شعله ارسطوپور

مدتهاست متخصصان حوزه اطلاع رسانی برای سازماندهی موضوعی مدارک به منظور بازنمون موضوعیت آنها در تسهیل مصالحه میان زبان کاربر و نظام بازیابی اطلاعات، از برچسبهای موضوعی استفاده می کنند. نظرهای صاحب نظران در این حوزه عمدتاً منحصر به بحث عملکردی ذخیره سازی و بازیابی اطلاعات است، حال آنکه صرف استفاده از برچسب گذاری به منظور اطلاع رسانی، میتواند ریشه های نظری قویتری نیز داشته باشد. بحث متقاعد سازی در حوزه ارتباطها و نیز نظریه برچسب گذاری در دو حوزه علوم اجتماعی و روانشناسی، از جمله مباحثی است که انگاره های بنیادین مشترک بسیاری با برچسب گذاری موضوعی مطرح در سازماندهی اطلاعات دارد و به صورتی کاملاً ضمنی مورد استفاده متخصصان حوزه واقع شده است. مقالة حاضر با نگرشی تطبیقی، در پی تبیین روشن تر این روابط نظری و معرفی زمینه های نظری جدید در مطالعة مسائل مربوط به انتخاب اصطلاحهای موضوعی برای مدارک است

هدف این پژوهش، بررسی همخوانی میان الگوی ملزومات کارکردی پیشینه های کتابشناختی با فهرستهای رایانه ای کنونی از رویکردی کاربرگراست. در این راستا، دیدگاه کاربران بالقوة فهرستهای رایانه ای نسبت به موجودیتهای مختلف الگو و خانواده های کتابشناختی، بررسی شد. بدین منظور، خانواده کتابشناختیِ شاهنامه فردوسی به منزلة نمونه انتخاب شد و یک مجموعه 40 کارتی در پیوند با این خانواده در اختیار یک گروه 30 نفری از افراد صاحب نظر و متخصص در حوزه شاهنامه پژوهی قرار گرفت. طی نشستهای صورت گرفته با این افراد، نگاه و دسته بندی کلی آنها نسبت به خانواده کتابشناختی، همخوانی دیدگاه آنها با موجودیتهای الگوی ملزومات کارکردی و اولویت بندی آنها روی موجودیتهای مختلف الگو در پیوند با یک نیاز خاص، بررسی گردید. در پیوند با خانواده کتابشناختی شاهنامه، 11 خوشه توسط مصاحبه شوندگان شناسایی گردید. نتایج حاکی از آن است که با توجه به موجودیتهای الگو، ودر پیوند با دسته بندی اعضای خانواده کتابشناختی به صورت کلی، رویکرد کاربران بالقوه رویکردی از بالا به پایین است و آنها در مواجهه با اعضای خانواده کتابشناختی، ابتدا اثر اصلی، سپس بیانها، قالبها و در نهایت مدرکها را شناسایی میکنند. این درحالی است که در پیوند با یک نیاز اطلاعاتی خاص، کاربران رویکردی پایین به بالا داشته و ابتدا مدرک جایگزین، و سپس قالب جایگزین از سوی آنها انتخاب شده و در صورت نبود موارد پیش گفته، به بیانها و اثرهای دیگر مراجعه میکنند. از دستاوردهای این پژوهش، ایجاد زمینة لازم جهت پیشنهاد درخت واره ای برای خانواده کتابشناختی شاهنامه و نیز ارائه الگویی مفهومی در زمینه پیاده سازی دستاوردهای این پژوهش در فهرستهای رایانه ای بوده است

عدم تقارن اطلاعاتی در هر بازار، از کارایی اجتماعی بازار میکاهد. در چنین شرایطی، یکی از دو طرف معامله، اطلاعات کافی نسبت به کالای مورد معامله ندارد و از آنجا که کمبود اطلاعات اغلب از سوی خریدار است، وی هیچ گاه حاضر به پرداخت قیمت واقعی کالای مورد معامله نمیشود، چون از کیفیت واقعی کالا اطمینان حاصل نکرده است. از طرف دیگر، عامل دیگری که میتواند به ناکارایی اجتماعی بازار بینجامد، انحصار فروش است. در بازارهای اطلاعاتی، جایی که کالای مورد معامله، اطلاعات و بخصوص نشریه های ادواری است، اثرهای متقابل عدم تقارن اطلاعاتی از یک سو و انحصار اعمال شده از طرف ناشران و کارگزاران فروش نشریات ادواری خارجی از سوی دیگر، ناکارایی مضاعفی را بر بازار خرید نشریه های ادواری تحمیل می کند که در اکثر موارد به زیان کتابخانه ها خواهد بود. این مقاله با پرداختن به اثرهای مضاعف این دو مشکل، در نهایت به ارائه راهکارهایی برای بهبود شرایط فعلی می پردازد

پیشینه های کتابشناختی، کارکردهای گوناگونی در نظامهای رایانه ای کتابخانه ها دارند. پژوهش حاضر با رویکردی تحلیلی، ماهیت و کارکردهای چندگانه هر یک از عناصر داده ای (فیلدهای موجود) در استانداردهای مرتبط با پیشینه های کتابشناختی (قواعد انگلو ـ امریکن، آیاس بیدی، مارک، و فراداده دوبلین کور) را با توجه به تأثیر احتمالی محیط رایانه ای پیوسته بر آنها بررسی میکند. نتایج تحلیل نشان میدهد، پیشینه کتابشناختی در قالب الکترونیکی کارکردهای متنوعی در پاسخ به نیازهای گوناگون در محیط رایانه ای (در حوزه کاری ناشران، کتابفروشان، کتابخانه ها، و کاربران) دارد. این کارکردها در پنج مقولة «بازیابی اطلاعات»، «شناسایی مدارک اطلاعاتی»، «مکان یابی مدارک»، «برقراری پیوند میان مدارک مرتبط به هم»، و «مدیریت پایگاه» دسته بندی شده است. مقاله حاضر در پی توجیه نیاز به سطح هماهنگ تر و کامل تری از توصیف، یعنی افزودن داده های بیشتر و استانداردتر به پیشینه های کتابشناختی در محیط پیوسته است. این رویکرد به منظور توسعه انواع قابلیتهای فهرستهای رایانه ای و نیز بهسازی شیوه میانکنش آنها در شبکه وب است.

پژوهش حاضر به منظور بررسی میزان همخوانی سرعنوانهای موضوعی فارسی با کلیدواژه های به کار رفته در عنوان و فهرست مندرجات کتابهای فارسی با استفاده از روش تحلیل محتوا صورت پذیرفته است. از میان 88459 کتاب، 472 اثر به عنوان نمونه انتخاب و کلیدواژه های عنوان و فهرست مندرجات آنها استخراج گردید. پس از مقایسه کلیدواژه ها با فهرست سرعنوانهای موضوعی فارسی، مشخص گردید: 1- از نظر همخوانی کامل سرعنوانهای موضوعی فارسی با کلیدواژه های عنوان وفهرست مندرجات کتابهای فارسی، تفاوت معناداری میان حوزه های موضوعی مورد بررسی به چشم میخورد. 2- از نظر همخوانی نسبی و نبود همخوانی میان سرعنوانهای موضوعی فارسی با کلیدواژه های عنوان و فهرست مندرجات کتابها، میان حوزه های مورد بررسی تفاوت معناداری وجود ندارد. 3- از نظر همخوانی کامل و همخوانی نسبی کلیدواژه های عنوان با کلیدواژه های فهرست مندرجات کتابهای فارسی، میان حوزه های مورد بررسی تفاوتی معنادار وجود دارد. 4- از نظر همخوان نبودن کلیدواژه های عنوان با کلیدواژه های فهرست مندرجات تفاوت معناداری میان حوزه های مورد بررسی وجود ندارد

مقدمه: سواد سلامت ظرفیت افراد برای کسب، پردازش و درک اطلاعات و خدمات بهداشتی پایه مورد نیاز برای تصمیم گیری های مناسب بهداشتی است. میزان سواد سلامت علمکردی در طول رویارویی بیمار با ارائه دهندگان خدمات سلامت نقش مهمی بازی می کند و سطح کارآمدی ارتباط افراد با اهداف نظام مراقبت بهداشتی را تعیین می کند. بنابراین، هدف این پژوهش، ارزیابی سطح سواد سلامت بیماران مبتلا به دیابت مراجعه کننده به مراکز بهداشتی درمانی شیراز و عوامل مؤثر بر آن بوده است. روش بررسی: روش پژوهش توصیفی پیمایشی و نوع مطالعه کاربردی است. در این پژوهش، در مجموع 400 بیمار مراجعه کننده به مراکز بهداشتی درمانی شیراز در فاصله شهریور و مرداد سال 91 خورشیدی به شیوه نمونه گیری در دسترس برای بررسی سطح سواد سلامت انتخاب شدند. داده ها با استفاده از آزمون هنجاریابی شده سواد سلامت عملکردی بزرگسالان به دست آمد. روایی پرسشنامه با بهره گیری از روایی پرسشنامه با بهره گیری از نظر اساتیدی که در حیطه سواد سلامت فعالیت داشته اند، در حد مطلوب گزارش شد و پایایی آن نیز از روش همبستگی آزمون بازآزمون (99/0) به دست آمد. داده های حاصل با استفاده از نرم افزار SPSS و آزمون های آماری تی مستقل، تحلیل واریانس یک طرفه و آزمون همبستگی پیرسون جهت بررسی همبستگی بین متغیرها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته ها: یافته ها نشان داد سواد سلامت بیماران دیابتی مراجعه کننده به مراکز بهداشتی درمانی شهر شیراز با میانگین 66 در سطح مرزی قرار دارد. سطح سواد سلامت با سن، جنس، سطح تحصیلات، عضویت در انجمن دیابت و شغل رابطه معنی داری داشت. نتیجه گیری: نتایج نشان داد سطح سواد بیماران در سطح مرزی و ناکافی قرار دارد. این موضوع نشان از لزوم توجه به مساله سواد سلامت و تلاش در جهت بهبود سطح سواد سلامت افراد می دهد. تهیه منابع آموزشی ساده و قابل فهم برای همه افراد جامعه، برگزاری کلاس های آموزشی و ... از جمله راه های افزایش سطح سواد سلامت است.

سواد اطلاعاتی از جمله توانمندیهای پایه برای افراد در جهان دانش محور بشمار می آید که هدف اصلی آن پرورش یادگیرندگان مادام العمر است. دو ویژگی عمده موفقیت برنامه های سواد اطلاعاتی را تضمین می کند: الف. استفاده از استانداردهای سواد اطلاعاتی و ب. برقراری ارتباط بین محتوای برنامه ها و نیازهای خاص هر فراگیر. به چنین برنامه هایی برنامه های زمینه گرا گویند. هدف عمده این پژوهش، بررسی تأثیر کارگاه سواد اطلاعاتی در تحول در درک دانشجویان تحصیلات تکمیلی از مفاهیم سواد اطلاعاتی و رشد مهارتهای آنان در جستجوی اطلاعات و بهره گیری از آن در پیشبرد پژوهش است. پژوهش به صورت شبه تجربی و اقدام پژوهشی و با شیوه تحلیلی انجام شد. 20 نفر از دانجشویان کارشناسی ارشد در دو گروه ""روانشناسی و علوم تربیتی"" و ""کتابداری"" آزمودنیها را تشکیل دادند. دو پرسشنامه، که با سؤالهای باز طراحی شد، مشاهده و بررسی و تحلیل تمرینها بستر لازم برای گردآوری اطلاعات را بوجود آورد. پرسشنامه اول برای شناسایی ویژگیهای شرکت کنندگان و زمینه موضوعی پژوهش در دست انجام آنها و پرسشنامه دوم، که در پیش آزمون و پس آزمون استفاده شد، میزان درک آنها از مفاهیم سواد اطلاعاتی و مهارتهای مربوطه سنجید. زیر ساخت پرسشنامه دوم را استانداردهای سواد اطلاعاتی ACRL تشکیل داد. محتوای کارگاه ها، که برای گروه اول و دوم به صورت مجزا برگزار شد، بر پایه نیازهای تعیین شده آزمودنیها شکل گرفت. در طول کارگاه هر آزمودنی بر پایه موضوع مورد تحقیق خود به جستجو و فعالیت پرداخت. نتایج نشان داد که گرچه در پیش آزمون گروه اول مشخص کردند که درک مناسبی از مفاهیم سواد اطلاعاتی ندارند ولی هر دو گروه در پس آزمون مفاهیم را درک کرده و پاسخهای مرتبطی به سؤالها دادند. هر دو گروه در پیش آزمون به مشکلاتی مانند روبرو شدن با بازیافتهای زیاد، در برخی مواقع عدم کاربرد کلید واژه هایی که انتخاب می کنند و عدم توانایی در استفاده از بازیافتها اشاره کردند. نتایج پس آزمون مشخص کرد که همه آنها از نتایج کارگاه رضایت داشته و دریافتند که چگونه دامنه موضوع را محدود کنند، به اطلاعات دست یابند و از آن در فرایند پژوهش استفاده نمایند.

هدف: هدف شناسایی میزان آشنایی فهرستنویسان با آر.دی.ای. و آمادگی آنها برای پذیرش این قواعد و تأثیر آموزش بر آن است. روش/ رویکرد پژوهش: میزان آشنایی 49 نفر از فهرستنویسان شاغل در بخش فهرستنویسی پیش از انتشار (فیپا) کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران با آر.دی.ای. با دو روش خوداظهاری (نظر شخصی) و میزان آشنایی واقعی (از طریق پرسش های باز) در قبل و بعد از آموزش و همچنین میزان پذیرش این قواعد از سوی ایشان سنجیده شده است . یافته ها: آشنایی خوداظهاری فهرستنویسان با آر.دی.ای. در پیش از آموزش بالاتر از حد متوسط و میزان آشنایی واقعی ایشان پایین تر از سطح متوسط است. پس از آموزش، هر دو نوع آشنایی آنان - اعم از خوداظهاری و واقعی- بالاتر از سطح متوسط بود. همچنین، وجود تفاوت معنادار بین میزان آشنایی خوداظهاری، آشنایی واقعی و میزان پذیرش فهرستنویسان کتابخانه ملی با جنسیت، میزان تحصیلات، سن و سابقه کار فهرستنویسی مختلف بررسی شد. در این بررسی به جز تأیید فرضیه، وجود تفاوت معنادار بین وضعیت آشنایی خوداظهاری و واقعی فهرستنویسان دارای میزان تحصیلات متفاوت با آر.دی.ای.، تفاوت دیگری مشخص نشد. نتیجه گیری: براساس یافته ها، مشخص شد که در قبل و بعد از آموزش، میزان آشنایی خوداظهاری فهرستنویسان دارای مدرک تحصیلی کارشناسی ارشد بیشتر از میزان آشنایی خوداظهاری فهرستنویسان دارای مدرک تحصیلی کارشناسی است. همچنین مشخص شد که قبل از آموزش، میزان آشنایی واقعی فهرستنویسان دارای مدرک تحصیلی کارشناسی ارشد بیشتر از میزان آشنایی واقعی فهرستنویسان دارای مدرک تحصیلی کارشناسی است.

نگرش کاربران بالقوه و افراد غیر کتابدار به انواع آثار مرتبط با یک خانواده کتابشناختی، یکی از مسائلی است که کمتر مورد توجه پژوهشهای مرتبط با پیاده سازی الگوی ملزومات کارکردی پیشینه های کتابشناختی (FRBR) بوده است. این در حالی است که اصطلاحهای پرکاربرد بیانگر انواع آثار وابسته در میان کاربران از یک سو و نوع آثار (موجودیتهای) مورد توجه و استفاده آنها از دیگرسو، اهمیت ویژه ای در پیاده سازی این الگو و نمایش معنادار آثار مرتبط بهم دارد. پژوهش حاضر در پی بررسی مهمترین عناصر اطلاعاتی و نیز نحوه نگرش کاربران بالقوه فهرستهای رایانه ای به خانواده های کتابشناختی و موجودیتهای آنها است. به این منظور و با استفاده از روش پژوهش ترکیبی با رویکردکیفی با 30 نفر از متخصصان برجسته شاهنامه پژوه مصاحبه به عمل آمده و از آنها خواسته شد تا با استفاده از روش توزیع کارت به دسته بندی 40 کارت کتابشناختی تنظیم شده بر مبنای الگوی ملزومات کارکردی پیشینه های کتابشناختی بپردازند. سپس از آنها خواسته شد تا نامی برای هر یک از دسته های تشکیل شده انتخاب کرده و در مورد آن دسته توصیف و ارزیابی خود را ارائه کنند. درنهایت 11 دسته بر مبنای نظرات مصاحبه شوندگان تشکیل گردید و هر یک از دسته ها با توجه به فراوانی اصطلاح های بکار رفته در توصیف آنها مورد تحلیل قرار گرفت. حاصل این تحلیل، مشخص شدن 11 درختواره کوچک برای هر یک از 11 گروه تشکیل شده بود که پس از ادغام، درختواره کلی خانواده کتابشناختی شاهنامه تشکیل و به شکل یک الگو ارائه گردید.

وب به عنوان بستر فعالیت موتورهای جستجو، ساختاری نموداری دارد. این ساختار حرکت خزنده ها در موتورهای جستجو را به روشهایی منطبق بر خود محدود میسازد. مقاله حاضر، به بررسی تأثیر ساختار وب بر چگونگی حرکت خزنده ها و فعالیت نمایه سازها در موتورهای جستجو می پردازد. پس از بحثی مقدماتی در باب نمودارهای جهت دار و فرایند کار خزنده، عمده ترین روشهای حرکت خزنده در سطح وب شامل حرکت «عمق ـ شروع»، «توزیع ـ شروع» و «بهترین ـ شروع» مطرح شده و سپس واحد سازهیابی و چگونگی تشکیل درختهای سازهیابی از قالب HTML مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

پاب مد پرکاربردترین پایگاه پزشکی توسط متخصصان پزشکی و بهداشت است. این پایگاه جهت تسهیل جستجو و بازیابی مدارک مرتبط، از واژگان کنترل شده مش استفاده می کند و به تازگی کلیدواژه ها و عبارت های پیشنهادی را به قابلیت های جستجو در رابط کاربری خود افزوده است. با توجه به این که هدف تمام نظام های بازیابی اطلاعات، بازیابی اطلاعات مرتبط با نیاز کاربر است، بررسی میزان کارآمدی کلیدواژه ها و عبارت های پیشنهادی پاب مد و اصطلاحات مش در بازیابی مدارک مرتبط از دیدگاه کاربران امری اساسی است که در این پژوهش به آن پرداخته می شود. این پژوهش کاربردی و به روش پیمایشی انجام شده است. داده های مورد نیاز آن از طریق پرسش نامه در هنگام جستجوی کاربران در پایگاه اطلاعاتی پاب مد گردآوری شده است. 40 نفر به عنوان جامعه پژوهش با استفاده از نمونه گیری هدفمند از بین دانشجویان تحصیلات تکمیلی، دانشجویان پزشکی حرفه ای و اعضای هیئت علمی انتخاب شدند. پژوهش نشان داد که تفاوت معناداری بین میزان ربط مدارک بازیابی شده حاصل از کلیدواژه های پیشنهادی پاب مد و اصطلاحات مش از دیدگاه کاربران وجود ندارد. یافته های این پژوهش نشان داد که کلیدواژه های پیشنهادی پاب مد و اصطلاحات مش به جستجوگران در فهم بهتر موضوع با توسعه دامنه لغات کاربر در رابطه با موضوع مورد جستجو کمک می کنند؛ اما تفاوتی در قضاوت ربط ایجاد نمی نماید.

اطلاعات عنصری راهبردی در مدیریت جوامع انسانی است. لذا مدیریت نحوه توزیع و استفاده از آن نیز از جمله بحث انگیزترین مسائل مطرح درمطالعات جامعه شناختی مرتبط با حوزه آگاهی های اجتماعی است. چنانچه اطلاعات را مصداق بارز قدرت نرم بدانیم، توزیع متوازن اطلاعات در جامعه، نهایتا منجر به توزیع ...

هدف: از آنجا که واژگان تخصصی حوزه های مختلف دانش ابزار انتقال مفاهیم آن حوزه به شمار می روند، انتخاب آن ها بایستی بر اساس اصول و ضوابط واژه گزینی مناسب باشد. به همین دلیل معادل یابی از حساسیت خاصی برخوردار است. بدیهی است با انتخاب درست واژگان تخصصی، به نشر دانش و تبدیل زبان فارسی به زبان بومی علم نیز کمک می شود. پژوهش حاضر در راستای پاسخگویی به این نیاز مهم، در حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی انجام شده است. روش: این پژوهش توصیفی است و به روش تحلیل محتوا انجام شده است. بدین منظور ۱۵۱۰ واژه تخصصی فارسی حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی به صورت مقابله ای با معادل های انگلیسی خود مورد بررسی قرار گرفتند. یافته ها: یافته ها حاکی از آن است که فرایندهای واژه گزینی زبان فارسی در این حوزه را گروه نحوی با ۲۱/۷۷ درصد، واژه سازی با ۱۴/۱۸درصد، وام گیری با ۹۸/۲ درصد و بالاخره هم پایگی با ۵۸/۱ درصد تشکیل می دهد و اختصارسازی سهم اندکی در واژه سازی فارسی دارد. همچنین مشاهده گردید که حشو در معادل یابی، عدم توجه به هسته و وابسته واژگانی، عدم توجه به خوشه واژگانی، گرده برداری افراطی، و ... از عمده ایرادهای صرفی و معنایی در فرایند واژه سازی فارسی در این حوزه می باشند.

امروزه بسیاری از سازمانها و نهادها برای ایجاد تحول از برنامه ریزی راهبردی استفاده می کنند. برنامه ریزی راهبردی یکی از راه حلهای جلوگیری از اشتباه ها و هم راستا شدن فعالیتها با اهداف و پیش بینی آینده بشمار می آید. این نوع برنامه ریزی ابزار مناسبی برای مدیریت تحول در نهادهایی آموزشی و پزوهشی است. در این رابطه، گروه کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه فردوسی که سابقه طولانی دارد و در سه مقطع کارشناسی تا دکترا دانشجو پذیرفته نیز می تواند از این نوع برنامه ریزی برای کنترل کیفیت و تعیین چشم انداز آینده استفاده کند. در این راستا، طرح پژوهشی برای طراحی برنامه راهبردی پیشنهادی این گروه پیشنهاد شد. مقاله حاضر گزارش خلاصه ای از آن طرح می باشد. برای فراهم کردن امکان ارایه این طرح و بر اساس مراحل برنامه ریزی راهبردی، به مطالعه امکانات و تحولات برون دانشگاهی و برون کشوری پرداخته شد، وضعیت گروه و امکاناتی که در اختیار دارد از دیدگاه سه گروه دانشجویان شاغل به تحصیل، دانش آموختگان کارشناسی ارشد و دکترا و نیز اعضای هیات علمی گروه و مسوولان دانشکده مورد سنجش قرار گرفت. این اطلاعات از طریق پرسشنامه، مصاحبه و سیاهه وارسی گردآوری شد. اطلاعات بدست آمده بر اساس تحلیل SWOT، مورد مقایسه و بررسی قرار گرفت و توانمندیها، ضعفها، تهدیدها و فرصتها شناسای شد. تحلیل این عناصر امکان طراحی برنامه پیشنهادی را بوجود آورد. برای اینکه بتوان از این برنامه برای اجرا بهره گرفت، برنامه اجرایی اولیه نیز طراحی و در این مقاله ارایه شد.

فهرست های کتابخانه ای از جمله مهم ترین واسطه های میان کاربران و مراجعان کتابخانه با مجموعه کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی به شمار می آیند. امروزه فناوری های نوین و در راس آنها وب2، کتابخانه2 و فهرست های2 این امکان را فراهم نموده اند تا مشارکت هرچه بیشتر کاربران را جلب نمایند. در مقاله حاضر به عنوان مرحله اول پژوهش، با بررسی محتوای متون، مجموعه ای از عناصر مرتبط با افزایش امکان مشارکت کاربران در فهرست های رایانه ای شناسایی شد. در مرحله بعدی پژوهش، با استفاده از سیاهه وارسی حاصل از عناصر شناسایی شده، 7 فهرست پیوسته مورد استفاده در 45 دانشگاه جامع وزارت علوم مورد ارزیابی قرار گرفت. از میان فهرست های مورد مطالعه، فهرست های ثنا در هر دو بخش امکانات جستجو و امکانات اجتماعی از وضعیت بهتری برخوردار بود. در مرتبه های بعدی، به ترتیب پاپیروس و سیمرغ به لحاظ برخورداری از امکانات و قابلیت های جستجو در وضعیت نسبتاً خوبی قرار داشتند. در حالی که از نظر امکانات اجتماعی، به ترتیب فهرست های پارس آذرخش و پروان بعد از فهرست ثنا قرار گرفتند. فهرست های اوراکل، پروان و پیام در امکانات جستجو و سیمرغ از نظر برخورداری از امکانات اجتماعی نسبت به سایرین ضعیف تر بودند. در مجموع فهرست های مورد مطالعه به لحاظ برخورداری از امکانات جستجو در وضعیت متوسط و به لحاظ برخورداری از امکانات اجتماعی در وضعیت ضعیفی قرار داشتند.

مقدمه : سرانه مطالعه به عنوان یکی از شاخص های مهم ارزیابی، رشد و توسعه فرهنگی جوامع محسوب می شود. از این رو، توجه به چگونگی استفاده از فناوری های نوین در راستای به خدمت گرفتن آن به منظور افزایش سرانه مطالعه منطقی به نظر می رسد. با توجه به گسترش و اهمیت شبکه های اجتماعی؛ این پژوهش با هدف بررسی عواملی که در شبکه های اجتماعی بر قصد مطالعه افراد تأثیر می گذارد؛ به انجام رسید. به منظور سنجش تطابق متغیرهای مورد ارزیابی از نظریه فرهنگ مصرف کننده استفاده شد. روش شناسی : این پژوهش با روش «توصیفی- پیمایشی» انجام گرفت. پس از استخراج برخی از مهمترین عوامل مؤثر بر مطالعه در فضای رسانه های اجتماعی بر پایه مطالعه اکتشافی، الگوی مفهومی پژوهش طراحی و پس از تعیین روایی و پایایی پرسشنامه، با استفاده از روش نمونه گیری طبقه ای تعداد 400 پرسشنامه در بین دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد توزیع شد که 366 پرسشنامه مبنای تحلیل داده ها قرار گرفت. برای تحلیل داده ها از روش معادلات ساختاری استفاده شد. یافته ها: در این پژوهش، 7 فرضیه مورد بررسی و آزمون قرار گرفت که تمامی فرضیه ها مورد تأیید قرار گرفت. نتایج تحلیل مسیر نشان داد عواملی از قبیل اعتبار منبع اطلاعاتی، کیفیت مباحث و مذاکرات مطرح شده، بررسی کنندگان صفحات مجازی و تعاملات فرا اجتماعی، به ترتیب بیشترین تا کمترین میزان تأثیر بر قصد مطالعه افراد را نشان می دهند. همچنین دو عامل اعتبار منبع و تعداد فالوورها بیشترین میزان هم افزایی را بر دو گروه ناآشنایان و بررسی کنندگان نشان داده اند. همچنین، افراد بیش از آشنایان به ناآشنایان و بررسی کنندگان و نظرات آنها تکیه می نمایند که خود این نظرات نیز تحت تأثیر جدی مسائلی همچون اعتبار منابع، تعداد فالوورها و به ویژه تعاملات فرا اجتماعی بررسی کنندگان قرار می گیرد. نتیجه گیری: نتایج به دست آمده از این پژوهش نشان دهنده انطباق معنادار مفاهیم مطرح شده در نظریه فرهنگ مصرف کننده با قصد مطالعه افراد در شبکه های اجتماعی بود. از این رو، توسعه فرهنگ مطالعه با بهره گیری از فضای مجازی متأثر از عوامل متعددی است که می توان به مواردی از قبیل کیفیت کپشن ها، نظرات یا هشتک های نوشته شده، نظرات مثبت یا منفی درباره یک اثر علمی، تعداد لایک ها در صفحات، بهره گیری از نظرات افراد مشهور؛ همچنین نظرات دوستان و ناآشنایان، تعداد کامنت ها و یا تعداد فالوورها اشاره نمود که می تواند منجر به قضاوت مثبت یا منفی افراد پیرامون یک پست و در نهایت قصد مطالعه آنها شود. بر این پایه، متولیان این حوزه به منظور استفاده از ظرفیت های فضای مجازی در راستای معرفی آثار علمی مانند کتاب ها یا سایر منابع قابل مطالعه و سودمند ضروری است به موارد برشمرده شده توجه ویژه ای نمایند. در فضای مجازی صفحاتی که به صورت تخصصی/ علمی به معرفی کتاب یا سایر آثار علمی اختصاص دارد باید به تمامی موارد برشمرده شده و چگونگی تأثیر آنها توجه نمایند. در این صورت می توان امیدوار بود که گامی در راستای توسعه فرهنگ مطالعه و ترغیب آن در جامعه با استفاده از ظرفیت های شبکه های اجتماعی برداشته شود.

هدف: هستی شناسی ها ابزارهای پرکاربرد در سازماندهی دانش در بستر وب معنایی هستند. هستی شناسی ها برای موضوع های مختلف نیاز به گسترش دارند. مقاله حاضر گسترش هایی را معرفی و بررسی می کند که برای الگوی مرجع مفهومی سیداک ارائه شده است. روش : کلیدواژه هایExtension  و CIDOC-CRM را در موتورهای جستجو و پایگاه های گوگل اسکالر، ساینس دایرکت، امرالد، ابسکو، و ریسرچ گیت جستجو کردیم و بیش از 50 مقاله یافتیم و چکیده های آنها را مرور کردیم. از میان آنها 21 مقاله را با الگوی مرجع مفهومی سیداک مرتبط یافتیم و مرور کردیم. یافته ها : رسماً 14 گسترش برای الگوی مرجع مفهومی سیداک تابه حال ارائه شده است. هر گسترش به فراخور نیاز حوزه های موضوعی، به معرفی رده ها و ویژگی های آنها پرداخته است. برخی گسترش ها افزون بر الگوی سیداک، از گسترش های دیگر نیز استفاده کرده اند. بیشترین کاربرد را گسترش الگوی سی.آر.ام.اس.سی.آی. داشته است. بیشترین گسترش ها هم در موضوع باستان شناسی بوده است. از لحاظ روش شناسی، همه گسترش ها با روش هماهنگ سازی و مطابقت دادن مفاهیم حوزه های موضوعی با الگوی سیداک انجام شده است. نتیجه گیری : نیاز به گسترش های موضوعی برای الگوی مرجع مفهومی سیداک همچنان وجود دارد و می تواند به غنی تر شدن مجموعه های داده ای در وب معنایی بیانجامد.

هدف: به کارگیری آر.دی.ای. با توجه به محیط و منابع اطلاعاتی جدید، ضرورتی انکارناپذیر است. این امر در صورتی به درستی محقق خواهد شد که پیشینه های کتابشناختی کم اشکال و بستر مناسبی از نظر فنی فراهم باشد. پیشینه های کتابشناختی فارسی که سالها با استفاده از قواعد انگلوامریکن فهرست نویسی شده اند، اکنون برای رویارویی با آر.دی.ای. نیازمند بررسی هستند تا با استفاده از این شناخت، برنامه ریزی هدفمند صورت پذیرد. از این رو، هدف این پژوهش شناسایی وضعیت پیشینه های کتابشناختی موجود در کتابشناسی ملی ایران، به منظور بررسی به کارگیری قواعد توصیف و دسترسی (آر.دی.ای.) است. روش: روش پژوهش از نوع پیمایشی توصیفی است که به صورت تطبیقی انجام شده است. به منظور ارزیابی وضعیت کنونی پیشینه های کتابشناختی موجود در کتابشناسی ملی ایران در قالب نرم افزار رسا و سنجش میزان تطبیق آنها با آر.دی.ای، از سیاهه وارسی استفاده شده است. به این منظور، در این پژوهش 1794 فیلد در قالب 111 پیشینه کتابشناختی فارسی در موضوع تاریخ ایران که در دو سال 1386 و 1390 فهرست نویسی شده اند، بررسی شد. یافته ها: نتایج این پژوهش، انطباق بیش از 88% از داده های مندرج در فیلدهای پیشینه های کتابشناختی مورد بررسی با آر.دی.ای. را نشان داد. همچنین، بیشترین اِشکالهای شناسایی شده برای این پیشینه ها به اِشکال انطباق نداشتن با آر.دی.ای. با 07/47% در پیشینه ها و 20/11% از فیلدها و پس از آن به ترتیب اِشکال عدم ورود اطلاعات با 38/31% در پیشینه ها و 46/7% از فیلدها، درج نشدن اطلاعات در فیلدهای درست با 41/12% در پیشینه ها و 95/2% از فیلدها، اِشکال فهرستنویسی با 15/5% در پیشینه ها و 22/1% از فیلدها و اِشکال تایپی و املایی با 98/3% در پیشینه ها و 94/0% از فیلدها مربوط می شود. مقایسه میان اِشکالهای شناسایی شده نشان داد فراوانی تمامی اِشکالها به جز تفاوت با آر.دی.ای. در سال 1386 بیشتر از سال 1390 است. از دستاوردهای این پژوهش، جدول تطبیقی مارک ایران- آر.دی.ای. است که برای کنترل پیشینه های کتابشناختی از آن استفاده شد. با استفاده از نتایج این پژوهش، زمینه مناسب برای برنامه ریزی به منظور به کارگیری آر.دی.ای. فراهم می شود. انجام چنین پژوهشهایی از سوی کمیته راهبردی آر.دی.ای. توصیه شده و نتایج حاصل از آن برای همکاریهای بین المللی در این زمینه سودمند خواهد بود.

هدف : پژوهش حاضر با هدف ارزیابی همزمانسطحسوادسلامتبیمارانمبتلابهدیابتمراجعه کنندهبهمراکزبهداشتی درمانی شهر شیراز وتناسبخواناییمنابعآموزشیدردسترساینبیماران انجام شده است. روش شناسی : در این پژوهش توصیفی، سواد سلامت 400 بیمار دیابتی مراجعه کننده به مراکزبهداشتی درمانی شهر شیراز به شیوه نمونه گیری در دسترس و 22 منبع آموزش به بیمار در دسترس این بیماران اندازه گیری شد. داده های مربوط به سواد سلامت با استفاده از آزمون هنجاریابی شده سواد سلامت عملکردی بزرگسالان و خوانایی به وسیله شاخص فلش دیانی به دست آمد. یافته ها: یافته ها نشان داد سواد سلامت بیماران دیابتی مراجعه کننده به مراکز بهداشتی درمانی شهر شیراز در سطح مرزی قرار دارد؛ این در حالی است که منابع آموزش به بیمار نیز از نظر میزان خوانایی دشوار بودند (میانگین خوانایی40). نتیجه پژوهش همچنین نشان دهنده نبود تناسب میان خوانایی منابع آموزشی و سواد سلامت بیماران بود.