ابراهیم متقی

ابراهیم متقی

مدرک تحصیلی: استاد علوم سیاسی، دانشگاه تهران

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۶۱ تا ۸۰ مورد از کل ۱۱۹ مورد.
۶۱.

بررسی وجوه اشتراک مبانی فکری، اهداف و اقدامات تروریستی رژیم صهیونیستی و داعش

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه رسانه بین الملل سال اول تابستان ۱۳۹۵ شماره ۱

کلید واژه ها: اقدامات تروریستی داعش رژیم صهیونیستی وجوه اشتراک مبانی فکری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸۶ تعداد دانلود : ۵۷۶
مطالعه کانون های بحرانی بیانگر آن است که بسیاری از آن ها، هدفمندانه ایجاد شده اند. از مصادیق عینی این کانون ها، رژیم صهیونیستی است. جنایات این رژیم تنها در قبال مسلمانان فلسطین نبوده بلکه پیروان تمام ادیان را نشانه گرفته و ادعای دینی آنان فقط یک بهانه و توجیه بوده است؛ اما جریان بیداری اسلامی از دسامبر سال 2010، صهیونیست ها را در ترس و انفعال عجیبی فرو برد. آنان برای مقابله با این وضعیت به کمک طراحان اروپایی و آمریکایی، درصدد تغییر جهت و محتوای انقلاب ها برآمده اند و تلاش کردند اختلافات شیعی- سنی را پر رنگ نمایند و گروه های تروریستی همچون داعش تأسیس کنند. نکته جالب توجه، اشتراک در افکار، رفتارها، رویه ها و مبانی دینی- عقیدتی رژیم صهیونیستی و داعش است که اتفاقی بودن این اشتراکات را غیر منطقی می نمایاند. در این مقاله با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و گردآوری اطلاعات به شکل کتابخانه ای در پی شناخت اشتراکات داعش و رژیم صهیونیستی در مبانی فکری، اهداف و اقدامات تروریستی هستیم. سه سناریوی کشمکش، همکاری و تداوم اتحاد طبیعی برای این دو متغیر قابل اشاره است که با توجه به نشانه های موجود محتمل ترین سناریو، استمرار اتحاد طبیعی بین آنان است.
۶۲.

جنگ شناختی پس از برجام در حوزه تحولات اجتماعی

نویسنده:
منبع: مطالعات راهبردی ناجا سال ۱ بهار ۱۳۹۵ شماره ۱ 7 - 32

کلید واژه ها: جنگ شناختی برجام تحولات اجتماعی دیپلماسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹ تعداد دانلود : ۱۷
نامه «9» ماده ای مقام معظم رهبری(مد ظله العالی) به ریاست محترم جمهور، به مفهوم «پذیرش» و «هشدار» نسبت به «برنامه جامع اقدام مشترک» می باشد. ایشان در این نامه، بر ضرورت «گذار از تحریم» به گونه ای ساختاری تأکید داشتند. در این فرایند، ایشان با استناد به بند «3» مصوبه مجلس شورای اسلامی در تبیین نشانه های نقض «برجام» بر این موضوع تأکید داشتند که عبور از دوران گذار، نیازمند تضمین های قوی و کافی برای جلوگیری از تخلف طرف مقابل خواهد بود. ریاست محترم جمهور نیز در پاسخ به نامه «9» ماده ای معظمٌ له، بر این موضوع تأکید نمودند که رئیس جمهور آمریکا و کمیساریای سیاست خارجی اتحادیه اروپا، موضوع مربوط به اجرای برنامه جامع اقدام مشترک برای لغو تحریم ها را اعلام داشته اند و از این رو، ساختار تحریم ها شکسته شده است. اگرچه چنین رویکردی در ادامه تفکر راهبردی جمهوری اسلامی ایران برای گذار از بحران محسوب می شود، اما واقعیت های در حال ظهوری شکل گرفته که نشان می دهد دو رویکرد نسبتاً متفاوت درباره چگونگی اجرای برنامه جامع اقدام مشترک در حال ایجاد است که هر دو رویکرد بر ضرورت گذار از تحریم ها تأکید دارد؛ اما واقعیت آن است که اگر تحریم ها برداشته نشود و صرفاً بخشی از آنها محدود و یا تعلیق گردد، در آن شرایط، نیازهای اقتصادی دولت برای پاسخگویی به انتظارات فزاینده گروه های اجتماعی افزایش خواهد یافت. بسیاری از نشانه های دوران موجود، بیانگر آن است که جامعه و نظام اجتماعی در وضعیت «انتظارات فزاینده» قرار گرفته است؛ به گونه ای که اگر تحریم ها، به ویژه تحریم های مالی و انسداد سوئیفت بانکی پایان پیدا نکند، دولت نه تنها در تأمین نیازهای اقتصادی جامعه با مشکلاتی روبه رو می شود، که حتی زمینه برای ظهور تضادهای جدیدی در فضای رقابت نخبگان ایجاد خواهد شد.  
۶۳.

Comparative Regionalism, Economic Integration and Security Settlement; Case study: OIC and ASEAN(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: ژئوپلیتیک سال یازدهم زمستان ۱۳۹۴ شماره ۴ (پیاپی ۴۰)

کلید واژه ها: OIC Regional cooperation ASEAN Economic integration Security settlements

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۴۳ تعداد دانلود : ۴۲۸
The integrative process of cooperation between countries in a region is an increasing discussed issue in area studies. The reality of international politics today is based on how regions are inter-connected. International trade or other international regimes are indeed the developed models of integrated structures and processes among countries within a region. Therefore we are facing with a regional extended version of some regimes at global level. Organization of Islamic Cooperation as a regional and intraregional organization is the main theme of current research in which will be analyzed and compared with Association of Southeast Asian Nations to understand dynamism of regional cooperation and progress in economic and security issues. Comparative regionalism is our tool to understand the two organizations and an analytical framework for comparison.
۶۴.

علل کارآمدی نسبی سیاست خارجی ایران در جنگ جهانی دوم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سیاست دوره ۴۵ پاییز ۱۳۹۴ شماره ۳ 781 - 799

کلید واژه ها: جنگ جهانی دوم دیپلماسی ساختار- کارگزار ساختار نظام بین الملل سیاست خارجی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۷۲ تعداد دانلود : ۳۹۱
رویدادهای ایران در جنگ جهانی دوم که با سقوط پهلوی اول و آغاز دوران پهلوی دوم در ایران همراه بود، همواره توجه پژوهشگران مسائل ایران را به خود جلب کرده است. در زمینه حوادث مهم این دوره، ازجمله اتخاذ سیاست بی طرفی و اتحاد با متفقین پس از اشغال ایران، مباحث فراوانی بیان شده است. بسیاری بر این باورند که دستگاه سیاست خارجی ایران در این دوره در انفعال به سر برده، نتوانسته است با درک شرایط جهانی، سیاستی مناسب و در جهت منافع کشور در پیش گیرد. از سویی، برخی دیگر نیز سیاست خارجی ایران را کاملاً مستقل بررسی کرده، تمام رویدادها را در جهت منافع ایران ارزیابی می کنند. این مقاله با رد این دو دیدگاه برمبنای دیدگاه ساختار- کارگزار، این فرضیه را مطرح می کند که سیاست خارجی ایران در این بازه زمانی نه کاملاً منفعل بوده و نه کاملاً مستقل عمل کرده است؛ بلکه ایران در مقام کارگزار، دارای استقلال عمل نسبی بوده، تحت تأثیر ساختار بین الملل و محدودیت ها و فرصت های ایجاد شده در این محیط قرار داشته است و کارگزاران سیاست خارجی بر این اساس در جهت منافع ملی کشور گام برداشته اند.
۶۵.

نقش بازیگران منطقه ای در رادیکالیزه شدن نیروهای اجتماعی خاورمیانه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سیاست جهانی دوره سوم تابستان ۱۳۹۳ شماره ۲ (پیاپی ۸) 35 - 67
تعداد بازدید : ۱۱۳ تعداد دانلود : ۷۲
نیروهای اجتماعی خاورمیانه در سال های بعد از جنگ سرد، از تحرک امنیتی و کنش ژئوپلیتیکی برخوردار گردیده اند. این جنبش های اجتماعی نوین در بسیاری از کشورها ماهیت اتوپیاگرا دارند. براساس چنین ادراکی، هر نیروی اجتماعی می تواند بر معادله قدرت راهبردی تأثیرگذار باشد. نقش یابی نیروهای اجتماعی زمینه لازم برای تحرک بازیگران منطقه ای را به وجود آورده است. بازیگران منطقه ای همانند ایران، عربستان، ترکیه و اسرائیل را می توان در زمره بازیگرانی  دانست که نقش رقابتی در سیاست منطقه ای ایفا می کنند. نقش رقابتی بازیگران منطقه ای در ائتلاف با رقابت قدرت های بزرگ به ویژه آمریکا، روسیه و اتحادیه اروپا منجر به تشدید رقابت های منطقه ای در خاورمیانه شده است. هر گروه از بازیگران تلاش دارند تا رقابت های سیاسی و راهبردی خود را در قالب «جنگ نیابتی» سازماندهی نمایند. برخی از بازیگران همانند عربستان و اسرائیل در صدد رادیکالیزه کردن نیروهای اجتماعی خاورمیانه می باشند. علت آن را باید در تلاش آنان برای تغییر در موازنه قدرت منطقه ای دانست. در این فرآیند، زمینه برای اثربخشی بازیگران منطقه ای در بحران های منطقه ای به وجود آمده است. چنین فرآیندی را باید بخشی از سازوکارهای کنش نامتقارن نیروهای اجتماعی براساس مداخله و اثربخشی نیروهای منطقه ای و بین المللی دانست. در این فرآیند، نشانه هایی از رادیکالیزه شدن نیروهای اجتماعی در برابر تهدیدات متعارف شکل می گیرد
۶۶.

آسیب شناسی امکان پذیری نظارت و کنترل در برنامه های توسعه ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دانش سیاسی سال دهم پاییز و زمستان ۱۳۹۳ شماره ۲ (پیاپی ۲۰)

کلید واژه ها: امکان سنجی نظارت و کنترل آزمون پذیری شفافیت اطلاعاتی چرخه تجدیدنظر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۶۷ تعداد دانلود : ۱۰۹۱
برنامه هاى توسعه نقش مهمی در پیشرفت جوامع داشته اند تا بدانجا که یکی از الزامات توسعه، برنامه ریزی منسجم، هدفمند و پایدار است که فارغ از مشکلات سیاسی و حاشیه ای و همچنین تغییر دولت ها، ساختار اجتماعی کشور را مدیریت کند. ایران در میان کشورهای درحال توسعه از جمله کشورهایی است که سابقه ای دیرینه در تدوین و اجرای برنامه های میان مدت دارد اما به رغم این مهم غالب اهداف این برنامه ها محقق نشده و عملاً زمینه تحرک و پویایی اجتماعی فراهم نیامده است. دعوی برنامه ریزان توسعه این بوده که در پس برنامه های توسعه انقلابی اقتصادی و دگرگونی عظیم سیاسی در نظام اجتماعی حاصل می شود. با این دعوی عدم تحقق اهداف در برنامه های توسعه به نقص در اجرا و عدم تمکین مجریان به برنامه های توسعه نسبت داده شد. این مهم در حالی است که عدم تحقق اهداف برنامه های توسعه، مولد عوامل مختلفی است که در این میان ضعف ساختار برنامه های توسعه به ویژه در حوزه ضمانت اجرایی و امکان سنجی و عدم وجود پیش نیازهای نهادی برای نظارت و کنترل کمتر مورد توجه قرار گرفته است. در این مقاله با تأکید بر دو مؤلفه مذکور به بررسی الزاماتی می پردازیم که امر نظارت و کنترل را میسر و ممکن می سازند
۶۷.

عناصر مشروعیت یابی در نظام های سیاسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سیاست دوره ۴۴ تابستان ۱۳۹۳ شماره ۲ 335 - 350

کلید واژه ها: حقانیت قانون‏مندی کارآمدی مشروع سازی مشروعیت مقبولیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۲ تعداد دانلود : ۴۷۵
مشروعیت یکی از مسائلی است که حکومت ها حکمرانی و اعمال قدرت خود را با آن توجیه می کنند. لذا هر حکومتی که دچار عدم مشروعیت شود مانند گذشته نمی تواند قدرت خود را اعمال کند، بلکه به زور خام برای حکمرانی متوسل می شود. در این نوشته، نگارندگان به این بحث پرداخته اند که چگونه دولت ها برای خود مشروعیت سازی می کنند تا به قدرت خود دوام بخشند. در این مقاله بر عوامل مشروعیت بخش قدرت، شامل حقانیت، مقبولیت، قانونمندی و کارآمدی، تأکید شده است.
۶۸.

تحول رهیافت موازنه قدرت در نظم های منطقه ای: هویت گرایی در برابر ساختارگرایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: راهبرد سال بیست و دوم تابستان ۱۳۹۲ شماره ۶۷

کلید واژه ها: مشارکت موازنه قدرت بحران امنیت منطقه ای چندجانبه گرایی ائتلاف سازی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۲۲ تعداد دانلود : ۸۸۷
موازنه منطقه ای یکی از الگوهای امنیت سازی در رهیافت واقع گرایی، نوواقع گرایی و مکتب انتقادی است. باری بوزان دو نوع موازنه را در سازماندهی امنیت منطقه ای ارائه می دهد. وی بر این اعتقاد است که موازنه قدرت به موازات موازنه هویت انجام می گیرد. سازماندهی موازنه منطقه ای به عنوان یکی از ضرورت های امنیتی در شرایط و محیط های بحرانی تلقی می شود. چنین فرایندی در حوزه خاورمیانه و خلیج فارس از اهمیت ویژه ای برخوردار است. موازنه منطقه ای در شرایطی دارای مطلوبیت است که زمینه های بحران سازی منطقه ای وجود داشته باشد. می توان بر این امر تأکید داشت که بحران یکی از واقعیت های محیط منطقه ای در خلیج فارس و خاورمیانه محسوب می شود. برای عبور از بحران نیاز مشهودی به سازماندهی موازنه منطقه ای وجود دارد. قدرت های بزرگ یکی از اصلی ترین نیروهای تأثیر گذار در توازن منطقه ای می باشند. این امر، انعکاس شاخص ها و نشانه هایی محسوب می شود که قدرت های بزرگ در کنترل محیط، حوادث، منابع و بازیگران منطقه ای ایفا می نمایند. منطقه گرایی و توازن منطقه ای به مفهوم آن است که در هر نظام منطقه ای به موازات نقش آفرینی بازیگران منطقه، بازیگران دیگری نیز به کنشگری مبادرت می نمایند. بر هم خوردن موازنه قوا را می توان انعکاس تحولاتی دانست که ناشی از اقتصاد جهانی، سیاست جهانی، فناوری های تأثیرگذار در حوادث جهانی و ابزارهای قدرت بازیگران در سطح فراملی و فرامنطقه ای است. به هر میزان فناوری از تحول بیشتری برخوردار شود، زمینه برای تغییر در معادله توازن قوا به صورت بیشتر و فراگیرتری ایجاد می شود.
۶۹.

جغرافیای بهداشتی در راهبرد امنیت موسع آمریکا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: ژئوپلیتیک سال نهم پاییز ۱۳۹۲ شماره ۳ (پیاپی ۳۱)

کلید واژه ها: آمریکا امنیت اجتماعی آفریقا تغییرات جمعیتی مکتب انتقادی جغرافیای بهداشتی بیماری های واگیردار کمک های بشردوستانه

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی مسایل ایران جغرافیای سیاسی ایران
  2. حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی مطالعات منطقه ای منطقه آمریکای شمالی و حوزه دریای کارائیب
تعداد بازدید : ۱۵۰۴ تعداد دانلود : ۱۰۲۴
امنیت در دوران بعد از جنگ سرد با شاخص های متنوع تری همراه گردیده است. نظریه پردازانی همانند باری بوزان براین اعتقادند که امنیت موسّع محور اصلی تمامی قالب های تحلیل امنیتی در دوران جدید نظام بین-الملل می باشد. سیاست های بهداشتی و مداخلات بشردوستانه را باید به عنوان دو مؤلفه تشکیل دهندة امنیت موسّع در سیاست راهبردی ایالات متحده دانست. در این مقاله تلاش می شود تا جغرافیای بهداشتی در سیاست امنیتی آمریکا مورد ارزیابی قرار گیرد. لازم به توضیح است که چنین رهیافتی در قالب امنیت موسّع تبیین می گردد. سیاست امنیتی آمریکا در دوران بعد از جنگ سرد در حوزه موضوعات مکتب انتقادی از جمله سیاست های بهداشتی، محیط زیست و موضوعات مربوط به حقوق بشر مورد پیگیری قرار می گیرد. هریک از مؤلفه های یاد شده بخشی از ضرورت های راهبردی آمریکا را تشکیل می دهد. امنیتی شدن موضوعات جامعه محور، اقتصاد محور و انسان محور در سیاست خارجی آمریکا را می توان به عنوان واقعیت جدید رویکرد امنیتی آمریکا دانست.
۷۰.

رویکرد مقایسه ای ایران و مصر درقبال گروه های جهادی فلسطین (1979 تا 2012 می لادی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نگرش های نو در جغرافیای انسانی سال پنجم تابستان ۱۳۹۲ شماره ۳ (پیاپی ۱۹) 167 - 183

کلید واژه ها: سیاست خارجی ایران مصر فلسطین خاورمیانه سازه انگاری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۷ تعداد دانلود : ۳۰۰
جمهوری اسلامی ایران و مصر، دو کشور مهم و تأثیر گذار در جهان اسلام، منطقه ژئواستراتژیک خاورمیانه و شمال آفریقا محسوب می شوند. مصر مدعی رهبری جهان عرب، کشوری تأثیر گذار در می ان کشورهای اسلامی، عربی و غیر متعهدها است. این کشور در مسأله فلسطین تاکنون بیشترین تأثیر گذاری را داشته وگروه های جهادی فلسطینی، مصر را همچنان اصلی ترین حامی خود می دانند. ایران نیز به عنوان کشوری اسلامی و تأثیرگذار در مناسبات منطقه ای، نقشی راهبردی در مناسبات جهان اسلام، خاورمیانه و فلسطین دارد. بنابراین تاثیرپذیری گروه های جهادی فلسطینی از دو کشور در منطقه حساس خاورمیانه دارای اهمیت بسیار است. به ویژه اینکه هر دو کشور طی سه دهه گذشته رویکردهای متفاوتی را نسبت به مساله فلسطین دنبال کرده اند. روابط ایران ومصر پس از انقلاب اسلامی با چالش ها و تنش های مختلفی مواجه بوده است. با شناسایی موجودیت اسراییل از سوی مصر –پیمان صلح کمپ دیوید – اختلافات به اوج رسیده ومنجر به قطع روابط دو کشور شد. طی سه دهه گذشته سیاست خارجی مصر با سیاست های کشورهای غربی به خصوص ایالات متحده همسو بوده است و این کشور به دستیابی به بخشی از حقوق فلسطینی ها رضایت داده است، اما ایران موجودیت اسراییل را هرگز به رسمیت نشناخته و از حقوق کامل فلسطینی ها و بازپس گیری سرزمین های اشغالی و تشکیل دولت فلسطین حمایت کرده است.بر این اساس، مصر از گروه های فلسطینی سازشکار مانند فتح و تشکیلات حکومت خودگردان حمایت کرده وایران از گروه های معتقد به ادامه مقاومت وجهاد مانند گروه های حماس و جهاد اسلامی حمایت کرده است. بنابراین تاکنون مساله فلسطین مهم ترین عامل تاثیرگذار در روابط ایران ومصر بوده است.
۷۱.

تأثیر هویت یابی سیاسی شیعه بر امنیت ملی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سیاست دوره ۴۳ پاییز ۱۳۹۲ شماره ۳ 25 - 44

کلید واژه ها: امنیت تشیع جمعیت شناسی هلال شیعه هویت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۰ تعداد دانلود : ۳۹۸
هویت به عنوان محور اصلی کنش بازیگران در محیط رقابتی در دوران بعد از جنگ سرد به شمار می آید. هویت یابی بازیگران در سال های پس از جنگ سرد از اعتبار و کارآمدی بیشتری در روند امنیت سازی برخوردار شده است. از رهگذر گفتمان های امنیتی مانند نظریات امنیت موسعِ باری بوزان و قدرت نرمِ جوزف نای، تأثیر خودآگاهی جدید شیعه در شکل بندی قدرت در خاورمیانه مشخص می شود و می توان آثار آن را بر امنیت ملی ایران بررسی کرد. به این منظور پس از تجزیه و تحلیل مختصر علل هویت یابی شیعیان، به مؤلفه های این هویت یابی پرداخته شده و این مؤلفه ها در 3 محور رشد فزاینده جمعیتی، مشارکت در قدرت، و جغرافیای سیاسی (ژئوپلتیک شیعه) بررسی شده است. هرگونه هویت یابی دارای آثار و پیامدهای خاص خود می باشد؛ بنابراین تأثیر این هویت یابی بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران در قالب تهدیدها و فرصت ها ارزیابی شده است. هویت یابی شیعیان می تواند آثار سیاسی دیگری را در حوزه کنش سایر بازیگران منطقه ای به وجود آورد. نشانه آن را می توان در دگرگونی های سیاسی و تحولات اخیر خاورمیانه ملاحظه کرد.
۷۲.

سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران نسبت به عراق و تأثیر آن بر جایگاه منطقه ای ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دانش سیاسی و بین المللی سال دوم بهار ۱۳۹۲ شماره ۱

کلید واژه ها: سیاست خارجی بحران امنیت منطقه ای قدرت منطقه ای معمای امنیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۵۶ تعداد دانلود : ۱۱۵۲
حمله آمریکا به عراق و فروپاشی رژیم بعث، سرآغاز مجموعه تحولات و روندهایی محسوب می شود که نه تنها ساخت قدرت و سیاست در عراق را دگرگون ساخت، بلکه منجر به تغییراتی در چشم انداز قدرت، سیاست، امنیت و روابط خارجی منطقه خاورمیانه شد. با توجه به اینکه نوع حکومت آینده عراق و چگونگی تنظیم روابط دوجانبه در سطوح منطقه ای و بین المللی، حوزه سیاست خارجی ایران را تحت تأثیر قرار می دهد تنظیم سیاست خارجی ایران در برابر عراق، به نوعی ورود ایران به صحنه منطقه ای و نظام بین الملل محسوب می شود. در این مقاله، نگارنده با بهره گیری از روش توصیفی - تحلیلی، چگونگی تأثیرگذاری سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران نسبت به عراق را بر جایگاه منطقه ای ایران مورد ارزیابی قرار داده و نهایتاً این نتیجه، حاصل شده است که: «سیاست خارجی ج.ا.ایران نسبت به عراق، منجر به ارتقاء نقش سیاسی و منطقه ای ایران به عنوان قدرت منطقه ای گردیده است.»
۷۳.

تأثیر قیمت نفت بر سیاست اقتصادی امریکا در تحریم و محدودسازی راهبردی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: روابط خارجی سال پنجم زمستان ۱۳۹۲ شماره ۴

کلید واژه ها: تحریم اقتصاد سیاسی اقتصاد جهانی بحران های منطقه ای امنیت جهانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۵۴ تعداد دانلود : ۹۷۱
اقتصاد سیاسی و ضرورت های راهبردی ایالات متحده به عنوان محوریت اقتصاد و امنیت جهانی تحت تأثیر نیروهای اجتماعی، منابع تولیدی و الگوی مدیریت بحران های منطقه ای قرار گرفته است. چنین ضرورت هایی همواره عامل اصلی تصمیم گیری راهبردی کشورهای صنعتی در برخورد با بازیگران منطقه ای ازجمله ایران محسوب می شود. در این مقاله چگونگی و مقیاس محدودسازی راهبردی جمهوری اسلامی ایران از طریق سیاست تحریم اقتصادی، کنترل حوزه انرژی و مبادلات مالی به عنوان متغیر وابسته محسوب می شود. درحالی که نوسانات قیمت نفت در شرایط رکود اقتصادی، رونق بازارهای جهانی، ثبات در اقتصاد بین الملل و منازعه نظامی را باید در زمره مؤلفه هایی دانست که بر الگوی تحریم اقتصادی جمهوری اسلامی ایران تأثیر می گذارند. نوشتار حاضر که رابطة بین تحریم، قیمت نفت و تهدیدات راهبردی را تبیین می کند، این موضوع را مورد پرسش قرار می دهد که: «نوسانات بازار و قیمت نفت چه تأثیری بر الگوی محدودسازی و فرایند تحریم اقتصادی ایران می گذارد؟» فرضیه این مقاله نیز بر این موضوع تأکید دارد که: «روند تحریم اقتصادی و محدودسازی مبادلات انرژی ایران در بازار منطقه ای و جهانی تابعی از نشانه های اقتصاد جهانی و قیمت نفت بر بازار بین المللی می باشد.»
۷۴.

راهبرد ایالات متحده در ارتباط با فعالیت هسته ای ایران در دوره ریاست جمهوری بوشِ پسر2008 -2001(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سیاست دوره ۴۲ تابستان ۱۳۹۱ شماره ۲ 163 - 178

کلید واژه ها: ایالات متحده ایران بازدارندگی... فناوری هسته ای

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۵ تعداد دانلود : ۴۱۴
حاکمیت نومحافظه کاران بر کاخ سفید همراه با بهره گیری از الگوهای رفتاری دوگانه نسبت به مسئله هسته ای جمهوری اسلامی بود. بخشی وسیع از این رفتارها منبعث از تعارضات ماهوی میان دو کشور و بخش دیگر آن ناشی از منافع و مطلوبیّت های منطقه ای و بین المللی آمریکا و جمهوری اسلامی ایران بود. این مقاله سعی دارد با نگاهی به دیدگاه های هسته ای جمهوری اسلامی ایران، راهبرد ایالات متحده را در قالب راهبردها و تاکتیک های لحاظ شده با رویکرد تحلیل تاریخی مورد بررسی قرار دهد.در این روند، گزینه های محتمل و نیز رهیافت های اجرایی شده در دو بخش تغییر ماهیّت رفتار و تغییر رژیم لحاظ خواهد شد. در نهایت با توجه به موانع ساختاری منطقه ای و بین المللی سیاست خارجی آمریکا، استفاده از گزینه بازدارندگی شکننده به عنوان رهیافت مورد استفاده در این دوره معرّفی خواهد شد.
۷۵.

جنگ نرم و انقلاب های رنگی امریکا در کشورهای در حال گذار(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سیاست دوره ۴۲ پاییز ۱۳۹۱ شماره ۳ 207 - 225

کلید واژه ها: امپریالیسم خوش خیم جنگ نرم سیاست خارجی مداخله گرایی نظامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۷۰ تعداد دانلود : ۳۱۱
الگوی رفتار استراتژیک امریکا در دوران بعد از جنگ سرد با تغییرات بنیادینی روبرو شده است. قدرت نرم به عنوان یکی از ابزارهای اصلی سیاست خارجی امریکا مورد توجه نظریه پردازان نئولیبرال قرار گرفته و کاربرد ابزار نظامی در منازعات منطقه ای اهمیت خود را از دست داده است. قدرت نرم را می توان ابزار جنگ نرم امریکا در مناطقی دانست که از اهمیت ژئوپلیتیکی برخوردارند. کاربرد قدرت نرم را می توان زمینه شکل گیری امپریالیسم خوش خیم دانست. نظریه پردازان نئولیبرال تأکید دارند که کاربرد قدرت سخت افزاری منجر به گسترش بحران های ادواری در نظام سرمایه داری امریکا می شود. الگوی رفتار امریکا در بسیاری از کشورهای اروپای شرقی، قفقاز، آسیای مرکزی و خاورمیانه بیانگر کاربرد جنگ نرم در سیاست امنیتی امریکا می باشد. در این مقاله، موضوع جنگ نرم در کشورهای در حال گذار مورد بررسی قرار می گیرد
۷۶.

مبانی و هستی شناسی تکر امنیتی رژیم صهیونیستی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آفاق امنیت سال ۵ زمستان ۱۳۹۱ شماره ۱۷

کلید واژه ها: رژیم صهیونیستی امنیت گتویی هست یشناسی امنیتی دولت پادگانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۱ تعداد دانلود : ۵۸
امنیت از نظر اندیشه ای و زیرساختی میان یهود و شهروندان و دول تمردان و تئوریسین های رژیم صهیونیستی امری قدسی است. قالب های ایدئولوژ کی امنیت در اسرائیل براساس ادبیات و آموزه های صهیونیسم شکل گرفته است. قواعد و آموزه های امنیتی و امنیت و امنیتی کردن به معنی خارج کردن پدیده از حوزه عمومی به حوزه ویژه ذات شناسی مفهوم امنیت در ذهنیت اسرائیلی است. امنیت بر مبنای فرهنگ راهبردی، منبعث از آموزه های اندیشه ای به مثابه عمق راهبردی در نظام معنایی گتویی و آ یین رژیم صهیونیستی و فرهنگ راهبردی است که به متغیرها و تهدیدهای وجودی و یکانی معنا م یبخشد.هستی شناسی تفکر امنیتی رژیم صهیونیستی تابعی از همه مؤلف ههایی است که منطق آن در قر نهای 18 و 19 میان گتوهای صهیونیستی نضج گرفت. ادبیات امنیتی چنین مجموع های براساس رهیافتهای تلمودی سازماندهی شده است. این مبانی و نگاه هست یشناسانه امنیتی در سازمان رزم و نهادهای امنیتی، به مثابه پارادایم حاکم در حوزه مسائل شناختی و معرفتیِ پدید ههای عینی در جغرافیای گتویی فعلی رژیم صهیونیستی است... می توان گفت امنیت در منطق اسرائیل یها به معنی جاودانه کردن وضع موجود است وخشونت نظام مند، نشانه قدرت است که از سطح نظری امنیت به سیاست عملی امنیتی تبدیل شده است. لایه های هویتی یهود در ابعاد فرهنگی، مذهبی، زبانی و قومی تعریف شده است؛ از این رو، لایه های هویتی در امنیت هلاخایی قابل بازخوانی است. عقل و عقلانیت یهودی به دکترین انتظار امنیتی سوق م یدهد. در تعریفی نو از امنیت، دفاع از هستی، شفاف ترین تعریف از مقوله امنیت است. در این مقاله تلاش شده است مبانی هست یشناسی تفکر امنیتی اسرائیل مورد بررسی قرار گیرد. در این ارتباط نشان ههایی از ساختار سیاسی در اسرائیل وجوددارد که به عنوان عامل اصلی تداوم هست یشناسی گتویی محسوب م یشود. هست یشناسی امنیت فرق های به این دلیل تداوم یافته است که رژیم صهیونیستی چنین رو کیردی را بازتولید میک ند.
۷۸.

زبان سیاسی مقاومت اسلامی در سیاست بین الملل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های روابط بین الملل دوره اول پاییز ۱۳۹۰ شماره ۱ 97 - 130
تعداد بازدید : ۱۵۴ تعداد دانلود : ۹۲
هویت یابی اسلامی به عنوان واقعیت جدید سیاست بین الملل محسوب می شود. هویت زمانی شکل می گیرد که نشانه هایی از فرهنگ، گفتمان و ادبیات سیاسی تولید شود. زبان سیاسی مقاومت اسلامی را می توان انعکاس ظهور ادبیات اسلامی در روابط و سیاست بین الملل دانست. نکته ی قابل توجه آن است که شکل گیری انقلاب اسلامی ایران که به تعبیر میشل فوکو به عنوان اولین انقلاب پست مدرن محسوب می شود، کارآمدی روش شناسی پوزیتویستی در سیاست بین الملل را کاهش داد. از مقطع زمانی به بعد شاهد ظهور رهیافت های جدیدی می باشیم که به گونه ای مستقیم و غیرمستقیم از روش شناسی و رهیافت های نهفته ی انقلاب پست مدرنی ایران الهام گرفته اند. نظریه پردازانی همانند باری بوزان، ویوور، الکساندر ونت و کراتو کویل در صدد برآمدند تا رویکرد انتقادی به سیاست بین الملل را از اواسط دهه ی 1980 در دستور کار قرار دهند. افراد یاد شده، همانند هنجارهای انقلاب اسامی ایران که در اواخر دهه ی 1970 تبیین گردید، بر ضرورت کاربرد نشانه های هنجاری، ارزشی، ایستاری، فرهنگی و اجتماعی در سیاست بین الملل تاکید نمودند. اگر افراد یاد شده، در تبیین رهیافت های رقیب با آموزه های رئالیستی و پوزیتویستی، به الهام پذیری از زبان سیاسی مقاومت اسلامی اشاره ای ندارند، باید آن را در رویکرد شرق شناسانه ی مسلط در امریکا و جهان غرب دانست. رویکرد شرق شناسی بر نشانه هایی از برتری جهان غرب نسبت به کشورهای پیرامون تاکید دارد. رویکردی که مبتنی بر تحقیر از موضع فرادستی می باشد. در چنین فرهنگی، الهام پذیری از رهیافت های تولید شده در جهان سوم، ارتداد محسوب می شود. به همین دلیل است که علی رغم مشابهت رهیافت های ارائه شده در اواسط دهه ی 1980 از انقلاب اسلامی ایران، هیچ گونه استنادی به چنین آموزه هایی انجام نگرفته است. در این مقاله تلاش می شود تا نشانه شناسی هویت یابی اسلامی در قالب زبان سیاسی مقاومت در سیاست بین الملل ارائه شود. چنین نشانه هایی محور اصلی تحول در تحلیل نیروهای تاثیرگذار در سیاست منطقه ای و بین المللی محسوب می شود. محور اصلی مقاومت اسلامی را می توان در زمان پیروزی انقلاب اسلامی و دوران دفاع مقدس مورد توجه قرار داد. بنابراین زبان سیاسی مقاومت اسلامی در دهه ی 1980 از فراگیری و کارآمدی عملی بیشتری در برخورد با رهیافت های پوزیتویستی رئالیسم ساختارگرا و نمادهای عینی آن در سیاست بین الملل برخوردار بوده است.
۷۹.

تبیین مبنای تئوریک تحلیل نظم جهانی در دوران پساجنگ سرد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سیاست دوره ۴۱ زمستان ۱۳۹۰ شماره ۴ 265 - 282

کلید واژه ها: نظام بین المللی نظم ایده محور نظم جهانی نظم عدالت محور نظم موازنه محور نظم نهادمحور

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۵۳ تعداد دانلود : ۳۶۳
علم روابط بین الملل در پاسخ به معمای نظم شکل گرفته است. مهم ترین موضوع فراروی تئوری های این رشته، ارائه الگویی از نظم در بین بازیگرانی است که در عرصه نظام بین الملل در حال کنش هستند. پرسش این است که برداشت تئوری های روابط بین الملل از مسأله نظم در نظام بین الملل پساجنگ سرد چیست؟ به نظر می رسد رشته روابط بین الملل در تبیین موضوع خود (نظم) به دلیل تحول در چارچوب کارکردی اش یعنی نظام بین الملل، با کثرت پارادایم ها روبرو است. به همین جهت در پاسخ به علل بی نظمی و مساله نظم، راهکارهایی مهم نظیر نظم موازنه محور، نظم نهاد محور، نظم ایده محور و نظم عدالت محور را ارائه کرده اند که به تشریح ابعاد هر یک پرداخته می شود. در پایان سعی بر آن است تا شاخص های الگوی مطلوب از نظم در نظام بین الملل کنونی ارائه شود.
۸۰.

امنیت سازی در عصر نئومرکانتیلیسم اقتصادی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آفاق امنیت سال ۴ بهار ۱۳۹۰ شماره ۱۰

کلید واژه ها: استعمار استثمار کنترل ساختاری نئومرکانتیلیست عقلانیت ارتباطی عقلانیت ابزاری دانش انقیادی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴ تعداد دانلود : ۵۸
امنیت سازی ضرورت راهبردی کشورها در تمام دوران تاریخی است. در هر عصری، شکلی خاص از امنیت سازی مورد توجه بازیگران قرار می گیرد. لذا دوره پس از موج دوم انقلاب صنعتی را عصر نئومرکانتیلیسم می نامند. اما در سال های دهه 1960، در عصر موج سوم انقلاب صنعتی، شکل بندی های امنیت منطقه ای و بین المللی کشورها با تغییر و دگرگونی هایی بنیادین روبه رو شد. اصلی ترین نشانه چنین تغییراتی در «کنترل ساختاری» بازیگران و فرآیندهای سیاسی نمود یافته است. به عبارت دیگر، هرگونه تحول راهبردی مربوط به شرایطی است که در راستای امنیت سازی پیچیده قرار گیرد. کشورهای صنعتی غرب از اواخر قرن 19 چنین الگویی را آغاز کردند که هم چنان (2011) ادامه دارد. ضرورت های کنترل ساختاری در امنیت سازی ایجاب می کند مداخله قدرت های بزرگ در امور داخلی کشورها افزایش یابد. بنابراین، واحدهایی مانند جمهوری اسلامی ایران که در فضای مقابله با تهدیدهای بین المللی جهان غرب قرار گرفته اند، نیازمند شناخت الگوهای قدرت یابی و قدرت سازی بازیگران اصلی سیاست بین الملل اند، چون فقط با این روش می توان نیازهای امنیت سازی ایران و کشورهای انقلابی را تامین کرد. سوال اصلی این مقاله معطوف این است که با تغییر ساختار اقتصاد جهانی از مرکانتیلیسم به نئومرکانتیلیسم، چه دگرگونی در ماهیت امنیت حاصل خواهد شد؟ در پاسخ به سوال یادشده، این موضوع مطرح می شود که امنیت در ساختار نئومرکانتیلیسم ماهیت غیرمستقیم، غیرابزاری و نرم افزاری پیدا کرده است. در تبیین این مقاله از رهیافت نئولیبرالی امنیت استفاده شده است. طبعاً رویکرد تحلیلی نظریه پردازانی مانند جوزف نای و مایکل هورتن از اهمیتی ویژه در این مقاله برخوردار است.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان