مجید گودرزی

امروزه شکاف بین مناطق کمتر توسعه یافته و توسعه یافته تر باعث شده است که ارزیابی درجه توسعه یافتگی مکان های مختلف موردتوجه سیاست گذاران و برنامه ریزان شهری در تمامی کشورها باشد تا با شناخت مناطق کمتر توسعه یافته در جهت برطرف کردن شکاف بین این مناطق و مناطق توسعه یافته تر قدم برداشت. مراکز بهداشتی- درمانی به عنوان یک شاخص کلیدی و کاربردی در برنامه ریزی های توسعه شهری مطرح می گردد؛ لذا عدم توجه به آن، افزایش مشکلات شهری و شهروندان و همچنین توسعه نیافتگی را به دنبال خواهد داشت. به همین منظور پژوهش حاضر باهدف سنجش مناطق شهری کلان شهر اهواز به لحاظ برخورداری از شاخص های بهداشتی- درمانی تدوین شده است. این پژوهش به لحاظ هدف، کاربردی و ازلحاظ ماهیت و روش انجام، توصیفی– تحلیلی است. اطلاعات و داده های موردنیاز از طریق روش کتابخانه ای و میدانی جمع آوری شده است. جامعه آماری پژوهش حاضر را 15 نفر از خبرگان حوزه پژوهش تشکیل دادند که به صورت هدفمند نمونه گیری شده اند. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از تکنیک ساختاری تفسیری استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد که به لحاظ برخورداری از شاخص های بهداشتی درمانی، مناطق 1 ،2 ،3 ،7 شهر اهواز وضعیت بهتری نسبت به مناطق 4، 5، 6، 8 دارند.

پژوهش حاضر باهدف بررسی ابعاد و طبقه بندی شاخص های تاب آوری محلات سیاحی و عین دو شهر اهواز در برابر سیلاب تدوین شده است. این پژوهش به لحاظ هدف کاربردی - نظری و ازلحاظ ماهیت و روش، توصیفی- تحلیلی است. جهت طبقه بندی شاخص ها از آزمون های تی تک نمونه ای، تی مستقل و آزمون فریدمن استفاده گردید است؛ که با روش نمونه گیری هدفمند 380 نفر از سرپرستان خانوار ساکن این محلات برگزیده توزیع گردید. برای بررسی وضعیت اثرات تاب آوری سیل در محلات موردمطالعه از ابزار رگرسیون و شاخص های (درمانی، بیمارستانی، راه شریانی، آتش نشانی، نوع ساخت وساز و نوع بافت محلات) استفاده و برای وزن دهی به شاخص های موردمطالعه و داده های فضایی از روش خودهمبستگی فضایی ابزار Weights Manager موجود در نرم افزار Geoda و محیط نرم افزار ArcGis استفاده شد. نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که بین محلات موردمطالعه ازنظر شاخص های تاب آوری در برابر سیل، تفاوت وجود دارد. میانگین نمرات میزان تاب آوری نهادی ساکنان محله عین دو برابر با (49/79) و برای ساکنان محله سیاحی برابر با (22/84) به دست آمده است که نشان می دهد میزان تاب آوری نهادی ساکنان محله سیاحی بیشتر از ساکنان محله عین دو بوده است. همچنین با توجه به نتایج حاصل از آزمون T و بر اساس سطح معناداری (Sig) کمتر از 05/0، بین محلات سیاحی و عین دو ازنظر شاخص تاب آوری اقتصادی و نهادی تفاوت معناداری وجود دارد.

گردشگری پزشکی اکنون با ایجاد درآمد سالیانه 60میلیارددلاری در سطح جهان به منزله یکی از بازارهای پررونق گردشگری شناخته شده است و شمار کشورهایی که خواهان ایجاد تسهیلات و خدمات درمانی برای گردشگران خارجی هستند روبه افزایش است. بسیاری از کشورها هم اکنون در حال ایجاد طرح های کاربردی و قانونی خدمات رسانی و برنامه ریزی برای توسعه این صنعت هستند. نظر به اهمیت موارد مطرح شده، پژوهش حاضر با هدف بررسی و تحلیل عوامل مؤثر در تقاضای گردشگری پزشکی خارجی در کلان شهر اهواز تدوین شد. این پژوهش، به لحاظ هدف، کاربردی - نظری و، به لحاظ ماهیت و روش، توصیفی، تحلیلی و پیمایشی است. نتایج آزمون هم بستگی پیرسون درخصوص بررسی تأثیر متغیرهای مستقل پژوهش در متغیر وابسته حاکی از تأیید اثر متغیرهای مستقل قوانین و مقررات؛ فضای کسب وکار و زیرساخت ها؛ عوامل انسانی، فرهنگی، طبیعی؛ عوامل اقتصادی و عوامل ارتباطی به ترتیب با ضرایب 674/0، 228/0، 301/0، 884/0 و 402/0 در متغیر وابسته تقاضای گردشگری پزشکی خارجی در کلان شهر اهواز بوده است. درخصوص بررسی تفاوت بین وضعیت موجود (عینی) و وضع مطلوب (ذهنی) شاخص های تقاضای گردشگری پزشکی خارجی در شهر اهواز، نتایج آزمون تی زوجی حاکی از وجود شکاف بین وضعیت موجود و وضعیت مطلوب است. حصول مقدار 50/0 برای شاخص نیکویی برازش در مدل معادلات ساختاری نشان دهنده تأیید تأثیر متغیرهای مستقل پژوهش در تقاضای گردشگری پزشکی خارجی در کلان شهر اهواز و همچنین مطلوبیت کیفیت مدل اندازه گیری این پژوهش است.

اصل تساوی تأمین دسترسی و فرصت های برابر برای آحاد جامعه یکی از ارکان حقوق شهروندی و پیش نیاز سایر خدمات است. اصل تساوی حقوق معلولین و افراد سالم حاکی از آن است که تمامی افراد جامعه اهمیت یکسانی دارند و رفع این نیاز باید اساس برنامه ریزی جوامع را تشکیل دهد. به همین منظور، پژوهش حاضر باهدف بررسی وضعیت مناسب سازی فضاهای اداری شهر ایذه در جهت دسترسی مناسب معلولین تدوین شده است. پژوهش حاضر ازنظر هدف، کاربردی- نظری و به لحاظ ماهیت و روش، توصیفی تحلیلی می باشد. نتایج نشان داد که میانگین رضایتمندی معلولین از فضاهای اداری شهر ایذه کمتر از میانگین فرض صفر (3) است و با توجه به میانگین نمونه ای (91/2) به دست آمده و همچنین سطح معناداری کمتر از 05/0؛ درمجموع، معلولین از فضاهای اداری شهر ایذه به لحاظ دسترسی مناسب راضی نیستند. همچنین طراحی محیط ادارات دولتی با توجه به آزمون تی که میانگین رعایت استانداردها را 54/2 و سطح معناداری آن را 001/0 نشان می دهد، با استانداردها مطابقت ندارد. بین مشارکت معلولین و رعایت استانداردهای مناسب سازی رابطه معنادار با ضریب همبستگی 592/0 وجود دارد. با استفاده از آزمون تی مشخص شد که میانگین اداراتی که با امور معلولین در ارتباط هستند از سطح مناسب تری برخوردار بوده و ادارات بهزیستی، بنیاد شهید و امور ایثارگران، کمیته امداد و تأمین اجتماعی به ترتیب 72/3، 48/3، 056/3 و 96/2 می باشد. همچنین، به لحاظ مناسب سازی فضاهای اداری برای معلولین، اداره بهزیستی رتبه یک و اداره آب و فاضلاب رتبه آخر را کسب نمودند.

در حال حاضر یکی از موارد تمام شهرهای کشور، رشد شهرنشینی و تلاش برای داشتن شهرهای زیست پذیر است. این رشد و گسترش کالبدی شهر نتوانسته با شاخص های زیست پذیری شهری هماهنگ شود و این عدم هماهنگی در رشد کالبدی شهر باعث ایجاد محلات برنامه ریزی نشده و عدم تعادل در مناطق شهری برای بهره برداری از منابع محیط زیستی و کمبود خدمات رسانی شده است و در ابعاد مختلف نمود پیدا کرده است که یکی از این ابعاد فشار بر محیط زیست و کاهش زیست پذیری شهری بوده است و مدیریت شهری را برای اداره آن با چالش های متعددی روبه رو کرده است. به همین منظور پژوهش حاضر با هدف بررسی عوامل مؤثر بر پراکنده رویی شهری و تأثیر آن بر زیست پذیری در کلان شهر اهواز تدوین شده است. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و ازنظر روش، توصیفی-تحلیلی است.مطابق با نتایج حاصل، مناطق 2 و 3 ازلحاظ نظارت بر کیفیت خدمات شهری در سطح زیست پذیری کم و دیگر مناطق شهر اهواز در وضعیت زیست پذیری خیلی کم قرار گرفته اند. مناطق 2 و 3 شهر اهواز ازلحاظ مشکلات زیست محیطی در وضعیت زیست پذیری متوسط، مناطق 1 و 4 زیست پذیری کم و دیگر مناطق در وضعیت زیست پذیری خیلی کم قرار گرفته اند. ازلحاظ اثر پراکنده رویی شهری بر کاهش امنیت به 4 سطح زیست پذیری خیلی کم (مناطق 5، 6 و 7)، زیست پذیری کم (4 و 8)، زیست پذیری متوسط (منطقه 1) و زیست پذیری زیاد (مناطق 2 و 3) تقسیم شده اند. براساس کاربری های عمومی شهری، مناطق شهر اهواز به دو دسته زیست پذیری کم و خیلی کم تقسیم شده اند و مناطق 1، 2 و 3 نسبت به دیگر مناطق، از وضعیت بهتری برخوردار هستند. ازلحاظ تضعیف هویت و منظر شهری، مناطق 2 و 3 ازلحاظ زیست پذیری در طیف متوسط، منطقه 1 در طیف زیست پذیری کم و دیگر مناطق در طیف زیست پذیری خیلی کم قرار گرفته اند. در پژوهش حاضر برای نخستین بار عوامل مؤثر بر پراکنده رویی شهر و تأثیر آن بر زیست پذیری در شهر اهواز بررسی شده است.

یکی از مهم ترین برنامه های توسعه شهری، مکان یابی بهینه جهات توسعه شهری بر مبنای توانمندی های محیطی است. انتخاب جهت مناسب توسعه شهری باعث می شود که شهر در آینده با مسائل و مشکلات کم تری ازجمله مخاطرات طبیعی همراه باشد و همچنین روند توسعه شهری به درستی صورت گیرد. با توجه به اهمیت موضوع، در این پژوهش به شناسایی مناطق مستعد توسعه سکونتگاه ها در محدوده و حاشیه ی شهر پلدختر پرداخته شده است. در این پژوهش با توجه به موضوع و اهداف موردنظر، از مدل رقومی ارتفاعی 30 متر SRTM، نقشه زمین شناسی 1:100000 سازمان زمین شناسی کشور، تصویر ماهواره لندست و لایه های رقومی اطلاعاتی، به عنوان داده های تحقیق استفاده شده است. مهم ترین ابزارهای تحقیق، Arc GIS (به منظور تهیه نقشه های موردنظر) و Expert Choice (جهت اجرای مدل AHP) بوده است. همچنین در این پژوهش از مدل های منطق فازی (به منظور فازی سازی لایه ها و همچنین تلفیق لایه های اطلاعات و تهیه نقشه نهایی) و AHP (به منظور وزن دهی به لایه های اطلاعاتی) استفاده شده است. بر اساس نتایج حاصله، بخش های زیادی از محدوده شهری و حاشیه شهری پلدختر دارای تناسب خیلی کم جهت توسعه شهری هستند. این مناطق که عمدتاً شامل مناطق شمالی محدوده شهری پلدختر است به دلیل ارتفاع و شیب زیاد، قرار گرفتن در واحد کوهستان و دره آبرفتی، پتانسیل کمی جهت توسعه فیزیکی نواحی سکونتگاهی دارند. بر این اساس، تنها بخش هایی از مناطق جنوبی شهر پلدختر به دلیل ارتفاع و شیب کم و همچنین قرار گرفتن در واحد دشت، مستعد توسعه فیزیکی نواحی سکونتگاهی هستند.

یکی از مهم ترین اهداف طرح های نوسازی بافت فرسوده، ارتقاء کیفیت محیط است و رویکرد غالب نوسازی شهری نیز بازآفرینی می باشد که ابعاد کالبدی، فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و ... را موردتوجه قرار می دهد. به همین منظور، هدف اصلی از انجام این پژوهش، ارزیابی طرح های نوسازی در بافت فرسوده هسته مرکزی کلان شهر اهواز با رویکرد تکوینی منظر پایدار شهری می باشد. تحقیق حاضر ازلحاظ هدف، جزء تحقیقات کاربردی- نظری و ازنظر روش، به علت ماهیت موضوع موردمطالعه و همچنین رویکرد حاکم بر این پژوهش از نوع توصیفی – تحلیلی و پیمایشی می باشد. جامعه آماری پژوهش شامل تمامی شهروندان 18 سال و بیشتر ساکن در بافت فرسوده بخش مرکزی کلان شهر اهواز بوده که تعداد آن ها برابر با 56976 نفر بوده و حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 384 نفر تعیین گردید که به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. روش جمع آوری داده ها نیز به صورت اسنادی و پیمایشی است. نتایج ارزیابی شاخص های مختلف طرح نوسازی در بافت فرسوده بخش مرکزی کلان شهر اهواز با استفاده از آزمون تی تک نمونه ای نشان داد که تمامی شاخص های موردمطالعه (اقتصادی، کالبدی، زیباشناختی و زیست محیطی) به غیراز شاخص های اجتماعی و عملکردی از میانگین کمتری نسبت به میانگین نظری (3) برخوردار هستند؛ به عبارت دیگر اجرای طرح ها و پروژه های نوسازی بافت فرسوده بر بهبود وضعیت شاخص های اجتماعی و عملکردی تأثیرگذار بوده اما در ارتقاء وضعیت شاخص های کالبدی، زیست محیطی، اقتصادی و زیباشناختی نقش بسیار کمی داشته است. نتایج حاصل از آزمون فریدمن نیز نشان داد که شاخص اجتماعی بیشترین اهمیت و شاخص زیباشناختی کمترین اهمیت را دارا بوده اند

پژوهش حاضر باهدف بررسی و تحلیل ظرفیت های اقتصادی گردشگری اربعین در استان خوزستان تدوین شده است. این پژوهش به لحاظ هدف، کاربردی- نظری و به لحاظ ماهیت و روش، توصیفی- تحلیلی است. نتایج پژوهش نشان داد که گردشگری اربعین بر زیرساخت های کالبدی استان خوزستان تأثیر داشته است. همچنین گردشگری اربعین در سطح متوسط به بالایی به تبلیغات و بازاریابی سایر انواع گردشگری کمک کرده است. ارزیابی اثرات گردشگری اربعین بر عرضه و تقاضای محصولات و خدمات در استان خوزستان حاکی از آن است که گردشگری اربعین توانسته به مقدار قابل توجهی بر عرضه و تقاضای محصولات اثر داشته باشد. دیگر نتایج این پژوهش نشان داد که گردشگری اربعین بر اشتغال، افزایش درآمد، رونق تولید، درآمدهای دولتی و افزایش مخارج مصرفی خانوارها تأثیر داشته است. درنهایت ضریب همبستگی پیرسون نشان داده که بین گردشگری اربعین و برندیابی گردشگری در استان خوزستان رابطه مثبت و مستقیم وجود دارد. طبق نتایج به دست آمده می توان گفت وضعیت ظرفیت های اقتصادی گردشگری اربعین استان خوزستان در استراتژی تهاجمی قرار دارد.

شاهین شهر در 19 کیلومتری شمال اصفهان به تازگی به یکی از شهرهای مهاجرپذیر در استان تبدیل شده است. ارزیابی توان طبیعی، یک ضرورت برای توسعه پایدار و به خصوص مراکز شهری است. هدف از پژوهش حاضر بررسی توان اکولوژیک پهنه شاهین شهر برای توسعه شهری بر اساس اصول آمایش سرزمین با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی است. پژوهش حاضر از حیث ماهیت و روش از نوع پژوهش های توصیفی-تحلیلی و از حیث هدف کاربردی است. برای رسیدن به هدف پژوهش از داده های مکانی استفاده و سپس این داده ها در نرم افزار GIS با استفاده از مدل های تصمیم گیری چندمعیاره SAW  و  ANPتحلیل شد. بر این اساس، ابتدا مطالعات پایه انجام و نقشه های موضوعی منطقه تهیه و رقومی سازی شد. سپس با استفاده از روش های ANP و SAW نقشه های ارتفاع، شیب، جهت، خاک، پوشش گیاهی، زمین شناسی و اقلیم هم پوشانی و درنهایت، نقشه توان اکولوژیکی توسعه شهری در محیطArc GIS10.8 تهیه شد. در میان پژوهش های صورت گرفته در شاهین شهر تاکنون پژوهشی که در آن همزمان از داده های مکانی و تکنیک های تصمیم گیری استفاده شده باشد، صورت نگرفته است که این خود دلیلی بر نوآوری پژوهش حاضر است. درنهایت، نتایج پژوهش حاکی از مطلوب بودن قسمت شمالی شهر برای توسعه است. همچنین، بنا به شرایط اقلیمی و توپوگرافی محدوده در صورت وقوع بارندگی ممکن است سیلاب رخ دهد که برای مقابله با این مسئله، تدبیر های لازم مانند وجود مسیلی که می تواند این مشکل را حل کند از قبل انجام شده است. قسمت های جنوب و شرق این منطقه به دلیل پیوستگی به شهرهای اصفهان، گز و گرگاب و قسمت غربی به دلیل نزدیکی به صنایع بزرگ نظیر پالایشگاه و پتروشیمی اصفهان غیرعلمی و توسعه قسمت جنوبی نیز به دلیل وجود تأسیسات فاضلاب و اراضی کشاورزی غیراصولی و نامناسب است.

مقدمه: براساس رویکرد سازمان بهداشت جهانی، شهرهای دوستدار سالمند شامل آن دسته از فضاهای شهری هستند که توزیع خدمات عمومی در آنها به گونه ای است که حداکثر تناسب را با نیازها و و محدودیت ها افراد سالمند دارد. با توجه به آمار و ارقام، شهر اهواز همانند کل کشور در مسیر حرکت به سمت پیری جمعیت و سالمندی می باشد که این حرکت ایجاب می کند مسائل مربوط به سالمندان از جمله برنامه های مربوط به مشارکت و احساس مفید بودن سالمندان در شهر و احترام به آن ها و ... طراحی و اجرا شود تا شهر در مسیر شهر دوستدار سالمند قرار گیرد.هدف: این پژوهش با هدف مدل سازی معادلات ساختاری عوامل مؤثر بر تحقق شهر دوستدار سالمند در شهر اهواز تدوین شده است.روش شناسی تحقیق: تحقیق حاضر ازنظر هدف، کاربردی- نظری و به لحاظ ماهیت و روش، توصیفی- تحلیلی با رویکرد پیمایشی است. جهت تجزیه و تحلیل داده های پژوهش از آزمون فریدمن و مدل سازی معادلات ساختاری استفاده شده است.قلمرو جغرافیایی پژوهش: قلمرو جغرافیایی این پژوهش، شهر اهواز می باشد.یافته ها: بین شاخص های شهر دوستدار سالمند درسطح مناطق 8 گانه شهر اهواز در سطح 95 درصد اطمینان تفاوت وجود دارد. به عبارت دیگر شاخص های شهر دوستدار سالمند از دیدگاه پاسخگویان ساکن در سطح مناطق، از اولویت یکسانی برخوردار نبوده اند. بر این اساس؛ منطقه 1 و 8 با میانگین رتبه ای 88/2 و 79/2 بالاترین رتبه و منطقه 6 با امتیاز 21/2 پایین ترین امتیاز را دارا می باشد. تحلیل مدل معادلات ساختاری در جهت بررسی تاثیر شاخص های شهر دوستدار سالمند در شهر اهواز با توجه به ضرایب تعیین (R2) به دست آمده نشان داد که تغییرات متغیر وابسته به میزان قابل توجهی در گرو تغییرات متغیرهای مستقل تحقیق است و با توجه به مثبت بودن شاخص اشتراک و شاخص افزونگی و سه مقدار 01/0، 25/0، 36/0 که به عنوان مقادیر ضعیف، متوسط و قوی برای GOF معرفی شده است و حصول مقدار 50/0 برای GOF، برازش مناسب مدل تأیید می گردد.نتایج: مدل تبیین شده در جهت بررسی عوامل مؤثر بر تحقق شهر دوستدار سالمند اهواز نیز نشان داد که تغییرات متغیر وابسته به میزان قابل توجهی در گرو تغییرات متغیرهای مستقل تحقیق است. به عبارت دیگر، متغیرهای مستقل تحقیق تا 50 درصد قابلیت تبیین متغیر وابسته را دارند که نشان دهنده ی مطلوبیت برازش مدل ارائه شده می باشد.

هدف این مطالعه بررسی، امکان سنجی و تحقق بخشی چشم انداز توسعه گردشگری کشاورزی در شهرستان ساوه است. نوع تحقیق حاضر از لحاظ هدف، کاربردی و از نظر ماهیت و روش، پیمایشی مبتنی بر مطالعات میدانی (پرسشنامه ای) است. جامعه آماری این پژوهش شامل 18 نفر از مدیران و متخصصین دانشگاهی در حوزه گردشگری و برنامه ریزی شهری است که با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شده است. برای تحلیل علمی از مدل ترکیبی تحلیل استراتژیک SWOT و ماتریس برنامه ریزی استراتژیک کمی QSPMاستفاده شده است. نتایج بدست آمده بر مبنای ماتریس ارزیابی که عوامل داخلی؛ نقاط قوت و ضعف و عوامل خارجی؛ فرصت ها و تهدیدها می باشد. با توجه به امتیازبندی گویه های موجود در تحقیق مجموع امتیاز عوامل داخلی 28/2 (قوت ها 13/1 و ضعف ها 15/1) و عوامل خارجی 2/3 (فرصت ها 993/0 و تهدیدها 2/2) به دست آمده است؛ بنابراین بهترین استراتژی و راهبرد تحقق الگوی گردشگری کشاورزی در منطقه مورد مطالعه، راهبرد WO یا تقویت و استفاده از نقاط فرصت در جهت کاهش و خنثی سازی نقاط ضعف می باشد. با توجه به نتایج حاصله از بین راهبردهای تدوین شده، استراتژی رقابتی- تهاجمی (WO) با داشتن بالاترین نمره (82/6) بالاترین امتیاز را کسب نموده و دارای بیشترین جذابیت در بین استراتژی های پژوهش می باشد. همچنین خروجی مدل برنامه ریزی استراتژیک مذکور با تأکید بر استفاده هر چه بیشتر از موقعیت منطقه از نظر نزدیکی و دسترسی به مراکز جمعیتی ویژگی های زمین شناختی منطقه و تقویت برنامه های مربوط به آن از اولویت بالایی برخوردار است.

بافت های فرسوده شهری به دلیل ارزش های تاریخی - فرهنگی نیازمند حفظ، احترام و بازآفرینی است. امروزه احیای این بافت ها با اصل قرار دادن نیاز ساکنین در برقراری ارتباط با فضای کالبدی و مباحثی چون تعلق به مکان، مورد توجه بسیاری از طراحان قرار می گیرد. بر همین اساس هدف پژوهش حاضر ارزیابی ارتباط دسترسی به خدمات شهری و حس تعلق مکان در بافت فرسوده محلات شش گانه (عامری، یوسفی، آخر آسفالت، زرگان، حصیرآباد و لشکرآباد) است.. این پژوهش از لحاظ هدف، کاربردی و از نظر روش، توصیفی - تحلیلی است و جهت رسیدن به هدف مطرح شده از آزمون های کروسکال والیس، T ساده، همبستگی پیرسون در نرم افزار SPSS و مدل FAHP استفاده شده است. نتایج حاصل از بررسی ها نشان داد سه محله آخر آسفالت، یوسفی و عامری به لحاظ برخورداری از امکانات و خدمات شهری در وضعیت مطلوبی قرار داشته و در طرف مقابل محله حصیرآباد وضعیّت نامناسبی دارد. همچنین بررسی ارتباط بین خدمات شهری و حس تعلق مکان به بافت فرسوده با ضریب 0/371 حاکی از ارتباط مستقیم دو متغیر ذکر شده بوده است و نشان می دهد می توان با افزایش امکانات و خدمات شهری و همچنین تقویت فضاهای عمومی، بافت های کالبدی و فیزیکی، و بافت های فرسوده، حس تعلق مکان در این مناطق را افزایش داد.

شهرنشینی پدیده ای در حال پیشرفت است و تحلیل مکان مناسب و نحوه توزیع جغرافیایی فضای سبز شهری در توسعه و آینده شهر نقش بسزایی دارد. اگرچه درگذشته فضاهای سبز، بیشتر در جنبه های زیباسازی و ظاهرسازی سیمای نواحی شهرهای تجلی می یافت، امروزه به دلایل متعددی، به مثابه شش تنفسی شهرها مورد توجه قرار گرفته است. هدف مقاله حاضر، بهره گیری از رویکرد تلفیقی GIS و روش ANP- DEMATEL به منظور رتبه بندی عوامل موثر بر مکان یابی بهینه فضای سبز شهری (مطالعه موردی؛ شهر مسجدسلیمان) است. پژوهش حاضر از نوع کاربردی و با رویکرد تحلیلی- توصیفی است. به منظور گردآوری داده ها، منابع معتبر داخلی و خارجی مرتبط با موضوع مورد مطالعه بررسی و در برخی موارد مطالعات میدانی و مراجعه به سازمان های مرتبط انجام شد. در این پژوهش از تکنیک تلفیقیANP-DEMATEL استفاده شده و وزن معیارها موردمحاسبه قرلر گرفته و در ادامه، لایه های هرکدام از این وزن ها وارد نرم افزار Arc GIS شده است. براساس نتایج پژوهش حاضر 14 معیار بر مکان یابی بهینه فضای سبز شهری در شهر مسجدسلیمان دخیل هستند که این معیارها با اوزان آنها به ترتیب از کم به زیاد عبارتند از: نزدیکی به مراکز مسکونی (0.09263 و رتبه 1)، نزدیکی به مراکز آموزشی (0.07428 و رتبه 2)، نزدیکی به مراکز فرهنگی (0.07268 و رتبه 3)، میزان تراکم جمعیت (0.07154 و رتبه 4)، نزدیکی به راه های ارتباطی (0.07092 و رتبه 5)، نزدیکی به مراکز مذهبی (0.06979 و رتبه 6)، نزدیکی به فضاهای سبز موجود (0.06967 و رتبه 7)، نزدیکی به مراکز درمانی (0.06934 و رتبه 8)، نزدیکی به مراکز تجاری (0.06923 و رتبه 9)، نزدیکی به تأسیسات و تجهیزات شهری (0.06902 و رتبه 10)، نزدیکی به مراکز نظامی (0.06874 و رتبه 11)، نزدیکی به مراکز اداری (0.06761 و رتبه 12)، نزدیکی به مراکز صنعتی (0.06729 و رتبه 13) و نزدیکی به زمین های خالی و بایر (0.06726 و رتبه 14).

روند افزایشی جمعیت نقش مهمی در روند توسعه فیزیکی نواحی سکونتگاهی و همچنین تغییرات کاربری اراضی دارد. شهر ایذه از جمله شهرهایی است که در طی سال های اخیر با رشد جمعیتی زیادی مواجه شده است. با توجه به اهمیت موضوع، در این پژوهش به ارزیابی روند تغییرات کاربری اراضی و توسعه فیزیکی نواحی سکونتگاهی محدوده شهری و حاشیه شهری ایذه پرداخته شده است. در این پژوهش از مدل رقومی ارتفاعی 30 متر، تصاویر ماهواره لندست و لایه های رقومی اطلاعاتی به عنوان داده های تحقیق استفاده شده است. مهم ترین نرم افزارهای تحقیق ENVI (به منظور پیش پردازش تصاویر ماهواره ای و تهیه نقشه های کاربری اراضی)، IDRISI (به منظور اجرای مدل LCM) و ArcGIS (به منظور تهیه نقشه های نهایی) بوده است. در این تحقیق، ابتدا نقشه های کاربری اراضی محدوده مطالعاتی تهیه شده و سپس روند توسعه فیزیکی نواحی سکونتگاهی محدوده ارزیابی شده است و در ادامه، این روند برای سال 2035 پیش بینی شده است. بر اساس نتایج حاصله، وسعت نواحی سکونتگاهی محدوده مطالعاتی به میزان قابل توجهی افزایش یافته است به طوری که این کاربری در سال 1993، 3/4 کیلومترمربع وسعت داشته است که این میزان در طی سال های 2002، 2013 و 2020 به ترتیب به 6/5، 8/8 و 5/11 کیلومترمربع افزایش یافته است. همچنین روند توسعه فیزیکی محدوده مطالعاتی برای سال 2035 پیش بینی شده است که بر اساس نتایج حاصله، وسعت نواحی سکونتگاهی محدوده شهری و حاشیه شهری ایذه تا سال 2035 به 7/17 کیلومترمربع افزایش خواهد یافت.

امروزه مکان های شهری بستر بلایای طبیعی زیادی شده اند، لذا وظیفه اصلی مدیران و برنامه ریزان شهری این است که از مردم در برابر این بلایای طبیعی محافظت نمایند. مناطق شهری در برابر بلایای طبیعی بسیار آسیب پذیر هستند. امروزه مفهوم تاب آوری به طور گسترده ای درزمینه مدیریت بلایای طبیعی به کار برده می شود. براساس این مفهوم، جوامع مختلف راهکارهای تقویت و ارتقای توان خود را در برابر بلایای طبیعی بررسی می کنند. در نتیجه مطالعه جنبه های مختلف تاب آوری در نواحی شهری امری ضروری است. هدف این مطالعه ارزیابی تاب آوری محیط شهری در برابر مخاطرات طبیعی با تأکید بر زلزله در شهر مسجدسلیمان بود. این پژوهش به عنوان یک مطالعه نظری کاربردی بر مبنای شیوه توصیفی – تحلیلی به انجام رسیده است. شیوه جمع آوری اطلاعات، تلفیق دو روش کتابخانه ای و میدانی است. با استفاده از یک پرسش نامه محقق ساخته و بهره گیری از روش وزن دهی سلسله مراتبی فازی (FAHP) و استفاده از تکنیک میانگین هندسی باکلی، اوزان نسبی معیارها محاسبه گردید. بر اساس نتایج به دست آمده، متغیر های مؤثر بر تاب آوری محیط شهری در برابر مخاطرات طبیعی با تأکید بر زلزله در شهر مسجدسلیمان عبارت اند از: اسکلت ساختمان، جنس مصالح، تعداد طبقات، قدمت ساختمان، کیفیت ابنیه، تعداد واحد و عرض معابر. اغلب نواحی شهر مسجدسلیمان در برابر زلزله غیرتاب آور و یا با تاب آوری کم هستند و بر اساس شاخص های 7 گانه مورد مطالعه، شهر مسجدسلیمان ازلحاظ تاب آوری نسبت به زلزله در وضعیت مطلوبی قرار ندارد. درواقع می توان گفت که بیش از نیمی از شهر مسجدسلیمان (56.25 درصد)، دارای تاب آوری نامطلوبی است. ترتیب تأثیر مؤلفه های تاب آوری محیط شهری مسجدسلیمان در برابر زلزله، بر اساس اوزان آن ها، به ترتیب از کم به زیاد عبارت است از: تعداد واحد، تعداد طبقات، عرض معابر، قدمت ساختمان، کیفیت ابنیه، اسکلت ساختمان و جنس مصالح.

اهمیت نگرش به بُعد گردشگری کودک و خانواده به این جهت است که با آرمان های بنیادین و اصول اخلاقی که زیربنای رشد و توسعه سیستم گردشگری جمعی مدرن است و گردشگری را به عنوان یک فعالیت مصرف مثبت در جوامع مدرن متمایز می کند، ارتباط دارد. تحلیلگران گردشگری اجتماعی بر نابرابری ساختاری مختلف دسترسی به فرصت ها برای سفر تأکید کرده اند که به طور سنتی توسط تحقیقات گردشگری نادیده گرفته شده اند و مفهوم «حقوق شهروندی» برای گردشگری و برجسته کردن نقش آن در مقابله با طرد اجتماعی را موردتوجه قرار داده اند. به همین منظور پژوهش حاضر با هدف بررسی و تحلیل موانع توسعه گردشگری کودک و خانواده در شهر اهواز تدوین شده است. رویکرد حاکم بر این پژوهش، کاربردی- نظری و روش تحقیق آن، توصیفی- تحلیلی و پیمایشی است. نتایج پژوهش نشان می دهد که ابعاد مدیریتی، اجتماعی-  فرهنگی، امنیتی، تکنولوژیکی و زیست محیطی به ترتیب دارای بیشترین سهم در نامطلوبیت فضای شهری اهواز در توسعه گردشگری کودک و خانواده است. همچنین در بررسی اهمیت عوامل، عامل «اجتماعی- فرهنگی» با ضریب (371/0) دارای بیشترین اهمیت و عامل زیست محیطی با ضریب (021/0-) دارای کمترین اهمیت در بین عوامل توسعه گردشگری کودک و خانواده در کلان شهر اهواز می باشد.

تمایل به سفر و تجربه طعم منحصربه فرد و واقعی غذاهای بومی به یکی از بزرگ ترین پارادایم های صنعت گردشگری تبدیل شده است. به همین منظور پژوهش حاضر باهدف بررسی و تحلیل عوامل مؤثر بر توسعه گردشگری غذا در خیابان انوشه شهر اهواز صورت گرفته است. این پژوهش به لحاظ هدف، کاربردی- نظری و به لحاظ ماهیت و روش، توصیفی- تحلیلی و پیمایشی است. نتایج پژوهش بر اساس ضریب پیرسون نشان داد که بین عوامل محیطی فیزیکی، عوامل تبلیغاتی بازاریابی، عوامل شخصیتی، عوامل نگرشی و انگیزشی و عوامل فرهنگی با توسعه گردشگری غذا در این خیابان رابطه مثبت و معنادار وجود دارد. همچنین نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون چندگانه نشان داد که تقریباً ۴۴ درصد از واریانس توسعه گردشگری غذا توسط عوامل محیطی فیزیکی و عوامل فرهنگی تبیین می شود. همچنین، با توجه به مقادیر بتا، به ترتیب عوامل فرهنگی (43/0 Beta =) و محیطی فیزیکی (21/0 Beta =) قوی ترین متغیرها برای پیش بینی توسعه گردشگری غذا در خیابان انوشه اهواز هستند. نتایج حاصل از آزمون تحلیل مسیر نشان داد که متغیرهای مستقل پ ژوهش در ح د ب الایی ت وان تبی ین واری انس متغی ر توسعه گردشگری غذا را دارند و با مدنظر ق رار دادن ض رایب تأثیر مربوط به متغیرهای مستقل پژوهش می توان گفت اثر متغیرهای عوامل محیطی فیزیکی و عوامل فرهنگی به صورت مستقیم و در حد متوسط به بالا برآورد می شود. نتایج حاصل از آزمون فریدمن نیز نشان داد که بین حداقل دو متغیر مستقل ازنظر میزان تأثیر بر توسعه گردشگری غذا در خیابان انوشه تفاوت معنی داری وجود دارد؛ بیشترین میزان تأثیر مربوط به عوامل فرهنگی و کمترین میزان تأثیر مربوط به عوامل شخصیتی است

هدف پژوهش حاضر، بررسی و تحلیل موانع اجتماعی- فرهنگی توسعه حمل ونقل عمومی پایدار کلان شهر اهواز است. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و توسعه ای است، از نظر ماهیت، توصیفی و تحلیلی با رویکرد پیمایشی است. جهت گردآوری اطلاعات از دو روش مطالعات کتابخانه ای و میدانی  (پرسشنامه و مصاحبه).استفاده شده است. در جهت پایایی ابزار سنجش از آزمون آلفای کرونباخ استفاده شد که به دست آمدن ضریب 95/0 نشان دهنده پایایی ابزار سنجش است. روش آنالیز آن کمی بوده که از مدل تصمیم گیری چند معیاره TOPSIS استفاده شده است. همچنین جامعه آماری تحقیق را مناطق هشتگانه کلان شهر اهواز تشکیل داده اند. به منظور تعیین تعداد نمونه جامعه خبرگان، از روش نمونه گیری گلوله برفی استفاده شد که بر اساس آن، تعداد 15 نفر از خبرگان مرتبط با حوزه این پژوهش انتخاب شدند. شناسایی موانع توسعه اجتماعی- فرهنگی حمل ونقل، دسته بندی موانع و شناخت تفاوت های مکانی از جنبه های نوآوری این پژوهش است. نتایج تحقیق نشان داد که موانع اجتماعی - فرهنگی توسعه حمل ونقل عمومی در مناطق هشتگانه اهواز باهم متفاوت هستند؛ در مناطق یک، دو، سه، چهار، پنج، شش، هفت و هشت به ترتیب ضعف فرهنگ سازمانی، سبک زندگی خودرو محور، ضعف مشارکت واحدهای وظیفه، عدم حمایت از مسافرت کودک، بی نظمی در سواره - پیاده شدن، مقاومت در پرداخت هزینه های عمومی، ضعف رعایت حقوق شهروندی مهم ترین موانع توسعه ی حمل ونقل عمومی در هر یک از مناطق هشتگانه است.

مقدمه: فقر و پیامدهای منفی آن توسعه انسانی را محدود می کند، به طوری که فقرا اغلب در سطح نهایی آسیب پذیری در برابر نابسامانی های بهداشتی و اقتصادی و بلایای طبیعی قرار دارند. اکنون متفکران، سیاست گذاران و مدیران و برنامه ریزان شهری کاملاً آگاه هستند که ریشه اکثر مسائل اجتماعی- فرهنگی در شهرها تمرکز فقر است. علیرغم تلاش های دولت ها و نهادهای حاکمیتی برای بهبود زندگی ساکنان شهری خود، فقر همچنان پایدارترین معضل اجتماعی- اقتصادی در کلان شهرهای ایران است که سهم فقر جهانی در آن ها در حال افزایش است. در این میان داشتن مطالعه ای جامع در خصوص فقر که در بردارنده تحلیل دقیقی از عوامل ایجابی آن باشد لازم به نظر می رسد. به همین منظور پژوهش حاضر باهدف بررسی و سنجش عوامل مؤثر بر پیدایش پدیده فقر شهری در کلان شهر اهواز تدوین شده است.داد داده و روش: این پژوهش از نظر هدف کاربردی- نظری و به لحاظ ماهیت و روش، توصیفی- تحلیلی است. در این پژوهش، فقر شهری در قالب پنج بُعد اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی، مدیریتی، کالبدی- زیرساختی و محیطی- جغرافیایی در قالب 36 شاخص بررسی شده است. برای سنجش، تحلیل و ارزیابی عوامل مؤثر بر پدیده فقر شهری در منطقه موردبررسی، از آزمون فریدمن و آزمون های آماری T مستقل در نرم افزار SPSS استفاده شده است. یافته ها: نتایج این پژوهش بیانگر این بوده است، در بٌعد اقتصادی بیش ترین تأثیر را نداشتن شغل و درآمد پایدار با میانگین 4/09، بوده است و در بٌعد اجتماعی- فرهنگی بیش ترین تأثیر را عدم مشارکت زنان در تصمیم گیری ها، با میانگین 3/08، داشته است و همچنین در بُعد مدیریتی- نهادی بیشترین تأثیرپذیری فقر شهری در کلان شهر اهواز از عامل تحریم ها، با میانگین 3، تأثیر مثبت و معناداری داشته است. پدیده فقر شهری از دیدگاه شاخص های کالبدی و زیرساختی بیشترین تأثیرپذیری را از عامل عدم زیرساخت فعالیت های فرهنگی، حاشیه نشینی به ترتیب با میانگین 3/07 و 3 داشته است. آخرین مؤلفه از عوامل تأثیرگذار بر الگوی فقر شهری که در این تحقیق به آن پرداخته شده عوامل محیطی – جغرافیایی است که گویه های موقعیت جنگ تحمیلی و موقعیت خاص منطقه به ترتیب با میانگین 4/05 و 3، بیشترین اثرگذاری را بر وجود پدیده فقر شهری را در کلان شهر اهواز داشته است. نتیجه گیری: نتایج حاصل از تجزیه وتحلیل پرسشنامه نشان می دهد، بخش عمده ای از ساکنین شهر اهواز را اقشاری با وضعیت نامناسب اقتصادی تشکیل می دهند. همچنین معضل بیکاری و حاشیه نشینی در این شهر به عنوان یکی از عوامل اصلی ایجاد و گسترش فقر بشمار می آید.

کاهش نابرابری در بهره مندی از منابع، دستاوردها و امکانات جامعه، یکی از مهم ترین معیارهای اساسی توسعه به شمار می رود. درباره ی اثر فرهنگ بر توسعه می توان به ایجاد دارایی های زیادی از قبیل مهارت ها و محصولات فرهنگی اشاره کرد که در ارتقای رفاه جامعه اثر به سزایی دارد. در پژوهش حاضر که به لحاظ هدف، کاربردی – نظری و به لحاظ روش، توصیفی- تحلیلی است، سعی شده نمای توسعه فرهنگی با ارزیابی 10 شاخص در شهرستان های استان ایلام بر مبنای آمار سال 1395 و در راستای هدف اصلی این پژوهش بررسی شود. داده های نظری پژوهش به روش اسنادی جمع آوری و پس از استخراج شاخص ها، اوزان هر شاخص از مدل TOPSIS به دست آمد. سپس اوزان حاصل از آنتروپی شانون و مدل تاپسیس در نقشه های فواصل، اعمال و با بهره گیری از برنامه جانبی Kriging، درون یابی شد. درنهایت خروجی نهایی با ابزار Fuzzy overly و گامای 9/0 استخراج تحلیل مکانی انجام گردیدند. یافته ها پژوهش نشان می دهد که شهرستان های ایلام و آبدانان ازلحاظ برخورداری از شاخص-های توسعه فرهنگی، درحال توسعه، چرداول و دره شهر نسبتاً درحال توسعه، دهلران و ایوان در وضعیت متوسط، ملکشاهی و مهران نسبتاً محروم و سیروان و بدره محروم می باشند.