عارف قادری

مقدمه:   یکی از مهمترین مسائل زیست محیطی در ایران (بخصوص کلان شهر تهران) معضل آلودگی هوا است. فضای سبز شهری، اثرات قابل توجهی در کنترل بهبود هوای شهرها را دارا می باشند. یکی از کارکردهای فضاهای سبز در شهرها، کارکردهای زیست محیطی آنها در کاهش آلودگی هوای شهری است، درحقیقت فضاهای سبز ریه های تنفس شهرها به شمار می آیند. هدف:  این تحقیق با هدف بررسی تاثیر الگوهای فضای سبز بر روی میزان شاخص آلاینده های آلودگی هوا در کلانشهر تهران در سال93 صورت گرفته است. روش شناسی : روش مطالعه در این تحقیق یک روش تحلیلی توصیفی می باشد که با بهره گیری از مدل های مکانی- فضایی به بررسی موضوع مورد نظر پرداخته است. با کسب داده های غلظتی آلودگی هوا و سپس اعمال تصحیحات، داده های ماهانه داده های فصلی تهیه شده است. باتوجه نقطه ای بودن داده ها در اولین قدم با روش های اینترپولاسیون، پهنه های هر آلاینده به تفکیک فصل مشخص شد. به منظور مقایسه آلاینده ها با واحد یکسان و نرمال سازی و همچنین از بین بردن عدم قطعیت در داده ها همه لایه ها (آلاینده ها) فازی ساز شد. برای بررسی ارتباط آلاینده با فضاهای سبز موجود فعلی لایه NDVI  را از تصاویر لندست در دو فصل بهار و فصل پاییز استخراج کرده و رگرسیون مابین آلاینده ها به تفکیک فصل و نوع آلاینده باNDVI  تهیه شد که دارای همبستگی تقریبا معنادار می باشد. همچنین باتوجه همبستگی قابل توجه بین الگوی وضعیت ترکم معابر شهری تهران با همه آلاینده ها نهایتا الگوی معابر شهری فعلی بعنوان الگوی توسعه فضاهای سبز درنظر گرفته شد و با در نظر گرفتن ضریب همبستگی ها توسعه فضاهای سبز مد نظر قرار گرفت. آلاینده  PM2.5به عنوان نمونه موردی بررسی و خروجی های آن تهیه و بررسی شد. قلمرو جغرافیایی پژوهش:  قلمروی جغرافیایی تحقیق حاضر کلانشهر تهران است. یافته ها و بحث:   نتایج نشان می دهد با در نظر گرفتن ضرایب همبستگی مابین فضاهای سبز شهر و آلاینده های آلودگی هوا و همچنین ضرایب مابین آلاینده های آلودگی هوا و تراکم معابر شهری، استفاده از الگوی معابر شهر به عنوان الگویی برای توسعه فضاهای سبز منجر به کاهش میزان آلاینده های آلودگی هوا می شود و هم چنین نتایج آن نشان از بهبود بالای وضعیت میزان آلاینده در سطح کلانشهر تهران نیز می باشد. نتیجه گیری:  ایستگاه های سنجش آلودگی در سطح شهر تهران هم از نظر تعداد و هم از نظر موقعیت مکانی مناسب نیستند، همچنین در بسیاری از مناطق به دلیل خرابی و مشکلات گاها مشاهده می شود چندین ماه بعضی از آلاینده ها سنجش نمی شود. به منظور مطالعات دقیق تر در آینده بجاست در سطح شهر تهران تعداد ایستگاهای سنجش آلودگی افزایش یابد همچنین موقعیت مکانی احداث آنها با روش علمی مکانیابی گردد.