درخت حوزه‌های تخصصی

«نظام نوآوری بخشی» که یکی از سطوح سه گانه نظام نوآوری محسوب می شود، شبکه ای از عوامل درگیر در تولید، گسترش و بهره گیری از دانش جدید در بخش خاصی از اقتصاد است که با محیط نهادی خود (مقررات، حقوق مالکیت، هنجارها و دیگر قوانین رسمی و غیررسمی) در تعامل است. براین اساس عناصر اصلی نظام های بخشی نوآوری عبارتند از: قلمرو دانش و فناوری، بازیگران و شبکه ها، و نهادها. هدف این تحقیق بررسی نحوه تاثیرگذاری نهادها (اعم از نهادهای رسمی و غیررسمی) بر کارکردهای نوآوری (شامل راهبردهای نوآوری، ایجاد ظرفیت نوآوری، تامین و تسهیل مالی، ایجاد زیرساخت ها، توسعه منابع انسانی نوآور و ...) از طریق روابط دانشی در یکی از بخش های صنعتی کشور است. مدل مفهومی اولیه تحقیق پس از انجام مطالعه های اکتشافی و مصاحبه با تعدادی از خبرگان در بخش صنعتی مورد نظر، طراحی گردید. سپس ابعاد و شاخص های مدل استخراج شدند و سوال های پرسشنامه بر اساس شاخص ها طراحی گردیدند. پرسشنامه بین 230 نفر از کارشناسان و پژوهشگران شاغل در زیر مجموعه های بخش مورد نظر توزیع شد. با استفاده از تحلیل یافته های پیمایش و مصاحبه نیمه ساختار یافته با تعدادی از مدیران بخشی محققان به مدل نهایی روابط میان نهادها، همکاری های دانشی و کارکردهای نوآوری در جامعه مورد مطالعه دست یافتند. این تحقیق مفهوم سازی جدیدی را در حیطه نگرش بخشی به ادبیات نظام های نوآوری ارایه داده و گونه شناسی جدیدی از نهادهای موثر بر نظام نوآوری بخشی معرفی کرده است.

این مقاله به موضوع ظرفیت نوآوری و نحوه اندازه گیری آن در بنگاه های اقتصادی می پردازد. ظرفیت نوآوری، توان بالقوه یک بنگاه/کشور در انجام فعالیت های نوآورانه است که از آن جمله می توان به معرفی و عرضه محصولات و خدمات جدید، رویه ها و فرایندهای نو و یا ایده های جدید در رابطه با سازمان اشاره کرد. در این مقاله مفهوم ظرفیت نوآوری و دیگر مفاهیم مرتبط با آن تبیین شده و معیارها و مدل های ارزیابی ظرفیت نوآوری مورد بررسی قرار گرفته است. از میان مدل های موجود، مدل نظری ارائه شده توسط مورل و بولی (محققین فرانسوی)، انتخاب و توسعه داده شده است. همچنین ابزاری (یک پرسشنامه) برای ارزیابی ظرفیت نوآوری در سطح بنگاه های اقتصادی، بر مبنای این مدل طراحی و به هدف اعتبارسنجی سازه ای، در میان 108 شرکت اتوماسیون صنعتی ایران توزیع شده و مورد آزمایش قرار گرفته است. نتایج حاصل از تحلیل عاملی اکتشافی، پایایی و روایی پرسشنامه را مورد تایید قرار داده و به علاوه امکان بکارگیری آن را در شرایط کسب و کار ایران نشان می دهد. دستاورد دیگر تحقیق، ارائه یک دسته بندی اولیه از عوامل شکل دهنده ظرفیت نوآوری است که در قالب پنج شاخصه کلی تقسیم می شوند: «ایجاد فضای کاری مناسب از طریق رهبری فعالیت های نوآوری»، «رویه مند بودن فرایندها و ارتباطات درون و برون سازمانی»، «مدیریت استراتژیک دانش»، «جمع آوری و تولید ایده های نو» و «مدیریت منابع انسانی بر محور نوآوری». این عوامل به همراه پرسشنامه تایید شده می تواند مبنای تحقیقات بعدی را تشکیل دهد.

این تحقیق با هدف بررسی نقش فناوریهای ارتباطی و اطلاعاتی در توسعهی کارآفرینی سازمانی در سازمان ترویج کشاورزی و به روش هم بستگی انجام شد. جامعهی آماری شامل 2768 نفر از کارشناسان ترویج کشاورزی بود که برای نمونه گیری از هر منطقهی جغرافیایی کشور یک استان به تصادف انتخاب و از بین آن ها به صورت تصادفی و با رعایت انتساب متناسب 250 نفر انتخاب شدند. ابزار تحقیق پرسش نامه ای در شش بخش و در قالب طیف لیکرت بوده است. یافته های تحقیق حاکی از آن است که بین ""میزان بهکارگیری فناوریهای اطلاعاتی و ارتباطی"" و ""هم چنین توسعهی فناوریهای ارتباطی و اطلاعاتی به لحاظ زیرساخت و راهبرد های حمایتی"" با مولفه های سازمانی، عوامل فردی و برخی مولفه های تعامل کارآفرینانه با ارباب رجوع هم بستگی مثبت و معنیداری وجود دارد. یافته های حاصل از تحلیل رگرسیون نشان داد که از بین متغیر های فناوریهای ارتباطی و اطلاعاتی، 9 متغیر در پیش بینی متغیر وابستهی ""تعامل کارآفرینانه"" نقش معنیداری داشته و درمجموع توانسته اند 55 درصد از تغییرات این متغیر وابسته را تبیین کنند. هم چنین از بین متغیر های یادشده هفت متغیر در پیش بینی متغیر وابستهی ""عوامل سازمانی مرتبط با توسعهی کارآفرینی سازمانی""نقش معنیداری داشته و درمجموع توانسته اند 64 درصد از تغییرات این متغیر وابسته را تبیین کنند. از بین متغیر های فوق چهار متغیر در پیش بینی متغیر وابسته ""عوامل فردی مرتبط با توسعه کارآفرینی سازمانی""نقش معنیداری داشته و درمجموع توانسته اند 56 درصد از تغییرات این متغیر وابسته را تبیین کنند. براساس معادله های رگرسیونی مورد اشاره متغیر های ""حمایت مدیریت سازمان از حضور فناوریهای ارتباطی و اطلاعاتی در سازمان""، ""عرضه به موقع اطلاعات"" و ""محتوای مناسب منتقل شده به کارکنان"" بیش ترین نقش را به ترتیب در توسعهی عوامل محیطی، سازمانی و فردی مرتبط با توسعهی کارآفرینی سازمانی داشته اند. نتایج حاصل از تحلیل هم بستگی و معادله های رگرسیونی، نشان داد که فناوریهای اطلاعاتی و ارتباطی از قابلیت بالایی برای توسعه عوامل مختلف تاثیرگذار بر توسعه کارآفرینی سازمانی برخوردار هستند.

هدف کلی پژوهش، بررسی میزان پاسخ گویی اهداف برنامهی درسی دانشگاه ها به رفتار کارآفرینی ""توجه"" از نظر دانشجویان دانشگاه های دولتی و آزاد اسلامی واحد اصفهان است. در این پژوهش کاربردی، از روش توصیفی پیمایشی استفاده شده است. ابزار جمع آوری اطلاعات، پرسش نامهی تدوین محقق و ضریب پایایی آن 98/0 برآورد شده است. روایی سازهی پرسش نامه با استفاده از تحلیل عاملی و روایی محتوایی، توسط 5 نفر از متخصصین دانشگاهی تأیید شده است. نمونه آماری مشتمل بر 365 نفر از دانشجویان دانشگاه های اصفهان، صنعتی، هنر و آزاد اسلامی در سال تحصیلی 87 ـ 86 است، که از طریق نمونه گیری تصادفی طبقه ای متناسب با حجم انتخاب شدند. نتایج حاصل از تحلیل های آماری نشان داد که از نظر دانشجویان، میزان پاسخ گویی اهداف برنامهی درسی دانشگاه ها، در سطح 001/0 p?به رفتار کارآفرینی ""توجه"" در عامل افزایش مهارت های ارتباطی کم تر از سطح متوسط بوده است. هم چنین، در مقایسهی نظرات دانشجویان با توجه به شاخص های دانشگاه، گروه، سال و مقطع تحصیلی تفاوتی معنادار مشاهد شد.

هدف اصلی این مقاله بازآفرینی و آزمون فرایندکارآفرینی در موسسات آموزشی شهر تهران است. جامعه آماری پژوهش را صاحب نظران در سه حیطه علمی (اعضای هیأت علمی دانشگاه)، تخصصی (کارشناسان مراکز کارآفرینی) و اجرایی (اعضای هیأت مدیره موسسات آموزشی) تشکیل داده و به صورت روش سرشماری کامل با توجه به شاخص های تدوین شده، 76 نفر را شامل میشود. ابزار جمع آوری اطلاعات این طرح، پرسش نامهی تدوین شده توسط محقق بوده و اعتبار پرسش نامه در مولفه های فرایند کارآفرینی در طیف 91/0 تا.96/. به دست آمد. در تجزیه و تحلیل اطلاعات از نرم افزار SPSS و روش های آمار توصیفی و آزمون خیدو استفاده شده و نتایج به دست آمده از پژوهش عبارت است از: 1) مؤلفه های ارایهی الگوی مناسب فرایند کارآفرینی که هشت مولفه تشکیل دهندهی آن است که عبارتند از: فرصت شناسی، ایده پردازی، امکان سنجی، تأسیس موسسه، تجهیز و تخصیص منابع، تولید، بازاریابی و فروش و توسعه؛ 2) با توجه نتایج به دست آمده صاحب نظران الگوی مناسب فرایند کارآفرینی در موسسات آموزشی را مهم و در حد93%بررسی کردند. در اولویت بندی نهایی از بحث فرایند در طراحی الگو به نتیجه گیری زیر میرسیم: فرصت شناسی در اولویت اول (100%)؛ تأسیس موسسه و توسعه در اولویت دوم (99%)؛ بازاریابی و فروش در اولویت سوم (96%)؛ ایده پردازی در اولویت چهارم (95%)؛ امکان سنجی در اولویت پنجم (91%)؛ تجهیز و تخصیص منابع در اولویت ششم (76%) و تولید در اولویت هفتم (75%) قرار دارد.

کارآفرینی زنان نقش با مهمی را در اقتدار زنان و توسعه جوامع ایفا می کند. بررسی های اخیر نشان داده است که در بسیاری از جوامع و فرهنگ ها از جمله کشور ما، زنان به شدت به کارآفرینی روی آورده اند؛ اما علیرغم این موضوع، ورود زنان به عرصه کارآفرینی همواره با موانع و محدودیت های زیادی رو به رو بوده است. آمارها نشان می دهد کمتر از 10 درصد از کارآفرینان در ایران زن هستند؛ و عوامل گوناگونی مانع از بروز و رشد استعدادهای بالقوه زنان در عرصه کارآفرینی شده است. در این مقاله ، سعی شده است تا موانع کارآفرینی زنان در ایران شناسایی و بررسی شود. بدین منظور جهت شناسایی موانع و محدودیت ها ابتدا به بررسی ادبیات موضوع موانع کارآفرینی زنان پرداخته شده و از نظر خبرگان این موانع در هفت بعد و 41 مولفه دسته بندی شد. سپس با استفاده از روش های آماری به تحلیل داده های جمع آوری شده در ارتباط با موانع کارآفرینی زنان در استان یزد پرداخته شد. نتایج نشان داد که 30 مانع در شش بعد خانوادگی، علمی - تحصیلی، شخصیتی، مالی، فرهنگی - اجتماعی و قانونی، بر کارآفرینی زنان تاثیر گذار بوده و موانع بعد پرورشی تاثیرگذار نیستند.

کسب و کارهای کوچک از نظر ایجاد شغل، توسعه نوآوری و بهره برداری از فرصت جدید، نقش مهمی در موفقیت اقتصاد یک کشور دارند. از این رو گرایش به کارآفرینی در سراسر دنیا گسترش یافته است. توسعه کارآفرینی با ترویج فرهنگ کارآفرینی و ارتقا سطح فعالیت های کارآفرینانه محقق می شود. با وجود فعالیت های مراکز کارآفرینی دانشگاه ها و برنامه های ذیربط دیگر در چند سال اخیر، نرخ فعالیت های کارآفرینانه و تعداد کسب و کارهای نوآورانه ای که در ایران ایجاد شده، از میزان توسط جهانی کمتر است. شناسایی و بررسی عوامل مختلف محیطی موثر بر توسعه کارآفرینی می تواند در برنامه ریزی ها و سیاستگذاری های کلان برای ارتقا فعالیت های کارآفرینانه در کشور کمک موثر و شایانی باشد. در این مقاله نتایج حاصل از مطالعات میدانی در خصوص تاثیر عوامل محیط بر توسعه کارآفرینی و جهت گیری کارآفرینانه از دیدگاه کارآفرینان کشور به روش پیمایشی و با استفاده از پرسش نامه ارایه شده است. نتایج نشان می دهد، مولفه های از ابعاد محیط تجربی شخصی، نقش دولت، نقش بخش خصوصی، عوامل سیاسی داخلی و خارجی، عوامل فرهنگی و اجتماعی، عوامل فناوری و عوامل جمعیتی در توسعه کارآفرینی تاثیر دارند.

رابطه کار آفرینی که از قماش هنر، نو آوری و خلاقیت است با اثر بخشی که از قماش اداره و مدیریت سازمان است نیاز به بررسی دارد. به دنبال مطالعات کتابخانه ای و توجه پژوهشگران به دو مفهوم کارآفرینی و اثر بخشی در مدارس کرمان فرضیه اصلی این پژوهش که بین ویژگیهای کار آفرینی و اثر بخشی مدیران دبیرستانهای دخترانه شهر کرمان رابطه ای وجود دارد، مطرح شد و در عین حال سه فرضیه فرعی نیز برای آزمون رابطه بین نمودهای کارآفرینی که ویژگیهای شخصیتی، سابقه و پیشینه، و تجربه می باشند با اثر بخشی مدیران تدوین گردید. برای آزمون این فرضیه ها از کلیه 57 نفر مدیران دبیرستانهای دخترانه شهر کرمان در سال تحصیلی 1385 - 86 به عنوان جامعه آماری پژوهش تمام پرسی شد. داده ها با دو پرسشنامه پژوهشگر ساخته «سنجش ویژگی های کار آفرینی» و «سنجش اثربخشی» گرد آوری شد. روایی صوری و محتوایی آنها با استفاده از منابع موجود و نظرات صاحب نظران بدست آمد. اعتبار آنها از طریق اجرای آزمایشی و محاسبه ضریب آلفای کرونباخ (%73) تعیین گردید. داده ها با شاخص های آمار توصیفی و محاسبه ضریب همبستگی پیرسون مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. و سرانجام این نتیجه بدست آمد که بین ویژگیهای شخصیتی، سابقه ای و پیشینه ای، و تجربی کارآفرینی و اثربخشی مدیران دبیرستانهای دخترانه شهر کرمان رابطه معنی داری وجود ندارد. بنابراین، لازم است هدف توسعه کارآفرینی و نمودهای آن در فهرست اهداف آموزش و پرورش و وظایف مدارس قرار گیرد تا اثربخشی مدیران افزایش یابد.

کارآفرینی سازمانی یکی از عواملی است که بیش ترین تاثیر را بر موفقیت و رشد اقتصادی بنگاه ها، کشورها و دولت ها داشته و از طرف دیگر، یکی از مؤلفه های مهم جهت ایجاد کارآفرینی در داخل سازمان، ساختار سازمانی مناسب است. در این تحقیق رابطهی بین مولفه های ساختار سازمانی (رسمیت، پیچیدگی، و تمرکز) با کارآفرینی سازمانی بررسی شده و برای ابزار تحقیق پرسش نامه ای حاوی 25 سوال با ضریب اعتبار برابر با 94/0 طراحی شد. نتایج به دست آمده از پرسش نامه های توزیع شده بین نمونه 106 نفری مدیران ادارات مرکزی بانکهای خصوصی، نشان دهندهی آن است که بین ابعاد ساختار سازمانی یعنی رسمیت، پیچیدگی، و تمرکز سازمانی با ابعاد کارآفرینی سازمانی شامل نوآوری، خطرپذیری و پیش گام بودن رابطه معنیداری وجود دارد. میزان هم بستگی ابعاد ساختار سازمانی با کارآفرینی سازمانی برابر با رسمیت (526/0-)، پیچیدگی (215/0-)، و تمرکز (501/0-) است. در انتهای مقاله نیز نتایج و پیشنهادهای به دست آمده از این تحقیق ارایه شده اند.

امروزه،‌ توسعه کسب و کارهای کشاورزی یک راهبرد عمده برای پیش برد کارآفرینی کشاورزی به شمار می رود. برنامه ریزی راهبردی برای تسهیل کارآفرینی کشاورزی، توجه به سازه های مرتبط با کسب و کارهای کشاورزی مانند یک سیستم پیچیده، متغیرهای زمینه ای و پویایی های مرتبط را نیاز دارد. این تحقیق کیفی با هدف شناسایی سازه ها و عوامل تاثیرگذار بر توسعه کسب و کارهای کشاورزی در استان گلستان به انجام رسیده است. اطلاعات موردنیاز از طریق مصاحبه نیمه ساختارمند با نمونه ای برگزیده از کارآفرینان و مدیران کسب و کارهای کشاورزی (n=34) به دست آمده است. با استفاده از فرآیند کدگذاری مرسوم در تئوری بنیانی، متن برگرفته از مصاحبه ها تحلیل شده و یافته های حاصل از تحلیل در یک ساختار ماتریسی، شامل کدهای باز، محوری و انتخابی تدوین شده است. بر اساس کدهای طبقه بندی شده موضوعی، سازه ها و سازه های عمده تاثیر بر توسعه کسب و کارهای کشاورزی عبارتند از: ابعاد فردی (انگیزه مندی و هدف مندی اقتصادی، اجتماعی و حرفه ای، قابلیت ها و توانمندی های فردی)؛ ابعاد کسب و کار (تامین و بهره برداری بهره ورانه و مدیریت منابع تولید، توسعه منابع انسانی، ارتباطات و پیوندها، مدیریت بازار، مدیریت کسب و کار و کارکردهای حرفه ای در زمینه کسب و کار)؛ یادگیری و حرفه آموزی در زمینه کسب و کار؛ فضای حمایتی (نهادی، خانواده و معنوی)؛ محیط؛ زیرساخت و فضای کسب و کار (محیط طبیعی، محیط کلان اقتصادی، اجتماعی و نهادی کسب و کارهای کشاورزی). بر پایه مفهوم پردازی سیستمی، سازه ها و عوامل برشمرده شده به هم پیوند زده شده و در نتیجه، "نظام توسعه کارآفرینانه کسب و کارهای کشاورزی" ترسیم شده است.

در سال های اخیر کارآفرینی در حوزه فناوری اطلاعات به عنوان مهم ترین عامل در توسعه اقتصادی کشورها شناسایی شده است. با توجه به این که تشخیص فرصت به عنوان اولین و مهم ترین مرحله در کارآفرینی است، از این رو شناسایی عامل های موثر بر تشخیص فرصت موضوع بسیار با اهمیتی بوده و در همین راستا مقاله حاضر با هدف بررسی عامل های موثر فردی و اجتماعی بر تشخیص فرصت های کارآفرینانه در حوزه فناوری اطلاعات انجام شده است. در راستای سوال اصلی تحقیق، اثرهای متغیرهای مستقل (دانش سابق کارآفرین، احساس خود اثربخشی، جستجوی منظم فرصت ها، پیوندهای قوی و ضعیف اجتماعی،‌ مربیان و جریان های اطلاعاتی) بر متغیر وابسته (تشخیص فرصت کارآفرینانه) آزموده شد. جامعه آماری این تحقیق 230 نفر از کارآفرینان در حوزه فناوری اطلاعات در شهر تهران بوده اند که از میان آن ها حدود 142 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار جمع آوری داده ها پرسش نامه، روش تحقیق توصیفی و از نوع همبستگی بوده و روایی پرسش نامه به روش اعتبار محتوا و پایایی آن با روش آلفای کرونباخ (0.7) تایید شده است. نتایج نشان می دهد که متغیرهای مستقل دانش سابق، وجود مربی در صنعت فناوری اطلاعات و احساس خود اثربخشی، تاثیر مثبت بر تشخیص فرصت کارآفرینانه دارند؛ اما متغیرهای مستقل دیگر تاثیر معناداری بر تشخیص فرصت در این حوزه نداشته اند. هم چنین مقایسه پیوندهای ضعیف و قوی اجتماعی نشان می دهد که پیوندهای ضعیف اجتماعی تاثیر بیش تری بر تشخیص فرصت کارآفرینانه در مقایسه با پیوندهای قوی دارند.

در ادبیات اخیر اقتصادی، کارآفرینی، عاملی مهم در رشد اقتصادی کشورها محسوب شده است. از این رو، ترویج کارآفرینی در سیاست های اقتصادی دولت ها توصیه شده است. تأثیر سرمایه کارآفرینی در کنار سرمایه فیزیکی و نیروی کار در تابع تولید ملی، بسیار حایز اهمیت است. سرمایه کارآفرینی، ظرفیت یک اقتصاد برای ایجاد رفتار کارآفرینانه است. رشد سرمایه مذکور، موجب افزایش تعداد کارآفرینان می شود. کارآفرینان با نوآوری و ایجاد رقابت، موجب افزایش بهره وری و اشتغال می شوند که این وضعیت، در نهایت به رشد اقتصادی می انجامد. در مقاله حاضر، با بررسی موضوع کارآفرینی از بعد کلان اقتصادی، پیشنهادهایی کاربردی به منظور افزایش کارآفرینی در اقتصاد ایران بیان شده است. تعلیم کارآفرینی و حمایت از کارآفرینان، به منظور افزایش آن در کوتاه مدت پیشنهاد شده است. همچنین استفاده از کارآفرینان موفق و پرهیز از مدرک گرایی در تعلیم کارآفرینان توصیه شده است. در بلندمدت، اجرای سیاست هایی که موجب رشد سرمایه کارآفرینی شوند، به میزان بسیاری رشد اقتصادی کشور را افزایش می دهد. از جمله سیاست های مذکور، فرهنگ سازی برای ایجاد گرایش به کار و خوداشتغالی، تولید دانش های جدید و وضع قوانین مناسب به منظور تسهیل کسب و کار است.