حمید ضرغام بروجنی

امروزه برندسازی مقصد به یکی از جذاب ترین و جنجال برانگیزترین مباحث در حوزه بازاریابی مکان و بازاریابی گردشگری تبدیل شده است. نظر به منافع زیاد برندسازی برای کشورها و پتانسیل بالای جمهوری اسلامی ایران به عنوان مقصد گردشگری، در این پژوهش سعی بر آن بوده است تا میزان اهتمام به مفاهیم برندسازی و وضعیت فعلی برند گردشگری در ایران بر مبنای مدل هانکینسن(2004) مورد ارزیابی قرار گیرد. به این منظور 102 نفر از کارشناسان، مدیران و مسئولین سازمان مدیریت و بازاریابی مقصد (DMO) در ایران (معاونت گردشگری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری) مورد پرسش قرار گرفتند تا در رابطه با وضعیت فعلی برند گردشگری و فعالیت های برندسازی ایران اظهار نظر کنند. داده های به دست آمده از نظریات این خبرگان با استفاده از آزمون مقایسه متوسط ها تحلیل شدند. نتایج حاکی از آن است که هسته برند ایران (متشکل از شخصیت، موقعیت یابی و تعهد برند) دارای ضعف اساسی است و میزان اهتمام به فعالیت های برندسازی در کشور بسیار ضعیف بوده است. بر مبنای یافته های تحقیق الزامات و توصیه های مدیریتی و بازاریابی مورد بحث قرار گرفتند.

گردشگری در مفهوم پایداری، دربرگیرنده پردازش معنایی خاص خود است. زایش این مفهوم در ادبیات گردشگری، حاصل تلاش درجهت دستیابی به پایداری در تمامی زمینه های توسعه است. توسعه پایدار از نظر زیست محیطی، غیر مخرب؛ ازنظر فنی، متناسب؛ از نظر اقتصادی، پویا و از نظر اجتماعی، قابل پذیرش مردم است. حال اگر توسعه پایدار یکی از اهداف عینی این عصر از صنعت گردشگری است، پس، اندازه گیری عملکرد و اثراتش در مقصدهای گردشگری یک ضرورت است. این پرسشی است که از سال 1990 در علم گردشگری ایجاد شده است: چگونه می توان ترقی و پیشرفت مقصدهای گردشگری را به سمت توسعه پایدار گردشگری اندازه گرفت؟ هدف این مقاله، انتخاب واجرای مدلی مناسب برای سنجش توسعه پایدار گردشگری در جزیره کیش است. برای این منظور، مدل مفهومی سنجش توسعه پایدار گردشگری""کو"" انتخاب گردید. این مدل، با فرایندی هدفمند بر اساس رویکردهای کل نگرانه و جزئی نگرانه مدل سازی شده است. برای سنجش توسعه پایدار گردشگری در جزیره کیش براساس این مدل، مراحل زیر طی یک فرایند هدفمندی به­کار گرفته شده اند: شناسایی و مشخص کردن سیستم های توسعه گردشگری جزیره کیش، تعیین ابعاد و شاخص های توسعه پایدار گردشگری جزیره کیش، انتخاب مقیاس پایداری، تعیین درجه بندی پایداری و نهایتا، بسط نقشه های سنجش (BTS,ATSI) گردشگری پایدار جزیره کیش. برای انجام این فرایند، ابتدا پیمایش پرسشنامه ای جهت گردآوری داده ها از سه عنصر اصلی توسعه پایدار گردشگری (گردشگران، جامعه میزبان و کارشناسان محیط زیست) انجام پذیرفت و سپس نتیجه تجزیه و تحلیل داده ها بر اساس مقیاس پنج قسمتی پایداری بر روی نقشه بارومتر گردشگری پایدار (BTS) نشان داده شد، نتایج به دست آمده حاکی از درجه پایداری بینابین برای شرایط جاری توسعه گردشگری در جزیره کیش است و درجه پایداری سیستم انسانی بالاتر از سیستم طبیعی ملاحظه شد. همچنین مدل ATSI نیز به عنوان مکملی برای تجزیه و تحلیل BTS به کار برده شد تا سطوح منفرد پایداری شاخص های گردشگری پایدار جزیره کیش مشخص شوند. بدین ترتیب، شاخص سروصدا حاکی از آرامش محیط، بالاترین درجه پایداری و شاخص انجام بازرسی های زیست محیطی، از کمترین درجه پایداری نسبت به سایر شاخص های توسعه پایدار گردشگری جزیره کیش برخوردار است.

جمهوری اسلامی ایران، پس از تجاوز رژیم بعثی عراق، در سال 1359 درگیر جنگی طولانی شد. این دفاع مقدس، علاوه بر آثار و برکات بیرونی، دستاوردهایی نیز درون نظام اسلامی بر جای گذاشته است. تبیین دستاوردهای فرهنگی این دفاع مقدس از ضروریاتی است که می تواند بن مایة تعیین کنندة استراتژی حرکت و روند آتی انقلاب تلقی شود. یکی از اثربخش ترین روش های آشناسازی جوانان نسل سوم انقلاب با دستاوردهای جنگ تحمیلی و ترویج فرهنگ پایداری دفاع مقدس، حضور آنان در مناطق عملیاتی هشت سال دفاع مقدس، مشاهدة آثار به جای مانده از آن دوران از نزدیک، و درک فضای معنوی این مناطق است. به استناد ارقام موجود، اشتیاق جوانان به چنین سفرهایی، که در کشور ما «راهیان نور» و در ادبیات علمی «گردش گری مناطق جنگی» خوانده می شوند، در سال های اخیر بیش از پیش افزایش یافته است. این مقاله، با هدف بررسی انگیزة گردش گران از سفر به مناطق جنگی و طبقه بندی آنان، به منظور کمک به انتقال فرهنگ پایداری تهیه شده است. اطلاعات لازم از منابع کتاب خانه ای، مصاحبه با کارشناسان، و پرسش نامة تکمیل شدة بازدیدکنندگان به دست آمده است. جامعة آماری پژوهش شامل همة ایرانیانی است که از مناطق جنگی کشور بازدید کرده اند و به کمک روش نمونه گیری گلوله برفی 152 نفر از آنان به منزلة نمونه پرسش شدند. نتایج تحقیق حاکی از آن است که مهم ترین گروه بازدیدکنندگان مناطق جنگی ایران را گردش گران زیارتی ـ یادبودی و گردش گران فرهنگی ـ میراثی تشکیل می دهند. عمدة این گردش گران با انگیزه های ملی و مذهبی به بازدید مناطق جنگی می روند و علاقة وافری به شنیدن رشادت های جنگاوران و ناشنیده ها دربارة آن دارند. نتایج این تحقیق می تواند در مدیریت گردش گران و برنامه ریزی برای ارتقای دستاوردهای فرهنگی و اجتماعی گردش گری جنگ، کاربرد داشته باشد.

پژوهش حاضر با هدف بررسی عوامل موثر بر توسعه مقصدهای توسعه گردشگری نجوم صورت گرفته است. روش تحقیق مورد استفاده در این مطالعه، از لحاظ هدف، کاربردی و از لحاظ میزان و درجه کنترل، میدانی و از لحاظ نحوة جمع آوری اطلاعات نیز از نوع تحقیقات توصیفی است. جامعه آماری تحقیق منجمان آماتور، فعالان و متخصصان گردشگری خصوصا در تورهای رصدی بوده که از طریق نمونه گیری قضاوتی تعداد 206 مورد انتخاب شدند. برای تحلیل داد ه ها و دستیابی به اهداف تحقیق از استفاده شده SPSS روشهای توصیفی، تحلیلی و آمار استنباطی شامل تحلیل عاملی با استفاده از نرم افزار است. در این تحقیق با استفاده از پرسشنامه ای که شامل 35 متغیر بود، ضمن بررسی این متغییرها و رتبه بندی آنها با استفاده از تحلیل عاملی تعداد 7 عامل شناسایی گردیدند. این عوامل شامل زیرساختهای توسعه با 4، زمینه های اقلیمی و جغرافیایی با مقدار / 5، زیرساختهای حرفه ای رصد با مقدار ویژه 18 / مقدار ویژه 00 2، زمینه های امنیتی و حفاظتی با مقدار / 3، زیر ساخت های فیزیکی گردشگری با مقدار ویژه 61 / ویژه 88 2 و زیرساخت های رفاهی گردشگری با مقدار ویژه / 2، زمینه های ویژه رصدی با مقدار ویژه 00 / ویژه 43 1/97 ، هستند.

توسعه مقاصد گردشگری نیازمند حمایت موثر و همه جانبه جوامع برای همراه و همسو کردن ذی نفعان گردشگری و گسترش تعاملات رضایت بخش گردشگران و اجتماعات میزبان است. در نتیجه این تعاملات سازنده و موثر، منافع گردشگری برای گردشگران و جوامع میزبان ارتقاء یافته و می تواند زمینه های توسعه ملی را فراهم نماید. به منظور جلب حمایت های جامعه، بر مبنای نظریه مبادله اجتماعی باید زمینه های رضایت افراد جامعه بیش از پیش فراهم گردد. آنچه می تواند این مهم را محقق سازد برآیند ادراکات و برداشتهای مثبت یا منفی از توسعه صنعت گردشگری است. بر اساس مبانی نظری، ابعاد چهارگانه فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی به عنوان مولفه های اساسی هستند که در جوامع میزبان، زمینه تکوین ادراکات مثبت و منفی اجتماعات محلی را ایجاد می کنند. در مطالعه حاضر، چگونگی اثرات این متغیرها بر یکدیگر و تاثیر آنها بر حمایت و پشتیبانی از توسعه گردشگری مورد بررسی قرار گرفته است. برای بررسی روایی متغیرهای مدل از روش تحلیل عامل و برای بررسی روابط علّی بین متغیرهای پنهان مدل از روش مدلسازی معادلات ساختاری استفاده شده است. تحلیل داده های با بهره گیری از نرم افزارهایSPSS23 و AMOS 18 انجام می گیرد. نتایج پژوهش نشان می دهد یکی از عوامل مهم حمایت یا عدم حمایت جامعه میزبان، میزان رضایتمندی از گردشگری است این عامل با ضریب تاثیر 9/0 مهمترین عامل تبیین کننده واریانس متغیر وابسته است. بعد اجتماعی با ضریب تاثیر 8/0به صورت غیرمستقیم و از طریق دو متغیر اثرات ادراک شده مثبت و رضایتمندی، مهمترین عوامل موثر بر حمایت از توسعه گردشگری هستند.

اهداف: گردشگری جامعه محور در جست وجوی ایجاد منافع اقتصادی برای جامعه محلّی، حفاظت از منابع طبیعی و فرهنگ محلّی، بهبود کیفیت زندگی و توانمندسازی جامعه محلّی به منظور رفع نیازهای نسل های حال و آینده است. با وجود مزایای بسیار این نوع از گردشگری، به خصوص در کشورهای در حال توسعه، اجرای آن در عمل با مشکلاتی هم راه است. هدف این پژوهش بررسی میزان موفّقیت گردشگری جامعه محور در روستای آسیاب سر است. روش: روش تحقیق در این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر نحوه گردآوری داده ها پیمایشی است. جامعه آماری این پژوهش را خانوارهای روستای آسیاب سر با حجم ۴۹۹ تشکیل می دهند که از میان آ ن ها با استفاده از جدول مورگان ۲۱۰ نمونه انتخاب شدند. پرسش نامه به روش نمونه گیری قضاوتی میان آن ها توزیع شد. به منظور پاسخ گویی به پرسش اصلی پژوهش، از آزمون T تک نمونه ای با استفاده از نرم افزار SPSS استفاده شد. یافته ها/ نتایج: طبق نتایج حاصل از این آزمون، گردشگری جامعه محور در منطقه مورد مطالعه موفّق نبوده است؛ به طوری که از میان ده عامل موفّقیت بررسی شده، تنها سه عامل مالکیت جامعه محلّی، حمایت داخلی و خارجی و محافظت از منابع، میانگینی بیش تر از (۳) داشته اند. محدودیت ها و راه بردها: محدودیت های این پژوهش شامل محدودبودن ادبیات مرتبط با موضوع پژوهش و هم چنین، وسیع بودن شاخص های موفّقیت گردشگری جامعه محور و مشکلات مرتبط با سنجش همه این عوامل در قالب یک پژوهش بوده است. راه کارهای عملی: به منظور توسعه گردشگری جامعه محور در روستای آساب سر و بهره گیری از منافع آن، لازم است قبل از هر کاری جامعه محلّی آموزش های لازم در ارتباط با مدیریت و توسعه گردشگری را دیده و پس از آن، امکانات لازم برای مدیریت گردشگری در اختیار آن ها قرار گرفته شود تا با میل خود توسعه گردشگری در روستا را مدیریت کنند. اصالت و ارزش: مطالعات بسیار کمی در ارتباط با گردشگری جامعه محور انجام شده است. در مطالعات انجام شده نیز معمولاً تنها چند شاخص از شاخص-های این نوع از گردشگری، مورد بررسی قرا گرفته است. هم چنین، در اکثر مطالعات، دیدگاه نخبگان و نه جامعه محلّی در ارتباط با موضوع بررسی شده است. در این پژوهش تلاش شده است تمام شاخص های گردشگری جامعه محور از دید ساکنان محلّی که بیش تر از سایر ذی نفعان با گردشگری در ارتباط هستند، مورد بررسی گیرد.

این پژوهش به بررسی نقش برنامه درسی تلفیقی با انواع گردشگری در ساحتهای تربیتی دوره تحصیلی ابتدایی پرداخته است. روش تحقیق، پیمایشی است و جامعه آماری اساتید و دانشجویان سه رشته برنامه ریزی درسی، مدیریت آموزشی و مدیریت گردشگری دانشگاه علامه طباطبائی هستند. نمونه آماری طبق جدول کرجسی و مورگان و با به کارگیری روش نمونه گیری طبقه ای نسبتی به تعداد 108 نفر تعیین شد. نتایج این تحقیق در دو بخش توصیفی و استنباطی، بررسی و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. آماره های توصیفی شامل میانگین و انحراف معیار برای متغیرهای تحقیق ارائه می شوند. در بخش استنباطی از تکنیکهای تحلیل عاملی تأییدی با کمک نرم افزار LISREL نسخه 10/2 استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان داد که داده های مدل تحقیق با ساختار عاملی و زیربنای نظری پژوهش برازشی مناسب دارد. همچنین با توجه به نتیجه آزمون تی می توان گفت همه فرضیه های تحقیق، در سطح اطمینان 95% مورد تأیید قرار گرفته اند. بر این اساس تلفیق گردشگری مذهبی با برنامه درسی در ساحت تربیت اعتقادی، عبادی و اخلاقی، تلفیق گردشگری کسب و کار و علمی - آموزشی با برنامه درسی در ساحتهای ﺗﺮﺑیﺖ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩی ﻭ ﺣﺮﻓﻪ ﺍی و ﺗﺮﺑیﺖ ﻋﻠﻤی ﻭ ﻓﻨﺎﻭﺭی، تلفیق گردشگری اجتماعی - تاریخی با برنامه درسی در ساحت ﺗﺮﺑیﺖ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋی ﻭ ﺳیﺎﺳی، تلفیق گردشگری تفریحی – طبیعت گردی با برنامه درسی در ساحت ﺗﺮﺑیﺖ ﺯیﺴﺘی ﻭ ﺑﺪﻧی و تلفیق گردشگری فرهنگی - هنری با برنامه درسی در ساحت ﺗﺮﺑیﺖ ﻫﻨﺮی ﻭ ﺯیﺒﺎیی ﺷﻨﺎﺧﺘی، منجر به تحقق پذیری اهداف ساحتهای مربوط به آنها می شود.

در دوران کنونی، گردشگری میراث از اشکال بسیار مهم و رو به توسعه گردشگری بین الملل به شمار می رود. محوطه های تاریخی اصلی ترین منابع گردشگری میراث هستند. برای حفظ اهمیت محوطه های تاریخی و ایجاد جاذبه برای گردشگران، برقراری توازن بین گردشگری و میراث فرهنگی مهم ترین دغدغه مسئولان و تصمیم گیران میراث فرهنگی کشور است تا بتوانند برای احیا و حفاظت از این آثار اقدام کنند. در این پژوهش، ضمن شناسایی نقاط قوت و ضعف، فرصت ها و تهدیدها در زمینه توسعه گردشگری محوطه های تاریخی ایران (با تأکید بر حفاظت از محوطه ها)، برای رتبه بندی راهبردهای حفاظتی توسعه گردشگری محوطه های تاریخی از ترکیب روش تصمیم گیری چند معیاره با برنامه ریزی آرمانی و تئوری فازی استفاده شده است. این تحقیق از نظر نتایج، کاربردی است. به منظور گردآوری داده ها (با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند) از نظرات خبرگان آشنا به حوزه تحقیق استفاده شده است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که راهبردهای حفاظتی: «هماهنگی بین سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، دولت (نیروی انتظامی، شهرداری، وزارت کشور، وزارت اطلاعات، وزارت راه، قوه قضائیه و ...) و کشورها و سازمان های بین المللی برای حفاظت از محوطه ها»، «تنظیم دستورالعمل هایی برای حفاظت، مرمت، نگهداری و مدیریت محوطه های تاریخی» و «رعایت ضوابط حفاظتی اعلام شده از سوی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور، ضوابط ملی و بین المللی و ظرفیت محوطه های تاریخی برای انجام عملیات عمرانی (مانند تغییر کاربری، ساخت جاده و ...) مربوط به محوطه های تاریخی» به ترتیب از اولویت بیشتری در توسعه گردشگری محوطه های تاریخی ایران برخوردار هستند.

گردشگری یکی از مهم ترین عوامل مولد ثروت و اشتغال در دنیای امروز است. در میان اَشکال متنوع گردشگری، گردشگری دینی از گونه های اصلی آن در ایران محسوب می شود. گردشگری دینی قادر است از شناخت، توسعه و پایداری دریچه های نوینی را بر روی جوامع گردشگرپذیر بگشاید؛ ازاین رو توسعه آن ضرورتی واجب است. هدف این مقاله ارائه چارچوب جامعی برای شناسایی و بررسی تأثیرات مستقیم و غیرمستقیم هریک از عوامل مؤثر بر توسعه گردشگری دینی در جمهوری اسلامی ایران است.به این منظور، ابتدا با مرور پیشینه و نظرخواهی از خبرگان این حوزه، عوامل مؤثر بر توسعه گردشگری دینی شناسایی شد و در ادامه، این عوامل با استفاده از روش مدل سازی ساختاری تفسیری (ISM)، سطح بندی شد. با توجه به نتایج به دست آمده، عوامل «تدوین قوانین و مقررات» و «داشتن نگاه سیستمی»، اساسی ترین عوامل در مدل توسعه گردشگری دینی است که باید موردتوجه جدی مدیران این صنعت قرار گیرد. نتایج این پژوهش به سیاست گذاران کمک می کند بتوانند برای توسعه گردشگری دینی مسیر مناسب تری انتخاب کنند.

امروزه صنعت گردشگری یکی از مهم ترین فعالیت های درآمدزا و اشتغال زا در سطح بین المللی است. در این بین، یکی از ذی نفعان مهم در این حوزه، جوامع و ساکنان مقاصد گردشگری هستند که هم از این صنعت تأثیر بسیاری می پذیرند و هم در توسعه و پیشرفت آن تأثیرگذار هستند. در این پژوهش تلاش شده است عوامل تأثیرگذار بر سطح رضایت جوامع محلی از توسعه گردشگری با استفاده از روش تحلیل مسیر و آزمون مدل مفهومی مستخرج از ادبیات بررسی شود. متغیرهای اصلی مدنظر با توجه به پرسش های پژوهش عبارت است از ابعاد فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی در جوامع میزبان و اثرات ادراک شده مثبت و منفی ساکنان محلی؛ همچنین تلاش شده است تا چگونگی تأثیرپذیری این متغیرها بر یکدیگر و نیز تأثیرات آن ها بر میزان رضایت جامعه میزبان از گردشگری بررسی شود. برای بررسی روایی، پایایی و شناسایی متغیرهای اصلی و تأثیرگذار از روش تحلیل عامل استفاده شده است و به منظور بررسی چگونگی روابط بین متغیرهای پنهان این پژوهش بر یکدیگر، روش مدل سازی معادلات ساختاری به کار رفته؛ تحلیل داده های پژوهش نیز با بهره گیری از نرم افزارهای SPSS23 و AMOS 18 صورت گرفته است. نتایج پژوهش نشان می دهد یکی از عوامل مهم در میزان رضایتمندی، بعد اجتماعی با ضریب تأثیر 9/0 است و آثار ادراک شده مثبت نیز با ضریب تأثیر 748/0 به صورت مستقیم بر رضایتمندی تأثیرگذار است؛ یعنی آثار اجتماعی و متعاقب آن آثار مثبتی که ساکنان محلی درک کرده اند، به اندازه ای تأثیرگذار است که موجب رضایت می شود و آن ها را برای مشارکت در فعالیت های مرتبط با توسعه گردشگری ترغیب می کند.

 صنعت گردشگری برای تبدیل شدن به یکی از صنایع پیشتاز و مهم دنیا با شتاب در مسیر توسعه گام برداشته است؛ اما توسعه با چنین شتابی، نیازمند سیستمی منسجم برای حمایت از این صنعت در مواقع بحرانی است. با وقوع بحران ها صنعت گردشگری، گردشگران و جامعه محلی تحت تأثیر قرار می گیرند. از این رو، توجه مسئولان دولتی، سازمان ها و شرکت های بزرگ فعال در صنعت گردشگری به مبحث مدیریت بحران ، ضمن این که می تواند به حفظ جنبه های پایداری این صنعت در یک مقصد کمک کند و زمینه ساز همکاری ها و برنامه ریزی های کلان و بلندمدت شود، می تواند برای فعالیت های اقتصادی کوچک در صنعت گردشگری نیز جنبه ای حیاتی داشته باشد. نبود طرح مدیریت بحران با رویکرد گردشگری می تواند به سطح پایین آمادگی در مقصدهای گردشگری بیانجامد؛ بنابراین پژوهش حاضر به ارزیابی فرآیند مدیریت بحران در حوزه گردشگری شهر اردبیل پرداخته است. این پژوهش از نوع کاربردی با ماهیت پیمایشی با ابزار پرسشنامه محقق ساخته می باشد. نمونه آماری پژوهش 120 نفر از مدیران و کارشناسان 19 سازمان موثر در مدیریت بحران حوزه گردشگری شهر اردبیل می باشد و به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزارهای  SPSSوLISREL  استفاده شده است. نتایج حاکی از ارزیابی ضعیف وضعیت فرآیند مدیریت بحران در حل معضلات بحران های طبیعی حوزه گردشگری شهر اردبیل می باشد.

گردشگری دینی یکی از اَشکال گردشگری است که امروزه بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته و توسعه آن در دستور کار است. پژوهش حاضر با هدف ارائه مدل نظری توسعه گردشگری دینی در ایران به صورت کیفی و به روش نظریه پردازی داده بنیاد انجام شده است. برای گردآوری اطلاعات از مصاحبه های عمیق و بدون ساختار با 18 خبره آشنا به موضوع (که تا اشباع نظری انتخاب شدند) استفاده شد. حاصل این مصاحبه ها، طی فرایند کدگذاری باز، محوری و انتخابی مورد تحلیل قرار گرفت. از درون مجموعه مفاهیم اولیه گردآوری شده در این مرحله، مقوله هایی استخراج شد. در ادامه، این مقوله ها تحت عناوین: عوامل علّی، پدیده محوری، شرایط زمینه ای، عوامل مداخله گر، راهبردها و پیامدهای توسعه گردشگری دینی، دسته بندی شد. عوامل علّی اثرگذار بر توسعه گردشگری دینی کشور در قالب "مدیریت جاذبه ها و رویدادها"، "مدیریت تبلیغات" و "توسعه زیرساخت ها و خدمات لازم متناسب با نیاز گردشگران دینی ورودی" و عوامل مداخله گر شامل "قوانین و مقررات" و "تدوین سیاست های کلان گردشگری دینی" شناسایی شد. شرایط زمینه ای شامل "شرایط فرهنگی" و "شرایط اقتصادی" و راهبردها نیز شامل "بازاریابی"، "بهبود شرایط زیست محیطی"، "منابع انسانی و آموزش"، "تعامل بخش دولتی و خصوصی جهت توسعه گردشگری دینی"، "داشتن نگاه سیستمی" و "جذب سرمایه گذار" تعیین شد. پیامدهای شناسایی شده عبارتند از "افزایش مدت ماندگاری گردشگران دینی"، "تقویت انگیزه اصلی گردشگران دینی"، "افزایش تعداد گردشگران دینی" و "افزایش درآمد حاصل از ورود گردشگران دینی به کشور".

صنعت گردشگری در ایران متناسب با تحولات سیاسی، فراز و فرودهای زیادی را پشت سر گذاشته است. اسناد بالادستی این صنعت، به خوبی می تواند جایگاه آن را مشخص کند. در تحقیق حاضر، توسعه پایدار گردشگری در برنامه های پنج ساله-ی توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور مورد بررسی و با به کارگیری نظریه داده بنیاد در قالب مدلی از عوامل علی، زمینه ساز، مداخله گر، راهبردها و پیامدهای توسعه پایدار گردشگری تصویری کلان از این اسناد ارائه داده است. از بین جامعه آماری تحقیق ( برنامه های پنج ساله ی توسعه) با روش نمونه گیری نظری 80 گزاره (ماده) انتخاب و با کدگذاری آن ها 374 مفهوم اولیه (کد باز) شناسایی شد. سپس با لحاظ اشتراکات محتوایی کدهای باز، 47 مقوله فرعی و 18 مقوله اصلی تولید گردید. مزیت این تحقیق در مقایسه با سایر تحقیقات پیشین، شناسایی مدل فرایندی توسعه پایدار گردشگری جمهوری اسلامی ایران به همراه شرایط علی، زمینه ای، مداخله گر، راهبردها و پیامدهاست. بنا بر مدل بدست آمده مقوله های اصلی شامل: مقوله های علی (نگرانی های زیست محیطی و موقعیت ژئوپولتیک ایران)، مقوله محوری (توسعه پایدار گردشگری)، مقوله های زمینه ای (مشارکت و انسجام ذی نفعان گردشگری، آموزش و پژوهش گردشگری)، مقوله های مداخله گر (حس مکان گردشگری، مدیریت مالی گردشگری، ایمنی و امنیت در گردشگری، روش های نوین تکنولوژیکی گردشگری و حکمرانی خوب گردشگری)، مقوله های پیامدی (برنامه ریزی و سیاستگذاری گردشگری، بازاریابی گردشگری، مدیریت سبز گردشگری، مدیریت حمل و نقل پایدار گردشگری و کنترل و نظارت گردشگری) و مقوله های پیامدی(غنای فرهنگی جوامع میزبان، حفاظت از منابع گردشگری و رفاه و کیفیت زندگی جوامع میزبان) در یک چارچوب پارادایمی، همپیوند شده اند.