زلیخا نادرخانی ایالویی

   هدف پژوهش حاضر که با ترکیبی از روش های توصیفی تحلیلی و علی انجام گرفته است، بررسی چالش های بهره برداران دهقانی و اثرات این چالش ها بر توسعه روستایی استان زنجان می باشد. برای گردآوری داده های مورد نیاز علاوه بر مطالعات اسنادی از شیوه میدانی استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش بالغ بر75831 بهره بردار دهقانی واقع در استان زنجان است، با استفاده از فرمول کوکران 340 خانوار به عنوان نمونه آماری برآورد شده اند. و برای تجزیه و تحلیل داده های گردآوری شده از آزمون های مربوطه و نرم افزارهای SPSS،AMOSE, EXCEL وGIS  استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان داد چالش های اقتصادی، مهم ترین مشکل بهره برداران در استان می باشند و میانگین چالش هایی که بهره برداران دهقانی با آن مواجه اند با مقدار 79/3، به صورت معناداری بیشتر از حد متوسط می باشد. نتایج آزمون تحلیل واریانس نشان داد، در بین شهرستان های استان به لحاظ چالش های پیش روی بهره برداران تفاوت آماری معناداری وجود دارد و شهرستان های سلطانیه، ایجرود و ماهنشان با میانگین رتبه ای967/3، 864/3 و651/3، دارای بیشترین و خدابنده، ابهر و زنجان با میانگین رتبه ای 347/3، 429/3 و 481/3 دارای کمترین میزان چالش های بهره برداری دهقانی هستند. همچنین وضعیت کلی توسعه روستایی با میانگین 26/2، به صورت معناداری پایین تر از میانگین مبنا قرار دارد و در میان شاخص های آن، دو بعد کلیدی مدیریتی و اقتصادی توسعه روستایی در وضعیت نامناسب تری قرار دارند. نتایج مدل نهایی پژوهش در خصوص اثرات چالش های پیش روی بهره برداری دهقانی بر توسعه روستایی که برازش آن به تأیید نهایی رسید نشان داد، چالش های اجتماعی و محیطی با ضرایب 67/0- و 26/0-، به ترتیب دارای بیشترین و کمترین اثر منفی بر توسعه روستایی بوده اند.

تعاونی ها می توانند به عنوان یکی از موثرترین روش ها برای حل مشکلات روستایی باشند، چون این امکان را به کشاورزان خرد می دهد که از طریق تشکیل تعاونی ها، تولید خود را بالا برده و هزینه های تولید را پایین آورند و بدین صورت درآمد بیشتری بدست آورند. پزوهش حاضر با هدف بررسی تعاونی های تولید روستایی استان زنجان و نقش این تعاونی ها در حل مشکلات روستایی صورت گرفته است. پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ ماهیت توصیفی تحلیلی است. گردآوری داده های مورد نیاز با استفاده از شیوه میدانی (پرسش نامه، مشاهده و مصاحبه) انجام شد. جامعه آماری پژوهش روستاهای که دارای شرکت تعاونی روستایی هستند، می باشد که حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 330 خانوار کشاورز روستایی بدست آمد. برای طراحی پرسشنامه از سه شاخص اجتماعی در قالب 18 نماگر، شاخص اقتصادی در قالب 12 نماگر و شاخص محیطی در قالب 13 نماگر بهره گرفته شد، میزان پایایی پرسشنامه از طریق آلفای کرونباخ 627. بدست آمد است، و برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون تحلیل واریانس (ANOVA) و معادلات ساختاری (SEM) در محیط نرم فزاریAMOS GRAPHICS و SPSS استفاده شد. نتایج تحلیل معادلات ساختاری نشان داد شاخص اقتصادی در توسعه روستایی با ضریب تأثیر 53/0 بیشترین اثرگذاری و شاخص اجتماعی با ضریب تأثیر 22/0 کمترین میزان اثرگذاری را در توسعه روستایی داشته است. در شاخص اجتماعی، عامل " روانی و انگیزشی" ، در شاخص اقتصادی، عامل " دسترسی به خدمات و مدیریت بازار و در شاخص محیطی، عامل " مدیریت انسانی صحیح" بیشترین اهمیت و تاثیر را در توسعه روستایی از نظر مردم روستایی بدست آوردند.