درخت حوزه‌های تخصصی

اگرچه زمینه های تفکر و نگرش سیستمی را می توان در آثار دانشمندان قدیم یافت ، اما ورود جدی آن به عرصه عملی و کاربردی عمدتاً به دوران معاصر باز می گردد . یکی از جالبترین موارد کاربرد نگرش سیستمی ، ایجاد رشته جدیدی به نام پویایی سیستم ( system Dynamics) است . پس از انتشار کتاب پویایی صنعتی (Industrial Dynamics) در سال 1961 ، توسط جی . دبیلو فارستر (Jay. W. Forrester) مطالعات پویایی سیتم در زمینه های نظری و کاربردی در بیش از 30 کشور جهان گسترش یافت . این روند با یاری کامپیوتر و شبیه سازی کامپیوتری سرعت و عمق بیشتری پیدا کرد و امکان کاربرد روشهای ارائه شده را در حل مسائل و معضلات گوناگون جوامع بشری فراهم ساخت. مطالعات پویایی سیستم ( System Dynamics Study )اینک در سطح جهانی اعتبار علمی و کاربردی برجسته ای یافته و مورد اقبال محافل آکادمیک و حرفه ای قرار گرفته است . علاوه بر تدریس آن در دانشگاه های معتبر ، گروه های حرفه ای در کشورهای مختلف صنعتی اروپایی ، ژاپن و آمریکا به انجام مطالعات کاربردی در زمینه های مختلف این رشته پرداخت اند . در این گفتار ابتدا مبانی نظری مطالعات پویایی سیستم مطرح شده ، سپس روشهای کاربرد آن مورد بحث قرار خواهد گرفت.

کمال مدیریت ، از تعهدی که ویژگی مشترک تمامی مدیران و در بین انسانهایی انجام می دهند که پیوسته اخلاق و رفتار ، میزان تحمل و شیوه هدایت آنان را نظاره می کنند و درنتیجه با مشاهداتشان از ارزشها ، باورها و نگرشهای مدیر تأثیر می پذیرند .

در این مقاله مسأله برنامه ریزی و کنترل طرحها ( از طریق تصمیمات تخصیص منابع ) در شرایط عدم اطمینان مورد بررسی قرار می گیرد . هنگام تعیین اطلاعات مربوط به زمان فعالیتهای واقعی توجه ویژه ای به « تخصیص مجدد پویای منابع » در طول مدت زمان طرحها می شود . اثر تخصیصهای منابع بر فعالیت با تعدیلهای تابع احتمال زمان فرایند آن ارائه می گردد. روشهای تحلیل از جمله برنامه ریزی پویا و تحلیل توزیع که منجر به ارائه قوانین تصمیم پویای بهین می شوند حتی برای محاسبات شکل مسائل بسیار کوچک مورد مدافعه قرار می گیرند . کارایی « قوانین تصمیم ابتکاری » برای مجموعه ای از شبکه های طرح با ساختار نسبتاً ساده از طریق شبیه سازی آزمون می گردند. نتایج مطالعات شبیه سازی مزبور به چند مفهوم کلی اشاره می کند که می توانند برای مدیریت طرحهای واقعی بزرگتر بکار برده شوند.

بارها دیده شده است که برخی افراد به خاطر شیوه اعمال مدیریت مورد تحسین و تمجید قرار می گیرند ، ولی دلیل موفقیت این افراد همواره آشکار نیست . الفبای مدیریت را ه را برای پی بردن به رموز موفقیت و کمال مدیریت هموار می سازد.

مروزه ، صاحبنظران مدیریت بیش از هر زمان دیگری به این پرسشها می اندیشند: چگونه نیروهای شکل دهنده اقتصاد جهانی ، ماهیت سازمانهای امروزی را دگرگون می کند؟ این تحولات چه شایستگیهایی را از مدیران و افراد ستادی جوان یا کهنسال در سالهای آینده می طلبد؟ دوره های گوناگون ، تواناییها و مهارتهای متفاوتی را می طلبد . تا سه دهه قبل ، بیشتر مدیران موفق ، بر ورزیدگی در فنون خاص تکیه می کردند. توان ترکیب مهارتهای فنی ، انسانی و مفهومی برای ایجاد کارآیی و اثر بخشی ، زمینه ساز موفقیت بود. ایم امر در دو دهه گذشته تحولی تدریجی را آغاز کرد . هر چند ضرورت این تواناییها و مهارتها هنوز به قوت خود باقی است ، اما افزایش این تواناییها و مهارتها هنوز به قوت خود باقی است ، اما افزایش تلاطم محیطی ، فضای تغییر و تحول ، دگرگونی و عدم اطمینانی را فراهم آورده است که ما را به تواناییهای جدید و طرحی نو در افکندن می خواند. اکنون سازمانها و اعضای آن بیش از هر زمان دیگری با مسأله دو ساحتی چگونگی انجام دادن کارهای شایسته و درست انجام دادن آنها روبرو هستند و در این رهگذر ، مفهوم شایستگی در مدیریت به کلی در حال دگرگونی است. در حالی که در گذشته شایستگی و مهارتهای خاص توأم بودند. اکنون به نظر می رسد عواملی بیش از اینها وجود دارد که مؤثر تواند بود . موفقیت ، به طور فزاینده ای بر ایجاد نگرش ، طرز تلقی و ذهنیتی استوار است که امکان رویارویی ، شناخت و برخورد با جبهه گسترده ای از نیروهای داخل و خارج سازمان و همچنین مجهز شدن به مهارتهای عملیاتی را فراهم می اورد . چالشهای جدید سازمان و مدیریت ، رویارویی با موجهای پیاپی تغییر و تحول به شکل تکنولوژیهای جدید، ابزارها ، شکلهای گوناگون رقابت ، روابط اجتماعی ، گونه هایی از سازمان و مدیریت ، فکرها و باورها و ... است. آدمی به هر کجا نظر می افکند موجهای جدیدی می بیند . پذیرش این واقعیت از سوی مدیران به عنوان اصلی بنیادی از واقعیت در زندگی آنان به گونه ای اهمیت حیاتی دارد که باید کمر همت بربندند و با انجام دادن کارهای شایسته تعدیل امواج یا حرکت بر روی آنها را بیاموزند . این امر برخوردی فعال و آینده نگر با مدیریت و نوعی از شایستگی مدیریتی را می طلبد که بتواند با چالشهای آتی با بینش و انعطاف پذیری برخورد کند و مدیران و سازمانهایشان قادر باشند تا از فرصتهای فراهم شده توسط تغییر و تحولات بهره گیرند نه اینکه شاهد متلاشی شدن سازمانهانشان توسط امواج تغییر و تحولات باشند .