محمدامیر عبیدی نیا

محمدامیر عبیدی نیا

مدرک تحصیلی: استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه ارومیه
پست الکترونیکی: m.obaydinia@urmia.ac.ir

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۳۱ مورد.
۱.

کاربست های قیود اخلاقی در ادبیات کردی و فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های اخلاقی سال ۱۴ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۵۳) 231 - 250

کلید واژه ها: زبان فارسی زبان کردی قید معنا مفهوم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 838 تعداد دانلود : 248
زبان فارسی و کردی با هم قرابت و خویشاوندی دارند و این قرابت و نزدیکی را می توان در مقوله های دستوری و زبانی نیز مشاهده کرد. هدف اصلی این پژوهش کاربست های قیود اخلاقی در ادبیات کردی و فارسی است. روش تحقیق به صورت توصیفی – تطبیقی است دقیق تر دستور، بخشی است از زبان شناسی که درباره ساخت آوایی و صرفی و نحوی و معانی زبان بحث می کند. به هرروی، این پژوهش، پژوهشی دستوری است که به تحلیل تطبیقی قید از منظر ساختار، وابستگی، کاربرد و ... در زبان فارسی و کردی می پردازد.هر بخش، خود به زیر بخش های کوچک تری نیز بنا بر اقتضائات پژوهش، تقسیم می شود. در هر مورد، تعاریف مربوطه از منابع معتبر استخراج شده و سپس شاهد مثال هایی برای آن ذکرشده است و درنهایت نیز، با نگاهی انتقادی به تعاریف و مفاهیم نگریسته شده و هر جا نیاز بوده است نقدهایی بر آن ها واردشده است.. نتایج نشان داد که اگرچه بررسی چگونگی ساختمان قیدر به سب اینمه در گروه و در جمله واجد بررسی می باشد اما به صورت کلی در دو زبان مورد بررسی مانند هم می باشند. به گونه ای که قیدها در زبانهای فارسی و کردی در دستور گروه قیدی به یک گونه هستند و در شرایط ساختی قید در زبان کردی و فارسی مشابه همدیگرند. همچنین قید در شرایط واژه سازی در کردی و فارسی تغیرپذیر نیست. از نظر معنایی همه واژه های قیدی کردی و زبان فارسی هم مانند هستند.
۲.

تحلیل کارکرد عاطفی تصاویر در شعر غنایی معاصر(مطالعه موردی: غزل ها ی شهریار و ابتهاج)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه ادب غنایی سال ۲۱ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۴۰ 153 - 170

کلید واژه ها: تصویر رمانتیک ماهیت کارکرد عاطفه شهریار ابتهاج

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 161 تعداد دانلود : 665
تصاویر شعری با گذر از سنت به مدرنیته، ماهیت و کارکردهای تازه ای یافته است. تا دوره مشروطه، تصاویر اغلب جنبه وصفی و جمال شناسانه دارد. از دوره مشروطه به دنبال دگرگونی در شعر فارسی، کارکرد تصاویر متحول شده است. با ورود رمانتیسم، خودآگاهی شاعران نسبت به جایگاه اجتماعی خود، اهمیت یافتن حقوق فردی و اجتماعی، بروز فردیت شاعرانه و عوامل دیگر، تصاویر شعری، واسطه ای برای بیان عواطف فردی و اجتماعی شده است. در شعر غنایی معاصر، روح تصاویر رمانتیک به قالب های شعر نو محدود نمی شود. حتی ویژگی ها و کارکردهای تصاویر رمانتیک با شعر برخی از غزل سرایان عجین شده است. شهریار و ابتهاج از جمله شاعران نیمه سنت گرا هستند که کارکردهای نوین تصاویر در شعرشان به وفور یافت می شود. این موضوع، شعر این شاعران را به لحاظ همزادی تصویر با عاطفه و تأثیر در احساس مخاطب متمایز می نماید. پژوهش حاضر، در پی پاسخ به این پرسش است که کدام کارکردهای عاطفی تصاویر رمانتیک در اشعار غنایی دو شاعر برجسته معاصر، حضور پررنگ تری دارد. بررسی آثار این دو شاعر، آشکار می کند، کارکردهایی مانند: تأثیر در احساس، همزادی با احساس و معنی و دلالت ضمنی برجستگی دارد. روش پژوهشی مقاله، توصیفی تحلیلی با بهره گیری از منابع کتابخانه ا ی است.  
۳.

بررسی ساختار داستان مثل فارسی بر اساس مدل برگرفته از نظریه پراپ(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا) دوره ۱۵ بهار ۱۴۰۲ شماره ۵۵ 249 - 272
تعداد بازدید : 90 تعداد دانلود : 358
بررسی ساختار متون پیشینه ای یکصد ساله دارد که یکی از راه های شناخت متون ادبی به شمار می رود. داستان مثل به عنوان یک متن ادبی روایی مانند داستان و قصه های پریان از این راه بهتر شناخته می شود. برای شناخت اجزای سازنده آن می توان از مواد و روش های بررسی افسانه ها استفاده کرد. روش های ساختاری پراپ، گریماس، داندس و کمبل برای شناخت داستان، قصه و اسطوره به کار رفته است. ممکن است برای داستان مثل نیز مناسب باشد. در این میان روش ولادیمیر پراپ، ساختار داستان مثل را بهتر تشریح می کند. بنابراین با استفاده از نظریه وی یکصد داستان مثل مورد مطالعه قرار می گیرد. خویشکاری یا کارکردها به عنوان اجزای اصلی و ثابت و شخصیت ها به عنوان اجزای متغیر روایت بررسی می شود. در ضمن بررسی ها نقاط قوت، و ضعف مدل ساختاری بر اساس روش های علمی مورد مطالعه قرار می گیرد. همچنین میزان مطابقت الگو به کار رفته با ساختار داستان مثل تجزیه و تحلیل می شود. در نهایت با تقلیل مواد و ابزار پژوهش، مدلی موجز به دست می آید که برای شناخت و تحلیل داستان مثل ها مناسب است. تحلیل داستان مثل ها با این روش گامی است برای شناخت و مقایسه آن با سایر ساخت های روایی به منظور یافتن ساختار آن. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی و روش کار تحلیل ساختار و محتوای مطالب استخراج شده از منابع موجود کتابخانه ای است. نتایج حاکی از وجود یک ساختار منسجم در اکثر داستان مثل ها است. که می تواند برای سایر رشته های علوم انسانی همچون روان شناسی و مردم شناسی مفید باشد.
۴.

تحلیل ماهیت و کارکرد تصاویر شعری نیما یوشیج

نویسنده:
منبع: اجتماعیات در ادب فارسی سال ۲ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۳ 1 - 16

کلید واژه ها: نیما مسائل اجتماعی تصویر سایه واری و ابهام دلالت ضمنی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 725 تعداد دانلود : 584
شعر پس از مشروطه، در سطوح محتوایی، ساختاری، بلاغی، زبانی و ... دچار تغییر و تحولاتی شده است. خودآگاهی شعراء نسبت به جایگاه اجتماعی خویش، توجه آنان به حقوق فردی و اجتماعی، بروز فردیت شاعرانه، و عواملی دیگر سبب شد مضامین سیاسی و اجتماعی به صورت گسترده تری وارد ادبیات و شعر شود. همزمان با این تحولات و ورود رمانتیسم، ماهیت و کارکرد بلاغت نیز دچار تغییراتی شد. تصاویر شعری که در ادبیات کلاسیک، اغلب جنبه وصفی و زیبایی شناسانه داشت، پس از دوره مشروطه، واسطه ای برای بیان احساسات فردی و اجتماعی شده است و گاهی بر مفاهیم و مضامین اجتماعی دلالت دارد. یکی از شاعرانی که نسبت به مسائل اجتماعی، حساسیت عاطفی نشان می دهد و از تصاویر برگرفته از طبیعت به صورت ضمنی برای تبیین مسائل اجتماعی بهره می گیرد، نیما یوشیج است. هدف این پژوهش، بررسی ماهیت و کارکرد اصلی تصاویر شعری نیما است. روش تحقیق در این مقاله، توصیفی – تحلیلی با استفاده از منابع کتابخانه ای است. مسئله محوری پژوهش این است، پرداختن به مسائل اجتماعی به همراه اشتغال ذهنی شاعر به مظاهر گوناگون طبیعت چه تأثیری در تصویرسازی شاعر دارد؟ نتیجه آن که، ابهام و سایه واری، ویژگی غالب تصاویر شعری نیما و دلالت ضمنی بر مسائل اجتماعی و سیاسی عصر، کارکرد اصلی این تصاویر است.
۵.

نقد تخیلی غزلیات سنایی غزنوی از منظر ژیلبر دوران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های ادب عرفانی (گوهر گویا) سال ۱۶ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۴۹) 93 - 114

کلید واژه ها: سنایی غزلیات نقد تخیلی ژیلبر دوران منظومه شبانه نمادهای خوشایند معشوق

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 965 تعداد دانلود : 895
بیان مسئله: در آثار ادبی و هنری، تخیل نقشی اساسی دارد. وجود تعریف های گوناگون از این اصطلاح، هریک سبب تبیین جنبه های متفاوتی از آثار می شود. یکی از دلایل توجه به تخیل و ساختارهای تخیلی، تبیین اندیشه و احساس شاعران و نویسندگان است. درواقع تخیل مکانیزمی دفاعی است تا شاعر و نویسنده بتواند بر التهاب ها و تشویش های درونی خود فائق آید. روش: وجود پررنگ نمادهای دارای ارزش گذاری مثبت، امکان بررسی غزلیات سنایی را طبق نظریه ژیلبر دوران با شیوه ای توصیفی تحلیلی میسر می کند. یافته ها و نتایج: فراوانی نمادهای مربوط به این منظومه بر توانایی شاعر در غلبه بر نگرانی ها وآشوب های درونی صحّه می گذارد. در غزلیات سنایی تلطیف نمادهای ناخوشایند،کاربرد نمادهای خوشایند و رغبت شاعر برای بهره گیری از نمادهای ایمنی بخش برای ارائه تصویر مطلوب از معشوق و بیان ویژگی های روانی شاعر شکل می گیرند. درون گرایی، خودشناسی، مثبت انگاری، سازگاری با ناملایمات در سایه توجه شاعر به نمادهای درون بودگی آشکار می شود. نمادهای مادرمثالیِ «خاک کوی معشوق» و «ظرف و مظروف ها» بیانگر خاکساری، میل به سکون و آرامش عاشق و بزرگداشت معشوق اند.کاربرد نمادهای پیشرفت، ریتم دار و آغاز دوباره، وصال و امید وصال را برای شاعر ممکن می کند. برهم زدن نظم طبیعی چرخه ها، توصیفات پرشور از آینده وگذشته به همراه توصیفات پارادوکسیکال از دیگر شیوه های زمان گریزی شاعر است تا جاودانگی، تکامل یافتگی معشوق و ثبات قدم عاشق را هویدا کند. افرادی مانند سنایی که متمایل به استفاده از نمادهای منظومه شبانه به ویژه نمادهای آرمیدنِ خاک و آب هستند، معمولاً انسان هایی مثبت اندیش، صلح جو، معتدل، سازگار و تاحدی اندوهناک اند که مسائل را با حرکتی مسالمت آمیز حل می کنند. در هریک از آثار، بسته به میزان تمایل و بسامد نمادهای این نظریه می توان به جنبه های جدیدی از تخیل، ویژگی های روانی و فکری شاعر یا نویسنده دست یافت.
۶.

جلوه های ناتورالیسم و فابل در آثار منصور یاقوتی و عباس کاتوزیان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات هنر اسلامی سال هجدهم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۴۷ 564 - 578
تعداد بازدید : 74 تعداد دانلود : 280
جلوه های ناتورالیسم و فابل یکی از مختصات آثار ادبی و هنری معاصر است. منصور یاقوتی از نویسندگان واقع گرای معاصر است که توجه به واقعیت های تلخ و دردناک جامعه، بن مایه اصلی آثار او را تشکیل می دهد. انسان های داستان یاقوتی از میان فقرا، معتادان، بزهکاران، کارگران و افراد فرودست جامعه هستند و اسیر زندگی نکبت باری که راه گریزی برایشان نیست. این تحقیق، مطالعه ای نظری است که به شیوه کتابخانه ای–تحلیلی انجام شده است. محدوده و جامعه مورد مطالعه، آثار منصور یاقوتی شامل مجموعه داستان های کوتاه تنهاتر از ماه، داستان های آهودره و توشای پرنده غریب زاگرس، داستان بلند پاجوش و رمان بن بست هست. یافته های پژوهش حاکی از این است ویژگی های ناتورالیستی در داستان های کوتاه کلاغ ها، گوژ، قرنطینه و داستان بلند پاجوش و رمان بن بست دیده می شود. داستان های یاقوتی عمدتاً پایان تلخی دارند. یاقوتی همچنین به صورت گسترده از حضور حیوانات در داستانهایش بهره گرفته است. حیوانات یا قهرمان داستانی سمبلیک هستند و یا به عنوان بخشی از طبیعت در کنار انسان و یا در تقابل با او حضور دارند و مانند انسان های داستان اسیر جبر محیط و تقدیر تغییرناپذیرشان هستند. ناتورالیسم در نقاشی معاصر نیز حضور پررنگی دارد و نمونه های برجسته آن را می توان در آثار عباس کاتوزیان مشاهده کرد. اهداف پژوهش: بررسی جلوه های ناتورالیسم و فابل در آثار منصور یاقوتی و عباس کاتوزیان. بررسی جلوه های غالب ناتورالیستی در آثار یاقوتی و کاتوزیان. سؤالات پژوهش : جلوه های ناتورالیستی و فابل در آثار منصور یاقوتی و عباس کاتوزیان کدام است؟ رویکرد اندیشه های ناتورالیستی یاقوتی و کاتوزیان بر کدام وجوه ناتورالیستی بیشتر متمرکز است؟
۷.

گوته و خاستگاه ادبیات جهانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های ادبیات تطبیقی دوره دهم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۳۲) 72-25
تعداد بازدید : 972 تعداد دانلود : 38
یوهان ولفگانگ فون گوته1(1832- 1749م) اندیشمند و سخنور ِنام دارِ آلمان، نخستین بار در ماه مه (1827م) گروه واژه ادبیاتِ جهانی2را به کاربرد. ازآن پس، سخن از چند و چون ادبیات جهانی، دست مایه گفتار و نوشتار بسیاری از اندیشمندان و ادب پژوهان جهان بوده است. ازآن جاکه گوته درهیچ یک از نوشته هایش به گونه ای ویژه و بسنده، ب ه چندوچون دیدگاهش درباره ادبیاتِ جهانی نپرداخته است؛ انگیزه و خواستِ راستین وی در پی افکندن دیدگاه ادبیات جهانی، چنان که باید و شاید، بررسی نشده است. ناگزیر، پژوهش پیشِ رو، بر پایه گفت وگوها3، زندگی نامه های (خودنوشت4و دیگرنوشت)، نامه ها و مقاله های او به بررسی خاستگاه ادبیات جهانی از دیدگاه گوته می پردازد. بی گمان دیدگاه های گوته و دیگر اندیشمندان و سخنورانِ آلمان، در سده های هجدهم و نوزدهم میلادی، می تواند چراغِ راهِ کشورها ویاکسانی باشد که اندیشه پیوستن به ادبیات جهانی رادر سر دارند. آنان توانستند درسایه آگاهی، هم دلی وپشتکاری ستودنی، راه پیوستنِ زبان و ادبیات آلمان را به زبان و ادبیات جهان (اروپا) درآن روزگار، هموار سازند. آنان به آرمانی که سال ها در سر داشتند و برای آن کوشیدند؛ دست یافتند. در پژوهش پیشِ رو، با رویک ردِ تاریخی- تکوینی و به روش توصیفی- تحلیلی، ب ه بررس ی خاستگاه دیدگاه گوته درباره ادبیات جهانی می پردازیم.
۸.

بررسی حساب جُمل و ریاضی در دیوان انوری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: کهن نامه ادب پارسی سال دوازدهم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۳۲) 217-235

کلید واژه ها: قرن ششم انوری شعر کلاسیک حساب جمل ریاضی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 609 تعداد دانلود : 162
پی ریزی علوم گوناگون در ادوار مختلف سبب شد تا ادبیات نیز تحت تاثیر آن قرار گیرد. در این راستا شعرا به کمک انواع علوم، مبانی خاصی را در تفهیم مضامین مورد نظر خویش به کار بردند. یکی از این مبانی، حساب جُمل و علم ریاضی بود که با پیشرفت علم ریاضی، به شیوه ای نو در بیان مقاصد مبدل شد. انوری از شاعرانی است که حساب جُمل و ریاضی را با ادبیات در هم آمیخت و مفاهیم خویش را در قالب مباحث مذکور بیان نمود. احاطه وی بر حساب جُمل و ریاضی سبب شد تا برای تفهیم بسیاری از ابیات، از مباحث بیان شده کمک گرفت تا مقصود شاعر را به خوبی دریابیم. همچنین وی خواسته ها و حتی تمجیدهای خود از ملوک عصرش را با حساب جُمل و ریاضی درهم آمیخته است که این امر باعث دشواری فهم بسیاری از ابیات وی شده است. در این پژوهش، ضمن شناسایی ابیاتی از دیوان انوری که موضوع علم ریاضی و حساب جُمل در آنها مطرح شده، به تحلیل مبانی علوم مذکور در اشعارش پرداخته، و با تفسیر هر یک از آنها، مفاهیم ابیات و مقصود شاعر را برای مخاطبان شرح نموده ایم.
۹.

«زمان روایی» و رابطه آن با عنصر «تعلیق» در رمان سال بلوا نوشته عباس معروفی بر اساس نظریه ژرار ژنت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: متن پژوهی ادبی زمستان ۱۴۰۰ شماره ۹۰ 135 - 159

کلید واژه ها: سال بلوا عباس معروفی زمان روایی تعلیق جریان سیال ذهن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 779 تعداد دانلود : 334
سال بلوا رمانی است مبتنی بر جریان سیّال ذهن که ترتیب زمانی منظمی ندارد و خواننده برای تکمیل کردن حوادث نیازمند گردآوری اطلاعاتی است که در داستان به صورت پراکنده آمده است. در پژوهش حاضر با استفاده از نظریه ژرار ژنت زمان روایی رمان مذکور و رابطه آن با عنصر «تعلیق» بررسی شده است. نتایج نشان می دهد که اغلب پس نگری در تشریح حوادث گذشته و بیان روابط علّی و معلولی آن هاست و پیش نگری ها نیز سبب تعلیق در داستان شده است. به دلیل استفاده از داستان های فرعی متعدد و درنگ توصیفی سرعت داستان منفی می شود. داستان های فرعی در رمان سال بلوا کارکردهایی چون تمثیل سازی، ابهام در زمان و مکان و ایجاد جریان سیال ذهن دارند. توصیفات موجود در متن داستان برای شخصیت پردازی و توصیف زمان و مکان خاص به کار می روند. در مورد بسامد نیز می توان گفت که بیشترین تکرار، بوی خاکی است که راوی در سراسر رمان بدان اشاره می کند.
۱۰.

بررسی مفاهیم غنایی در رمان شوهر آهوخانم(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: زبان و ادب فارسی دانشگاه آزاد سنندج سال سیزدهم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۴۸ 325 - 356

کلید واژه ها: مفاهیم غنایی رمان شوهر آهوخانم علی محمد افغانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 160 تعداد دانلود : 949
بیان احساسات شخصی در مفهوم گسترده آن در قالب نظم و نثر در دوره های مختلف همواره مورد توجه شاعران و نویسندگان ادب فارسی قرار گرفته است. احساسات شخصی اعم از نرم ترین تا درشت ترین آن ها در دایره ادب غنایی می گنجد. رمان یکی از انواع ادبی و نوع ادبی غالب در عصر حاضر است که پتانسیل و فضای لازم برای خلق و آفرینش مفاهیم غنایی را در خود دارد. رمان شوهر آهوخانم نوشته علی محمد افغانی و اولین اثر شناخته شده به سبک رئالیسم در ادبیات فارسی می باشد. در پژوهش حاضر سعی بر آن بوده تا با بهره گیری از شیوه توصیفی-تحلیلی، انواع مفاهیم غنایی در این رمان مورد بررسی قرار گیرد. مفاهیم غنایی در رمان شوهر آهوخانم بیشتر به صورت وصف، عشق و محبت، غم و اندوه، خشم و نفرت، شادی و امیدواری و موسیقی و رقص نمود پیدا کرده است. نویسنده از این مفاهیم در جهت توصیف فضا، حالات روحی شخصیت های داستان و اثرگذاری بیشتر بر مخاطب بهره گرفته است.
۱۱.

کارکرد استعاره در شعر خاقانی بر اساس نظریه زبان شناسی شناختی (لیکاف و جانسون)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: بلاغت کاربردی و نقد بلاغی سال پنجم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۹) 137 - 148

کلید واژه ها: استعاره شعر کلاسیک خاقانی زبان شناسی شناختی لیکاف و جانسون

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 200 تعداد دانلود : 237
ب رخلاف نظریه کلاسیک که استعاره را موضوعی صرفاً ادبی و زبانی می داند، نظری ه معاص ر ادع ا می کند نظام ادراک ی ان سان، اساس اً سرش تی اس تعاری دارد و اس تعاره ب ه ش کل ناخودآگ اه و غیراختیاری، در زندگی روزمره انسان به طور گسترده به کار می رود. با طرح این نظریه از سوی لیکاف و جانسون ، استعاره مفهوم کلاسیک خود را از دست داد و وارد مرحله ی تازه ای از مفاهیم شد. تعاریف گوناگونی که از زبانشناسان در باب استعاره مطرح شد ما را برآن داشت تا شعر خاقانی را که اوج اعتلای انواع استعاره بود را مورد واکاوی قرار داده و تمامی مبانی زبانشناسی نوین را بر پایه استعاره مفهومی و تعاریف لیکاف و جانسون در شعر وی بیابیم، زیرا که وی در فهم استعاره، حوزه پنداری الف را مبدا قرار داده تا به وسیله عوامل شناختی بتوان به مقصد لفظ استعاری مورد نظر رسید. در این پژوهش که با روش تحلیل ابیات و توصیف آنها انجام گرفته، استفاده خاقانی از انواع نگاشتها با درک استعاره های گوناگون به همراه آوردن نمونه شواهد مثال بر پایه تحلیل و ترسیم اشکال مختلف برای فهم بیشتر مخاطبان شکل گرفته است تا این امر را به اثبات برسانیم که استعاره در شعر خاقانی از نظر زبانشناسی شناختی تمامی معیارهای موجود را داراست و نظریات معاصر درباب استعاره های به کار گرفته شده در شعر او نمود قابل توجه ای دارد.
۱۲.

تطبیق ساختاری ارکان نامه در منشآت میبدی و تفرشی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نثرپژوهی ادب فارسی دوره ۲۳ بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۴۷ 217 - 240

کلید واژه ها: منشآت ساختار نامه تطبیق میبدی تفرشی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 415 تعداد دانلود : 285
ترسل و انشاء یکی از گونه های ادبی کهن در ادب فارسی است و از گذشته دارای ساختاری مشخص بوده که در آن بخش های سه گانه صدر، متن و انجام نامه مطابق با قواعد خاصی نوشته می شده است. در دوره های صفوی و تیموری که نثر ساده رایج شد و بیشتر نثرنویسان دانش و معلومات نویسندگان دوره قبل را نداشتند، استفاده از این ساختار معیّن فراموش شد. با این حال، تعدادی از منشیان این دوره می کوشیدند نامه ها را به سیاق دوره قبل بنویسند. این مقاله به بررسی و مقایسه ساختار نامه در منشآت میبدی و تفرشی، دو تن از منشیان نیمه اول دوره صفوی، می پردازد. برآیند پژوهش نشان می دهد که میبدی در تقسیم بندی ساختار نامه به شیوه نویسندگان دوره قبل عمل می کند. استفاده از دعای فارسی و عربی و نعت های مفرد و مرکب در صدر نامه و دعای طول عمر مخاطب و نیز تأکید بر متن نامه در قسمت پایان نامه مطابق شیوه نویسندگان دوره قبل است و از این نظر می توان گفت که میبدی از آخرین پیروان سبک ساختار سه گانه در منشآت فارسی است. اما تفرشی از جمله نویسندگانی است که توجه چندانی به سبک و سیاق نامه نگاری دوره قبل ندارد و مرز بین آغاز نامه و متن آن به وضوح مشخص نیست.
۱۳.

رویکردهای گوته به ادبیات جهانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های ادبیات تطبیقی دوره هشتم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۲۴) 91-114

کلید واژه ها: یوهان ولفگانگ فون گوته ادبیات ملی ادبیات اروپایی ادبیات جهانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 391 تعداد دانلود : 158
ادبیات جهانی واکنشی در برابر ناکامی ها و کاستی های ادبیات ملی است. آرمان آشکارش یکپارچگی مردم جهان و آرمان پنهانش برتری جویی و فزون خواهی ملی است. راه کارش پیوند میان سخن وران جهان و ابزارش فرهنگ زبان و ادبیات است. روی کردهای گوته به ادبیات جهانی بازتاب آرمان ها، اندیشه ها و رخ دادهای روزگار او هستند. از این رو، گوناگون و پرشمار هستند و پیوسته دگرگون می شوند. مقاله پیشِ رو، برآن است، با بررسی روی کردهای گوته به ادبیات جهانی، به واکاوی خواست او از ادبیات جهانی، خاستگاه، مرزها و چند و چون دیدگاهش بپردازد.
۱۴.

مطالعه تطبیقی شاخصه های معنوی روح القدس و سیمرغ(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت ادیان سال یازدهم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۴۱) 45-62

کلید واژه ها: روح القدس سیمرغ کمال آگاهی انسان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 294 تعداد دانلود : 429
نیاز فطری انسان به کمال و آگاهی باعث شده است در تمامی ادیان مسیری برای رسیدن به این مقام ترسیم شود؛ اما طبیعی است دینی که تعالیم آن به طور کامل از سوی آفریدگار طرح شده باشد، می تواند دقیق ترین مسیر را ارائه دهد. در این مسیر، موجودات مقرب الهی حضور دارند و مؤمنان را یاری می دهند. مقاله حاضر تلاش کرده است با تطبیق روح القدس از مسیحیت و سیمرغ از عرفان اسلامی به این سؤال مهم پاسخ دهد که چه تفاوت هایی در بنیاد آنها و چه شباهت های بنیادینی میان کارکردهای معنوی این دو برای تعالی معنوی مؤمنان وجود دارد. تفاوت ها در دو مورد است: یکی بینش غیرتوحیدی مسیحیان درباره ذات خداوند، که باعث شده است روح القدس برخلاف سیمرغ، منشأ و صاحب آگاهی و کمال نیز باشد؛ در حالی که سیمرغ تنها سفیر الهی است؛ تفاوت دوم به ذات این دو موجود برمی گردد که سیمرغ اساساً نمادی است برای بازنمایی عالم؛ اما روح القدس موجودی روحانی است که گاه نمادهایی نیز برای آن تصوّر شده است. تشابهات، مربوط به روند کمال بخشی بود؛ هم سیمرغ و هم روح القدس بدون محدودیت، امکان تکامل را برای بندگان مهیا کرده اند؛ اما تنها افرادی از این موهبت برخوردار می شوند که ظرفیت کمال را در خود ایجاد کرده باشند. نهایت کمال در هر دو مورد، یکی شدن با آن موجود است؛ در روح القدس، نهایت سلوک، پر شدن از روح القدس است؛ و در سیمرغ، انتهای راه، فنا شدن در نور.
۱۵.

بررسی تطبیقی حمزه نامه با حمزه البهلوان: منشأ قصّه، شخصیّت اصلی، محتوا و گونه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: ادبیات تطبیقی سال یازدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲۱ 23-46

کلید واژه ها: حمزه نامه حمزه البهلوان قصه عامیانه ادب الشعبی السیره الشعبیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 389 تعداد دانلود : 794
یکی از مشهورترین قصّه های عامیانه فارسی، «حمزه نامه» یا قصّه امیرالمؤمنین حمزه است. ترجمه به زبان های دیگر، تهیّه نسخه مصوّر به دستور اکبرشاه هندی و داشتن آدابی ویژه برای نقل این قصّه، نشان دهنده اهمیّت آن برای مردم و شاهان در برهه ای از تاریخ است. اصل این داستان عربی است و «حمزه البهلوان» نام دارد و شخصّیت اصلی قصّه، پهلوانی خیالی است. این قصّه و شخصیّت اصلی قصّه، تحت تأثیر داستان هایی مانند رستم و اسفندیار که در شبه جزیره برای مردم نقل می شد، ساخته و پرداخته شده است و شخصیّت «حمزه العرب»، بدیل عربی رستم است که ایرانیان برای فروکاستن و حتّی از میان بردن حس نژادپرستی خود به این پهلوان خیالی، نام او را تغییر داده اند و در نتیجه، شخصیّت داستانی تحریف شده است. بهتر است «حمزه نامه» را قصه ای پهلوانی بدانیم، نه یک قصّه شبه تاریخی یا حماسه مشهور دینی یا حتی رمانس؛ امّا قصّه «حمزه البهلوان» جزو آثار «ادب الشّعبی» و «السّیره الشّعبیّه» است. در ادبیّات عرب، «ادب الشّعبی» در برابر ادب رسمی قرار می گیرد. در «ادب الشّعبی» متن مکتوب وجود ندارد؛ بنابراین به تعداد شنوندگان، راوی پدید می آید. بخشی از «ادب الشّعبی» در اصطلاح ، «السّیره الشّبیّه» نام دارد. «السّیره الشّعبیّه» از دل «ادب الشّعبی» می جوشد و ضمن بهره مندی از امکانات افسانه های خیالی و پهلوانی از پالایه اعتقادات اسلامی می گذرد.
۱۶.

اهمیت حقوق خانواده در ادبیات سنّتی فارسی با رویکرد حقوق زوجین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه اسلامی زنان و خانواده سال هفتم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۱۷ 127 - 148

کلید واژه ها: خانواده حقوق خانواده حقوق زوجین ادبیات فارسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 410 تعداد دانلود : 605
خانواده دیرینه ترین و باهویّت ترین نهاد اجتماعی است. در ایران و به ویژه با ظهور اسلام به این نهاد اجتماعی توجّه ویژه ای شده است. حقوق خانواده شعبه ای از علم حقوق با هدف تنظیم روابط خانوادگی و تعیین حقوق و تکالیف مربوط به خانواده است. از جمله نمودهای حقوق خانواده، حقوق زوجین در قبال همدیگر است. از گذشته های دور اندیشه رعایت حقوق زن و مرد از باورداشت های مردمان ایران زمین بوده است. ادبیات به عنوان زبان گویای مردمان آن روزگاران، این اندیشه ها را در قالب نظم و نثر برای آیندگان به میراث گذاشته است. اندیشمندان و سخنوران فارسی زبان تحت تأثیر آموزه های ایرانی اسلامی بسیاری از مظاهر حقوق خانواده را در آثار خود بازنموده اند.  مقاله حاضر به روش توصیفی تحلیلی، حقوق خانواده را در ادبیّات فارسی بررسی و این فرضیه را اثبات نمود که سخنوران فارسی زبان با توجه به اشراف و احاطه ای که بر مبادی حقوق بشری مندرج در فقه و حقوق اسلامی داشته اند، در سطحی بسیار گسترده این مبادی و مظاهر آن را در کلام خویش منعکس نموده اند. یافته های این پژوهش نشان می دهد که سخنوران فارسی زبان به حقوق زوجین هم از نظر روحی روانی و اخلاقی و هم از نظر مادی توجه ویژه ای داشته اند.
۱۷.

تبارشناسی ماهی سیاه کوچولو در متون نثر فنی داستانی و تحلیل نمادهای آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: متن پژوهی ادبی تابستان ۱۳۹۸ شماره ۸۰ 202 - 175

کلید واژه ها: کلیله و دمنه ماهی سیاه کوچولو فابل الگوری قصه حیوانات جاناتان مرغ دریایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 28 تعداد دانلود : 418
سنّت حسنه داستان نویسی در شکل «داستان حیوانات» از دیرباز در میان انسان ها توانسته است به عنوان «میراث اندیشه بشری» درخشش خاصی در میان انواع ادبی داشته باشد. فابل (Fable) و شکل متعالی آن الگوری (Allegory) یا همان داستان های تمثیلی از کلیله و دمنه، منطق الطیرها، موش وگربه تا ماهی سیاه کوچولو بر روی یک زنجیره، ادامه این نوع ادبی ارزشمند بوده اند. این مقاله سعی بر این دارد ضمن تبیین تفاوت های فابل و الگوری با نمایاندن تبارشناسی ماهی سیاه کوچولو، از نمادهای آن به عنوان آخرین و فاخرترین الگوری (داستان تمثیلی حیوانات) ایرانی، تحلیل فشرده ای ارائه دهد و ضمن ردّ انتساب این داستان به «جاناتان مرغ دریایی اثر ریچارد باخ، نویسنده آمریکایی» ریشه های آن را در کلیله و دمنه، مرزبان نامه و منطق الطیر عطار نمایان سازد.
۱۸.

مقایسه ی صورت و معنا در غرلیات خواجوی کرمانی و جلال الدین عضد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: شعرپژوهی سال دهم پاییز ۱۳۹۷ شماره ۳ (پیاپی ۳۷) 69 - 94

کلید واژه ها: خواجوی کرمانی جلال عضد غزلیات صورت و معنا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 502 تعداد دانلود : 502
غزل یکی از مهمترین قالب های شعر فارسی است که شاعران در سرودن این قالب گاه از یکدیگر تأثیر و تأثر می پذیرند و این مسأله یعنی تأثیرگذاری گذشتگان در آیندگان یا شاعران معاصر از یکدیگر، امری بدیهی و مسلم است. خواجوی کرمانی و جلال الدین عضد یزدی هر دو از شاعران بزرگ قرن هشتم هستد که کمتر به این دو و اشعارشان توجه شده، یکی از دلایل عمده ی این کم توجهی، ظرف زمانی ای است که این دو، در آن پرورش یافته اند. یک قرن قبل از ولادت این دو؛ یعنی قرن هفتم، در همان فضا سعدی شیرازی یکه تاز قلمرو سخن بود و هم زمان با این دو نیز شاعر بزرگی چون خواجه حافظ، گوی سخن را از دیگران ربوده بود و راهی بس ناهموار و کاری بس دشوار بود که کسی در میدان رقابت با چنین شاعران و هنرمندانی سرافراز بیرون آید. ما در این مقاله به بررسی و مقایسه غزلیات دو شاعر از شاعران گروه تلفیق یعنی جلال الدین عضد یزدی با خواجوی کرمانی پرداخته ایم و به این نتیجه رسیده-ایم که اشتراکات و همانندی ها زیادی در حوزه های گوناگون سبک شناسی، مضمون، واژگان، موسیقی و طرز بکار گیری تعبیر در دیوان دو شاعر دیده می شود.
۱۹.

مقایسه سبکی هجویات انوری و متنبی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ادبیات تطبیقی سال دوازدهم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۴۸ 155 - 177

کلید واژه ها: انواع ادبی مشترکات سبکی تفاوت های سبکی شاعران عرب و ایرانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 618 تعداد دانلود : 186
هجو یکی از انواع ادبی است و قسمتی از شعر شاعران فارسی سرا و تازی گو را به خود اختصاص داده است. اما به دلیل محدودیت های اخلاقی- که در جوامع وجود دارد- کم تر کسی وارد این حوزه از ادبیات شده است؛ در نتیجه بسیاری از مسائل ادبی و اجتماعی مربوط به این نوع ادبی ناشناخته و در هاله ای از ابهام پنهان مانده است. در حالی که پژوهش و تحقیق در این باره می تواند گوشه های پنهان جوامع را مشخص نماید. علاوه بر آن با بررسی ویژگی های سبکی این نوع ادبی می توان ارزش های ادبی و ساختار آن را آشکار نمود. پژوهش حاضر در حوزه ادبیات تطبیقی و با هدف بررسی مشترکات و تفاوت های سبکی هجویات انوری و متنبی صورت گرفته است. داده ها با استفاده از شیوه تحلیل محتوا بررسی شده اند. جامعه آماری این پژوهش، دیوان انوری و متنبی ، و حجم نمونه هجویات آنان می باشد. انتظار داریم نتیجه تحقیق بتواند به فهم بهتر هجو و سبک شناسی آن کمک کند و زمینه های مطالعه در حوزه ادبیات تطبیقی به ویژه هجو را فراهم کند.
۲۰.

بررسی و مقایسه تساهل و تسامح اسلامی با تولرانسِ مسیحی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت ادیان سال هشتم پاییز ۱۳۹۶ شماره ۴ (پیاپی ۳۲)

کلید واژه ها: اسلام خاستگاهِ تساهل و تسامح تولرانس مسیحی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 760 تعداد دانلود : 805
این مقاله به بررسی «تساهل و تسامحِ» اسلامی و مقایسه آن با «تولرانس» در مسیحیت جدید می پردازد. اندیشه تولرانس(تساهل و مدارا)ی مسیحی، با رویکرد کنونی خود به قرن شانزدهم و هف دهم میلادی باز می گردد و زاده تحوّلاتِ نهضتِ اصلاح دینی است؛ پس از دولتی کردنِ مسیحیت به وسیله کُنستانین و بر پایی دادگاه های تفتیشِ عقاید و سخت گیری بر منتقدان و کشتن بسیاری از روشنفکران. لذا ازاین رو، تساهلِ مسیحی در این مفهوم «بر دین» است، نه « در دین»؛ یعنی خارج از حوزه مسیحیت بوده و زاده ضرورتِ اجتماعی و سیاسی است. در مقابل، اندیش ه تساهل و مدارای اسلامی، ریشه در قرآن، سنّت و اح ادیث امامان معصوم علیه السلام دارد و اکثر مکاتبِ اسلامی، به تساهل و تسامح با تفسیری متفاوت از تولرانس غربی معتقد هستند، یا کلیات آن را باور دارند. این مقاله، درصددِ رسیدن به این واقعیت است که خاستگاه و وجوهِ تساهل در اسلام، نسبت به تولرانس مسیحی، تفاوت هایی اساسی دارد و مقوله تساهل و تسامح، نه بر دین(عَرَضی)، بلکه در دین(ذاتی دین) تفسیر می شود.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان