین در سازمان از منظر قرآن

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآن و علوم سال سوم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۵ 78 - 109

کلید واژه ها: تغییر تحول تحول آفرینی قرآن کریم راهکارهای بینشی راهکارهای انگیزشی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۲ تعداد دانلود : ۲۳۰
مدیریت تحول یکی از موضوعات مهم و اساسی در دانش مدیریت شناخته می شود. دانشمندان سازمان و مدیریت متناسب با پیش فرض ها، مبانی و فرهنگ مادی گرایانه در این زمینه مطالب متنوعی را ارائه داده اند که علیرغم نکات درخور توجهی که در این دیدگاه ها یافت می شود، در بسیاری موارد با فرهنگ و مبانی اسلامی سازگاری ندارد. قرآن به عنوان کتاب تحول آفرین در جامعه جهالت زده عرب، شناخته می شود که با آموزه های ژرف خود، توانسته است در مدت کوتاهی تحول اساسی در آن ایجاد کرده و به یک جامعه مترقی و رشد یافته تبدیل کند. مطالعه درآیات کلام وحی نشان می دهد این کتاب الهی راهکارهای متعددی را برای تحول جامعه جاهلی به یک جامعه رشد یافته و مترقی ارائه نموده است. این راهکارها در یک تقسیم کلی در چهار محور بینش ها، انگیزه ها، ساختارها و رفتارها قابل دسته بندی است. در این مقاله با روش تحلیلی با رویکرد استنطاقی، راهکارهای قرآنی تحول آفرین در دو محور بینشی و انگیزشی از آیات استخراج شده و در زمینه هرکدام از محورهای ذکرشده، مؤلفه های مختلفی با استناد به آیات بیان شده است. اقدامات قرآن در زمینه تحول بینشی از طریق اعطای بینش درباره جهان هستی، حقیقت دنیا، حقیقت انسان، تاریخ و عبرت های تاریخی و مرگ و زندگی پس از آن، صورت گرفته است. راهکارهای تحول آفرینی قرآن در قالب ایجاد انگیزه به شکل های مختلفی مانند ترسیم چشم انداز مطلوب، دعوت صادقانه، تقویت امید و نفی ناامیدی، تشویق و تنبیه، الگودهی مثبت و الگو زدایی منفی، بیان گردیده است.
۲۴۰۰.

تحلیل روش های تربیت قرآنی

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآن و علوم سال سوم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۶ 7 - 35

کلید واژه ها: قرآن کریم تربیت روش های تربیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۸ تعداد دانلود : ۱۶۲
قرآن کتاب هدایت (بقره/ 3، یوسف /57 و ...)، موعظه (یونس/57)، ذکر (انبیاء/50)، شفا (اسرا،/82)، تذکره (حاقه/48)، بشیر و نذیر (نمل/2، فصلت/3 و 4)، مَثَل (تحریم/11) و …. است. قرآن ناظر به مبانی، اصول، روش ها، ساحت ها و الگوها برای تربیت انسان های ربانی است و در پی تربیت انسان هایی ربانی همچون پیامبران و پیشوایان معصوم است. هدف این تحقیق بررسی و تبیین شیوه های کلی تربیتی قرآن است و به منظور وصول به هدف فوق، روش پژوهش نیز تحلیلی- اسنادی است که از جمله روش های کیفی در حوزه پژوهش های علوم انسانی به شمار می رود. نتایج تحقیق نیز نشان می دهد در قرآن روش های متعددی در زمینه تربیت انسان مطرح است. مهم ترین روش های تربیت قرآنی که طریق یا راه های رسیدن به اهداف و مبانی تربیت می باشند. عباتند از روش های تربیت قرآنی بر اساس حوزه تأثیر، نوع تأثیر، ابعاد و ساحت های تربیت، گستره و قلمرو روش های تربیتی، بر اساس نتیجه روش، از جهت اشتراک و اختصاص و روش های عام و خاص تربیت قرآنی؛ بنابراین توجه به روش های تربیتی قرآن زمینه تحقق تربیت جامع در بعد فردی و اجتماعی را مهیا می سازد.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان