گروه های ویژه

علم منطق در جهان اسلام همانند دیگر شاخه‏هاى علوم و فلسفه در قرون وسطى کاملا غربى [یونانى] است و با فلسفه شرقى [فلسفه هندوچین] هیچ گونه ارتباطى ندارد. این منطق همان گونه که توسط مکتب ارسطوئى متاخر یونانى حفظ و منتقل شده بود، تماما به تقلید از سنت‏یونانى کلاسیک توسعه یافت. مقاله حاضر ترجمه مقاله کوتاهى است از دانشمند برجسته آلمانى; نیکلاس رشر که تکامل منطق را در جهان اسلام از نقطه شروع آن در اواخر قرن هشتم [قرن دوم هجرى] تا افول آن در قرن شانزدهم میلادى [قرن دهم هجرى] به اختصار و تنها با ذکر مهمترین گرایشها، شخصیتها و موفقیتها شرح مى‏دهد.

۳.

عکس و نقیض مطلقات از دیدگاه ابن سینا و خواجه نصیر طوسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: تونی استریت مترجم: غلامرضا ذکیانی

منبع: فرهنگ ۱۳۸۶ شماره ۶۱ و ۶۲

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : 384

۴.

ترجمه ایساغوجی فرفوریوس

نویسنده: احمد آرام

منبع: دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران سال بیستم بهمن ۱۳۵۲ شماره ۱ و ۲ (پیاپی ۸۱ و ۸۲)

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق منطق گروه های ویژه نقد و بررسی کتاب

تعداد بازدید : 628 تعداد دانلود : 739

۵.

جهت زمانی عام، خاص و اخّص در اساس الاقتباس و فرمول بندی آن از دیدگاه منطق جدید(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: لطف الله نبوی

منبع: فرهنگ ۱۳۸۶ شماره ۶۱ و ۶۲

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : 250

۶.

درآمدی به منطق تکلیف(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: ضیاء موحد فرشته نباتی

منبع: مدرس علوم انسانی ۱۳۸۰ ویژه نامه شماره ۲۳

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق منطق گروه های ویژه نقد و بررسی کتاب

تعداد بازدید : 414 تعداد دانلود : 71

۷.

مبانی منطق جدید

نویسنده: بیوک علیزاده

منبع: کتاب ماه ادبیات و فلسفه اردیبهشت ۱۳۸۰ شماره ۴۳

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق منطق گروه های ویژه آشنایی با منطق

تعداد بازدید : 316 تعداد دانلود : 475

۸.

منطق جدید و فلسفه ( معرفی تحلیلی کتاب منطق گراهام پریست )

نویسنده: هاشم قربانی

منبع: کتاب ماه فلسفه سال دوم دی ۱۳۸۸ شماره ۲۸

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق منطق گروه های ویژه نقد و بررسی کتاب

تعداد بازدید : 208 تعداد دانلود : 822

۹.

کتابشناسی منطق

نویسنده: حبیب الله کاظم خانی

منبع: علامه ۱۳۸۳ شماره ۳ و ۴

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق منطق گروه های ویژه نقد و بررسی کتاب

تعداد بازدید : 579 تعداد دانلود : 602

۱۰.

روشی جدید در استنتاج صوری با کمترین قاعده(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده: عسکری سلیمانی امیری

منبع: معارف عقلی بهار ۱۳۸۸ شماره ۱۳

کلید واژه ها: استدلال مباشر عکس مستوی نقض محصول عکس نقیض نقض تام نقض موضوع نقض عکس قیاس اقترانی حملی اشکال اربعه حد وسط و سور

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : 399 تعداد دانلود : 887

در منطق قدیم چه در استدلال های مباشر و چه در قیاس ها، هر کدام از قواعد استنتاج جداگانه معرفی می شوند و شرایط آنها بازگو می شود و استنتاج بر اساس آن سامان می یابد و گاه برای تبیین برخی از این قواعد آنها را به برخی دیگر ارجاع می دهند. اما در روشی که این مقاله پیشنهاد می دهد در استدلال های مباشر تنها دو قاعده نقض محمول و عکس مستوی معرفی می شود و بقیه قواعد استنتاجی مانند عکس نقیض، نقض موضوع نقض تام و نقض عکس، بدون معرفی براساس این دو قاعده استنتاج می شوند. نیز با تبارشناسی حملیه و روش سورگذاری در محمول ها به صورت مصنوعی، لمیت عکس مستوی تبیین می شود و بر همین اساس، در قیاس های اقترانی حملی تنها خود قیاس و نقش حد اوسط در آن معرفی می شود. با این روش نتایج همه اَشکال بدون معرفی آنها استنتاج می شود. در این روش، نیازی به تحویل شکل دوم، سوم و چهارم به شکل اول نیست. ویژگی این روش، آسانی و یک نواختی اعمال قیاس است و به شرایط متفاوت نیازی نیست.

۱۱.

نگاهی به منطق کانت

نویسنده: محمود زراعت پیشه

منبع: کتاب ماه فلسفه سال سوم شهریور ۱۳۸۹ شماره ۳۶

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : 664 تعداد دانلود : 291

۱۲.

جایگاه منطق در معرفت بشری

نویسنده: احد فرامرز قراملکی

منبع: فرهنگ ۱۳۶۸ شماره ۴ و ۵

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : 589 تعداد دانلود : 790

۱۳.

منطق دیالکتیک و مقولات فلسفی

نویسنده: بهمن اصلاح پذیر

منبع: دانش و مردم سال نهم مهر و آبان ۱۳۸۷ شماره ۶ و ۷

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : 937 تعداد دانلود : 903

۱۴.

مفهوم صورت در منطق جدید

نویسنده: ضیاء موحد

منبع: فرهنگ ۱۳۶۶ شماره ۱

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق منطق گروه های ویژه مباحث پراکنده

تعداد بازدید : 265 تعداد دانلود : 805

۱۵.

نقد و بررسی کتاب پوزیتیویسم منطقی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: عبدالرزاق حسامی فر

منبع: پژوهشنامه انتقادی متون و برنامه های علوم انسانی سال شانزدهم مرداد و شهریور ۱۳۹۵ شماره ۳ (پیاپی ۴۰)

کلید واژه ها: علم معناداری مابعدالطبیعه پوزیتیویسم منطقی تحقیق پذیری حلقه وین

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق منطق گروه های ویژه نقد و بررسی کتاب

تعداد بازدید : 369 تعداد دانلود : 564

یکی از جریان های فکری مهم در فلسفه علم و فلسفه تحلیلی معاصر مکتب پوزیتیویسم منطقی است و از آن جا که در آغاز به صورت حلقه ای از فیلسوفان با محوریت موریتس شلیک و بعدها کارناپ در وین شکل گرفته بود حلقه وین نیز خوانده شد. آموزه مهم این فیلسوفان اصل تحقیق پذیری، چونان ملاک معناداری و ملاک تفکیک علم از غیرعلم، بود که بر اساس آن گزاره های منطقی و ریاضی را تحلیلی و گزاره های علمی را بامعنا و گزاره های تحقیق ناپذیر را در سه حوزه مابعدالطبیعه، دین، و اخلاق بی معنا دانستند. یکی از بهترین کتاب هایی که آموزه های این مکتب با نگاهی انتقادی در آن تحلیل شده و در شمار نخستین آثاری است که به زبان فارسی در این زمینه منتشر شده کتاب پوزیتیویسم منطقی نوشته بهاء الدین خرمشاهی است. در این مقاله، پس از اشاره اجمالی به مضامین کتاب، پاره ای نکات انتقادی و اصلاحات پیش نهادی ارائه می شود.

۱۶.

منطق و عقلانیت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: ضیاء موحد

منبع: مقالات و بررسی ها ۱۳۸۳ شماره ۷۵

کلید واژه ها: عقلانیت منطق سازگاری برهان خلف

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق منطق گروه های ویژه مباحث پراکنده

تعداد بازدید : 239 تعداد دانلود : 435

عقلانیت به معنای سازگاری، ارتباطی مستقیم با استنتاج منطقی دارد. این ارتباط که جنبة صوری منطق را در بر می گیرد، اندیشة پنهان در برهان خلف است.

۱۷.

نظریه تعریف و قطورات آن به ضمیمه ترجمه مسرع ثانی مطارحات(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: بهجت واحدی

منبع: مقالات و بررسی ها ۱۳۷۷ شماره ۶۴

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : 946 تعداد دانلود : 715

این رساله از پانزده بخش تشکیل شده است، بخش اول این پژوهش به معرفی نحله های گوناگون فکری در یونان باستان و شناسایی پیشگامان علم منطق : سقراط ، افلاطون، ارسطو و بر شماری سهم هر یک از آنان درتطور این دانش پرداخته است. موضوعات ذیل از دیگر مباحث این پژوهش است: شناسایی اصول موضوعه در باب نظریه حد ، مقولات ، علل و معلولات ، کلی ، جزیی و اقسام هر یک ، تحدید ، تعریف ، اصناف حد و تعریف ، اصناف خطا و چگونگی امتحان آن ، غیر معرفها یا تعریف ناپذیرها ، نقد نظریه حد ارسطو ازدیدگاه متفکران اسلامی و اشاره به چند نظریه از آغاز رنسانس تاکنون.

۱۸.

شرطی اتفاقی در منطق جدید(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: اسدالله فلاحی

منبع: دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تبریز ۱۳۸۸ شماره ۲۱۴

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : 671 تعداد دانلود : 249

۱۹.

هنر استدلال روشی نو در آموزش منطق

نویسنده: رضا محمدزاده

منبع: فصلنامه علوم انسانی پژوهشگاه علوم انسانی تابستان و پاییز ۱۳۸۷ شماره ۱۸

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : 668 تعداد دانلود : 706

۲۰.

بررسی قضایای حقیقیه منطق دانان مسلمان و گزاره های قانون وار به تقریر نِلسون گودمَن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: احمد عبادی احد فرامرز قراملکی

منبع: فلسفه و کلام اسلامی سال چهل و چهارم بهار و تابستان ۱۳۹۰ شماره ۱

کلید واژه ها: شرطی خلاف واقع حقیقیه گزاره های قانون وار تبیین علمی نلسون گودمن

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : 188 تعداد دانلود : 864

غرض از نگارش مقاله حاضر، انجام مطالعه ای تطبیقی میان آرای منطق دانان مسلمان در خصوص قضیّه حقیقیّه از یک سو و دیدگاه نِلسون گودمَن در باب گزاره های قانون وار از سوی دیگر می باشد. از این رو، ابتدا تحلیل منطق دانان مسلمان از مفاد قضیّه حقیقیّه و نیز نظر گودمَن در مورد گزاره های قانون وار را تقریر میکنیم و سپس با اخذ رویآوردی تطبیقی به تبیین مواضع خلاف و وفاق این دو دیدگاه می پردازیم. از این رهگذر روشن خواهد شد که ضمن وجود برخی اختلافات مبنایی، وجوه اشتراک بسیاری در این دو دیدگاه یافت می شود که تأمّل روش مند در آن ها به لحاظ معرفتی بسیار حائز اهمیت می نماید. کلّیّت و تعمیم پذیری، تقویت و تأیید شرطی های خلاف واقع، و برخورداری از قدرت تبیین علمی، و پیش بینی از مشترکات آن ها است. از سوی دیگر، برخلاف قضایای حقیقیّه که محصول استقرا نیستند، گزاره های قانون وار برآمده از استقرا هستند.

درخت حوزه‌های تخصصی