امان الله جمشیدی

تحقیق حاضر باهدف شناخت الگو ساماندهی حاشیه مناطق شهری کشورهای انگلستان و هندوستان انجام شد. این پژوهش به لحاظ هدف ازجمله تحقیقات کاربردی است که نتایج آن می تواند در زمینه الگوبرداری برای ساماندهی به حاشیه شهرهای ایران مورداستفاده قرار گیرد. به لحاظ روش از جمله تحقیقات کیفی است از نوع تحلیل مضمون که بر شناسایی، تحلیل و تفسیر الگوی معانی داده های کیفی تمرکز دارد به وسیله نرم افزار MAXQDA 2020 انجام شد. یافته های تحقیق نشان داد تعداد 127 مضمون به دست آمد که تعداد 90 تم مربوط به کشور انگلستان بوده است و تعداد 37 تم مربوط به کشور هندوستان به دست آمده است. این مضامین اصلی شامل الگوی شهر، اقدامات ساماندهی حاشیه شهر برنامه ریزی و ساختار سیاسی شهر، شیوه ساماندهی حاشیه شهر و سیاست های ساماندهی حاشیه شهر است. نتیجه یافته ها نشان داد که کشور هندوستان و انگلستان در گام اول برای ساماندهی حاشیه شهر اگرچه راهکار تخریب را در پیش رو داشتند اما در گام دوم انگلستان با پیش گرفتن دیدگاه انتقادی سعی در بهسازی و بهبودی و مشارکت افراد در بهسازی حاشیه گام برمی دارد درحالی که هندوستان به این شیوه تخریب تا گام سوم تغییر رویکردی نداشته است از سوی دیگر هندوستان فقط اقدامات شهری- مکانی تأکید کرده است درحالی که انگلستان با درک و توجه به این موضوع که بسترهای چون فقر، بیکاری، وضعیت روستاییان، آموزش در این بستر نقش ایفا می کنند سیاست های کلان تری را چون کاهش فقر نسبی و ایجاد تنوع اقتصادی در بخش کشاورزی و تولید، تلاش برای کاهش پدیده بیکاری، در اختیار قرار دادن خانه به شرط تملک، افزایش میزان حداقل دستمزدها توسط دولت سرمایه گذاری در بخش های مراقبت های بهداشتی بهتر و آموزش وپرورش در پیش گرفته است.

پژوهش حاضر با هدف ارائه الگو پارادایمی ساماندهی حاشیه شهر کرمان انجام شد. تحقیق حاضر از لحاظ هدف، کاربردی از لحاظ روش کیفی از نوع گراندد تئوری (اشتراوس وکوربین) است. جامعه هدف در این مطالعه مسئولان ساماندهی حاشیه شهر کرمان بود که با حجم نمونه 18 نفر اشباع مفهومی حاصل شد. روش نمونه گیری هدفمند و ابزار تحقیق در این پژوهش مصاحبه نیمه ساختاریافته است. پایائی با روش توافق درون موضوعی 78/0 به دست آمد و روائی صوری متن مصاحبه توسط خبرگان تأیید شد. یافته های به دست آمده شامل 56 مقوله در کدگذاری باز و 45 مقوله کدگذاری محوری و 5 مقوله کدگذاری گزینشی است. نتایج نشان داد که شیوه ساماندهی حاشیه شهر در حال حاضر شامل تخریب؛ تخلیه؛ بهسازی (کندومحدود به اقدامات ناکافی) اجرا شده است؛ ولی این اقدامات نتوانسته کارساز باشد. راهبردهای ساماندهی حاشیه شهر که توسط خبرگان پیشنهاد داده شد شامل اجرای طرح کمربند سبز شهر کرمان؛ از بین رفتن تعارض منافع ارگان ها؛ بهسازی همراه با توانمندسازی و مشارکت افراد حاشیه؛ استفاده از کارشناسان در اجرای طرح ها؛ مشخص شدن قوانین ساماندهی و لازم اجرا شدن آن ها؛ قرار دادن ملک به شرط تملک است.