پیمان صالحی

پیمان صالحی

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲۱ تا ۴۰ مورد از کل ۴۱ مورد.
۲۱.

جایگاه اجتماعی زنان در رمان های "شوهر آهوخانم" و "ذاکره الجسد"(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زن و فرهنگ سال دوازدهم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴۶ 45 - 56

کلید واژه ها: جایگاه اجتماعی زنان رمان شوهر آهوخانم رمان ذاکره الجسد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۵۵ تعداد دانلود : ۲۶۱
هدف پژوهش حاضر بررسی جایگاه اجتماعی زنان در رمان های «شوهر آهوخانم» اثر علی محمد افغانی و «ذاکره الجسد» نوشته احلام مستغانمی است. جامعه پژوهش جایگاه اجتماعی زنان در ایران و الجزایر می باشد. نمونه مورد بررسی رمان های شوهر آهو خانم و ذاکره الجسد است. طرح پژوهش توصیفی- تحلیلی بود. گردآوری داده های پژوهش با روش مطالعه کتابخانه ای با بررسی اسناد و مدارک علمی، با تاکید بر دو اثر انجام شد. تجزیه و تحلیل اطلاعات بر اساس تحلیل کیفی و مبتنی بر توصیف بود. نتایج نشان داد، هر دو نویسنده با وجود تفاوت های جنسیتی، فرهنگی، اجتماعی، زبانی و... به خوبی توانسته اند تصویری واقعی از حقوق پایمال شده ی زنان ایرانی و الجزایری را به تصویر بکشند. در هر دو رمان مسائل مشترکی چون: ازدواج اجباری، کار خانگی طاقت فرسا، محرومیت از تحصیل و تحقیر زنان شناسایی شد. این مشکلات که تبدیل به دغدغه های اساسی زنان شده، با سنت شکنی برخی از زنان داستان رو به بهبودی نسبی می نهد و در بحث افتراقات به مسائلی چون آزار جسمی زنان توسط همسران شان، ایفای نقش های مردانه ی زنان و طلاق برای رهایی از همسرآزاری اشاره شده است.
۲۲.

زیبایی شناسی جلوه های مقاومت در شعر محمّد القیسی و سیّد حسن حسینی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: کاوش نامه ادبیات تطبیقی سال دهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳۹ 95-110

کلید واژه ها: ادبیات تطبیقی ادبیات مقاومت فلسطین جنگ تحمیلی محمد القیسی سید حسن حسینی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۶ تعداد دانلود : ۲۷۸
ادبیّات مقاومت تصویرگر دردها و رنج های یک ملّت در برهه ای از تاریخ است که به دلیل عواملی همچون استعمار و تجاوز به حریم و ارزش های ملّی و فرهنگی، ایجاد می شود. ادیبان این حوزه، با سلاح زبان به دفاع از دین، فرهنگ، هویت، سرزمین و نیز دفاع از ارزش ها و میراث ها می پردازند. در دوره معاصر به دلیل تجاوز صهیونیست ها و دولت های استعمارگر به جامعه مسلمانان، ادیبان بسیاری به خلق آثار ادبی در این زمینه پرداخته اند. در فلسطین، محمّد القیسی از شاعران برجسته حوزه ادبیّات مقاومت فلسطین است که با روشی هنرمندانه در اشعار خود به انعکاس بنیان های پایداری انقلاب فلسطین و انتفاضه پرداخته است. در ایران نیز سیّد حسن حسینی از شاعران نام دار حوزه جنگ و دفاع مقدّس است که به حفظ ارزش های ملّی و میهنی می پردازد. پژوهش حاضر بر آن است تا براساس مکتب آمریکایی ادبیّات تطبیقی و با روش توصیفی - تحلیلی، جلوه های مقاومت در شعر محمّد القیسی و سیّد حسن حسینی را براساس چارچوب های ادبیّات تطبیقی بررسی کند. یافته ها نشان از آن دارد که درون مایه شعری دو شاعر درزمینه ادبیّات مقاومت باهم اشتراک داشته و هردو در این حوزه به انعکاس مؤلّفه هایی همچون دفاع از سرزمین، ظلم ستیزی، شجاعت، بیان درد و رنج های ملّت، توصیف جایگاه شهید و امید به پیروزی و شکست دشمنان پرداخته اند و از این راه، آنان را به دفاع از وطن و ارزش های ملّی و فرهنگی خود سوق می دهند.
۲۳.

واکاوی سبک مناظراتی امام رضا (ع)(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام سال نوزدهم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۴ (پیاپی ۷۶) 41 - 78

کلید واژه ها: امام رضا (ع) تاریخ امامت مناظره گفت وگوی بین ادیان مخاطب شناسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۷ تعداد دانلود : ۵۰۰
مناظره یکی از شیوه های تبلیغی پیامبران و اولیای الهی برای دعوت مردم به سوی توحید و حلّ اختلافات دینی است که در آیاتی از قرآن کریم بر آن تأکید شده است. گفت وگوی میان اسلام با ادیان مختلف از دوره نبوی شروع گردید و در عصر جانشینان آن حضرت(ص) ادامه یافت و در عصر رضوی به اوج خود رسید. این مقاله به این نتیجه دست یافته است که امام(ع)با تکیه بر گونه ای خاص از مخاطب شناسی، متناسب با درک مخاطب، پیام های خویش را ارائه می کردند و به منظور افزایش اثرگذاری، علاوه بر استناد به متون مقدّس مخاطبان، از انواع روش های ادبی و بلاغی، مانند به کارگیری صنعت تکرار، توجّه به آهنگ کلمات، تصویرسازی، تسلسل و نظم منطقی مباحث، ارائه برهان به شیوه حصر عقلی، هماهنگی لفظ با معنا، انتخاب آگاهانه واژگان و به کارگیری ساختارهای تأکیدی استفاده می کردند.
۲۴.

سیمای خشونت علیه زنان در شعر شاعران معاصر عراق و بررسی علل آن (مطالعه موردی: رصافی، زهاوی، سیاب و ملائکه)

نویسنده:
منبع: زن و فرهنگ سال دهم پاییز ۱۳۹۷ شماره ۳۷ 7-23

کلید واژه ها: خشونت علیه زنان ادبیات عرب شاعران معاصر عراق رصافی زهاوی سیاب ملائکه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۱ تعداد دانلود : ۴۱۴
هدف پژوهش حاضر بررسی سیمای خشونت علیه زن در اشعار چهار شاعر معاصر عراق: رصافی، زهاوی، سیاب و ملائکه و دیدگاهشان نسبت به پدیده خشونت علیه زن با استناد به دیوان اشعار آنان و تکیه بر نقد فرهنگی و به کارگیری روش توصیفی تحلیلی است. خشونت علیه زن پدیده ای تلخ با سابقه ای طولانی و با ابعاد فیزیکی، روانی، جنسی، اجتماعی و اقتصادی است که هنوز هم در جوامع انسانی وجود دارد. نتایج پژوهش بیانگر این است که شاعران مزبور در اشعار خود انواع خشونت علیه زن ازجمله محرومیت از حضور در اجتماع و بهره مندی از رشد علمی و فرهنگی، استفاده به عنوان کالایی جنسی، تحقیر، تهدید به طلاق و سرگردانی، بدرفتاری، تنبیه بدنی و سلب حق انتخاب همسر منعکس کرده اند. همچنین آنان از ابتذال زنان در اثر فشار فقر، نداشتن حامی، نبود نهادهای حمایتی و اجتماعی و ذبح ناجوانمردانه زنان و دختران به حکم سنت قبیله ای ننگ زدایی سخت متأثر شده اند و تربیت نسلی شریف، آزاده و شجاع را برای جامعه، مرهون بهره مندی زن از زندگی شرافتمندانه دانسته اند.
۲۵.

راوی غیر قابل اعتماد در رمان های کوابیس بیروت و شازده احتجاب(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های ادبیات تطبیقی دوره نهم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۳ (پیاپی ۲۹) ۱۴۴-۱۱۲

کلید واژه ها: کوابیس بیروت شازده احتجاب راوی غیر قابل اعتماد روایت شناسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۵ تعداد دانلود : ۲۰۴
از جمله مباحث جدید روایت شناسی، «راوی غیر قابل اعتماد» است؛ یعنی کسی که به دلایلی چون: دانش محدود و کم اطلاعی، اختلال در حافظه و فراموشی، روان پریشی، عدم توجّه به نشانه های دستوری در نقل رویدادها، تناقض بارز در گفتار و رفتار، ترس و تردید و نیز تعصّب، رویدادهایی را که نقل می کند موثّق و معتبر نیستند. پژوهش حاضر با رویکردی توصیفی- تحلیلی به تطبیق رمان های «کوابیس بیروت» از غاده السمّان نویسنده سوری و «شازده احتجاب» اثر هوشنگ گلشیری نویسنده ایرانی بر اساس مؤلفه های راوی غیر قابل اعتماد پرداخته است. نتایج، نشان از آن دارد که راویان هر دو رمان، روانی پریشان و آشفته دارند و این روان پریشی در رمان کوابیس بیروت نمود بیشتری دارد و عنوان کابوس ها بر روی این رمان، خود دلیل روشنی بر وضعیت نامطلوب روحی روانی راوی آن است. هر دو راوی، پیرامون رویدادها اطلاعاتی اندک دارند؛ لذا در نقل آن ها مرتّب از کلمه «شاید» استفاده می کنند و حتّی زمانی هم که واژه «حتماً» را به کار می برند، سیاق جملات، نشان از عدم قطعیّت آنان دارد. هر دو راوی مدام در حالتی از ترس و تردید هستند و آن را به خواننده هم منتقل می کنند. اختلال در حافظه، تکرارهای بی مورد و نیز تناقض در گفتار و رفتار راویان، روایت آنان را از درجه اعتبار ساقط کرده است، البته بی اعتباری راوی شازده احتجاب با چاشنی دیگری به نام تعصّب او نسبت به خاندان قاجار، رنگین تر بوده به گونه ای که مانع ارائه بی طرفانه برخی گزارش ها شده است.
۲۶.

جستاری در اندیشه های ایرانیان باستان در شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام سال بیستم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۳ (پیاپی ۷۹) 99 - 136

کلید واژه ها: نهج البلاغه ابن ابی الحدید ایران باستان حکمت ایرانی نقد ادبی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۴ تعداد دانلود : ۴۲۶
نشر گسترده فرهنگ ایرانی در دوره عباسی حضور فراوان ایرانیان در دربار خلفا و محیط های علمی این دوره، استقبال ادب عربی را از اندیشه های ایرانیان باستان به دنبال داشت. ابن ابی الحدید در شرح نهج البلاغه، برای شرح حدود پنجاه بند از سخنان امیرالمؤمنین حضرت علی(ع) از مضامین حکمت آمیز ایران باستان بهره برده است. پژوهش پیش رو می کوشد با ترکیبی از دو روش توصیفی _ تحلیلی و آماری نشان دهد، با وجود اهمیّت حکمت های ایرانی برای ابن ابی الحدید، وی در انتخاب این حکمت ها دقت کافی نداشته است و بسیاری از آنها را بدون آوردن نام گوینده آن به نقل از یک شخصیت مبهم و با عنوان یک حکیم بیان کرده است. حکمت های ایرانی نقل شده در شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید، نشان دهنده دغدغه های فکری و فرهنگی ایرانیان باستان در درجه اول به امور سیاسی و پس از آن، امور اخلاقی و سپس علم و دانش هستند.
۲۷.

تطبیق کاربرد رنگ در داستان های منظوم و منثور فارسی و عربی (مطالعه موردی: اسکندرنامه نظامی و مقامات حریری)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: کاوش نامه ادبیات تطبیقی سال دوازدهم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۴۶ 25 - 44

کلید واژه ها: رنگ روان شناسی نظامی گنجوی حریری اسکندرنامه مقامات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۶ تعداد دانلود : ۲۳۲
از دیرباز تاکنون، شاعران و نویسندگان در آثار خویش، به صورت نمادین یا صریح، عاطفه و احساس خود را با رنگ به تصویر می کشند؛ به گونه ای که با نگاهی روان شناسانه به آثار آنان می توان پیرامون شخصیت ایشان، به نتایج قابل توجّهی دست یافت. در همین راستا، پژوهش مذکور تلاش کرده است با دو رویکرد توصیفی- تحلیلی و آماری، کاربرد رنگ ها را در اسکندرنامه نظامی و مقامات حریری مورد بررسی و تحلیل قرار دهد. نتایج، حکایت از آن دارد که نظامی در اسکندرنامه 380 بار از رنگ بهره برده است، 261 بار به طور مستقیم و 119 بار به شکل غیر مستقیم و با واژه هایی مانند تیره، روشن، قیرگون و... در این اثر، رنگ سیاه و مشتقات آن با 107 بار تکرار، 57 مورد مستقیم و 50 مورد غیر مستقیم، بیشترین بسامد را دارد. کاربرد رنگ، اغلب به صورت تشبیه، استعاره و کنایه برای تعبیر از حالات درونی انسان بوده است که با نظرات روان شناسان معاصر پیرامون رنگ های مختلف، مطابقت بسیار دارد. حریری نیز در مقامات خود، 37 بار به رنگ های گوناگون اشاره کرده است که رنگ زرد با 14 بار تکرار، بالاترین بسامد را دارد. برخلاف اسکندرنامه، کاربرد رنگ در مقامات، بیشتر جنبه نمادین و کنایی دارد که اغلب از طبیعت رنگ ها سرچشمه گرفته است؛ مانند دلالت سپیدی بر امید و سیاهی بر نومیدی و سیه بختی یا رنگ زرد ممکن است در جایی نماد اندوه و بیماری و مرگ باشد و در جایی دیگر نمادی از شادی و سعادت. افزون بر این ها نوشتار پیش رو با ارائه نمودار، بسامد رنگ ها را در این دو اثر، به نمایش گذاشته است.
۲۸.

بایسته های کمّی و کیفی مواد آموزشی رشتۀ زبان و ادبیات عربی با تکیه بر نقد کتاب ملامح النثر الحدیث و فنونه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه انتقادی متون و برنامه های علوم انسانی سال هجدهم تیر ۱۳۹۷ شماره ۴ (پیاپی ۵۶) 113-136
تعداد بازدید : ۳۵۲ تعداد دانلود : ۲۰۴
با عنایت به این که متون منثور معاصر، علاوه بر جنبة آموزشی، بیش از هر زمان دیگری منعکس کنندة فرهنگ آن است، کتابی که به عنوان منبع درسی معرفی می شود، علاوه بر ساختار شکلی و محتوایی مناسب، باید مطابق با جدیدترین نظریه ها و رویکردهای ادبی باشد تا بتواند رسالت ادبی خویش را به انجام برساند. در همین راستا، در این پژوهش تلاش شده است به روش بازخوانی اثر و در دو بخش تحلیل کمّی و کیفی نشان داده شود که آیا کتاب ملامح النثر الحدیث و فنونه از پتانسیل لازم به مثابة یک منبع درسی برای رشتة زبان و ادبیات عربی برخوردار است یا خیر. نتایج حکایت از آن دارد که باوجود داشتن محاسنی چون خط کاملاً خوانا، صفحه آرایی مطلوب، و عملکرد فنی برخی از نویسندگان، این کتاب معایب کمّی و کیفی فراوانی دارد که درصورت ارائه به عنوان کتاب درسی بسیار ضعیف و ناقص خواهد بود. استفادة بسیار اندک و جزئی از علائم ویرایشی و نبود فهرست منابع و کتاب شناسی تاریخ ادبیات ازجمله معایب کمّی این کتاب است. تجدیدچاپ نشدن کتاب پس از 21 سال، نقصان موضوعی و محتوایی عناوین، بی نظمی و انسجام نداشتن مطالب، دقت کافی نداشتن در استناددهی، استفاده نکردن از منابع متعدد، معتبر، و به روز، و نیز نقصان در ارائة مطالب و استنباط غلط از مهم ترین معایب کیفی این کتاب است.
۲۹.

عنصر شخصیّت در رمان های «رجال فی الشّمس» اثر غسّان کنفانی و «خشم و هیاهو» اثر ویلیام فاکنر (با تکیه بر نظریه فیلیپ هامون)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: کاوش نامه ادبیات تطبیقی سال یازدهم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۴۲ 113 - 139

کلید واژه ها: فیلیپ هامون غسان کنفانی ویلیام فاکنر رجال فی الشمس خشم و هیاهو شخصیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۲ تعداد دانلود : ۳۵۸
فیلیپ هامون، نظریه پرداز و نشانه شناس معاصر فرانسوی، از جمله صاحب نظرانی است که از زاویه دید جدیدی به عنصر شخصیّت نگریسته است. نظریه او به دلیل دربرگرفتن آراء نظریه پردازان پیشین، می تواند به شناخت چیستی، مفاهیم و دلالت هایی که در پس شخصیّت ها نهفته است بپردازد. این نظریه یکی از نظریه های جامع و دقیق پیرامون عنصر شخصیّت است. با عنایت به اینکه شخصیّت ها در رمان های «رجال فی الشّمس» اثر غسّان کنفانی و «خشم و هیاهو» اثر ویلیام فاکنر نقش بسیار برجسته ای ایفا می کنند، پژوهش حاضر با رویکردی توصیفی- تحلیلی عنصر شخصیّت را در دو رمان مذکور براساس نظریه فیلیپ هامون از حیث؛ انواع شخصیّت، سطوح توصیف شخصیّت، مدلول شخصیّت و دال شخصیّت، مورد بررسی قرار داده است. نتایج نشان می دهد که کنفانی و فاکنر ضمن استفاده از شخصیّت های تاریخی، اجتماعی، اسطوره ای و مجازی به تمام شخصیّت ها فرصت نقش آفرینی داده اند. علی رغم اینکه روایت در بخش های زیادی از دو رمان بر اساس تکنیک جریان سیّال ذهن است، ولی حضور دو نویسنده در مواردی چون بیان جزئیات، بیان افکار شخصیّت ها، توصیف صحنه ها و... مشهود است. از سوی دیگر، پرسش های مطرح شده در رمان توسط راوی، بیانگر در نظر گرفتن جایگاهی برای خواننده است. این دو نویسنده توانسته اند اسامی، اوصاف و القاب شخصیّت ها را با کارکرد داستانی خود هماهنگ و هم سو سازند و با توصیف ابعاد گوناگون شخصیّت ها خواننده را در مقابل تصویری تمام نما از آنان قرار دهند.
۳۰.

کنش های گفتاری داستان حضرت یوسف (ع) در قرآن کریم (بر اساس نظریه جان سرل)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات علوم قرآن و حدیث سال ۲۰ بهار ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۵۷) 91 - 111

کلید واژه ها: قرآن کریم داستان یوسف(ع) جان سرل کنش گفتاری زبان شناسی کاربردی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۸ تعداد دانلود : ۱۷۸
با عنایت به اینکه کاربست نظریه های جدید زبان شناسی در تحلیل متون دینی، افق های جدیدی را در برابر پژوهشگران هر دو حوزه قرار می دهد، پژوهش حاضر با رویکردی توصیفی- تحلیلی، بر اساس نظریه جان سرل، کنش های گفتاری را در داستان حضرت یوسف(ع)، مورد بررسی و تحلیل قرار داده است. نتایج، نشان از آن دارد که نظریه مذکور می تواند لایه-های عمیق تری از آیات قرآن کریم را آشکار سازد و از گزاره ها و اسلوب های شایع در قرآن با توجّه به سیاق و بافت آیات، معانی متعدّدی را برداشت کرد. از میان کنش های پنجگانه سرل، کنش های اظهاری و ترغیبی از بسامد بالاتری برخوردارند. علّت این بسامد بالا که بیشتر به صورت کاربرد غیرمستقیم و استفاده از معانی ثانوی استفهام، امر و نهی و نیز استفاده از جملات خبری به جای انشائی جلوه گری کرده است، نشان دادن عنایت ویژه خداوند متعال به بندگان مخلص خود، ترغیب و تشویق مخاطب به تفکّر عمیق در دین با عبرت گرفتن از حوادث این داستان و درک عقلایی داشتن از مسائل مختلف است. از نکات قابل توجّه در کنش های تعهّدی، عاطفی و اعلامی می توان به توکّل و اعتماد به خدا، پایبندی به اخلاق و پاکدامنی، بیان حالات روحی و عاطفی شخصیّت های داستان و ابراز همدردی با آنان، اعلام وحدانیت خداوند و بیزاری از مشرکان اشاره نمود که فضایی کاملاً معنوی را در داستان مذکور ایجاد کرده است.
۳۱.

تحلیل انتقادی کتاب النقد الأدبی العربی الجدید فی القصّه والرّوایه والسّرد (تلاشی برای خلق اثری پیرامون نقدِ نقدِ داستان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه انتقادی متون و برنامه های علوم انسانی سال ۲۱ اردیبهشت ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۹۰) 215-237
تعداد بازدید : ۲۰۸ تعداد دانلود : ۱۹۴
گرایش زیاد ناقدان ادبیات داستانی معاصر عرب به رویکردهای جدید نقد غربی به ویژه در دهه آخر قرن بیستم و نگرانی از قطع رابطه آنان با نقد قدیم عربی و نیاز مبرم کتابخانه های عربی به آثاری پیرامون نقدِ نقدِ داستان، عبدالله ابوهیف ناقد سوری را بر آن داشت تا کتاب «النقد الأدبی العربی الجدید فی القصّه والرّوایه والسّرد» را به نگارش درآورد. این پژوهش که به دو روش بازخوانی اثر و رویکرد توصیفی- تحلیلی، کارکرد نقدی ابوهیف را بررسی کرده به این نتایج دست یافته است: شیوه ارائه فصول هشت گانه کتاب با قلمی بسیار شیوا، نشان دهنده این است که از یک مهندسی از پیش تعیین شده برخوردار بوده و موضوعات محتوایی، دارای یک تسلسل منطقی و قابل قبول است. داده ها و مثال های این کتاب در هر فصل، بسیار زیاد است؛ در واقع ابوهیف کتاب خود را به صورت یک دایره المعارف درآورده است. علی رغم اینکه ابوهیف معیارهای نقدی مشخّصی را برای نقد آثار نقدی در نظر نگرفته و این از جمله ایرادات اساسی کتاب است با این حال، تحلیل های او از انواع گوناگون آثار نقدی، دارای استحکام بسیار خوب و قانع کننده خواننده است. استناد به حدود500 اثر از ناقدان کشورهای مختلف عربی می تواند دلیل محکمی بر عدم تعصّب او در بکاربردن شواهد نقدی باشد.
۳۲.

تحلیل الشخصیه الرئیسه لراویه "کوابیس بیروت" علی أساس نظریه جاک لاکان النفسیّه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی اللغه العربیه و آدابها بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۳۵ 57 - 78

کلید واژه ها: نظام خیالی نظام رمزی روایه کوابس بیروت غاده السمان جاک لاکان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۷ تعداد دانلود : ۱۲۸
لقد اهتم الباحثون بالتحلیل النفسی للأعمال الأدبیه کثیراً، وفی هذا الصدد، تم الاهتمام بعدید من النظریات والمدارس، بما فی ذلک نظریه لاکان النفسیه والذی یعتقد أن ضمیر اللاوعی البشریّ له ثلاثه أنظمه خیالیه ورمزیه وواقعیه وینبغی القیام بفحصها لمعرفه هذا الضمیر. یسعی کتّاب هذا المقال إلی دراسه روایه "کوابیس بیروت" لغاده السمان، وفقاً لنظریه لاکان النفسیه معتمدین علی المنهج الوصفی-التحلیلی بهدف الحصول علی قراءه جدیده لمستویاتها العمیقه والتحلیل النفسی لشخصیتها الرئیسه. ومن أهم النتائج التی توصلت إلیها المقاله أن الروایه تتناسب تماماً مع الأنظمه التی یعبر عنها لاکان لضمیر اللاوعی. والنظام الذی تقع فیه الراویه، أی ساحه المعرکه، یتوافق مع الخصائص التی ذکرها للنظام الرمزی، وأن تناقض الراویه وعدم تکیّفها مع البیئه وأهل الأسره وقیم المجتمع کلها تؤکد علی صحه ما نذهب إلیه، وأن الراویه هی شخصیّه ذهانیّه تدخل العالم الخیالی بذکریات زوجها، لکنها فی النهایه لا تستطیع تحمل الوضع الراهن وتهرب من العالم الرمزی، کما أن الحیاه الجدیده التی تفکر فیها تمثل الجانب الحقیقیّ الذی حلمت به.
۳۳.

طرح واره های تصویری داستان حضرت ابراهیم(علیه السلام) در قرآن کریم بر مبنای نظریه زبان شناسی شناختی جانسون(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: ذهن پاییز ۱۴۰۲ شماره ۹۵ 169 - 209

کلید واژه ها: قرآن داستان حضرت ابراهیم (ع) طرح واره تصویری جانسون

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۰ تعداد دانلود : ۱۴۲
بسیاری از مفاعیم انتزاعی در داستان های قرآن کریم از راه مفاهیم عینی بیان می گردند. جانسون معتقد است انسان بر اساس تجربیاتی که از جهان پیرامون خود کسب می کند، برای فهم امور انتزاعی آمادگی بیشتر و بهتری دارا خواهد بود. پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی به طرح واره های تصویری داستان حضرت ابراهیم (ع) در قرآن کریم پرداخته تا به این پرسش ها، پاسخ دهد؛ طرح واره های تصویری داستان حضرت ابراهیم (ع) در قرآن کریم دارای چه قابلیت های مفهومی است؟ کدام یک از انواع طرح واره های تصویری بیشترین سهم را در انتقال مفاهیم و درک درست از آیات داستان حضرت ابراهیم (ع) دارد؟ نتایج حکایت از آن دارند؛ قرآن کریم به عنوان اثری همه جانبه با توجه به مفاهیم انتزاعی گسترده ای که در خود جای داده، دارای طرح واره های تصویری حرکتی، حجمی و قدرتی بسیاری است. از مجموع آیات دربردارنده ی داستان حضرت ابراهیم (ع)، بیشترین آیات شامل طرح واره حرکتی است. کمترین آیات طرح واره ی قدرتی و حجمی هستند.
۳۴.

تحلیل مؤلفه های ادبیات پایداری در اشعار بدیع القشاعله بر اساس الگوی نشانه شناسی پیرس(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه نقد ادب عربی دوره ۱۲ بهار و تالستان ۱۴۰۱ شماره ۲۴(پیاپی ۸۲) 105 - 131

کلید واژه ها: نشانه شناسی ادبی محور همنشینی و جانشینی ادبیات پایداری پیرس بدیع القشاعله

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۸ تعداد دانلود : ۱۵۶
نشانه شناسی ادبی یکی از روش های جدید نقد ادبی است که با کاوش در لایه های ثانویه متن، کنش های جهان درون متن را تحلیل می کند و نقش نشانه های زبانی را در تشکیل ساختار معنایی شعر واکاوی می کند. الگوی نشانه شناسی پیرس از مناسب ترین و دقیق ترین ابزارها برای نقد آثار ادبی به شمار می رود که با آن، نظام دلالتی شعر تحلیل می شود و نقش نشانه های زبانی در خلق قصیده بیان می شود. بدیع القشاعله شاعر فلسطینی از شاعران مقاومت است که با زبان شعری خاص خود مضمون های مقاومت را در اشعارش ساخته و پرداخته می کند و جهان بینی خود را با زبانی مجازی و غیرصریح بیان می کند. این نوشتار می کوشد با رویکردی توصیفی- تحلیلی و با تأکید بر الگوی نشانه شناسی پیرس، نحوه شکل گیری نشانه های مربوط به مفهوم مقاومت در قالب محور همنشینی و جانشینی کلام در اشعار بدیع القشاعله را تحلیل کند و تأثیر ارتباط میان بازنمون، موضوع و تفسیر را در خلق این نشانه ها نقد کند. یافته های پژوهش حاکی از آن است که نشانه های مفهوم مقاومت در اشعار القشاعله در محور همنشینی از ترکیب و چینش واژگان کنار هم در بافت متن پدید می آیند و در محور جانشینی نیز واژگان با جایگزینی معانی مجازی و ثانویه به جای معنای حقیقی شان از زبان معیار عدول کرده و تبدیل به نشانه های زبانی می شوند که به مدلول ختم می شوند. این نشانه ها حاصل ارتباط میان مثلث معنایی بازنمون، موضوع و تفسیر هستند.
۳۵.

سازه های فاصله ای راوی از روایت در داستان های قرآنی (با تکیه بر نظریه شلومیث ریمون کنان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های ادبی - قرآنی سال نهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۳۳) 1 - 26

کلید واژه ها: قرآن کریم شلومیث رمون کنان فاصله راوی روایت داستان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۲ تعداد دانلود : ۵۹۸
هر چند انتظار ما از روایت این است که از نوع متعاقب، یعنی روایت رخدادی بعد از وقوع باشد، اما بررسی سازه های روایتی برخی داستان ها با تکیه بر نظریه فواصل روایتی شلومیث ریمون کنان، ثابت می کند که همیشه، وضع به این منوال نیست. پژوهش حاضر با رویکردی توصیفی– تحلیلی و با تکیه بر نظریه مذکور، داستان های قرآنی را مورد بررسی قرار داده است. نتایج، نشان از وجود تشابهات و اختلافات معناداری، در شیوه روایتگری داستان های قرآنی با نظریه ریمون کنان دارد. برخلاف این نظریه، نکته قابل توجّه در داستان هایی که به شیوه مقدّم، روایت شده اند این است که اغلب این رخدادها با افعال ماضی بیان شده که نشان از قطعیت آن ها دارد و در زمینه نشانه های مستقیم مبتنی بر فاصله روایت مابعد، نکته حائز اهمیت این است که گرچه زمان زیادی از وقوع برخی داستان ها گذشته، ولی با زبانی هنری روایت شده اند. در نشانه های غیرمستقیم نیز دو شباهت عمده میان روایتگری داستان های قرآنی با نظریه مذکور وجود دارد: یکی اینکه گاهی راوی، کم یا زیاد، از رخدادها فاصله می گیرد امّا به هنگام ضرورت در بطن داستان وارد می شود؛ مانند داستان حضرت یوسف(ع) و حضرت موسی(ع). نکته دیگر اینکه در روایت برخی رویدادهای گذشته، از افعال مضارع استفاده شده و قصد راوی از کم نمودن فاصله روایت جاودانه کردن آنها و ایجاد حس در زمان بودن، برای مخاطب است.      
۳۶.

خوانشی نو از خطبه جهادیه امام علی(ع) بر اساس نظریه فراکارکرد متنی (رویکرد نقش گرای هلیدی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوی سال ۱۳ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۲۶) 169-193

کلید واژه ها: امام علی (ع) نهج البلاغه خطبه جهادیه مایکیل هلیدی فراکارکرد متنی رویکرد نقش-گرا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۱ تعداد دانلود : ۱۲۳
بر اساس نظریه هلیدی، یکی از ویژگی های متن، داشتن انسجام است، بنابراین بااهمیت دادن به ساختار آغازگری- پایانی و نشان داری و بی نشانی هر بند، شیوه و عملکرد نویسندهدر القای پیام مورد نظر خویش را معین می کند. بر اساس نظریه مذکور، با بررسی ارتباط دستوری، واژگانی و پیوندی یک متن، تحلیل جامعی از چگونگی انسجام و بههم پیوستگی بندهای مختلف آن بهدست می آید. این پژوهش، خطبه جهادیه امام علی(ع) را بر اساس فراکارکرد متنی(رویکرد نقش گرای هلیدی) و به شیوه توصیفی- تحلیلی مورد بررسی قرار داده است. نتایج به دست آمده، نشان از آن دارد که اغلب بندهای خطبه مذکور، آغازگر مرکّب دارد و مخصوصاً بیان آن با چنین آغازی، نقطه مناسبی برای القای پیام بوده است و بر انسجام متن صحّه می گذارد. همچنین سایر گونه های انسجامی چون ارجاعدرون متنی، جانشینی، حذف، انسجام واژگانی به ویژه عبارات مترادف و نیز انسجام پیوندی از عناصر برجسته این متن است. بررسی این خطبه از نهج البلاغه بر اساس نظریه هلیدی، ارزش و اهمیت آن را هم در زمینه مذهبی و هم زمینهادبی،بیشتر مشخّص می کند.
۳۷.

دراسه مقارنه بین الروایات العربیه والفرنسیه المعاصره من وجهه نظر الواقعیه النقدیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات الادب المعاصر سال هشتم زمستان ۱۳۹۵ شماره ۳۲ 9 - 27

کلید واژه ها: نجیب محفوظ رومان رولان بین القصرین جزیره فی العاصفه الواقعیه النقدیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۸ تعداد دانلود : ۹۰
ظهرت المدرسه الواقعیه النقدیه فی فرنسا وهی تقوم بالتعبیر عن حقائق المجتمع. بما أنَّ هذه المدرسه برزت معالمها فی الروایه من جههٍ، ومن جههٍ أخری قد استخدم کلٌّ مِن نجیب محفوظ رائد الروایه المصریه الحدیثه، و رومان رولان الراوی الفرنسی المعاصر، أسلوب الواقعیه النقدیه فی الأدب القصصی، لذلک فإنّ هذه الدراسه حاولت مستخدمهً المنهج الوصفی- التحلیلی وعلی إطار المدرسه الأمریکیه للأدب المقارَن، القیام بمعالجه تیار الواقعیه النقدیه فی روایتی «بین القصرین» لنجیب محفوظ و «جزیره فی العاصفه» لرومان رولان . تمّت کتابه الروایتین الاثنتین بناءً علی أحداث مصر وفرنسا خلال سنوات1914 إلی 1919م؛ یعنی السنوات التی دارت فیها الحرب العالمیه الأولی.
۳۸.

کاربست عناصر طبیعت در توصیف اندیشه های بدبینانه عباس محمود عقّاد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان و ادبیات عربی پاییز ۱۴۰۱ شماره ۳۰ 67 - 83
تعداد بازدید : ۱۱۳ تعداد دانلود : ۷۵
عبّاس محمود عقّاد یکی از سردمداران مکتب رومانتیک در مصر با تکیه بر اصول رومانتیسم و استفاده از پدیده های طبیعت، اوضاع و حوادثی را به تصویر کشیده است که بر زندگی فردی و اجتماعی وی تأثیرات منفی فراوانی را برجای گذاشته بودند. این پژوهش با رویکردی توصیفی- تحلیلی، عناصری را که عقاد برای بیان دیدگاه های بدبینانه خود در این زمینه به کار برده، به همراه علل آنها مورد بررسی قرار داده است. نتایج نشان از آن دارد که عواملی چون شکست عشقی، فرا رسیدن روزگار پیری، مرگ عزیزان، ظلم و ستم و حوادث ناگواری که برای سرزمین عقّاد رخ داد، موجب ظهور بدبینی در اشعار او شد. تجربه های تلخ عقّاد در بستر دنیای عشق و عاشقی موجب شده است تا با پناه بردن به طبیعت و جلوه های آن، احساس درونش را تجلّی بخشد. وی که روزهای تلخ جوانی اش را سپری کرده است، عمر فنا شده خویش را به درختی تشبیه کرده که برگ های سبزش را که نشانه ای از زندگی، امید و جوانی است، خشکیده می بیند. او ظلم و ستم را فراگیر می بیند؛ امّا چون خود را در مقابل آن ناتوان می یابد، با سرودن اشعاری پر از شِکوه، افکار خود را بیان می کند بلکه مرهمی بر دردهایش باشد. غلبه نگاه بدبینانه بر اندیشه عقاد موجب شده عنصری همچون خاک را که رمزی برای حفاظت از وطن است، ستمگری خطاب کند که ظالمانه جوانان را به کام مرگ می کشاند. استفاده از پدیده های طبیعت چون بهار، خورشید، ماه، ستاره، صحرا، خاک، پرندگان و... ویژگی شاخص آن دسته از شعرهای این شاعر است که صبغه بدبینی بر آنها غلبه دارد.
۳۹.

Discourse-Oriented Structures of the Prophet Solomon (AS) Narrative in Surah An-Naml: Van Leeuwen's Theory(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های زبان شناختی قرآن سال نهم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۱۸) 91 - 100

کلید واژه ها: The Holy Qur’an Surah An-Naml Solomon (AS) Van Leeuwen Discourse analysis Narrative

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۸ تعداد دانلود : ۸۹
It is not possible to get the desired thought of the text without considering the discourses of social actors. Using sociological-semantic categories, Van Leeuwen's discourse-oriented theory (2008) can explore the hidden layers of language in oral and written texts by stressing the importance of social actors of discourse. Hence, this theory can reveal the underlying relationships of each discourse. Due to the mysterious and discourse-oriented structures of the Holy Qur’an, one can find that the hidden ideology behind them is approximately the same. Therefore, discourse analysis can find a special status in Qur’anic studies. This study has examined the discourse system of the narrative of Prophet Solomon (AS) in Surah An-Naml with descriptive-analytical and statistical approaches using Van Leeuwen’s discourse-oriented model. The findings suggest that the inclusion components (134 cases) have a much higher frequency compared to the exclusion components (38 cases). On one hand, this means that God pays the most attention to the meaning, but on the other hand, in stylistic creativity, He introduces the audience, the names of individuals, groups, places, and times in which social actors play an active role. Besides, the components of reference allocation (98 cases), role allocation (20 cases), and type allocation (16 cases) have the most representation in all types of social actors included in this narrative, respectively.
۴۰.

بررسی بازتاب عشق به مفهوم وطن در اشعار بهار و ابراهیم طوقان

نویسنده:
منبع: مطالعات ادبیات تطبیقی سال چهارم پاییز ۱۳۸۹ شماره ۱۵ 97 - 122

کلید واژه ها: عشق به وطن ملی گرایی شعر پایداری ایران فلسطین ملک الشعرای بهار ابراهیم طوقان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۵ تعداد دانلود : ۷۸
از آنجا که ایران و فلسطین، در طول تاریخ خود، همواره با حوادث فراوانی، دست به گریبان بوده اند، لذا ادبیات پایداری در این دو سرزمین، به شکلی بسیار برجسته رواج یافته است. بیان شاعرانه حس وطن دوستی، مبارزه علیه استبداد و استعمار، و فداکاری در راه وطن، از ویژگی های بارز این گونه ی ادبی بوده که در شعر پایداری این دو سرزمین، بازتابی گسترده داشته است. در جای جای دیوان اشعار، شاعر آزادی خواه ایرانی، ملک الشعرای بهار، و شاعر ملی گرای فلسطینی، ابراهیم طوقان، احساس عشق به وطن و جان بازی در راه آزادی آن، به خوبی متجلی است، و به دلیل اینکه درون مایه ی اصلی شعر میهنی این دو، تحریک حس وطن دوستی و تکیه بر ملی گرایی، به منظور خلق روحیه ی پایداری در میان مردم است، لذا شعر اجتماعی و سیاسی این دو، وجوه اشتراک فراوانی با هم یافته است.    

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان