محمد خیر

هدف از این مطالعه تصریح سبک های والدگری در گونه های مختلف خانواده در مدل فرایند و محتوای خانواده بود. گروه نمونه مورد مطالعه در این پژوهش شامل 770 دانش آموز راهنمایی و دبیرستانی از مدارس شهر شیراز بودند. ابزار مورد استفاده در پژوهش شامل پرسشنامه والدگری آلاباما (فرم کودکان)، مقیاس خود گزارشی فرایند خانواده و مقیاس خود گزارشی محتوای خانواده بود. از دو مقیاس فـرایند و محتوای خـانـواده بـرای گونه شناسی خانواده بر اساس مدل فرایند و محتوای خانواده استفاده شد. به منظور مقایسه گونه های مختلف خانواده (سالم، مشکل دار محتوایی، مشکل دار فرایند و غیرسالم) در ابعاد مختلف پرسشنامه والدگری آلاباما، از آزمون تحلیل واریانس چند متغیره (MANOVA) استفاده گردید. یافته های این پژوهش نشان داد که خانواده های سالم در مقایسه با دیگر گونه های خانواده، از سبک والدگری مثبت، مشارکت بالای پدر، تنبیه بدنی کمتر استفاده می کنند. در مقابل، خانواده های غیرسالم، استفاده از تنبیه بدنی و نظارت ضعیف بیش از دیگر گونه های خانواده قابل مشاهده بود. در مجموع نتایج این مطالعه نشان داد که گونه های مختلف خانواده در مدل فرایند و محتوای خانواده دارای سبک های والدگری متفاوتی می باشند.

"هدف از مطالعه حاضر، بررسى پایایى و روایى مقیاس سنجش مهارتهاى اجتماعى ماتسون و فرهنگ ایرانى و نیز مقایسه مهارتهاى اجتماعى دختران و پسران نوجوان دبیرستانى بود.براى این منظور، مقیاس یاد شده به 562 نفر از دانش‏آموزان دبیرستانى شیراز داده شد و پس از تکمیل، با استفاده از یک شاخص 5 درجه‏اى نمره‏گذارى گردید.براى محاسبه پایایى مقیاس، از روش آلفاى کرونباخ و تنصیف استفاده گردید و ضرایب مطلوب و مناسبى بدست آمد.براى بررسى روایى سازه مقیاس یاد شده، از روش تحلیل عوامل استفاده شد و پنج عامل بدست آمد.در عامل مربوط به مهارتهاى اجتماعى مناسب، نمرات دختران به نحو معنى‏دارى بیشتر از پسران و در عامل مربوط به رابطه با همسالان، نمرات پسران به نحو معنى‏دارى بیشتر از دختران بود.اگر چه که در نمره کل مقیاس تفاوت معنى‏دارى بین این دو جنس مشاهده نگردید. "

کیفیت زندگی از اساسی ترین مفاهیم روان شناسی مثبت گراست. هدف پژوهش حاضر بررسی میزان پیش بینی ابعاد کیفیت زندگی، شامل «سلامت جسمی»، «سلامت روان»، «ارتباطات اجتماعی» و «ادراک محیط زندگی» توسط ابعاد الگوهای ارتباطی خانواده، شامل «بعد گفت و شنود» و «بعد همنوایی» بود. مشارکت کنندگان در پژوهش 435 دانش آموز (215 نفر دختر و 220 نفر پسر) دبیرستان های مختلف شهر شیراز بودند. برای سنجش کیفیت زندگی از مقیاس کوتاه کیفیت زندگی سازمان بهداشت جهانی و برای سنجش ابعاد الگوهای ارتباطی خانواده از مقیاس تجدید نظر شده کوئرنر و فیتزپاتریک استفاده شد. روایی مقیاس ها از طریق همسانی درونی و پایایی آنها به روش آلفای کرونباخ تعیین شد. نتایج بیانگر روایی و پایایی مطلوب مقیاس ها بود. با استفاده از تحلیل رگرسیون چندگانه به روش همزمان میزان پیش بینی هریک از ابعاد کیفیت زندگی توسط دو بعد گفت و شنود و همنوایی الگوهای ارتباطی خانواده مورد بررسی قرار گرفت. یافته ها نشان داد که در هر چهار بعد کیفیت زندگی، یعنی سلامت جسمی، سلامت روان، ارتباطات اجتماعی و ادراک محیط زندگی، جهت گیری گفت و شنود خانواده پیش بینی کننده مثبت و جهت گیری همنوایی پیش بینی کننده منفی بود. بنابراین، می توان گفت که ارتقا گفت و شنود خانواده پیش بینی کننده کیفیت زندگی فرزندان است، در حالی که تاکید بر همنوایی در خانواده از کیفیت زندگی فرزندان می کاهد.

هدف از پژوهش حاضر بررسی نقش متغیرهای مرتبط با معلم در هیجانات تحصیلی ریاضی و تنظیم هیجانی دانش آموزان است. امروزه روانشناسان تربیتی معتقدند که دانش آموزان در طی آموزش رسمی (مدرسه ای) نه تنها به کسب دانش و مهارت های شناختی نایل می شوند، بلکه هیجانات خوشایند و ناخوشایند مرتبط با یادگیری و پیشرفت را رشد می دهند. اما تحقیق بر روی هیجانات در بافت های آموزشی به آرامی در حال ظهور است و به ویژه هیجانات خوشایند به وسیله ی محققان تعلیم و تربیتی نادیده گرفته شده است. بر همین اساس پژوهش حاضر به منظور بررسی رابطه پیش بینی کنندگی حمایت عاطفی و کیفیت تدریس معلم در هیجانات مثبت و منفی تحصیلی ریاضی و تنظیم هیجانی دانش آموزان فراهم آمده است. بدین منظور تعداد 270 نفر (127 دختر و 143 پسر) از دانش آموزان سال اول دبیرستان شهر شیراز با روش نمونه گیری خوشه ایی تصادفی انتخاب شدند و پرسشنامه حمایت عاطفی معلم، مقیاس کیفیت تدریس معلم، پرسشنامه هیجانات پیشرفت- ریاضیات و پرسشنامه ی تنظیم هیجانی را تکمیل نمودند. میانگین سنی گروه نمونه 25/15 و انحراف معیار 14/1 بود. یافته ها با استفاده از روش آماری تحلیل رگرسیون چندمتغیره به شیوه ی همزمان بررسی شد. یافته های این پژوهش بیانگر آن است که متغیر کیفیت تدریس معلم می تواند هیجانات مثبت ریاضی و تنظیم هیجانی را به صورت مثبت و معناداری پیش بینی نماید و متغیر حمایت عاطفی معلم، هیجانات منفی ریاضی را به صورت منفی و معنادار پیش بینی می کند. بر طبق نتایج این پژوهش معلم نقش مهمی در ایجاد هیجانات مثبت و منفی ریاضی و تنظیم هیجانی دانش آموزان داراست.

هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی فرایند تحول مراحل مختلف هویت جنسی در کودکان بود.بدین منظور 117 نفر از کودکان 2 تا 7 ساله در مرکز پیش دبستانی ودبستانی دانشگاه شیراز انتخاب ومورد مطالعه قرار گرفتند.سپس با استفاده از مصاحبه به گردآوری اطلاعات در مورد سطح رشد هویت جنسی کودکان پرداخته شد.فرایند مصاحبه شامل 10 سؤال بود که سه سؤال در باب هویت جنسی‘سه سؤال در باب ثبات جنسی‘وسه سؤال دیگر نیز در مورد استواری جنسی بود.سؤالها در سه گروه موضوعی مختلف طبقه بندی گردید:1)خودکودک‘2)همسال همجنس‘3)همسال غیر همجنس. سؤال دهم مصاحبه نیز درمورد قضاوت کودک درباره نحوه شناسایی وتشخیص جنسیت توسط کودک بود.یافته های پژوهشی حاکی از آن است که کودکان در جریان تحول جنسی به ترتیب سه مرحله هویت جنسی‘ثبات جنسی‘واستواری جنسی را پشت سر میگذارند.کودکان در جریان تحول جنسی ابتدا در مورد خود‘سپس در مورد همسال همجنس‘وسپس در مورد همسال غیر همجنس این مراحل را اکتساب میکنند.کودکان 6تا7ساله نیزدر قضاوت درمورد نحوه تشخیص جنسیت ‘به نقشهای جنسی بیشتر از دیگر گروههای سنی اشاره داشتند.همچنین این تحقیق نشان میدهد که رشد هویت جنسی از فرایند رشد شناختی تبعیت میکند.

به منظور کنکاش در قلمرو فرهنگ مدرسه و بررسی جّو روانی- اجتماعی کلاس به عنوان یکی از مؤلفه‌های آن،415 دانش‌آموز اول تا سوم راهنمایی(217 پسر 198 دختر) پرسشنامه جّو روانی - اجتماعی کلاس (فرایزر و همکاران،1995) را تکمیل کردند.این مقیاس مشتمل بر چهار مقیاس فرعی انسجام،انضباط،رقابت، و اصطکاک می‌باشد.نمره کلی دختران در این پرسشنامه،به طور معنی‌داری بیش از پسران بود.تعامل جنسیت و پایه تحصیلی،تأثیر معنی‌داری بر نمرة جّو کلاسی نداشت.بررسی بیشتر نشان داد که انسجام در دانش‌آموزان کلاس اول راهنمایی بیش از دانش‌آموزان کلاس سوم است.و بین سایر گروهها تفاوت معنی‌داری مشاهده نشد.در دو مقیاس فرعی رقابت و اصطکاک،نمر‌ه‌های پسران بیشتر بود،د حالی که نمره‌های دختران در دو مقیاس فرعی انسجام و انضباط بیش از پسران بود.یافته‌های این پژوهش در پرتو روند پژوهشی مربوطه به بحث گذاشته شده‌اند و پیشنهادهایی برای پژوهش بیشتر مطرح شده است

هدف از پژوهش حاضر، بررسی رابطه باورهای انگیزشی جمعی از دانشجویان دانشگاههای شیراز با رویکردهای یادگیری آنان بود. بدین منظور 183 دانشجوی سال سوم از دانشگاه شیراز و دانشگاه علوم پزشکی شیراز (61 زن و 123 مرد) با میانگین سنی 22 سال از رشته های پزشکی (89 نفر) و مهندسی برق و مکانیک (94 نفر) به عنوان آزمودنی برگزیده شدند. به منظور سنجش باورهای انگیزشی در 6 مولفه، یعنی خودکارآمدی، ارزش تکلیف، اضطراب امتحان، جهت گیری درونی هدف، جهت گیری بیرونی هدف و باورهای کنترل درباره یادگیری، از "پرسشنامه راهبردهای انگیزشی برای یادگیری" استفاده به عمل آمد. رویکردهای یادگیری به وسیله «پرسشنامه رویکردهای مطالعه" در سه مولفه، یعنی رویکرد عمیق، سطحی و راهبردی، مورد سنجش قرار گرفت. در پژوهش حاضر، اعتبار سازه ای این پرسشنامه ها به روش تحلیل عاملی با چرخش واریمکس انجام شد و ضرایب آلفای کرونباخ نشان از همسانی درونی مولفه های آنها داشت. رابطه 6 مولفه انگیزشی با هر یک از رویکردهای یادگیری، به طور جداگانه در رشته پزشکی و مهندسی، از طریق تحلیل رگرسیون مرحله ای، مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل نشانگر آن بود که روابطی پیچیده بین باورهای انگیزشی و رویکردهای یادگیری برقرار است، که الگوی این روابط در میان دانشجویان پزشکی و مهندسی یکسان نمی باشد. این یافته ها با توجه به نتایج مطالعات پیشین و نظریه های مربوط، مورد بحث قرار گرفت و از تلویحات تربیتی آن سخن به میان آمد.

"فقدان اطلاعات عینى و مبتنى بر گزارش شخصى، پیرامون احساسات و عواطف دانش‏آموزان سنین پایین‏تر، به ویژه از لحاظ روابط اجتماعى، ضرورت پرداختن به مسأله سنجش و اندازه‏گیرى، جنبه‏هاى مختلف این روابط را آشکار مى‏سازد.پژوهش حاضر، به منظور بررسى کارآمدى مقیاس احساس تنهایى آشر و همکاران(1984)، در دانش‏آموزان ایرانى انجام شد.ترجمه فارسى مقیاسى یاد شده به 369 نفر(186 دختر و 183 پسر)از دانش‏آموزان پایه‏هاى اول یا سوم راهنمایى ارایه شد. نتایج نشان داد که این مقیاس از پایایى و روایى قابل قبولى براى سنجش احساس تنهایى برخودار است.رابطه بین عزت نفس و احساس تنهایى، نیز منفى و معنى‏دار است.بین پیشرفت تحصیلى و احساس تنهایى رابطه همبستگى معنى‏دارى وجود ندارد.یافته‏هاى این پژوهش، در پرتو روند یافته‏هاى دیگران و با توجه به جوانب مختلف موضوع، به بحث گذاشته شده و پیشنهادهایى براى انجام پژوهش‏هاى بیشتر ارایه گردیده است. "

هدف از پژوهش حاضر مقایسه باورهای انگیزشی کودکان تیزهوش، ناتوان یادگیری و عادی در یادگیری خود نظم یافته است. به این منظور 76 دانش آموز تیزهوش، 77 دانش آموز عادی و 49 دانش آموز ناتوان یادگیری در دامنه سنی 10-12 سال به صورت تصادفی از مدارس شهرستان شیراز انتخاب شدند. به منظور جمع آوری اطلاعات از دو فرم مختلف پرسشنامه خودگردانی یادگیری (SRQ-A) ریان وکانل (1989) که از چهار سبک تنظیمی بیرونی، درون فکنی، همانند سازی و درونی تشکیل شده است، استفاده گردید. روایی و پایایی پرسشنامه ها احراز گردید. نتایج تحلیل های آماری حاکی از آن بود که در سبک تنظیمی بیرونی، کودکان ناتوان یادگیری نسبت به کودکان عادی و کودکان تیزهوش نمرات بالاتری کسب کردند. در سبک تنظیمی درون فکنی و همانند سازی کودکان تیزهوش نسبت به کودکان عادی و ناتوان یادگیری میانگین بالاتری دارند و در سبک تنظیمی درونی میان کودکان تیزهوش و عادی تفاوت معناداری وجود نداشت، اما این دو گروه با کودکان ناتوان یادگیری تفاوت معناداری داشتند (p<0.01). قابل ذکر است که نتایج پژوهش در دو سبک تنظیمی کنترلی و خودمختاری تایید گردید. همچنین تحلیل آماری رگرسیون چند متغیره حاکی از آن بود که از میان متغیرهای دموگرافیک، تنها شغل پدر و تحصیلات مادر از قدرت پیش بینی کنندگی مثبت و معناداری برخورددار بودند.

فهم ارتباط میان شناخت، فراشناخت، عواطف، انگیزش و فرآیندهای انگیزشی درونی از مسایل مطرح در روانشناسی تربیتی است. به اعتقاد برخی از محققین عواطف به عنوان فرآیندی پویا در هر لحظه شناخت، احساس، و فرآیندهای انگیزشی را ترکیب و آنها را با فرآیندهای یادگیری یکی می نماید. در همین راستا هدف از پژوهش حاضر بررسی رابطه ابعاد مختلف فراشناخت عاطفی بر روی جهت گیری هدف می باشد. آزمودنی های پژوهش شامل 167 نفر دختر و پسر دانشگاه شیراز بوده که به روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شدند. برای سنجش ابعاد فراشناخت عاطفی از پرسشنامه فراشناخت ولز (1995) و جهت سنجش جهت گیری هدف نیز از پرسشنامه جهت گیری هدف الیوت و مک گریگور (2001) استفاده شد. روایی پرسشنامه ها از طریق تحلیل عاملی و پایایی نیز با استفاده از ضرایب آلفای کرونباخ محاسبه گردید. نتایج حاصل از رگرسیون نشان می دهد که بعد باورهای منفی درباره کنترل پذیری تفکر و خطرات مربوط به نگرانی پیش بینی کننده هدف عملکرد - اجتنابی می باشد. همچنین بعد فرآیندهای شناختی پیش بینی کننده هدف تسلط - رویکردی بوده و بعد باورهای مثبت درباره نگرانی پیش بینی کننده اهداف عملکرد - اجتنابی و عملکرد - رویکردی می باشد. بعد نیاز به کنترل افکار نیز پیش بینی کننده هدف تسلط - اجتنابی است.

هدف از این مطالعه، بررسی میزان سوگیری باورهای خودکارآمدی دانش آموزان با توجه به ملاک های بیرونی، و تأثیر آن بر پیامدهای انگیزشی، عاطفی و عملکرد تحصیلی آنان بوده است. جامعه آماری این تحقیق را دانش آموزان پابه دوم راهنمایی تشکیل می دادند و نمونه مورد مطالعه شامل 273 نفر از دانش آموزان (150 دختر و 123 پسر) بودند که به روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند. ابزار جمع آوری اطلاعات پرسشنامه ای متشکل چند مقیاس برای سنجش خودکارآمدی، انگیزش، عواطف و احساس نسبت به مدرسه، به همراه یک آزمون ریاضی محقق ساخته بوده است. براساس اختلاف نمره مقیاس خودکارآمدی با معدل سه نمرة ارزیابی معلمان، ارزیابی همکلاسان و نمره کسب شده در آزمون ریاضی، دانش آموزان به سه گروه دارای قضاوت های خودکارآمدی خوشبینانه، واقع بینانه و بدبینانه تقسیم شدند. تحلیل داده ها با استفاده از شیوه تحلیل واریانس و آزمون تی صورت گرفته است. یافته ها نشان داد که بیشتر دانش آموزان دچار خطای بیش برآورد خودکارآمدی تحصیلی هستند. تحلیل واریانس پیامدهای انگیزشی و عاطفی حاکی از تفاوت معنادار میانگین گروه دارای باورهای خودکارآمدی واقع بینانه و بدبینانه، به نفع گروه اول بود. همچنین در متغیر عملکرد ریاضی میانگین های هر سه گروه بطور معناداری از یکدیگر متفاوت بودند. گروه دارای باورهای بدبینانه بالاترین و گروه دارای باورهای خوشبینانه کمترین نمره عملکرد ریاضی را دارا بودند. این نتایج نشان دهنده ارتباط نوع باورهای خودکارآمدی دانش آموزان با جنبه های انگیزشی، عاطفی و عملکردی در امور تحصیلی است. با توجه به برآورد غیر واقع بینانه دانش آموزان از کارآمدی تحصیلی خود، توصیه می شود درباره واقعی تر نمودن خودکارآمدی آنان چاره اندیشی شود.

در این پژوهش، ارتباط بین جهت گیری های انگیزشی، شامل وضعیت بی انگیزشی، انگیزش بیرونی، درونی و یادگیری زبان انگلیسی به عنوان یک زبان خارجی مورد بررسی قرار گرفته است. نمونه تحقیق شامل 199 دانشجوی دانشگاه شیراز بود. این افراد با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شدند. به این منظور از تمامی کلاس های انگلیسی عمومی دانشگاه شیراز، 7 کلاس به تصادف انتخاب و تمامی دانشجویان این کلاس ها مورد مطالعه قرار گرفتند. برای اندازه گیری جهت گیری های انگیزشی، از مقیاس جهت گیری های یادگیری زبان (LLOS) استفاده شد و مجموع نمرات امتحان میان ترم و پایان ترم درس انگلیسی عمومی نیز به عنوان شاخص میزان یادگیری زبان انگلیسی منظور شد. اطلاعات به دست آمده با استفاده از تحلیل رگرسیون چند متغیره، تجزیه و تحلیل شد. نتایج حاصله نشان داد که جهت گیری بی انگیزشی دارای ارتباط منفی و معنادار با نمرات انگلیسی عمومی است. دو جهت گیری انگیزشی بیرونی و درونی ارتباط معناداری را با یادگیری زبان انگلیسی نشان نداد

هدف از مطالعه حاضر، مقایسه ارزشیابى رفتار دانش‏آموزان از نظر خودشان، معلمان و والدین آنها است.بدین منظور از یک مطالعه بزرگ که 1784 دانش‏آموز(در مقطع ابتدایى و راهنمایى)در شهر شیراز را شامل مى‏شود، تعداد 220 دانش‏آموز که مقیاس‏هاى درجه‏بندى رفتار به وسیله خود دانش‏آموز، معلم و والدین آنها تکمیل شده بود، مورد بررسى قرار گرفتند.جهت کسب اطلاعات، از نیمرخ درجه‏بندى رفتار براون و هامیل(1978)یعنى سه مقیاس ارزشیابى رفتار به وسیله خود دانش آموز، معلم و والدین، استفاده شد.پایایى و روایى مقیاس‏هاى مورد استفاده در تحقیق حاضر مورد تأیید قرار گرفت.نتایج به دست آمده نشان داد که مابین زیرمقیاس‏هاى نمونه پرسشنامه دانش‏آموز (خانه، مدرسه و همسالان)همبستگى مثبت و معنى دارى(001/0 P) وجود دارد و حاکى از اعتبار سازه‏اى نمونه دانش‏آموز مى‏باشد.به علاوه مابین ارزشیابى رفتار خود دانش‏آموز با ارزشیابى والدین و ارزشیابى معلم از رفتار دانش‏آموز همبستگى مثبت و معنى‏دارى(01/0 P به دست آمد، در حالى که مابین ارزشیابى والدین و ارزشیابى معلم از رفتار دانش‏آموز، رابطه معنى‏دارى به دست نیامد.جهت بررسى تفاوت میانگین‏هاى ارزشیابى رفتار از نظر خود دانش‏آموز، معلم و والدین آنها، از تحلیل واریانس چند متغیره طرح‏هاى تکرارى‏ (AVONAM) استفاده شد و تفاوت مابین کلیه میانگین‏ها معنى‏دار بود.همچنین تفاوت‏هاى فوق در دو گروه دانش‏آموزان پسر و دختر به‏طور جداگانه مورد بررسى قرار گرفت و یافته‏ها نشان داد که بین(خود-ارزشیابى)رفتار دانش‏آموز باارزشیابى والدین و ارزشیابى معلم از رفتار دانش‏آموز همبستگى وجود دارد.به عبارت دیگر، ارزشیابى والدین و معلم با خود ارزشیابى دانش‏آموز همسویى دارد.به منظور بررسى تفاوت نظرات سه گروه(دانش‏آموز، والدین و معلم)بررسى میانگین نمرات ارزشیابى رفتار نشان داد که معلمان رفتار دانش‏آموزان را مطلوب‏تر از دو گروه دیگر ارزیابى مى‏کنند و برعکس، والدین ارزیابى پایین‏ترى از رفتار فرزندانشان نسبت به معلمان و خود فرزندانشان دارند.در پایان نتایج مورد بحث و بررسى قرار گرفت و پیشنهادهاى لازم ارایه گردید.

"هدف از تحقیق حاضر، بررسى تأثیر نوع مدرسه بر خود ادراکى دانش‏آموزان با سطوح مختلف هوشى است.تحقیقات نشان داده‏اند، سطح عملکرد و ساختار مدرسه‏اى که دانش‏آموزان در آن مشغول به تحصیل‏اند؛تأثیر بسزایى بر خود ادراکى آنان دارد.به همین لحاظ، از مسایلى که دست اندرکاران نظام تعلیم و تربیت، در هر جامعه، با آن مواجه هستند، این است که آیا باید دانش‏آموزان سطوح مختلف را در مدارس جداگانه طبقه‏بندى کنند؟و در صورتى که چنین جداسازیهایى صورت گیرد.این تفکیک چه تأثیرى بر خود ادارکى دانش‏آموزان دارد؟ به منظور دستیابى به هدف فوق، 455 نفر از دانش‏آموزان دختر و پسر مقطع راهنمایى از مدارس عادى و تیز هوشان مدارس تیز هوشان، دسته‏ندى شدند.سپس با استفاده از پرسشنامه خود ادراکى، عامل موفقیت و عدم موفقیته‏خیّر، 1369)خود ادراکى سه گروه مورد مقایسه قرار گرفت. یافته‏هاى پژوهش نشان داد که از نظر عوامل کوشش، سطح دشوارى تکلیف و شانس میان سه گروه تفاوت معنى‏دار وجود دارد.ولى از نظر عامل توانایى، سه گروه ادراک مشابه‏اى داشته‏اند. تفاوتهاى یاد شده، در ابعاد مختلف درونى، بیرونى و پایدار و ناپایدار نیز بررسى شد. "