روش ها و ارزش های تاریخ شفاهی
حوزه های تخصصی:
فیلتر های جستجو:
فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۴۱ تا ۶۰ مورد از کل ۱۴۶ مورد.
نقد درونی و بیرونی تاریخ نگاری ابن کثیر در البدایه و النهایه(مقاله پژوهشی حوزه)
حوزه های تخصصی:
امکان دستیابی به حقیقت رخداد، یکی از مباحث مهم معرفت شناسی است که تاکنون آرای مختلفی را در پی داشته است. اگرچه امکان دستیابی به کنه امر واقع در پژوهش تاریخی بسیار دشوار می نماید، اما به هر حال، با در نظر گرفتن ملاک هایی که در تاریخ با عنوان «نقد درونی و بیرونی راوی و روایت» از آن یاد می شود، می توان میزان خطا را کاهش داده، به واقعیت امر نزدیک تر شد. مورخان نیز به طور عمده در نگارش تاریخ با ملاک هایی خاص به ثبت رخدادهای تاریخی پرداخته اند که تشکیل دهنده تاریخ نگاری آنان است. پرسش محوری این نوشتار این است که از نظر ابن کثیر دمشقی در البدایه و النهایه عناصر اصلی تاریخ نگاری چیست؟ بر اساس نظریه ترکیبی تحلیل انتقادی گفتمان لاکلا و موف و فرکلاف فرضیه مقاله این است که کتاب آسمانی (قرآن)، سنت پیامبر6 و عقل با تکیه بر مذهب شافعی عناصر اصلی سازنده تاریخ نگاری ابن کثیر می باشد. نگارنده با نگرش انتقادی، ضمن اثبات فرضیه، درصد خطای ابن کثیر از اصول خود را در یک نمونه (روایت ائمه اثنی عشر) تجزیه و تحلیل می نماید.
بینش و روش در تاریخ نگاری عتبی
حوزه های تخصصی:
عتبی مورخ ایرانی عربی نویس قرن پنجم، نقشی مهمی در روشنگری تحول های شرق ایران داشته و تاریخ او الگوی مطالعات ادبی و تاریخی شده است.شرح های متعدد و اقتباس از داده های تاریخی او نشان می دهد تاریخ یمینی اثری تأثیرگذار بوده است.هدف این مقاله این است که با روشی تحلیلی تأثیر متقابل بینش و روش در تاریخ نگاری عتبی را روشن سازد. نظام فکری عتبی مبتنی بر چهار مؤلفه ی سلطنت گرایی، نخبه گرایی، انتقادی و شریعت مداری است که او را قادر ساخته است به روش توصیفی و تحلیلی به انحطاط شناسی دولت های شرق ایران و قدرت گیری غزنویان و نقش تفکر و رفتار نخبگان در این روندها بپردازد.هر چند عتبی در هماهنگی اجزای نظام فکری موفق عمل نکرده، و روایتی تاریخی با طرحی منسجم نپرداخته است، تاریخی ارزشمند با داده هایی منحصر به فرد درباره ی شرق ایران نوشته که مورخان بعدی به آن استناد کرده اند.این جامعیت، تاریخ او را از تک نگاری فردمحور به تاریخ منطقه ای بدل ساخته است.
تأثیرپذیری و نقد ابن خلدون از مسعودی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
مقدمه ابن خلدون دربردارنده آراء و اندیشه های عمیق و افکار ابتکاری و نبوغ آمیز است. اما چون ابن خلدون مقدمه را بر اساس واقعیات سامان داد، در تحلیل و بررسی های خود از آراء و بینش های پیشینیان، بی نیاز نبود. در این راستا ابن خلدون در کتاب مقدمه با تعریف و تمجید از مسعودی تا آنجا پیش رفت که در مواردی کار خود را تالی کار مسعودی شمرد و آن را الگو خواند و تحت تأثیر آن قرار گرفت. مسأله این است که چرا ابن خلدون در میان مورخان پیشین مسلمان، مسعودی را به عنوان الگو معرفی کرده است؟ چرایی این مسأله به کدامین ویژگی کاری و یا فکری مسعودی بازمی گردد؟ از دیگر سو، ابن خلدون در مواضعی، بر عکس آن تحسین، به سختی از مسعودی انتقاد و حتی مطالب او را رد کرد. عجالتاً باید گفت در مجموع ساختار کتاب مروج الذهب به خصوص سیاحت های مسعودی و مباحث جغرافیایی آن که خود پایه و اساس مطالب تاریخی او شد، موجبات این شیفتگی را فراهم کرد. انتقادها نیز بیشتر متوجه آن دسته از موارد است که در قاموس مباحث علم عمران او نمی گنجد. گذشته از آن دو، گاهی موضوعات مشابه مورد توجه هر دو در تحلیل و بررسی رویکرد های متضادی می یابند. این نیز از یک سو به ترکیب پیچیده کتاب مقدمه و مروج الذهب و از سوی دیگر به تفاوت و تضاد دیدگاه های آن دو بازمی گردد.
تخیّل پیش بینی و معرفت تاریخی: کالینگوود و ایده تاریخ
حوزه های تخصصی:
هدف از این پژوهش، تحلیل نظریه آر.جی. کالینگوود درباره تاریخ برای نشان دادن ابهام هایی اساسی در آن است. ابهام هایی که به باور نگارنده، دال بر وجود تعارضی ناگزیر میان دو اصل بنیادین معرفت شناسی کالینگوود است؛ یعنی قول به تاریخیت ذهن و حیات آدمی و باور به امکان بازآفرینی دقیق گذشته از طریق عنصر پیشینی تخیل تاریخی. با وجود این، با علم به تفسیری بودن نتایج خویش، راه را برای تأملات بیشتر باز خواهیم دانست.
روزنامه و مورخ 2
منبع:
یاد ۱۳۸۷ شماره ۸۷
حوزه های تخصصی:
مسئله روش در تاریخ شفاهی
منبع:
یاد ۱۳۸۷ شماره ۸۸
حوزه های تخصصی:
مسئله روش در تاریخ شفاهی
منبع:
یاد ۱۳۸۷ شماره ۸۷
حوزه های تخصصی:
مساله تحقیق، مساله اصلی تحقیق(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
گسترش تحصیلات تکمیلی و توجه به تولید علم در سالیان اخیر، اگرچه به افزایش کمی تحقیقات در کشور منجر شده است، اما کیفیت پا به پای کمیت رشد نکرده است. زیرا در بسیاری از تحقیقات انجام شده و همچنین پایاننامههای تحصیلی، مشکلات و نواقص اساسی از حیث پایبندی و رعایت اصول و قواعد روش تحقیق به ویژه از جنبه نظری به وضوح قابل مشاهده است. یافتههای این تحقیق براساس مطالعه و بررسی تعداد قابل توجهی از منابع و مآخذ روششناختی مربوط به رشتههای مختلف علومانسانی نشان میدهد که ریشه اصلی مشکلات مزبور، از ابهام و آشفتگی معنایی و مصداقی در مفاهیم نظری و اساسی مندرج در منابع و مآخذ روششناختی ناشی میشود. زیرا فرایند یادگیری روش تحقیق با اتکای به منابع به صورت مطلوب، دقیق و ساختمند انجام نمیگیرد و به تبع آن دانشجویان و محققان توانایی لازم را برای انجام امر تحقیق کسب میکنند و نتیجه این امر به ظهور نواقص و معایب اساسی در تحقیقات منجر میشود.
روزنامه و مورخ 3
منبع:
یاد ۱۳۸۷ شماره ۸۸
حوزه های تخصصی:
روزنامه و مورخ
منبع:
یاد ۱۳۸۶ شماره ۸۶
حوزه های تخصصی:
خاطره نگاری جمعی
منبع:
زمانه ۱۳۸۶ شماره ۶۴
حوزه های تخصصی:
مستندسازی خاطرات جمعی یک ملت از کوشش مفیدی است که باعث هویت سازی و هویت یابی اجتماعی می گردد. به ویژه اگر از طریق تاریخ نگاری شفاهی، خاطرات لایه های زیرین جامعه و مردم کوچه و بازار ثبت شود؛ این امر باعث می گردد که در کنار تاریخ رسمی، بخش های دیگر فرهنگ جامعه نیز حفظ شود و در آینده مورد استفاده، اصلاح، یا قضاوت قرار گیرد. مقاله زیر به نکته های درخور توجهی در این زمینه اشاره کرده است.
آناتومی خاطره پژوهی
منبع:
زمانه ۱۳۸۶ شماره ۶۴
حوزه های تخصصی:
برای رسیدن به پایه بلند و مستحکمی در علم «خاطره شناسی»، بدون شک نیازمند اصول و روش تحقیق سنجیده و دقیقی خواهیم بود که براساس آن روش و اصول، به شناخت رویکردها، راهبردها و دیدگاه های لازم در حوزه «خاطره شناسی» نایل شویم. هرچند که نگرش های تازه در حوزه علوم انسانی به این مهم کمک فراوانی خواهد کرد، برای رسیدن به بنیادهای اصیل و مستقل معرفتی برای «خاطره پژوهی» بایسته های زیادی در پیش است. مقاله زیر دریچه ای می گشاید بر این بایسته ها.
تاریخ و مهندسی فرهنگی
منبع:
زمانه ۱۳۸۶ شماره ۵۸
حوزه های تخصصی:
تنوع مسائل و بحران ها، از یک سو، و استمرار آن ها، از سوی دیگر، نوعی روزمره گی ناخواسته را در تحلیل تحولات و پیشبرد برنامه ها باعث می گردد که نسبت گذشته، حال و آینده را به فراموشی می سپارد. هر چند بطلان نگرش خطی به تاریخ و تردید جدی در تقسیم بندی زمان بدین صورت که آن را به گذشته، حال و آینده تفکیک نمود، سبب گردیده است دوران قبل از حال کمتر محل اعتنا و توجه قرار گیرد، ناگفته پیداست که خاصیت تکرار به مثابه جزء لاینفک جوامع انسانی، متفکران علوم اجتماعی را وادار می سازد در تحلیل ها و نظریه پردازی های خود عنایتی ویژه به تاریخ داشته باشند و سعی نمایند به درک تاریخی مجهز شوند. «فرهنگ» از عرصه های بارزی است که نداشتن درک تاریخی در تحلیل مسائل آن خسارات جبران ناپذیری به بار می آورد. ازاین رو لازم است اهمیت تاریخ و چگونگی کاربرد آن در ترسیم نقشه مهندسی فرهنگی کشور مورد توجه و اهتمام قرار گیرد. در این مقاله، میزان اهمیت تاریخ برای مهندسی فرهنگی گوشزد شده است.
اسلام شناسی و ایران شناسی از نگاه ژرمن ها
منبع:
زمانه ۱۳۸۶ شماره ۶۰
حوزه های تخصصی:
ماهیت و کارکرد تمایزبخشی فرهنگ عاملی مهم در تحلیل ها و تبیین های مسائل جوامع انسانی است. تقسیم بندی نگاه و فهم از بیرون و از درون ناشی از همین کارکرد است. درواقع، عوامل تاثیرگذار بر معرفت شناسی و شناخت در این تقسیم بندی، طرح مساله و چگونگی حل مساله را متفاوت و چه بسا متضاد می سازند. بحث شرق شناسی نیز در زمره تحلیل فوق جای می گیرد. در این مقاله شناخت شرق از نگاه ژرمن ها بررسی شده است. صرف نظر از نظریات آن ها در خصوص اسلام شناسی و ایران شناسی، این بحث ها افق جدیدی در تعاملات و تقابلات دو طرف ایجاد می کند.
لایه های متون تاریخ شفاهی
منبع:
زمانه ۱۳۸۶ شماره ۶۴
حوزه های تخصصی:
اگر مصاحبه کننده به اندازه کافی اطلاعات و مهارت و همچنین شجاعت داشته باشد، خواهد توانست حتی از کتمان کننده ترین و ملاحظه کارترین خاطره گوها، حقیقت رویدادهای تاریخی را کشف کند و باعث شود متنی (text) قوی و ارزشمند در عرصه تاریخ شفاهی پدید آید. بر چنین کشف و پدیداری، عوامل برون زا و درون زای مختلفی موثر است. مقاله زیر درصدد است این عوامل را بررسی کند.
دروازه شرق شناسی
منبع:
زمانه ۱۳۸۵ شماره ۴۳
حوزه های تخصصی:
آیا به راستی می توان ایران را نادیده گرفت؟ تاریخ نشان داده است که چنین نبوده و نخواهد بود و از دوره های باستان تا اکنون نویسندگان و دانشمندان جهان در مورد ایران پرسیده، اندیشیده و سخن گفته اند. حتی فیلسوفان بزرگ متاخری مانند هگل، نیچه و فوکو بخشهای مهمی از مطالعات و نظریات خود را به ایران اختصاص داده اند. اما اینها فقط می تواند نشانگر اهمیت ایران شناسی برای غربیها باشد و برای دانستن سایر وجوه ضرورت ایران شناسی برای غرب، می بایست دوره های مختلف و شاخه های گوناگون این مطالعات را بررسی نمود و انواع ایرانشناس و ایران شناسی را به دقت معلوم ساخت. این که چگونه ایران شناسی پس از گذران دوره ای به مدت بیست وپنج قرن به جایگاه جهانی فعلی رسیده است، در مقاله حاضر مورد تامل قرار گرفته است.
ویژگیهای جامعه شناسی سیاسی ایران
منبع:
زمانه ۱۳۸۵ شمره ۵۳ و ۵۴
حوزه های تخصصی:
در دوره مدرن، «قدرت» با دقتی بیش از گذشته و با تاکیدی خاص، در محدوده مکانی تعریف شد و «سرزمین» برخوردار از عناصر دولت و حاکمیت، بستر تعامل نیروهای اجتماعی ــ سیاسی گردید. در چارچوب جدید، دو بخش مجزا، اما مرتبط به یکدیگر، تحت عنوانهای ملت و دولت وجود دارند که چگونگی تعامل و روابط آنها تحولات هر کشوری را به لحاظ ماهیت، جهت، سرعت و عمق مشخص سازد. در ایران نیز، خصوصا از دوره قاجارها به این سو، این ترکیب، بارزتر از گذشته، دارای نقش شده است. لیکن عدم تجانس ماهیت حکومت با جامعه از یک سو و وابستگی حکومت به بیگانگان از سوی دیگر سبب شد، دولت و ملت در تقابل و حتی تخاصم نسبت به یکدیگر قرار گیرند، درحالی که سازندگی کشور منوط به پیوند و ارتباط پایدار میان این دو است. تجربه موفق انقلاب اسلامی و همکاری ملت و دولت با یکدیگر در سالهای دشوار تثبیت و مقاومت، لزوم توجه و رعایت این اصل اساسی را یادآور می شود که فکر و برنامه و اجرا باید به صورتی در کشور سامان یابد که روابط دولت با ملت همواره حالتی غیرقطبی داشته باشد. برآورده شدن این نیاز منوط به تمهید سازوکارهای بازتولید روابط غیرقطبی میان این منابع تولید نیرو و قدرت در هر کشوری است. مقاله زیر به بسط این نکته کلیدی پرداخته است.