درخت حوزه‌های تخصصی

جمعیت شناسی

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
آینده پژوهی ارتباطات انسان شناسی جامعه شناسی جمعیت شناسی سیاست اجتماعی مفاهیم علوم اجتماعی (هویت، سرمایه اجتماعی و ...) نقد و بررسی کتاب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین
فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۸۲۱ تا ۸۴۰ مورد از کل ۹۶۷ مورد.
۸۲۱.

سلامت خانواده و عوامل اجتماعی مؤثر بر آن در شهرهای تهران و یزد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات جمعیتی دوره ۲ پاییز و زمستان ۱۳۹۵ شماره ۲ (پیاپی ۴) 163 - 192

کلید واژه ها: سلامت خانواده ساختار قدرت خانواده جهت یاب روابط خویشاوندی یزد تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۶ تعداد دانلود : ۱۹۸
سلامت خانواده، یکی از حوزه های کلیدی است که حصول شناخت صحیح و علمی نسبت به آن از اهمیت بسزایی برخوردار است. مقاله ی حاضر درصدد است، میزان سلامت خانواده و عوامل اجتماعی مؤثر بر آن را در بین خانواده های ساکن در شهرهای یزد و تهران مورد بررسی قرار دهد. نظریه های تبادل اجتماعی، یادگیری اجتماعی، نظریه سیستمی (به ویژه دیدگاه برادشاو و مک گراو)، شبکه خویشاوندی و نظریه اکولوژی به عنوان چارچوب نظری در این مقاله استفاده شده است. روش مورد استفاده، از نوع پیمایشی است و داده ها با استفاده از ابزار پرسشنامه و به شیوه ی نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای، از400 نفر از خانواده های ساکن شهر یزد و تهران گردآوری شده است. یافته های تحقیق از بالاتر بودن میزان سلامت خانواده در شهر یزد، نسبت به شهر تهران حکایت دارد. همچنین میزان سلامت اکثریت خانواده های مورد مطالعه در سطح متوسط جای گرفت. نتایج تحلیل رگرسیون چندگانه و تحلیل مسیر، حاکی از نقش معنادار سه متغیرِ ساختار قدرت در خانواده، نابسامانی خانواده جهت یاب و روابط خویشاوندی بر میزان سلامت خانواده در هر دو شهر یزد و تهران است. در این میان ساختار قدرت در خانواده بیشترین نقش را در تبیین متغیر سلامت خانواده ایفا می کند. همچنین دو متغیر تحصیلات و رسانه های جمعی نیز بر سلامت خانواده های تهرانی به ترتیب اثرات مثبت و منفی گذاشته است.
۸۲۲.

شناسایی عناصر تشکیل دهنده الگوی یکپارچه سازی دستورکارهای شورای فرهنگ عمومی کشور(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات راهبردی فرهنگ‎ سال اول تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲ 31 - 58

کلید واژه ها: الگوی یکپارچه فرهنگ عمومی دستورکارهای شورای فرهنگ عمومی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۱ تعداد دانلود : ۱۷۷
پژوهش پیش رو با هدف شناسایی عناصر تشکیل دهنده الگوی یکپارچه سازی دستورکارهای شورای فرهنگ عمومی کشور انجام شده است. این پژوهش از نظر هدف کاربردی، از نظر داده ها کیفی مبتنی بر روش داده بنیاد و از نظر ماهیتِ اجرا توصیفی است. جامعه آماری متشکل از افراد خبره و مطلعان کلیدی در قلمرو موضوعی پژوهش (شورای فرهنگ عمومی) بودند که بر اساس رویکرد آگاهانه و به روش هدفمند و گلوله برفی تعداد 12 نفر برای مصاحبه انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از روش کتابخانه ای (سندکاوی) و روش میدانی (مصاحبه و فن دلفی) استفاده شد. به منظور تعیین اعتبار یافته ها از مصاحبه با افراد کانونی و تکنیک های اشباع نظری و رویه های ویژه کدگذاری و برای تعیین روایی از تکنیک های جمع آوری داده ها از منابع متعدد، تحلیل موارد منفی و انعطاف روش استفاده شد. برای تحلیل داده ها نیز از تکنیک کدگذاری نظری استفاده شد. نتایج نشان داد الگوی یکپارچه سازی دستورکارهای شورای فرهنگ عمومی کشور دارای 6 بُعد، 32 مؤلفه و 136 شاخص است که اجزای الگوی پارادایمی نهایی عبارت اند از: شرایط علّی (اسناد بالادستی، شرایط و اقتضائات زمانی و مکانی، تصمیمات و رفتارهای مدیریتی و سازمانی و تحولات فنّاورانه)؛ شرایط مداخله گر (عوامل سیاسی، اقتصادی، فرهنگی اجتماعی، مذهبی و ذهنی ادراکی)؛ بستر و زمینه حاکم (سیاست های کلان فرهنگی، مدیریت کلان فرهنگی، رسانه های جمعی و گردهمایی ها، مراکز فرهنگی، گروه های نخبگان و تاریخ و حوادث گذشته)؛ مقوله محوری (دستورکارهای شورای فرهنگ عمومی)؛ راهبردها (برنامه ریزی کلان فرهنگی، تعاملات بین فردی و بین نهادی و ظرفیت شناسی و الگوسازی فرهنگی) و پیامدها (بهره وری و کارآمدی تصمیمات شورا و بهبود فرهنگ عمومی و کاهش مشکلات و معضلات اجتماعی).
۸۲۳.

تأثیر ساختار سنی جمعیت بر رشد اقتصادی در ایران با استفاده از داده های استانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات جمعیتی دوره ۶ بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۱۱) 289 - 313

کلید واژه ها: ساختار سنی جمعیت رشد اقتصادی استان های ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۳ تعداد دانلود : ۳۰۵
ساختار سنی جمعیت، با توجه به رفتار اقتصادی متفاوت افراد در مراحل مختلف زندگی، اثرات قابل توجهی بر عملکرد اقتصادی جامعه دارد. در این مطالعه، تأثیر ساختار سنی جمعیت بر رشد اقتصادی با استفاده از داده های استانی بررسی شده است. بدین منظور، در قالب دو الگو، تأثیر متغیرهای نسبت جمعیت فعال، سهم افراد جوان در سن کار، سهم افراد مسن در سن کار و نرخ باسوادی (در قالب الگوی اول) و متغیرهای نسبت جمعیت فعال، سهم افراد میان سال در سن کار، بار تکفل سالمندی و نرخ باسوادی (در قالب الگوی دوم) بر رشد اقتصادی با استفاده از داده های استان ها به روش توصیفی- تحلیلی مبتنی بر تکنیک اقتصادسنجی داده های تابلویی مورد بررسی قرار گرفت. محدوده زمانی این پژوهش، سال های 1385، 1390 و 1395 می باشد. یافته های مطالعه نشان داد متغیرهای نسبت جمعیت فعال به کل جمعیت، سهم جمعیت جوان در سن کار، سهم افراد میان سال در سن کار و نرخ باسوادی تأثیر مثبت، و سهم جمعیت مسن در سن کار و بار تکفل سالمندی تأثیر منفی بر رشد اقتصادی استان های کشور دارند.
۸۲۴.

تأثیر مکانیزم های شبکه های اجتماعی بر قصد فرزندآوری زنان نقاط شهری استان بوشهر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات جمعیتی دوره ۴ بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱ (پیاپی ۷) 1 - 39

کلید واژه ها: شبکه های اجتماعی واگیری اجتماعی فشار اجتماعی یادگیری اجتماعی حمایت اجتماعی قصد فرزندآوری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۲ تعداد دانلود : ۳۸۸
فرض اساسی نظریه شبکه های اجتماعی این است که تصمیمات مهمی ازجمله فرزندآوری که در زندگی اتخاذ می شوند، می توانند تحت تأثیر این شبکه ها قرار گیرند. با وجود مطالعات متعدد و ارزشمندی که در تبیین باروری در ایران انجام گرفته است، کمتر به نقش شبکه های اجتماعی، به صورت مستقل و منسجم توجه شده است. یکی از سؤالات اساسی که در این زمینه مطرح می گردد، این است که شبکه های اجتماعی از طریق چه مکانیزم هایی بر قصد فرزندآوری افراد تأثیر می گذارند؟. نمونه مورد بررسی در این مطالعه، شامل 600 زن حداقل یک بار ازدواج کرده در نواحی شهری استان بوشهر است که به صورت نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای انتخاب و مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج این مطالعه نشان داد که با کنترل متغیرهای سن، تعداد فرزندان در حال حاضر زنده، تحصیلات و اشتغال زنان، متغیرهای مکانیزم وشبکه، تأثیر مهمی بر قصد باروری زنان دارند. نتایج رگرسیون لجستیک دووجهی نشان داد که مکانیزم های فشار اجتماعی، واگیری اجتماعی و حمایت اجتماعی به صورت مثبت، و متغیر یادگیری اجتماعی منفی، به صورت منفی بر قصد باروی زنان مورد مطالعه تأثیرگذارند. با توجه به اینکه مکانیزم های شبکه های اجتماعی با توجه به ویژگی های زندگی مدرن، در حال تغییر است، مطالعه آنها در طول زمان و مکان های مختلف، برای اتخاذ سیاست های مناسب در زمینه باروری لازم و ضروری می باشد.
۸۲۵.

بررسی عوامل برانگیزنده تمایل به ثبت وقایع جمعیتی در استان کردستان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات جمعیتی دوره ۵ بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۹) 31 - 63

کلید واژه ها: ثبت معوقه تمایل به ثبت وقایع جمعیتی سیاست گذاری استان کردستان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۰ تعداد دانلود : ۲۳۱
هدف مقاله حاضر، بررسی عوامل برانگیزنده تمایل به ثبت وقایع جمعیتی در استان کردستان است. چارچوب و مدل نظری بر اساس نظریه های رفتار برنامه ریزی شده و کنش منطقی، تدوین شد. پژوهش به روش پیمایشی و با استفاده از تکنیک پرسشنامه ساخت یافته، در سال 1397 انجام شد. اطلاعات پژوهش در شهرهای سنندج، بانه و کامیاران، از 366 نفر از سرپرستان خانوار جمع آوری گردید. نمونه ها با ترکیبی از روش های مختلف انتخاب شدند و اطلاعات با استفاده از نرم افزار SPSS مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان می دهد که در جامعه مورد بررسی، تمایل به ثبت وقایع جمعیتی، و نیز درک از دسترسی به مراکز و امکانات ثبت، آگاهی از قوانین، و درک از هنجارهای ثبت، در بین شهروندان نسبتاً بالاست. تحلیل چندمتغیره نشان می دهد که علاوه بر متغیرهای جمعیتی، به ترتیب، سه شاخص آگاهی از قوانین ثبت وقایع، نگرش به ثبت، و درک از هنجار ثبت، در مدل معنادار هستند و همراه با سایر متغیرها، 27 درصد از تغییرات متغیر وابسته را توضیح می دهند. نتیجه سیاستی مقاله، ضرورت کار فرهنگی و اطلاع رسانی دولت و سایر سازمان های دخیل در زمینه ثبت رویدادها و ارائه اطلاعات به موقع، تلاش در جهت ارتقای درک شهروندان از هنجارهای ثبت، و تلاش در جهت ایجاد نگرش مثبت به ثبت وقایع می باشد.
۸۲۶.

عقلانیت اقتصادی و اجتماعی و کنش فرزندآوری در شهر تهران؛ نتایج یک مطالعه کیفی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات جمعیتی دوره ۲ پاییز و زمستان ۱۳۹۵ شماره ۲ (پیاپی ۴) 101 - 131

کلید واژه ها: عقلانیت اجتماعی عقلانیت اقتصادی کُنش فرزندآوری خانواده های تهرانی تصمیم گیری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۸ تعداد دانلود : ۲۹۸
طی سال های اخیر، تغییرات اجتماعی و اقتصادی ایران، بسیاری از خانواده ها را درباره ی فرزندآوری به تأمل واداشته و طرح سؤالاتی در خصوص بچه دار شدن و افزایش تعداد فرزندان در بین خانواده ها، روندی روزافزون  به خود گرفته است. هدف اصلیِ این پژوهش، واکاوی نقش عقلانیت اقتصادی و اجتماعی در کنش فرزندآوری در بین خانواده های تهرانی است. دیگر اهداف پژوهش پاسخ به این سؤالات است که خانواده های تهرانی چه تعریفی از کنش فرزندآوری دارند؟ و بر اساس تفسیر خود از فرزندآوری چه واکنشی نشان می دهند؟ این مطالعه با استفاده از روش تحقیق کیفی با رویکرد نظریه زمینه ای انجام شده است. نمونه گیری در این تحقیق نیز ترکیبی از نمونه گیری های هدفمند، نظری و گلوله برفی، با محوریت نمونه گیری نظری است. بر این اساس، در بین جمعیت مورد مطالعه که متشکل از زنان و مردان 49-15 ساله و متأهل تهرانی بود، در زمستان 1394 با 89 نفر (60 نفر زن و 29 نفر مرد) مصاحبه ی عمیق صورت گرفت. یافته ها نشان داد که احساس ناامنی اقتصادی و اجتماعی و رشد فزاینده هزینه های فرزندان، شرایطی را به وجود آورده که خانواده ها با تعریف فرزندآوری به مثابه تعهدی بلند مدت و مسئولیتی الزام آور، درصدد عقب نشینی از یک تصمیم غیر قابل بازگشت باشند. شرایط مذکور باعث شده که خانواده ها پس از تأمل درباره آینده فرزندان و با تأکید بر کیفیت به جای کمیت، فرزندآوری پایین و بازاندیشانه را به عنوان یک کنش عقلانی برگزینند. پیام سیاستیِ این مطالعه آن است که در راستای تحقق سیاست های جمعیتی، مکانیسم های ثبات اقتصادی و اشتغال پایدار در دستور کار برنامه ریزان و سیاست گذاران قرار گیرد.
۸۲۷.

عوامل مؤثر برتمایل به تغییر شغلی دانش آموختگان آموزش عالی در ایران با تأکید بر ساختار سنی جمعیت، 94 -1384(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نامه انجمن جمعیت شناسی ایران سال دوازدهم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۲۴ 69-107

کلید واژه ها: ساختار سنی جمعیت دوره تمایل به تغییر شغل دانش آموختگان دارای تحصیلات عالی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۸ تعداد دانلود : ۲۵۰
امروزه، به دلیل تغییر تکنولوژی، افزایش جمعیت فعال از نظر اقتصادی و تغییرات در ساختار شغل، به نوبه خود، تمایل به تغییر شغل طی دوره ها و در گروه های سنی مختلف دچار تغییر شده و این مسأله در بین دانش آموختگان شاغل دارای تحصیلات آموزش عالی در کشور، نمود بیشتری دارد. هدف اصلی این تحقیق، بررسی ابعاد اقتصادی، اجتماعی و جمعیت شناختی تمایل به تغییر شغلی درمیان دانش آموختگان تحصیلات عالی ایران در دوره 1394- 1384می باشد. داده های پژوهش مبتنی برداده های طرح آمارگیری نمونه ای نیروی کار مرکز آمار ایران طی دوره 1384 تا 1394 بوده است. جامعه آماری تحقیق را تعداد کل شاغلان دانش آموخته دارای تحصیلات عالی واقع در گروه های سنی 20 تا 64 ساله تشکیل داده که  259085 نفر بوده اند. یافته های تحقیق نشان داد الگوی تمایل به تغییر شغلی دانش آموختگان دارای تحصیلات عالی برحسب جنس، وضع زناشویی، تجربه مهاجرت، ساعات کار، رشته تحصیلی و گروه های عمده شغلی با کنترل سن و دوره متفاوت بود. بطور متوسط، تمایل دانش آموختگان دارای تحصیلات عالی به جستجوی کار دیگر حدود 15درصد برآورد گردید. توجه کافی به اهمیت و اثرگذاری عوامل جمعیت شناختی بر بازارکار نیروی انسانی متخصص در بدنه سیاست گذاری های کلان اقتصادی و اجتماعی کشور از مهم ترین توصیه های سیاستی تحقیق به شمار می آید.
۸۲۸.

زمینه های طرح مهاجرت خانوادگی از سوی زنانِ مهاجر ساکنِ استان تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نامه انجمن جمعیت شناسی ایران سال سیزدهم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۲۵ 9-32

کلید واژه ها: زنان قدرت در خانواده مهاجرت خانوادگی مطرح کننده مهاجرت استان تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۸ تعداد دانلود : ۴۲۲
در جریان مهاجرت های داخلی در ایران، زنان حضور قابل توجهی دارند. اما با وجود این، در مطالعات تجربی کمتر بشمار آمده اند. مطالعه حاضر به دنبال بررسی سهم زنان در طرح مهاجرت در خانواده است. برای این منظور تعداد 500 نفر زن مهاجر دارای همسر در مناطق 4 و 5 شهر تهران و نیز شهر ملارد با استفاده از روش پیمایش و ابزار پرسشنامه مورد مطالعه قرار گرفتند. یافته ها نشان داد که زنان از قدرت نسبتاً بالایی در خانواده برخوردارند و در بسیاری از موارد اولین فرد مطرح کننده مهاجرت خانوادگی به استان تهران هستند. برخلاف ادعای مرسوم یعنی تبعی بودن مهاجرت زنان، نتایج این مطالعه گویای آن است که زنان خود از زمینه سازان مهاجرت بوده و با توجه به روند رو به بهبود موقعیت زنان در جامعه، حتی انتظار می رود سهم آنها در زمینه سازی مهاجرت خانواده افزایش یابد. مهاجرت به استان تهران و سکونت در تهران بی تردید پیامدهایی برای زنان و حتی کلیت خانواده آنها به دنبال خواهد داشت و ساختار کنونی خانواده ها پس از مهاجرت به چالش کشیده خواهد شد.
۸۲۹.

بازاندیشی در معنای فرزند و دلالتهای آن در زندگی: رهیافت کیفی در زنان متاهل بی فرزند ساکن شهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نامه انجمن جمعیت شناسی ایران سال سیزدهم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۲۵ 67-106

کلید واژه ها: معنای فرزند رفتار فرزندآوری مطالعه کیفی زنان شهر تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۶ تعداد دانلود : ۴۲۵
تحقیق حاضر، با هدف واکاوی معنای فرزند و نقش آن در فرزندآوری از دیدگاه زنان بی فرزند ساکن شهر تهران انجام شد. با استفاده از روش کیفی با رویکرد تفسیری بنیادی، 18 مصاحبه عمیق با زنان بدون فرزندی که حداقل 5 سال از ازدواج آن ها گذشته و به طور ارادی بارور نشده اند، انجام شد. این زنان به روش هدفمند در تابستان 1396 نمونه گیری شده و داده های کیفی با استفاده از تحلیل محتوایی موضوعی با رویکرد استقرایی تحلیل شدند. مقوله اصلی عبارت است از: " فرزندتلفیقی از تمایل غریزی و ذاتی به همراه نگرانی و ابهام است که با رشد عقلانیت در فرزند آوری ارادی و برنامه ریزی شده، بازاندیشی در نقش فرزند بر کیفیت رابطه زناشویی و حمایت سالمندی همراه بوده و مفهومی دینامیک بوده که با گذر زمان (چه در گذر نسلی، چه در دوره زندگی)، متحول می شود". علی رغم ارزش ذاتی فرزند، به علت رشد عقلانیت، زنان به دنبال شرایطی هستند که تصمیم فرزند آوری را با کنترل شرایط اتخاذ کرده، قبل از فرزندآوری از کیفیت رابطه زناشویی اطمینان حاصل کرده و با داشتن سالمندی فعال و سالم، به دنبال تعدیل انتظارات خود از فرزند در سالمندی هستند. این معانی برای فرزند و کارکردهای آن در زندگی در تفسیر تغییرات رفتار فرزندآوری نسل های حاضر کاربرد خواهد داشت
۸۳۰.

مهاجرت و تکدی در شهر تهران: چالش ها و الزامات سیاستی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جمعیت بهار و تابستان ۱۳۹۵ شماره ۹۵ و ۹۶ 25-49

کلید واژه ها: مسائل اجتماعی تکدی مهاجرت تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۷ تعداد دانلود : ۶۲۲
در مطالعه حاضر به بررسی وضعیت تکدی در شهر تهران و ارائه راهکارهایی برای مقابله با آن پرداخته شده است. این مقاله ابتدا به تحلیل اطلاعات موجود در این زمینه پرداخته و در ادامه با استفاده از انجام مصاحبه هایی با افراد متخصص تلاش شده است تا راهکارهایی برای مقابله با این پدیده در شهر تهران ارائه گردد. یافته ها نشان می دهد که متکدیان عموماً بصورت سازمان یافته عمل می کنند. بیشتر متکدیان غیر بومی/مهاجر بوده اند و حتی در شهر و محل سکونت خود ناتوان به شمار نمی آیند. حجم بالای جمعیت، سیال بودن جمعیت و ناهمگونی جمعیت شهر تهران از مهمترین عوامل مهاجرت به این شهر و شکل گیری انبوه متکدیان در این شهر است. یافته های منتج از مصاحبه ها نشان می دهد که زشتی فضای شهری، ایجاد مشکلات روانی برای عموم مردم در سطح جامعه و گسترش سایر آسیب های اجتماعی از مهمترین پیامدهای منفی پدیده تکدی است. در مجموع متخصصان بر آن باورند که بعد از جمع آوری متکدیان از سطح شهر می بایست در راستای توانمند سازی آنها اقدام شود و متناسب با وضعیت آنها عمل شود. فرهنگ سازی در سطح جامعه نیز می تواند در مواجهه با مسأله تکدی راه گشا باشد. بسیاری از متکدیان مهاجر را می توان به شهر یا روستا مبدأ مهاجرت خود برگرداند، تا در آنجا مورد حمایت نهادهای رسمی و غیر رسمی قرار گیرند.
۸۳۱.

تأثیر مشخصه های جمعیّتی و اقتصادی-اجتماعی خانوار بر میزان باروری زنان در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نامه انجمن جمعیت شناسی ایران سال دهم بهار و تابستان ۱۳۹۴ شماره ۲۰ 188-211

کلید واژه ها: باروری زنان مشخصه های خانوار مدل لاجیت ترتیبی تعمیم یافته ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۵ تعداد دانلود : ۲۶۰
کاهش میزان باروری در دهه های اخیر به یکی از دغدغه های جمعیّتی در کشور تبدیل شده و این مسأله توجه سیاست گذاران را به خود جلب نموده است. هدف از مطالعه حاضر بررسی تأثیر مشخصه های مختلف خانوار بر میزان باروری زنان در ایران است. برای این منظور، در مطالعه حاضر با روش تحلیل ثانویه داده های هزینه و درآمد خانوار برای بازه زمانی 1384 تا 1393 و به برآورد مدل لاجیت ترتیبی تعمیم یافته پرداخته شده است. یافته های مطالعه نشان می دهد، افزایش سن در اولین زایمان، پسر بودن اولین فرزند، افزایش سال های تحصیل والدین، شهرنشینی و وضعیت بهداشتی خانوار تاثیر منفی بر احتمال باروری دارند. همچنین یافته ها از آن حکایت دارند که افزایش درآمد خانوار، شاغل بودن سرپرست خانوار و بودن خانوار تحت پوشش بیمه باعث افزایش احتمال باروری زنان می شود. نتیجه مطالعه گویای آن است که خانوارها تمایل دارند تنها 2 و کمتر از 2 فرزند داشته باشند که این مطلب با توجه به چارچوب نظری بحث می تواند به معنای جایگزینی کیفیت به جای کمیت در رفتار باروری خانوارهای ایرانی تفسیر گردد.
۸۳۲.

پویایی ساختار سنی جمعیت و مرگ ومیر در ایران: پیشنهاد روشی جدید برای تعدیل میزان-های مرگ ومیر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نامه انجمن جمعیت شناسی ایران سال پانزدهم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲۹ 95 - 120

کلید واژه ها: مرگ ومیر ساختار سنی میزان های ویژه سن استانداردسازی علل مرگ

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۳ تعداد دانلود : ۳۰۲
این پژوهش تلاشی است در جهت گسترش کاربرد تکنیک استانداردسازی میزان مرگ ومیر به روش مستقیم به نحوی که علاوه بر استاندارد کردن میزان های خام مرگ ومیر، میزان های ویژه سنی برای زمان نیز استاندارد شود. میزان های مرگ ومیر ویژه سن بر حسب کل علل و علل اصلی مرگ در کشور در دو مقطع 1385 و 1394، بر اساس داده های ثبتی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی محاسبه شده است. یافته های مبتنی بر میزان استانداردشده ویژه سن – دوره سال 1394 نشان می دهد که اثر تغییرات ساختار سنی بر میزان های ویژه سن کل مرگ ومیر و علل اصلی مرگ به ویژه در سنین میانسالی و سالمندی در دوره مورد بررسی عمدتا افزایشی بوده است. تنها استثنا در این مورد مرگ ومیر ناشی از حوادث غیرعمدی درسنین 15 تا 24 سال بود که تغییر ساختار سنی تاثیر کاهشی بر این میزان ها در سال 1394 داشت. با درنظر گرفتن ادامه فرایند تغییر ساختار سنی به سمت سنین بالاتر، لازم است در سیاست گذاری ها پتانسیل اثر ساختار سنی بر مرگ ومیر لحاظ شود و به موانع آن برای کاهش میزان های مرگ ومیر توجه شود.
۸۳۳.

تحلیلی بر توزیع فضایی جرایم در شهر خرم آباد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جمعیت بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۹۹ و ۱۰۰ ۶۵-۸۲
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۴ تعداد دانلود : ۳۲۹
تحلیل فضایی جرایم بزه کاری، مبین این نکته مهم و اساسی است که در برخی بخش های شهر به سبب وجود ساخت کالبدی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی حاکم بر آن، میزان بزه کاری بالاست و به عکس برخی فضاهای شهری مانع و عامل بازدارنده فرصت های مجرمانه است. بر این اساس هدف این پژوهش، تحلیل سازمان فضایی ناهنجاری های اجتماعی در شهر خرم آباد و شناسایی الگوهای مکانی و عوامل تسهیل کننده جرایم ارتکابی است. این تحقیق به منظور مقابله و کنترل محدوده های آلوده به این جرایم با استفاده از تکنیک های گرافیک مبنا و درون یابی و سامانه های اطلاعات جغرافیایی (GIS) انجام یافته است. برای شناسایی الگوهای فضایی توزیع جرایم در سطح شهر از آزمون مرکز متوسط، بیضی انحراف معیار، آزمون خوشه بندی، شاخص های نزدیک ترین همسایه، تخمین تراکم کرنل استفاده شده است. جامعه آماری این پژوهش کلیه زندانیانی (زنان و مردان) بوده اند که در سال 1394 (در فصل تابستان) به دلیل ارتکاب جرم در زندان مرکزی شهر خرم آباد به سر می برده اند. با توجه به تعداد جامعه آماری مورد نظر، 322 نفر از مجرمان به عنوان نمونه آماری انتخاب شده اند. براساس یافته های پژوهش و تحلیل نتایجآنها توزیع جرایم و تخلفات بر حسب مناطق و فضاهای شهری در مناطق شهر خرم آباد به صورت یکسان نمی باشد. براساس نتایج آزمون ها، توزیع جرایم از الگوی خوشه ای تبعیت می کنند. بدین معنی که محدوده های خاصی از شهرخرم آباد محل تمرکز بزه کاری است و از الگوی متمرکز پیروی می کند و در نقطه مقابل بخش های زیادی از شهر از نظر ارتکاب این جرایم محدوده های پاک محسوب می شود
۸۳۴.

تاثیر سالخوردگی نیروی کار بر کارایی فنی در بخش کشاورزی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جمعیت پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۱۰۹ و ۱۱۰ ۱-۱۶

کلید واژه ها: سالخوردگی نیروی کار تابع تولید مرزی کارایی کشاورزی.

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۴ تعداد دانلود : ۲۸۰
گسترش و توسعه بخش کشاورزی به عنوان یکی از محورهای توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور، به مجموعه ای از نیرو های خلاق، آموزش پذیر، ریسک پذیر پویا و شاداب نیاز است. از مشکلات بزرگ بخش کشاورزی ایران، سالخوردگی نیروی کار است که می تواند موجب کاهش بهره وری و تولید در این بخش گردد. بنابراین، هدف این تحقیق بررسی تاثیر سالخوردگی نیروی کار بر کارایی فنی در بخش کشاورزی ایران است. بدین منظور از داده های 32 استان کشور در سال های 1382 و 1392 و همچنین روش تحلیل مرزی تصادفی استفاده می شود. نتایج این مطالعه نشان می دهد سالخوردگی نیروی کار، تاثیر منفی بر کارایی در بخش کشاورزی دارد، بنابراین باید سیاست هایی اتخاذ کرد که ساختار سنی بخش کشاورزی جوان تر شود. علاوه بر این، نتایج نشان داد که آموزش در مورد حرفه های کشاورزی در بهبود بهره وری تولید مفید است. در نتیجه، بخش دولتی برای تشویق و همچنین پرورش جوانان تازه وارد به بخش کشاورزی، باید سیاست هایی را اتخاذ کند تا آنها را به کشاورزانی با دانش تبدیل کند.
۸۳۵.

برهمکنش درونی شدن ازدواج زودهنگام و مقاومت های پیشِ روی آن در میان نسل دوم زنان مهاجر افغانستانی مقیم شهر یزد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات جمعیتی دوره ۵ بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۹) 177 - 216

کلید واژه ها: جامعه پذیری ازدواج زودهنگام زنان مهاجر افغانستانی نظریه زمینه ای یزد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۱ تعداد دانلود : ۵۷۵
مقاله پیش رو قصد دارد بسترهای جامعه پذیری و درونی سازی ازدواج زودهنگام در میان زنان مهاجر افغانستانی مقیم شهر یزد را مطالعه کند. پژوهش با رویکرد کیفی و روش نظریه زمینه ای، انجام گرفته است. داده های تحقیق در زمستان 1397 از طریق مصاحبه عمیق با 20 نفر مشارکت کننده گردآوری شده است. برمبنای یافته ها، ازدواج زودهنگام در بستری رخ می دهد که سنت ازدواج زودهنگام از طریق یادگیری اجتماعی، از نسلی به نسل دیگر انتقال می یابد و این پدیده از مقولاتی چون همسانی نسل ها در امر ازدواج و نقش پررنگ مادران در تربیت فرزندان و انتقال ارزش ها، برساخت شده است. به گونه ای که زمان و شکل ازدواج ها، به دلیل تسلط تفکرات اجتماعی سنتی، تفاوت های بین نسلی محسوسی را نشان نمی دهد و جامعه پذیری نیز به عنوان عاملی مهم، به تثبیت این امر کمک کرده است. اما این زنان به سبب تجربه زیسته ازدواج زودهنگام و نارضایتی نسبی از آن، خواسته ها و تمایلات دست نیافتنی خود برای فرزندان شان را در آینده ای آرمان شهری مطالبه می کنند. گرچه ازدواج زودهنگام ممکن است در گذر زمان و با جابجایی در افق های ذهنی و نگرشی، به تدریج با مقاومت ها و در نتیجه تغییراتی مواجه شوند، اما ارزش های اجتماعی و سنت های ریشه دار گذشته، به صورت بین نسلی در بازتولید ازدواج زودهنگام، همچنان فعالانه ایفای نقش می کنند.
۸۳۶.

کاربرد مدل ارتقاء سلامت پندر در ارزیابی کیفیت زندگی زنان سنین باروری شهرهای استان سیستان و بلوچستان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نامه انجمن جمعیت شناسی ایران سال پانزدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۳۰ 135 - 165

کلید واژه ها: کیفیت زندگی الگوی ارتقاء سلامت پندر خودکارآمدی درک شده زنان سنین باروری سیستان و بلوچستان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۱ تعداد دانلود : ۳۶۹
این مطالعه به صورت توصیفی- تحلیلی با هدف مطالعه تعیین کننده های اجتماعی- جمعیتی کیفیت زندگی زنان 49-15 ساله شهرهای استان سیستان و بلوچستان براساس الگوی ارتقاء سلامت پندر و با حجم نمونه 800 نفر انجام شد. روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای و ابزار مورد استفاده پرسشنامه بود. تجزیه و تحلیل داده با استفاده از روش های آمار توصیفی، ضریب همبستگی پیرسون، آزمون تی مستقل، آنالیز واریانس و رگرسیون خطی چندگانه انجام شد. نتایج تحلیل مدل های رگرسیونی نشان داد خودکارآمدی درک شده دارای بیشترین قدرت پیش بینی کنندگی متغیر کیفیت زندگی بود (288/0Beta=). بعد از آن به ترتیب: عامل موانع درک شده، سبک زندگی ارتقاء دهنده سلامت، سن، تعداد فرزندان و عواطف درک شده، پیش بینی کننده کیفیت زندگی زنان مورد مطالعه بودند و در مجموع این شش متغیر 8/32 درصد تغییرات کیفیت زندگی زنان را پیش بینی می کردند. با توجه به نتایج مطالعه حاضر می توان نتیجه گرفت که سازه های الگوی ارتقاء سلامت پندر از جمله خودکارآمدی درک شده و موانع درک شده و همچنین سبک زندگی ارتقاء دهنده سلامت جهت پیش گویی کیفیت زندگی زنان مناسب اند.
۸۳۷.

ارزیابی و تصحیح آمارهای جمعیتی شهرستان گنبدکاووس در سال های 1385 و 1395(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جمعیت پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۱۱۳ و ۱۱۴ ۳۹-۶۸

کلید واژه ها: سرشماری اصلاح و هموارسازی گزارش سن گنبد کاووس ارزیابی داده های جمعیتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۳ تعداد دانلود : ۲۶۴
در این مقاله، بررسی و ارزیابی صحت داده های جمعیتی در دو سرشماری شهرستان گنبد کاووس در استان گلستان در سال های 1385 و 1395 و همچنین اصلاح و هموار سازی گزارش سن در این دو سرشماری مطمح نظر بوده است. برای ارزیابی داده های جمعیتی، از تعدادی از روش های غیرمستقیم مانند مقایسه میان رشد جمعیت، نسبت سنی، نسبت جنسی، نسبت بازماندگی، شاخص ویپل، شاخص مایرز و شاخص تلفیقی سازمان ملل متحد استفاده شده است. عدد بدست آمده برای شاخص ویپل در سال 1385، برابر با 65/ 107 است که نشان میدهد داده های مربوط به سن در سرشماری این سال، به لحاظ میزان گرد کردن سن به اعداد مختوم به صفر یا پنج، نسبتا دقیق بوده اند و در سال 1395، برابر با 05/104 است که بیانگر بسیار دقیق بودن داده های سنی در این سال است. عدد محاسبه شده برای شاخص مایرز در سال 1395، برابر با 33/3 می باشد که نمایانگر آن است که ترجیح رقمی چشمگیری وجود ندارد. علیرغم نتایج بدست آمده از شاخص های ویپل و مایرز، مبنی بر نبود تمایل زیاد به گرد کردن عدد سن و همچنین نبود ترجیح رقمی بالا، ارقام بدست آمده برای شاخص تلفیقی سازمان ملل در سال های 1385 و 1395، به ترتیب برابراند با 14/48 و 1/41 که نتیجه می شود که، به طور کلی کیفیت داده های سنی و جنسی در هر دو این سرشماری ها بسیار ناقص است. علت این نقص میتواند مربوط به داده های جنسی باشد و یا به علت مواردی از قبیل جابجا گزارش نمودن سن، اشتباهات پوششی و محتوایی، بیش شماری یا کم شماری باشد. همچنین برای اصلاح و همواری سازی گزارش سن از روش میانگین های متحرک برای سه سن متوالی، روش سازمان ملل و جداول اسپراگ بهره جسته ایم.
۸۳۸.

مطالعه سبک زندگی سلامت محور زنان جوان شهر شیراز و عوامل مرتبط با آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات جمعیتی دوره ۷ بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۱۳) 319 - 344

کلید واژه ها: رفتارهای مبتنی بر سلامت سبک زندگی زنان شهر شیراز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۹ تعداد دانلود : ۱۹۴
بسیاری از صاحبنظران بهداشت و جامعه شناسی باورند که بخش قابل توجهی از سلامت تحت تأثیر عوامل اجتماعی-فرهنگی است. این رویکرد، به ویژه در دهه اخیر، قدرتمندتر شده و محققان حوزه جامعه شناسی را به تمرکز بر روی مطالعات بین رشته ای سلامت سوق داده است. باتوجه به اهمیت سلامت و رفتارهای مرتبط با آن، پژوهش حاضر جنبه های جامعه شناختی آن را در رفتارهایی مانند تغذیه سالم، فعالیت های ورزشی، مدیریت استرس، پرهیز از مصرف خودسرانه داروها، اجتناب از مصرف مواد مخدر و دخانیات مورد بررسی قرار داد. پژوهش از نوع کمّی بوده و به روش پیمایشی انجام شده است. جامعه آماری شامل کلیه زنان گروه سنی 18 تا 29 سال و حجم نمونه 400 نفر می باشد. یافته ها در بخش توصیفی نشان می دهد که بیشترین فراوانی رفتارهای مبتنی بر سلامت به سطوح پایین و متوسط این رفتارها​​ مربوط است. همچنین یافته های استنباطی حاکی از تأیید تمامی فرضیه ها است. طبق یافته ها می توان نتیجه گرفت که رفتارهای افراد که می تواند تأثیرات مثبت یا منفی بر سلامت آنها داشته باشد، با عوامل اجتماعی و فرهنگی مرتبط است. بنابراین، ضروری است به سلامت فراتر از بُعد فیزیولوژیکی آن نگاه شود و به ویژه سیاست گذاران در این زمینه توجه بیشتری داشته باشند.
۸۳۹.

واکاوی عوامل مؤثر بر مصرف گرایی لوازم آرایشی در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات راهبردی فرهنگ‎ سال اول زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴ 81 - 100

کلید واژه ها: مصرف گرایی لوازم آرایش بستر اجتماعی کنشگر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۹ تعداد دانلود : ۱۵۱
پرسش اصلی این پژوهش آن است که چه عواملی بر مصرف گرایی لوازم آرایشی در ایران تأثیرگذارند. روش این پژوهش ترکیبی از روش های تحلیل اسناد و مرور نظام مند، مطالعه اسنادی و تاریخی، فراتحلیل و مصاحبه بوده است. ترکیب و تجمیع داده های مکمل از یافته های منابع مختلف به عوامل مختلفی که در این پدیده دخیل هستند منتهی شد. دسته بندی این عوامل ذیل سه دسته تقویت کننده، تسهیلگر و موانع در این جهت بود که به تفکیکی مناسب از عوامل منجر شود و از این طریق عوامل کلیدی تر استخراج و معرفی شوند. بستر و ارزش های اجتماعی فرهنگی، نقش کنشگر، و تأثیر رسانه ها را می توان به عنوان عوامل مهم تر در این حوزه مطرح کرد. درواقع، شرایط و بستر اجتماعی عامل مهمی در سوق دادن افراد به مصرف لوازم آرایش به عنوان انتخاب، جایگزین یا اجبار است. از طرفی، این کنشگر است که گاهی فعالانه یا منفعل به سمت مصرف لوازم آرایشی می رود که در این مقوله سهم رسانه مشهود است. در حالتی مطلوب، اگر ارزش ها و بستر جامعه بر شایسته سالاری مبتنی باشند و کنشگر هم کاملاً آگاهانه از کارکردهای مطلوب لوازم آرایشی استفاده کند، آرایش کردن و مصرف لوازم آرایش به عنوان پدیده ای با کارکرد بهینه و مطلوب و همسو با تقویت ارزش ها و هنجارهای اجتماعی موردنظر قرار می گیرد و این امر به پیشگیری از افراط در مصرف گرایی در این حوزه منجر خواهد شد.
۸۴۰.

تفاوت های قومی در تقاضا برای روش های دائمی و طولانی اثر پیشگیری از حاملگی در شهر ارومیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نامه انجمن جمعیت شناسی ایران سال یازدهم بهار و تابستان ۱۳۹۵ شماره ۲۲ 72-101

کلید واژه ها: بهداشت بارداری پیشگیری از حاملگی روش های موقّت روش های دائمی و طولانی اثر قومیت زنان ارومیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۱ تعداد دانلود : ۳۲۲
با کاهش ایده آل ها و تمایل به فرزندآوری، تقاضا برای روش های دائمی و طولانی اثر پیشگیری از حاملگی افزایش می یابد. هدف از این مقاله بررسی شیوع و برآورد تقاضا برای روش های دائمی و طولانی اثر پیشگیری از حاملگی و تبیین تفاوت های قومی در تقاضا برای این روش ها در میان زنان کُرد و تُرک همسردار 49-15 ساله ی شهر ارومیه است. داده ها از پیمایش باروری ارومیه که در خرداد و تیر 1393 بر روی نمونه ای بالغ بر 770 خانوار انجام شد اقتباس شده است. نتایج از عمومیّت بیش تر روش های پیشگیری از حاملگی در میان تُرک ها در مقایسه با کُردها (5/91 درصد در مقابل 1/82 درصد) حکایت دارد. تُرک ها در مقایسه با کُردها، هم بیش تر از روش های دائمی و طولانی اثر پیشگیری از حاملگی استفاده می کنند (7/45 درصد در مقابل 8/20 درصد)، و هم تقاضای بیش تری (82 درصد در مقابل 57 درصد) برای استفاده از این روش ها دارند. تحلیل های چندمتغیّره نشان داد که قومیّت در کنار مشخّصه های جمعیّتی نقش مهمّی در پیش بینی احتمال تقاضا برای روش های دائمی و طولانی اثر پیشگیری از حاملگی دارد. شکاف میان استفاده و تقاضا در هر دو گروه قومی قابل توجّه و تفاوت ها از نظر آماری معنادار است. برآورده نشدن این تقاضا می تواند به افزایش حاملگی های ناخواسته و سقط جنین عمدی در میان زنان کُرد و تُرک منجر شود.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان