مریم نهاوندی

شناخت و مقایسه فرهنگ کار در ایران از منظرهای گوناگون هدف اصلی این مقاله می باشد. مهم ترین سوال در این بررسی یافتن عواملی است که منجر به روند نزولی فرهنگ کار در ایران شده است. با استفاده از آمارهای جهانی[1] (wvs) به تاثیر عوامل فردی و خانوادگی، جمعیتی، مذهبی، شغلی و سرمایه اجتماعی بر فرهنگ کار در کشورهای ایران، ژاپن، چین، مالزی و ترکیه پرداخته ایم. جمعیت نمونه از هر کشور شامل جمعیت شهری، روستایی، زن و مرد به روش نمونه گیری احتمالی، انتخاب شده است. عوامل اثرگذار بر متغیر وابسته با روش های مختلف مورد آزمون قرار گرفته است. عبارتند از: تحلیل عاملی متغیر وابسته، بررسی تاثیر زیرشاخص های متغیرهای مستقل با استفاده از رگرسیون خطی و لجستیک، اندازه گیری ارتباط متغیرهای مستقل پنج گانه (عوامل جمعیتی، مذهبی، فردی، سرمایه اجتماعی و نوع شغل) با فرهنگ کار و تحلیل مسیر بین متغیرها. در میان متغیرهای تاثیرگذار بر فرهنگ کار خلاقیت بیشترین تاثیر را در همه کشورها داشته است. نتایج آزمون ها نشان می دهد فرهنگ کار در ایران در مقایسه با چهار کشور دیگر بطور چشمگیری پایین می باشد.

این مقاله به تحلیل رابطه بین شغل، به عنوان یکی از اصلی ترین فعالیت های بشری و الگوی مصرف برخی کالاهای فرهنگی می پردازد. مطالعه مباحث نظری پیرامون ارتباط شغل با سبک زندگی و مصرف نشان می دهد که گروه بندی شغلی افراد به واسطه مؤلفه های ملموس و عینی سبک زندگی بر مصرف آن ها به ویژه مصرف فرهنگی تأثیرگذار است. یکی از متفکرانی که در این حوزه نظریاتی ارائه نمود، پی یر بوردیو است. همان طور که بوردیو تأکید داشت مصرف را باید مانند دسته ای اعمال اجتماعی و فرهنگی به عنوان راهی برای ایجاد تمایزات بین گروه های اجتماعی در نظر بگیریم. بر این اساس شغل افراد با توجه به اینکه یکی از مهم ترین عوامل نشان دهنده منزلت اجتماعی آن ها محسوب می گردد، به طور عامدانه یا غیرعامدانه عاملی برای در پیش گرفتن سبک متفاوتی از زندگی و نمایان ساختن آن به وسیله عینی نمودنش به صورت استفاده از کالاهای فرهنگی خاص دیده می شود. به تعبیر دیگر مدل نظری تحقیق حاضر نشان می دهد که چگونه گروه های شغلی مختلف با انتخاب الگوی های خاص مصرفی تلاش دارند تا روش زندگی مجزایی را انتخاب کرده و خود را از دیگران متمایز سازند. در واقع این تمایزطلبی از طریق اثرگذاری شغل افراد بر مؤلفه های عینیت یافته سبک زندگی امکان پذیر می گردد. روش تحقیق این پژوهش تحلیل ثانویه بوده که در آن از اطلاعات ثانوی پیمایشی ملی که در کل استان های کشور اجرا گردید استفاده شده است. نتایج نشان داده است که فرض های اصلی تحقیق مبنی بر وجود رابطه بین گروه بندی شغلی از جمله دانشجو، کارمند، معلم، مهندس، کارگر، بازاری و... و میزان مصرف کالاهای فرهنگی همچون تلویزیون، ماهواره، کتاب، سینما و... مورد تأیید قرار گرفته است.

هدف گردشگری در وهله نخست بهبود روابط فرهنگی و درک تفاوتهای فرهنگی است . گردشگری مذهبی به عنوان یکی از قدیمیترین اشکال روابط فرهنگی بین اقوام و ملل ، از جمله پر رونق ترین گردشگری ها در زمان حاضر است . قدمت این نوع گردشگری با قدمت تاریخ دینی برابری میکند بطوری که عمده ترین نیت گردشگری در شکل سنتی یک عمل دینی _ فرهنگی بوده است .  نگاهی به گذشته در زمینه سفرها و گردش های مذهبی موید این مطب است . امروزه گردشگری مذهبی به سبب ویژگی های خاص خود ، جایگاه مهمی در میان انواع گردشگری یافته و تحقیقات گسترده ای در سالهای گذشته در این زمینه انجام شده است ؛ اما محققان هنوز بر سر بکار بردن دو واژه زیارت یا گردشگری مذهبی به توافق نرسیده اند . از این رو ما در این مقاله هر دو مفهوم را بکار می بریم . ایران نیز به دلیل موقعیت های مذهبی فراوان ، مقصدی مناسب بجهت گردشگران مذهبی است ، با وجود آنکه این استعداد بالقوه وجود دارد ، اما تا کنون در این زمینه فعالیتهای پژوهشی مناسبی انجام نشده است ؛ در حالی که برنامه ریزی صحیح نیازمند پژوهشهای کافی و تولید ادبیات تحقیق است . در مقابل ، بسیاری تلاش کرده اند تا با انجام چنین مطالعاتی در رابطه با بسیاری از فرق مذهبی ناشناخته ،زمینه را برای گسترش گردشگری خود توسعه دهند.  در طول مطالعه انجام شده چند هدف دنبال شد :  نخست روشن کردن مفاهیم حوزه زیارت و گردشگری مذهبی .  سپس بررسی آمار موجود ایران در این زمینه و در ادامه مطالعه ای روی مسافرین  مسجد جمکران انجام شد . انتخاب این مقصد از آن روی صورت گرفت که مسافرین آن در ادامه سفر به شهر قم می توانند به دیدن آثار مذهبی و غیر مذهبی بروند . بدلیل وجود این حق انتخاب می توان فاصله شناختی میان گردشگری و زیارت را بدرستی مشاهده کرد و سطح توقع و رضایت آنها را سنجید .  با استفاده از نمونه گیری غیر احتمالی قضاوتی تعداد 80 پرسش نامه با مصاحبه تکمیل شد .  سپس با جمه بندی نظریه ها و تحقیقات انجام شده ، با استفاده از مدل SWOT  فرصتها و تهدیدهای پیش روی گردشگری زیارتی در ایران مورد تحلیل قرار گرفت

در راه شناخت فاکتورهای موثر بر میزان تمایل به گردشگری در دنیا و در ایران گام هایی برداشته شده است. از جمله ی این فاکتورهای موثر، می توان به امنیت ذهنی گردشگران و ابعاد آن در تعیین میزان تمایل به گردشگری یک مقصد اشاره کرد. در این مطالعه برای تسهیل در اندازه گیری متغیر مستقل امنیت ذهنی به دو مولفه ی جدید امنیت ذهنی سلبی و امنیت ذهنی ایجابی تعریف و ارائه شده است. بر این اساس سعی شده است که سهم افزاینده یا کاهنده ی دو مولفه ی سلبی و ایجابی امنیت ذهنی در تعیین میزان تمایل به گردشگری مورد سنجش قرار گیرد، تا از این طریق به شناخت میزان اهمیت هر کدام از مولفه ها دست یافته شود. این پژوهش به صورت کمی و با روش پیمایش و ابزار پرسشنامه به انجام رسیده است. یافته ها حاکی از این است که امنیت ذهنی سلبی با بتای 20/0- دارای تاثیری کاهنده و امنیت ذهنی ایجابی با بتای 40/0 دارای تأثیر فزاینده در تعیین میزان تمایل به گردشگری افراد می باشند. در راستای تقویت تأثیر امنیت ذهنی ایجابی و تضعیف تأثیر امنیت ذهنی سلبی، پیشنهادهایی در انتهای مطالعه ارائه گردیده است.