دنیس اشمانت بسورا

"از حدود پنجاه سال پیش مطالعات مربوط به چگونگی تکوین و پیدایش خط به پیشرفت های قابل ملاحظه‌ای دست یافته است. از آن زمان تا کنون نیز چندین هزار شیئی گلی شکل دار (ژتون) که نشانه های لازم را در مسیر رسیدن به چنین اختراع سرنوشت سازی را به همراه داشته‌اند، شناسایی و مورد مطالعه قرار گرفته اند. کلید شناسایی این اشیا زمانی پیدا شد که برای مطالعه اشیای خاورمیانه به بررسی و مطالعه منظم تمام مجموعه های گلی عصر نوسنگی (8000-10000 پ.م.) که در موزه های خاورمیانه، اروپا و امریکای شمالی قرار داشتند، پرداختیم. در بین این اشیا علاوه بر دوک های حلقوی، ظروف و ... به تعداد بسیار زیادی اشیای گلی «ژتون» مانند با اشکال بسیار متنوع برخورد کردیم که کاربرد آنها ابتدا کاملا ناشناخته بود. اما سرانجام پس از 25 سال جستجو در موزه ها و شمارش، اندازه گیری و طراحی اشکال توانستیم طبقه بندی و تاریخ گذاری آنها را به پایان رسانیم و در نهایت موفق شویم به معنای نمادین و شناختی آنها دست یابیم. بدین ترتیب مشخص شد که این «ژتون» ها ابزارهای شمارش و حسابداری بوده اند و اولین قدم ها در راه ابداع خط به شمار می آمده اند. تکامل از مرحله ابزارهای شمارشی تا رسیدن به مرحله خط و ادبیات را می توان دارای هشت مرحله دانست که در این مقاله این هشت مرحله بر اساس مطالعه بر حدود 8000 نمونه از این ژتون ها،4000 لوح گلی، و هم چنین حدود 150 کوزه ممهور، 200 لوح ممهور،20 پاکت گلی خط دار و ... معرفی می شوند"