روح الله هادی

روح الله هادی

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۲۸ مورد.
۱.

مبانی زیبایی شناختی رئالیسم سوسیالیستی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: داستان کارگر انقلاب بورژوازی رئالیسم سوسیالیستی ماکسیم گورکی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 345 تعداد دانلود : 342
رئالیسم سوسیالیستی، در قلمرو هنر و ادبیات، نوعی زیبایی شناسی سیاسی است که قایل به وحدت مکانیکی اصول ایدئولوژیک و استتیک است. مباحث نظری این مکتب ادبی که پس از انقلاب اکتبر 1917م. در روسیه رخ داد برگرفته از آرا کارل مارکس، فردریش انگلس و ولادیمیر ایچ لنین است و رمان مادر ماکسیم گورکی بهترین الگوی هنری این جریان محسوب می شود. اصول اساسی رئالیسم سوسیالیستی در ماه اوت سپتامبر1943 م. در مسکو تصویب شد و با تاکید بر انعکاس واقع گرایی در جریان تولید محصولات هنری، سه اصل بنیادین: جهت گیری حزبی، نگرش ایدئولوژیک و مردم گرایی را در پی داشت. اگرچه این کنگره، کنگره ای ادبی بود، اصول آن به سایر هنرها نظیر نقاشی، موسیقی، سینما و ... تعمیم داده شد. رئالیسم سوسیالیستی بیشتر به ایجاد تحولاتی در محتوای آثار ادبی پرداخت و بر این اساس مفاهیم و مضامینی نظیر مبارزه با سرمایه داری، خوش بینی تاریخی، جنگ، انقلاب، تاریخ گرایی آگاهانه، کارگر، رهبران انقلاب و ارتش سرخ به ادبیات و هنر راه یافت
۲.

مقایسه عیار دانش با انوار سهیلی و کلیله و دمنه بر اساس تصحیحی نو با تکیه بر پنج نسخه موجود در ایران و چاپ سنگی تاجیکستان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: داستان کلیله و دمنه سبک مقایسه عیار دانش انوار سهیلی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 574 تعداد دانلود : 72
عیار دانش ابوالفضل ابن مبارک دکنی دومین اثر بازنویسی شده از مجموعه داستان های کلیله و دمنه است که مؤلف بر اساس انوار سهیلی کاشفی و کلیله و دمنه نصرالله منشی گردآوردی کرده است . این اثر در هندوستان به وسیله شخصی غیر ایرانی نوشته شده است اما یکی از نمونه های پیشتاز ساده نویسی در قرن یازدهم به شمار می رود. عیار دانش تا کنون به شکل انتقادی در ایران تصحیح و چاپ نشده است تنها یک چاپ بازاری از آن موجود بود، این مقاله که در حین تصحیح این اثر فراهم آمده است علاوه بر معرفی نسخه های موجود در ایران به مقایسه آن با دو اثر پیشین می پردازد و تغییرات را در مقایسه با انوار و کلیله ودمنه با ذکر نمونه شرح می دهد. در ادامه نیز به بعضی از ویژگی های سبکی، زبانی و واژگانی اثر می پردازد .
۳.

نقد و تحلیل مبحث حذف و ذکر در کتاب های فارسی علم معانی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ذکر علم معانی حذف احوال مسندالیه احوال مسند

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 64 تعداد دانلود : 417
اشکالات و اختلافاتی که در متون درسی علم معانی وجود دارد باعث شده است جایگاه این شاخه علمی در میان علوم ادبی تضعیف و کارآیی های بالقوه آن در درک زیبایی و تحلیل مسائل ادبی پنهان شود. این اشکالات غالباً از فقدان روش علمی و نبود تعریف درست و دقیق از مبانی این دانش سرچشمه می گیرد. این پژوهش در جهت بازبینی، نقد و تبیین مبحث «حذف و ذکر» انجام شده است که یکی از بخش های مهم فنّ معانی است. حذف و ذکر از مهم ترین ابزارهای بلاغی شعرا و نویسندگان فارسی است که در طول تاریخ ادبی به صورت متنوّع و مکرّر از آن بهره برده اند؛ ازهمین رو توضیح و تفسیر جنبه بلاغی آن از نخستین کتاب های معانی تا دوره معاصر درکانون توجه اهل بلاغت بوده است. نویسندگان مقاله حاضر مبحث «حذف و ذکر» را در کتاب های بلاغت فارسی بررسی کرده و ضعف ها و قوّت های این کتاب ها را در ارائه منسجم و هدفمند این بخش مهم از علم معانی نشان داده اند و درنهایت برای حذف برخی اغراض ثانویه نادرست، ادغام دسته ای از اغراض در یکدیگر، تغییر نام بعضی از آنها، تعیین «حدودِ مسند» و بازنگری مبحث «ذکرمسندالیه» پیشنهادهایی مطرح کرده اند.
۵.

نظامی و فعل آفرینی او در هفت پیکر و خسرو شیرین(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: هفت پیکر نظامی خسرو شیرین حرف اضافه ترکیب فعلی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 196 تعداد دانلود : 372
همه ادیبان و شعر شناسان در ترکیب سازی نظامی متفقند و براین باورند که بیش از سی درصد از ترکیبات وی در ادب قبل از اوبی سابقه است.در این مقاله کوشیده ایم که بانگاهی به دو منظومه هفت پیکر و خسرو شیرین ،این نو آوری را درعرصه ساخت فعل ها و استفاده از آنها در معنایی جدید بررسی کنیم.
۶.

بررسی همانندی های نظریات عبدالقاهر جرجانی در کاربردشناسیِ زبان و نقشگرایی هلیدی(مقاله علمی وزارت علوم)

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی زبان شناسی زبان شناسی نظری کاربرد شناسی و تحلیل گفتمان
  2. حوزه‌های تخصصی ادبیات حوزه های ویژه ادبیات تطبیقی بلاغت تطبیقی
تعداد بازدید : 576 تعداد دانلود : 860
عبدالقاهر جرجانی، بلاغی و دستورنویس شهیر ایرانی در قرن پنجم، با دو کتاب مهم خود، اسرارالبلاغه و به خصوص دلائل الاعجاز، انقلاب زبان شناسی عرب را رقم زد. در قرن حاضر جرجانی به خاطر تازگی و به روز بودن بسیاری از آرائش مورد توجه قرار گرفت و تلاشی گسترده برای جستجوی مشترکات نظری و عملی او با زبان شناسی مدرن آغاز شد. این مقاله نیز در پی آن است تا بخشی از آراءِ جرجانی در کتاب دلائل الاعجاز را -که مجموعاً «نظریه نظم» نام گرفته است- تحلیل کند و همانندهای آن را با دو شاخة متشابه زبان شناسی یعنی کاربردشناسی زبان و نقش گرایی هلیدی بسنجد. توجه به نقش گوینده و شنونده در شکل گیری کلام، تأکید بر ارتباط نحو و معنا و به ویژه تأثیر آرایش واژگانی در خلق معنا، از اهم مباحثی هستند که مجرای پیوند جرجانی با کاربردشناسی و نقش گرایی به شمار می آیند.
۷.

نقد پژوهشهای آیرونی شناسی فارسی: ناهمخوانی نمونه های فارسی با مفهوم اصلی آیرونی در بلاغت غربی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: طنز بلاغت کنایه آیرونی طعنه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 743 تعداد دانلود : 385
زبان مجازی به وسیلة حذف ارجاع، استعاره، کنایه، رمز و غیره همواره مرجع سخن و مدلول خود را پنهان و نفی می کند؛ در نتیجه عناصر متن با یکدیگر تنش پیدا می کنند. یکی از ابزارهای کارآمد برای گریز از شفاف گویی آیرونی است. این صنعت همواره یکی از شیوه-های برخورد انسان با جهان بوده است و بالطبع در بیان نیز ویژگی های خاصی را پدید می آورد. هدف از نوشتن این مقاله نقد و تحلیل 9 مقاله موجود به زبان فارسی (بر حسب جست وجوی نگارنده) در زمینه آیرونی به منظور رفع هرچه بیشتر ابهام معنایی این اصطلاح است. روش این تحقیق توصیفی_تحلیلی و ابزارگردآوری اطلاعات برگه نویسی و حوزه مطالعات کتابخانه ای است. طبق یافته های این تحقیق آیرونی شگردی است که نویسنده با پنهان کاری و بی طرف نشان دادن خود، کلام یا موقعیتی دارای دو مفهوم معتبر و دوگانه خلق می کند که مفهومی غیر از ظاهر و نمود آن و معمولاً خلافش موردنظر است، به نوعی که دریافت خواننده با توجه به بافت کلام یا موقعیت و اغلب با غافلگیری و ریشخند همراه است. مقاله های مورد بررسی گذشته از ارزش و جایگاهی که در شناساندن آیرونی دارند، به علت غربی بودن این اصطلاح، و تعدد و ابهام معنایی آن از نقایص و خطاهای علمی نیز برکنار نیستند. نگارندگان این مقاله ها اغلب تعریفی نهایی از آیرونی با توجه به نظر منتقدین غربی و داخلی ارائه نکرده و به نقل قول ها بسنده نموده اند. نکته دیگر اینکه ضعف اساسی این مقاله ها بیشتر در ذکر نمونه های آیرونی در ادب فارسی است و پژوهشگران گاه در این زمینه دچار اشتباه شده اند.
۸.

تحلیل ساختاری غزل نخست دیوان حافظ(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: فرمالیسم ساختارگرایی توازن نقش های زبان غزل حافظ

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 828 تعداد دانلود : 675
پژوهش حاضر می کوشد غزل نخست دیوان اشعار حافظ را از دیدگاه نقد فرمالیستی و ساختارگرایانه مورد ارزیابی قرار دهد. مقصود آن است که با استفاده از روش تحلیلی - توصیفی و مبانی زبان شناسی نشان دهیم که چگونه عناصر و اجزای  به هم پیوسته یک غزل در القای معنی و در حاضر نمودن عناصر غایب تأثیرگذارند. در این نوشتار با نگاه فرمالیستی به اصل توازن، یعنی تکرارهای آوایی، هجایی، و واژگانی توجه شده است تا خواننده دریابد که چگونه می توان از طریق شناخت موسیقی آوایی و معنوی غزل، دریچه های روشنی را به سوی معنی و مضمون گشود. در بررسی ساختاری نیز ضمن توجه به بحث تقابل ها، بر حضور عناصر غایب در متن ادبی و نقش خواننده به عنوان آفرینشگر ثانوی تمرکز شده است. بر اساس یافته های این پژوهش، متونی قابلیت بررسی فرمالیستی و ساختاری دارند که خالق اثر از نقش فرازبانی و ادبی زبان بهره برده باشد. بررسی غزل حافظ از دریچه صورت و ساختار، ضمن اینکه ما را به قلمرو زیباشناختی شعر او نزدیک می کند، از کلی گویی های بدون استدلال نیز دور می سازد.
۱۰.

شناخت و تحلیل چگونگی تفسیر آیات قرآن در متون نثر عرفانی غیرتفسیری پارسی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تفسیرهای عرفانی نثر عرفانی فارسی متون غیرتفسیری گرایش ها و شیوه های تفسیری متون فارسی قرن پنجم و ششم هجری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 645 تعداد دانلود : 885
علاوه بر متون تفسیری که اختصاص به تفسیر آیات قرآن دارند، متن های غیرتفسیری هم در لابه لای مطالب خود دارای تفسیرهایی پراکنده از آیات قرآن اند که از این منظر تاکنون بدان ها توجه نشده است. بررسی و استخراج و تحلیل این تفاسیر علاوه بر آگاهی یافتن از میزان و مآخذ اطلاعات قرآنی نویسندگان، گامی است در جهت توسعه منابع تفسیر به خصوص متون متقدم نثر پارسی که به دلیل نزدیکی بیشتر نویسندگان آن ها با عصر نزول قرآن اطلاعات تفسیری نسبتاً دقیق تر و صحیح تری را عرضه می کنند. از جمله این متون، آثار عرفانی پارسی است که به آیات قرآن و تفاسیر لطیف و عمیق آن به شیوه های گوناگون آراسته اند، و مانند کتاب های تفسیر ارزش کنکاش و بررسی دارند. از آن جا که قدیم ترین این آثار که به دست ما رسیده، متعلّق به قرن پنجم هجری است، در این مقاله کمّیت تفاسیر موجود در آثار متصوّفه و عرفای ایرانی غیر مفسّر (به معنای مصطلح) از این زمان تا نیمه قرن 6 به روش استقراء تامّ بررسی، و سپس تجزیه و تحلیل شده است. شایان ذکر است که طی بررسی انجام گرفته در متون عرفانی نثر پارسی در این دو قرن (حدود سی اثر) با احتساب آیات تکراری مجموعاً 925 آیه تفسیر شده است که این رقم تقریباً معادل یک هفتم آیه های قرآن است. این آیات به نه روش یا گرایش تفسیر شده اند که بیشتر تفسیرها عرفانی و کمترین تفسیر، به شیوه کلامی و قرآن با قرآن است. شیوه استنباطی نوعی خاص در تفسیر قرآن است که در بعضی از این آثار دیده می شود. وجود شیوه ها و گرایش های گوناگون تفسیری نشان از آگاهی و استفاده عرفا و صوفیه از این شیوه ها دارد. کمّیت و کیفیت تفسیرهای موجود در آثار و نسبت آن ها با متون به وسیله نمودارهای گوناگون نشان داده شده و با تحلیل همراه گردیده است.
۱۳.

معرفی نسخ نویافته قهرمان نامه (داستان قهرمان قاتل) و معرفی شخصیت قهرمان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: قهرمان نامه ابوطاهر طرسوسی نسخه خطی قهرمان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 897 تعداد دانلود : 514
قهرمان نامه (یا قهرمان قاتل یا قصه قهرمانان) اثری از ابوطاهر طرسوسی مؤلف پرکار قرن ششم است. این داستان که در زمره ادبیات عامه محسوب می شود، دورانِ اساطیریِ پادشاهی هوشنگ شاه و دلاوری های پهلوانان و عیاران او را بازتاب می دهد. از جمله شخصیت های اصلی این داستان به قهرمان، هوشنگ شاه، گردنکشان، سروخرامان و بهرام جبلی می توان اشاره کرد. از قهرمان نامه چندین نسخه به زبان فارسی، ترکی، ازبکی و کردی موجود است؛ ولی تاکنون به جز چند چاپ سنگی کم حجم و نامرغوب، تصحیح انتقادی ای از این اثر انجام نگرفته است. در این مقاله سعی بر آن است علاوه بر معرفی نسخ موجود از قهرمان نامه ، به بعضی از ویژگی های سبکی نسخه کتابخانه ملی (نسخه اساس) و معرفی شخصیت اصلیِ داستان، یعنی قهرمان نیز اشاره شود.
۱۴.

«سفر» و اهداف و آداب آن در نزد صوفیان از قرن اول تا قرن نهم ه. ق.(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: صوفیه سفر سیر آفاق سیر انفس صوفیان مسافر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 712 تعداد دانلود : 381
سفر از سنتهای دیرینه در اندیشه صوفیانه است. با نگاهی به پیشینۀ این سنت در منابع اسلامی، در می یابیم که صوفیه برای سفرهای خود اهداف و کارکردهای خاصی قائل بودند که می‌توان بر مبنای آن سفرهای آنها را دسته‌بندی و تعریف نمود. در این مقاله با بررسی منابع اصلی صوفیه از قرن اول تا قرن نهم این اهداف و کارکردها را در دو بخش بیرونی و درونی استخراج نموده و به بررسی آدابی، ماجراها و حکایاتی پرداخته ایم که در کتب تصوف متناسب با هر یک از این انواع روایت شده است. نتیجة این پژوهش نشان می‌دهد که در طول این نه قرن سفرهای صوفیه از حیث کمیت ، کیفیت ، اهداف و کارکردها یکسان نبوده است. تلاش نمودیم صوفیان مسافر را در هر قرن معرفی و اهداف آنها را نشان دهیم و از اتفاقات خاص این سفرها که صوفیان بدان اشارت کرده اند ، یاد کنیم . روش ما در این پژوهش روش کتابخانه ای بوده است و با توجه به یافته های پژوهش می‌توان گفت که سیر آفاق در مقایسه با سیر انفس از اهمیت ثانویه برخوردار بوده و هدف اصلی از سیر آفاق نیز شناخت و تزکیة نفس یا سیر در آن بوده است.
۱۵.

آیرونی در ذهن و زبان ناصرخسرو(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ناصرخسرو شعر ناکامی آیرونی آیرونیک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 882 تعداد دانلود : 806
نگرش آیرونیک بیانگر نوعی شیوه زندگی و نحوه ای از بودن و درک خویش در این جهان است. کسی که از چنین درکی برخوردار باشد، دارای موضعی نخبه گرایانه است. ازاین رو در حیطه مسایل روشن فکری، آیرونی مهم ترین روش برخورد با واقعیت است. می توان گفت به هم خوردن تعادل و نظم زندگی در افراد زیرک، متفکر و عمیق نوعی نگرش فلسفی آمیخته با تردید، اعتراض و طنز ایجاد می کند. در زندگی شخصی و شعری ناصرخسرو نیز پیشامدهایی رخ داده است که موجب شده وی از موضعی فراتر از دیگران مسایل مهم زمانه خود را بنگرد و درک کند. بر اساس یافته های تحقیق به نظر می رسد چیزی که بیش از هر تجربه و رخدادی، بن مایه اشعار ناصرخسرو را تحت تأثیر قرار داده و از وی شاعری جدی، غیرمنعطف، معترض و عبوس ساخته ، ناکامی اجتماعی او از گرایش به آیین اسماعیلیه، شکست تبلیغات مذهبی و عدم توفیق در کسب دوباره پایگاه اجتماعی است. روش این تحقیق توصیفی تحلیلی، ابزار گردآوری اطلاعات برگه نویسی و حوزه مطالعات کتابخانه ای است.
۱۶.

«سه نثر» ظهوری ترشیزی و جایگاه آن در ادبیات فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: سه نثر ظهوری ترشیزی گلستان سبک هندی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 418 تعداد دانلود : 406
ظهوری ترشیزی یکی از پیشگامان سبک هندی است که در روزگار شکوفایی این سبک می زیست و در کنار شاعرانی چون عرفی، نظیری، طالب آملی، صائب تبریزی و بیدل دهلوی از استادان بزرگ سبک هندی به شمار می آید. آثار وی در نظم و نثر جایگاه بلندی دارد و تا روزگار ما، به ویژه در هند و پاکستان ارزش و اعتبار خود را حفظ کرده است. «سه نثر» یکی از آن آثار است که در غالب تذکره ها از آن یاد، و به اندازه «ساقی نامه» مقبول و مورد پسند واقع شده است، اما گرد خمول و گمنامی بر آن نشسته، مقامی چون ساقی نامه نیافته است و امروزه کمتر کسی آن را می شناسد. مقاله حاضر گزارش تحقیق و پژوهش درباره متن «سه نثر» است که بر اساس پنج نسخه خطی و یک نسخه چاپ سنگی حاصل آمده ، کیفیت صور خیال در آن بررسی شده است. هدف این مقاله، تعیین جایگاه و ارزش سه نثر از طریق معیارهای هنری همان دوره و دوران پیش از آن است. «سه نثر» ظهوری ترشیزی به عنوان یکی از شاهکارهای سبک هندی و مقبول طبع سخت پسند شاعران و ادیبان آن دوره، تمام موازین و معیارهای سبک هندی را در خود جمع کرده است. علاوه بر آن، اسلوب های زیبای سخن را که به ویژه در گلستان سعدی به کار رفته، در نظر داشته است. این مختصات علاوه بر تعیین ارزش «سه نثر»، ضرورت بررسی گسترده تر در آثار سبک هندی را آشکار می سازد.
۱۷.

مبانی معرفت شناختی عشق ازدیدگاه افلاطون و مولوی با تکیه بر محاورات ضیافت، فایدروس، ثئای تتوس و دیوان شمس(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: افلاطون مولوی عشق معرفت دیالکتیک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 943 تعداد دانلود : 280
عشق از مباحث مشترک میان عرفان و فلسفه است. طبق دیدگاه افلاطون و ملاحظات عاشقانه مولوی ، عشق به عنوان یک منبع عقل االهی، مدرِک کل شمرده می شود. در مقاله پیش رو به شباهت های این دو دیدگاه فلسفی و عرفانی در باب عشق می پردازیم. درتبارشناسی اندیشه و تجربه زیسته مولوی در ساحت عشق و نوع  فهم کلی حاکم بر صورت بندی او از مفاهیم عاشقانه، نقب به بنیاد تاریخی، فلسفی  این نوع نگرش، ضروری می نماید. در این مسیر، سایه اندیشه افلاطونی به عنوان خاستگاه و مرجعیت ارزش گذار فضیلت محور در عرصه عشق، مطرح می شود. در این رویکرد تطبیقی فلسفه و عرفان در پدیده عشق، جهت تعیین نقش معرفت حسی، عقلی و شهودی، با روش دیالکتیک افلاطون مواجه هستیم که در نُه محاوره مختلف از جمله فایدروس، ضیافت، جمهوری و ثئای تتوس  بدان پرداخته است. با تکیه براین مباحث، ما درآثار مولوی به ویژه دیوان شمس، ضمن طرحواره هایی در غزل،  با لایه های برهانی معرفت شناسانه ای روبرو می شویم که با نگاه افلاطون در باب معرفت و عشق هم پوشانی دارد و نشانگر تأثیر پذیری مولوی از نوع نگرش هستی شناسانه و فضیلت محور افلاطون است.
۱۸.

بازنگری در تاریخ استقلال فن بدیع در بلاغت اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تاریخ استقلال علم بدیع منطق استعاره کاتب مطرزی سکاکی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 639 تعداد دانلود : 390
بسیاری از پژوهش گران معاصر بلاغت بر این باورند که علم «بدیع» را سکاکی از علم بیان جدا کرد و بدرالدین بن مالک آن را به عنوان «فن» نامید. این روایت نمی تواند بازتاب درستی از حقیقت باشد؛ چرا که روند استقلال این علم دست کم دو قرن پیش از سکاکی آغاز شده بود. علی بن خلف کاتب (ح 427 ق) با جدا کردن تشبیه و استعاره از بخش «بدیع»ِ کتابِ خود یکی از گام های اساسی را در این باب برداشته بود. در واقع علت این جدایی به این سبب بود که استعاره در کتاب های مشهور بلاغت به دو مبحثِ نامرتبط تعلق داشت؛ از یک سو آن را تحت جنس «مجاز» می دانستند و از سویی دیگر آن را به چشم یک صنعت بدیعی می نگریستند. در قرن ششم مطرزی خوارزمی (ف 610 ق) نخستین کسی بود که از این دوگانگی پرسش کرد و به صورتی قاطع استعاره و تشبیه و تمثیل را از قلمرو بدیع خارج نمود. در حوزه منطق نیز مبحث مجاز تحولاتی را از سرگذراند و با ابتکار ابن سینا به بخش «تصورات» و «مبحث الفاظ» راه یافت و در قرن ششم عملاً به مبحثی مستقل تبدیل شد؛ بنابراین سکاکی و ابن مالک در واقع میراث دارانی بودند که عملاً فقط میوه جدایی علم بدیع از علم بیان را، چیدند. این مسئله نباید ما را به داوری نادرست در خصوص سهم کسانی که در این ماجرا نقشی اساسی داشتند وادارد. هدف از این تحقیق، اصلاح تاریخ بلاغت اسلامی است.
۱۹.

تقدیرگرایی و تعامل آن با قدرت در ابومسلم نامه طرسوسی با رویکرد تاریخ گرایی نو(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ابوطاهر طرسوسی تقدیرگرایی جبر ابومسلم نامه.

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 619 تعداد دانلود : 934
حماسه ابومسلم نامه ، روایتی منثور بر اساس شخصیت تاریخی ابومسلم خراسانی است که در کوی و برزن ها بر سر زبان قصه پردازان افتاد. بدین سبب، بسیاری از جلوه ها و باورهای عامیانه در آن راه یافته است. از جمله این اعتقادات، سرنوشت باوری و تقدیرگرایی است. تاریخ گرایی نو بر اثر پذیری متن (روایت) از بافت جامعه تأکید دارد و مهم ترین بافت هر متن را روابط مربوط به قدرت، تلاش برای انتقال قدرت و دستیابی به آن می داند. این رویکرد بر آن است که مؤلّف یا هنرمند از نظرها، واژگان و باورهای فرهنگ خود برای تولید اثری بهره می جوید که برای مخاطبی از همان فرهنگ قابل درک و فهم باشد. بدین سبب متن ادبی ضرورتاً با یک گفتمان یا یک ایدئولوژی پیوند می یابد و می تواند وسیله انتقال قدرت هم باشد. جستار پیش رو، در پی آن است با استناد به ابومسلم نامه ابوطاهر طرسوسی، گفتمان تقدیرگرایی و نشانه های آن را با توجه به واقعیت های فرهنگی و اجتماعی عصر به روش توصیفی تحلیلی تبیین کند. در پایان مشخص شد اعتقاد به تقدیر و سرنوشت و نشانه های آن متأثر از میدان گفتمانی حاکم و آبشخور آن گفتمان دینی عصر (جبرگرایی) است. در کشاکش گفتمانی داستان، راوی، بسیاری از امور و رخدادها و حتی کنش های اجتماعی را به تقدیر نسبت می دهد. بدین ترتیب، ابومسلم نامه در منازعه گفتمانی در راستای هژمونی شدن گفتمان تقدیرگرایی و توجیه و تحکیم قدرت عمل می کند.
۲۰.

بن مایه های اساطیری و بازتاب حضور فرهنگ عامه در دوره حماسه منظوم قاجار(مطالعه موردی: شهنشاه نامه صبای کاشانی)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: شهنشاه نامه اسطوره حماسه تاریخی بن مایه های اسطوره ای باورهای عامه هفت خوان خواب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 424 تعداد دانلود : 460
شهنشاه نامه مشهورترین حماسه تاریخی عهد قاجار است که فتحعلی خان صبای کاشانی آن را به تقلید از شاهنامه سروده است. بخش پایانی این منظومه به روایت جنگ ایران و روس و دلاوری های عباس میرزا اختصاص دارد. گزارش جنگ و شرح دلاوری پهلوانان اصلی ترین موضوع این حماسه است و اساطیر نیز به شکل های گوناگون در آن تبلور می یابد. از سوی دیگر اسطوره پیوندی ناگسستنی با باورهای عامه دارد. پژوهش حاضر این بن مایه های اساطیری و عامه را در شهنشاه نامه مطالعه می کند: پیش گویی از طریق خواب، جادو، هفت خان، رویین تنی، فر، نام پوشی، پوشش فریبنده، و ایزد سروش. هدف اصلی پژوهش حاضر، تبیین کارکرد اسطوره و باورهای عامه در شهنشاه نامه به منزله منظومه ای تاریخی است. از این رو تلاش می شود تا بن مایه های به کاررفته در شهنشاه نامه که متأثر از شاهنامه بوده اند یا به منظور اسطوره ای کردنِ تاریخ پدید آمده اند، نشان داده شود. با توجه به بازتاب این مضامین در شاهنامه ، شیوه صبای کاشانی در بهره گیری از آن ها و درواقع کیفیت این مضامین در شهنشاه نامه نیز بررسی شد تا روشن شود که صبای کاشانی به تکرار و تقلید صرف روی آورده یا در آن ها دخل و تصرف کرده است. این پژوهش نشان می دهد که صبای کاشانی به سبب غلبه رویکرد مدحی، این بن مایه ها را برای اسطوره ای کردنِ تاریخ به کار برده است. او اصل بن مایه ها را از شاهنامه برگرفته که گاه در فرهنگ عامه ریشه دارند؛ ولی برخی را توسعه بخشیده و برخی دیگر را تقلیل داده است. این پژوهش به شیوه توصیفی تحلیلی و بر مبنای مطالعات کتابخانه ای انجام شده است. بدین منظور از دست نویس شهنشاه نامه (نسخه شماره 587 کتابخانه مجلس، کتابت 1230ق) استفاده شده که کامل ترین دست نویس در بین نسخ کهن این اثر به شمار می آید.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان