درخت حوزه‌های تخصصی

ارزیابی کتاب های درسی و تحلیل محتوای آن ها در برنامه ریزی آموزشی اهمیت بسیاری دارد. هدف پژوهش حاضر تحلیل زبان شناختی متن کتاب زبان انگلیسی هفتم از منظر انواع فرایند (فعل) بر اساس چارچوب فرانقش تجربی دستور نقش گرای نظام مند هلیدی و متیسون (2014) است. پژوهش حاضر از نوع توصیفی– تحلیلی است. به این ترتیب متن کتاب (شامل دستورالعمل تمرین ، متن مکالمه و درس ) در قالب شش فرایند مادی، ذهنی، ارتباطی، رفتاری، بیانی و وجودی طبقه بندی و الگوی کاربرد فرایندها ارائه می شود. برای مقایسه بهتر کل کتاب به چهار بخش (شامل دو درس، تمرین ها و مرور) تقسیم می شود. نتایج نشان می دهد که از مجموع 509 فرایند مشاهده شده، فرایند رابطه ای با 36% رخداد، پربسامدترین است. درصد رخداد سایر فرایندها عبارتند از: مادی (27 %)، رفتاری (19%)، بیانی (14%)، ذهنی (4%) و وجودی (کم تر از 1%). درصد فرایند رابطه ای در بخش سوم و چهارم به طور چشمگیری کاهش می یابد. درصد رخداد فرایند مادی و رفتاری به ترتیب روندی افزایشی و کاهشی دارد. بیشترین رخداد فرایند ذهنی در بخش چهارم است. در کل دانش آموزان با 60 نوع فعل مختلف مواجه می شوند: مادی (35 فعل)، ذهنی (7 فعل)، رابطه ای (4 فعل)، رفتاری (6 فعل)، بیانی (7 فعل) و وجودی (1 فعل).

به اعتقاد گروهی از پژوهشگران، مربع معنایی گریماس در برخی از متون ساختاری مکانیکی و منجمد دارد و به خوبی نمایانگر معانی موجود در یک گفتمان نمی باشد؛ بنابراین مربع تنشی را که کاربردی پویا و سیّال دارد، برای این امر مناسب می دانند. این در حالی است که می توان به مدد «مربع های معنایی متوالی»، معانی موجود در ژرف ساخت یک روایت را به گونه ای سیّال و متحرک به تصویر کشید و یا به عبارتی دیگر می توان مراحل تولید معانی موجود در یک روایت را از معنای اولیه تا معنای نهایی آن به نمایش درآورد. در همین راستا، ما در این پژوهش با پیشنهاد الگوی جدید «نردبان معنایی»، به تجزیه و تحلیل چند روایت در ژانر غنایی پرداخته ایم تا ضمن کشف معانی درونی و ژرف ساختی آن ها، به اثبات ویژگی دینامیکی معنا در مربع معنایی نیز بپردازیم. پس از تجزیه و تحلیل مشخص شد که فرایند نردبان معنایی به مدد مربع های معنایی متوالی، نمایانگر جابجایی و سیّالیت معانی یک روایت است و مربع ها کاربردی مکانیکی و منجمد ندارند و فرآیند نردبان معنایی در تمامی روایت ها قابل تطبیق و اجرا است.

مقاله حاضر بررسی و ارزیابی نقدی است که احسان چنگیزی بر کتاب آبان یشت(چاپ دایره المعارف بزرگ اسلامی، تهران 1392) نوشته و در مجله علم زبان(سال 2، شماره 3، پاییز و زمستان 1393) منتشر کرده است. منتقد مطالب مورد نظر خود را ذیل ده مدخل طرح و به تفصیل در باره آنها بحث کرده است؛ عناوین این مداخل به ترتیبی که منتقد آورده است، عبارتند از: 1- واج یا نویسه؛ 2- ریشه *āhi-؛ 3- بیان مسئله و ضرورت تحقیق؛ 4- پی بست؛ 5- است؛ 6- ضمیر ya-؛ 7- ترجمه ها؛ 8- مسایل نحوی؛ 9- ترکیب یا مرکب؛ 10- لحن نوشتاری. در گزارش حاضر هر یک از این مداخل، به همان ترتیبی که در نقد آمده، ارزیابی و با ذکر شواهد متعدد، ضعف استدلال، استنتاج نادرست و خطاهای مکرر منتقد در طول نقد، نشان داده شده است.

در این مقاله بر آنیم تا چگونگی بازنمایی عامل جنسیت را در تصاویر کتاب های آموزش زبان انگلیسی American English File (2), Four Corners (2) & Interchange (2)مورد بررسی قرار دهیم. چارچوب نظری به کار گرفته شده در نگارش این مقاله، الگوی نشانه شناسی هلیدی و به دنبال آن، به طور مشخص، نشانه شناسی اجتماعی تصویر کرسو فان لیوون(2006[1996]) می باشد. تولید متن، از جمله تصویر، یک عمل گفتمانی و در نتیجه، اجتماعی است. این کنش اجتماعی در مورد کتاب های درسی که برای زبان آموزان غیر انگلیسی زبان نوشته شده است، در سطحی فراتر، یعنی بینا فرهنگی عمل می کند. در نتیجه، پیوسته این مسئله وجود دارد که آیا ممکن است فرهنگِ مرکز، یعنی جامعة انگلیسی زبان، از طریق متون کتاب های درسی، ساز و کار های گفتمانی تولید کند که در آن دیگری ویژگی های غیر و غریب را پیدا کند و خود، طبیعی و آشنا تلقی شود؟ این پژوهش با بررسی تصاویر، متون و عناوین زبانی و حاشیة آن تصاویر، کاوش می کند که کتاب های آموزش زبان انگلیسی چگونه فرهنگ جامعة انگلیسی زبان را احتمالاً به عنوان فرهنگ بدیهی، طبیعی و اجتناب ناپذیر به تصویر می کشند و دیگران را به غیرهایی که فقط در صورت جذب در این فرهنگ، غیریت خود را از دست می دهند، تبدیل کرده و به تصویر می کشند. هدف اصلی این پژوهش این است که متون آموزش زبان انگلیسی را به طور گسترده، تحلیل کرده و کارکردهای متفاوت گفتمانی، اجتماعی و فرهنگی آن ها را بررسی نماید. همچنین بررسی نقش تصاویر در این عمل گفتمانی بینا فرهنگی، تفاوت های فرهنگی و چگونگی بازتاب آن ها در کتاب های درسی آموزش زبان انگلیسی، کارکردهای ایدئولوژیکی تصاویر و چگونگی وجه نمایی در تصاویر کتاب های درسی، اهداف فرعی این پژوهش را تشکیل می دهند.

نحوة شکل گیری اصطلاحات در زبان، یکی از مواردی است که در تحلیل های نحوی می توان به آن استناد نمود. از جملة این موارد می توان به ردفورد (1997 & 2014) اشاره کرد که وی با اشاره به نحوة شکل گیری اصطلاحات در زبان انگلیسی، فرض فاعل درون گروه فعلی را در قالب برنامة کمینه گرا تبیین نموده است. این پژوهش که به تحلیل اصطلاحات زبان فارسی اختصاص یافته است، نشان می دهد که اصطلاحی شدن در زبان فارسی فرضیة فاعل درون گروه فعلی را تقویت می کند. این پژوهش همچنین نشان می دهد که روند شکل گیری ساختار گروه بیشینه در زبان فارسی منطبق بر قاعدة ادغام در برنامة کمینه گرا و از پایین به بالا می باشد. این پژوهش همچنین نشان می دهد که اصطلاحی شدن در زبان فارسی در سطوح فعل تیره، گروه زمان و ساختارهای متنی شکل می گیرد. علاوه بر این، تحلیل ارائه شده در این جستار نشان می دهد که اصطلاحی شدن در سطوح متعدد، قبل و بعد از انجام فرآیندهایی نظیر قلب نحوی و مبتدا سازی صورت می گیرد.

با توجه به اهمیت تبلیغات در به تصویر کشیدن زبان تفکرات غالب جامعه، پژوهش حاضر درصدد است تا به بررسی موشکافانة کنش گفتاری «استدلال» در زبان تبلیغات فارسی و انگلیسی مجلات بپردازد. بدین منظور، صد تبلیغ از مجلات انگلیسی و فارسی (پنجاه تبلیغ از مجلات فارسی و پنجاه تبلیغ از مجلات انگلیسی) که در ده سال اخیر به چاپ رسیده اند، مورد مطالعه قرار گرفتند. پس از آن که تبلیغ های ذکرشده به صورت تصادفی انتخاب و گردآوری شدند، از مدل تولمن (1958) برای تحلیل داده ها استفاده شد. نتایج آماری آزمون «کای دو» روی عناصر مختلف کنش گفتاری استدلال، تفاوت های معناداری میان تبلیغات فارسی و انگلیسی نشان داد. یافته های این پژوهش نشان داد استدلال های تبلیغات فارسی بر پایة «ادعا» استوار است؛ حال آن که تبلیغات انگلیسی بیشتر از «داده» استفاده می کنند. در پایان، دلایل فرهنگی که به نظر می رسد منجر به این تفاوت شده است، مورد بحث قرار گرفتند.

پژوهش حاضر به تحلیل نگاشت های مفهومی در دو شعر از مهدی اخوان ثالث با رویکرد شعر شناسی شناختی در چارچوب نظریات مارگریت فریمن (2000)، فوکونیه (2002) و ترنر (2002) می پردازد. در رویکرد شعر شناسی شناختی، امکان بررسی متون ادبی به واسطة ابزارهای زبان شناسی شناختی امکان پذیر است. از جمله این ابزارها که بررسی ساختار کلی اثر و چینش واحدهای زبانی را ممکن می سازند، می توان به نگاشت های مفهومیِ ویژگی، رابطه ای و نظام اشاره کرد. در نظریة شعر شناسی شناختی، بافت اثر نقش بنیادینی در ایجاد معنی دارد و تحلیل ها بر سه محور متن، مؤلف و خواننده قرار دارند. با توجه به این که راهکارهای تحلیل در نظریة شعر شناسی شناختی، منجر به بررسی سبکی متن می شود، ضرورت پژوهش بدیهی به نظر می رسد. پرسش پژوهش این است که سطوح مختلف تفسیری شعر اخوان با رویکرد شناختی چگونه جنبه های مختلف جهان فکری او را از لحاظ ساختاری و محتوایی تبیین می نمایند؟ بررسی دو شعر منسجم از اخوان ثالث در چارچوب شناختی نشان می دهد که چه عواملی باعث ماندگاری یک شعر و استحکام آن می شوند و چگونه ساختار شعر می تواند در ساخت جهان فکری مؤلف سهیم باشد. نتایج بررسی سبکی اخوان از منظر شناختی نشان داد که وجود تعامل میان ساختار و محتوای اثر و همین طور وجود یک کل معناشناختی یک پارچه در قالب الگویی ذهنی در شعر، می تواند از عوامل ماندگاری و انسجام آثار او محسوب شود.

ساده سازی (Simplification) از همگانی های ترجمه است که در آن مترجم با بهره مندی از شگردهای ویژه، زبان ترجمه را ساده و روان می کند. از نظر بیکر، این ویژگی گرایش به ساده کردن مسائل برای خواننده و نیز گرایش به انتخاب یک تفسیر و پیشگیری از دیگر تفاسیر است. در این حالت، مترجم سطح وضوح را با از بین بردن ابهام ها بالاتر می برد. در این مقاله، با توجّه به تعریف بیکر از همگانی ها، به ویژه ساده سازی، و با روش توصیفی تحلیلی انواع ساده سازی در ترجمة محمّدرضا مرعشی پور از دو رمان نجیب محفوظ «الطّریق» و «زقاق المدق» واکاوی می شود. البتّه مسئلة اصلی این پژوهش، نقش ساده سازی در انتقال تابوهای فرهنگی است که با در نظر گرفتن تفاوت هنجارهای فرهنگی زبان مقصد نسبت به زبان مبدأ دردسر کمی نیست. یافته های پژوهش نشان می دهد که حذف ساختارهای پیچیده و جایگزینی آن با ساختارهای ساده تر، ساده سازی ساختار حال، کاهش معنای واژگان مشکل یا حذف برخی واژگان، به ویژه حذف یا کاهش تابوهای فرهنگی که بارزترین آن، توصیف صحنه های جنسی است، ویژگی بارز سبک فردی مرعشی پور به شمار می رود. اگرچه متن ترجمه در مقایسه با متن مبدأ، از نظر واژگان، دستور و سبک ساده تر شده است، امّا حذف تابوهای فرهنگی متن مبدأ، اشتباه های مترجم و ساده سازی های گوناگون زمینه ای می سازد که نه چندان کم، مقصود نویسنده از دست برود.

هدف مقاله حاضر تجزیه و تحلیل کیفی پیشقدمی زبان آموزان در پاسخ به پرسش های ارجاعی و پیشقدمی آنها بعد از نوبت بازخورد معلم است و نقش اعمال تعاملی معلمان زبان- نوبت های شروع تعامل و بازخورد- را در ایجاد فرصت های پیشقدمی زبان آموزان در تعاملات انتقال معنا بررسی می کند. جهت جمع آوری داده ها، تعاملات و میان کنش های ده کلاس از هفت معلم و زبان آموزان آنها با توانش زبانی سطح متوسط در چهار آموزشگاه مختلف زبان انگلیسی در ایران ضبط و تصویربرداری شد؛ و سپس تعاملات ضبط شده به صورت نوشتاری و بر اساس اصول و قراردادهای روش گفتگوکاوی تهیه و تجزیه و تحلیل شد. براساس تحلیل های انجام شده بر روی این داده ها، پیشقدمی زبان آموزان در تعامل کلاسی حین پرسش و پاسخ بسیار کم رخ می دهد. مشاهدات و تجزیه و تحلیل تعاملات پرسمانی نشان می دهد که بین عملکرد پرسمانی معلمان تفاوت معناداری وجود دارد و نیز برخی اعمال تعاملی از سوی معلمان، زبان آموزان را برای پیشقدمی در صحبت ترغیب می کند؛ مثل هنگامی که معلم تمامی زبان آموزان را برای پاسخ مورد خطاب قرار دهد، فرصت کافی برای پاسخگویی بدهد، تعامل زبان آموز-زبان آموز را تشویق کند، از پاسخ ها قدردانی کند، بازخورد مثبت دهد و از شوخی و جملات ترغیب کننده برای ادامه شرکت زبان آموز استفاده کند. گاهی نیز خود زبان آموزان بعد از سکوت کلامی و یا بعد از پیش قدمی خود یا همکلاسی هایشان، بدون ترغیب معلم برای صحبت و مشارکت در توالی پرسمان پیشقدم می شوند. در پایان، آموزش های کاربردی نظیر بهینه سازی پرسمان معلمان و ارتقای حرفه ای آنها از طریق مشاهده کلاس و گفتگوکاوی تعامل کلاسی ارائه شده است.

در دنیای مدرن ما، استفاده روزافزون از تکنولوژی و رایانه در کلاس های آموزش زبان موضوعی انکارناپذیر است و از آنجا که مهارت نگارش به زبان دوم نقش مهمی در نیل به اهداف شخصی، تحصیلی و اجتماعی افراد دارد، جنبه حیاتی پیدا کرده است. تحقیقات اخیر بر روی خصوصیات فردی زبان آموزان نیز چشم انداز جدیدی را برای پیش بینی موفقیت زبان آموزان در بر داشته است. تحقیق حاضر به بررسی تاثیر استفاده از نگاشتهای استدلالی به کمک رایانه بر پیشرفت خودتنظیمی مهارت نگارش زبان آموزان ایرانی پرداخته است. برای رسیدن به این هدف، بعد از انجام یک تست استانده زبان انگلیسی و یک آزمون مقاله نویسی از بین 127 نفر ، 90 دانشجو در رشته مترجمی زبان انگلیسی به عنوان شرکت کنندگان این تحقیق برگزیده شدند. سپس تمامی شرکت کنندگان به پرسشنامه استانده خود تنظیمی در نگارش زبان دوم پاسخ دادند پس از آنالیز اطلاعات، آنها به سه گروه مساوی شاهد و دو گروه آزمایشی تقسیم شدند. افراد گروه شاهد تکالیف نگارش خود را در برگه انجام دادند در حالیکه افراد درگروه های آزمایشی این تکالیف را در محیط رایانه به صورت انفرادی و یا گروهی و به کمک نرم افزار انجام می دادند. در پایان ترم تمامی شرکت کنندگان سه گروه به همان پرسشنامه خود تنظیمی مجددا پاسخ دادند. با در نظر گرفتن اطلاعات بدست آمده و با استفاده از روش آماریone-way ANOVA مشخص شد استفاده از نگاشت استدلالی به کمک کامپیوتر بر خودتنظیمی مهارت نگارش زبان آموزان ایرانی تاثیر مثبت دارد. علاوه بر این مقایسه بین دو گروه آزمایشی نشان داد افرادی که به شکل گروهی در محیط رایانه کار کرده بودند به خودتنظیمی بالاتری در مهارت نگارش دست یافته بودند.