احمدرضا قاسمی

مطالعات میان فرهنگی طی دهه های گذشته، نظر جمع کثیری از پژوهشگران و مدیران را به خود معطوف داشته است. عدم جوابگویی و تسری نظریه های مدیریت به دیگر جوامع از جمله معضلات سازمان ها در استفاده مطلوب از این نظریه ها تلقی می گردد؛ بدین منظور در این تحقیق مطالعه ای تطبیقی در اصول موضوعه نظریه های مدیریتی، در خوشه های فرهنگی شناسایی شده در مطالعات هافستد و گلوب صورت پذیرفته است. نتایج تحقیق مبین آنست که به منظور توسعه نظریه های مدیریت از خطه ای به خطه دیگر یا جامعه ای به جامعه دیگر لازم است که مؤلفه های ارزش شناسی، شناخت شناسی و انسان شناسی جامعه هدف مورد مداقه و مطالعه قرار گیرد. این امر تنها در پرتو توجه بیش از پیش به مطالعات میان فرهنگی و عدم نگرش یک سویه و جزم گرایانه، تحقق پذیر می باشد.

طی سالیان اخیر، مدیریت و به تبع آن سنجش عملکرد زنجیره تامین، توجه جمع کثیری از مدیران و محققین را در حوزه مدیریت تولید و عملیات به خود معطوف داشته است. هدف از انجام این پژوهش، ارایه شاخص های تعالی زنجیره تامین بر اساس مفاهیم مدیریت کیفیت جامع و مدل اروپایی مدیریت کیفیت(EFQM) است. از این رو این معیار ها به وسیله مطالعه تطبیقی معیار های نه گانه مدل اروپایی مدیریت کیفیت با عوامل دخیل در عملکرد زنجیره تامین توسعه داده شده و مدل استخراج شده با رویکرد پرسشنامه ای ارزیابی گردیده است. روایی، پایایی و اوزان معیار ها نیز از طریق روش های پیشرفته ریاضی آماری مورد ارزیابی قرار گرفته است. یافته ها نشان از فاصله معنادار بین وضع موجود و مطلوب در برخی از ابعاد نه گانه مدل تعالی عملکرد زنجیره تامین دارد. از آنجایی که این مدل تنها بر روی زنجیره تامین داخلی یک شرکت آزمون گردیده، در تعمیم نتایج آن به زنجیره تامین سایر سازمان ها می باید احتیاط کرد. به دیگر سخن به واسطه ماهیت روش مطالعه موردی، اعتبار برونی نتایج تحقیق مورد تردید است.

عنصر بارش یکی از عناصر پیچیده و حیاتی جو زمین است و تغییرات زمانی و مکانی آن می تواند اقلیم ایران را کنترل کند. در این تحقیق به منظور مدلسازی تغییرات زمانی و مکانی بارش، از داده های مجموع بارش سالانه 50 ایستگاه هواشناسی همدید و اقلیمی در خلال سال های 1966 – 2005 که دارای پراکنش مناسبی است، استفاده شد. از آنجا که بارش به عنوان یک عنصر اقلیمی، رفتاری غیر خطی داشته و نیز از توزیع نرمال تبعیت نمی کند، روش های آماری ناپارامتری، ابزاری مفید برای بررسی این عنصر اقلیمی است. لذا در این تحقیق برای نشان دادن روند و معنی داری بارش های سالانه از آزمون ناپارامتری من ـ کندال استفاده شد. توزیع مکانی روندها، میانگین های متحرک و نواحی رطوبتی و تغییرات مکانی بارش های اوج و حضیض در محیط نرم افزار GIS Arc پهنه بندی شد. نتایج نشان می دهد که عنصر بارش روندهای افزایشی و کاهشی در ایران داشته است به طوری که بیشترین میزان روند کاهشی در قسمت شمال غرب و بیشترین روند افزایشی در قسمت جنوب غربی می باشد که در طول 40 سال گذشته رخ داده است. ضمناّ تغییرات مکانی بارش در محدوده جغرافیایی خشک و نیمه خشک از نوسانات بیشتری برخوردار بوده ولی از حدود سال 1980 تغییرات در نواحی نیمه مرطوب و خیلی خشک شدت بیشتری یافته است.

تغییرات دمای جو به علت عبور سیستم های هوا اغلب بسیار ناگهانی است و گیاهان نمی توانند خود را با این نوسان های شدید سازگار کنند و در نتیجه آسیب می بینند. از آنجایی که دماهای پایین تاثیرات مخربی بر روی تولیدات کشاورزی دارند، بررسی آن ها برای پیش بینی و جلوگیری از خسارات احتمالی بسیار مفید خواهد بود. در این مطالعه به منظور تعیین زمان های رخداد پدیده یخبندان، دمای حداقل روزانه ایستگاه تبریز برای یک دوره 21 ساله انتخاب و استفاده شد. طولانی ترین و شدید ترین یخبندان بین روزهای 7 تا12 فروردین 1382 و 17 فروردین 1383رخ داده است. برای تعیین الگوهای یخبندان این دو دوره، نقشه های همدیدی 1000،850 و500 هکتوپاسکال بررسی شد. نتایج نشان داد که موقعیت و قدرت سامانه های وضع هوای حاکم بر منطقه در زمان رخداد یخبندان کنترل کننده اصلی این پدیده محسوب می شوند. همچنین، شکل-گیری کم فشارها و ناوه های حاصل از آنها نقش مهمی در یخبندان های بهاره منطقه داشته، الگوی اصلی سینوپتیکی حاکم در یخبندان های مورد بررسی، عمیق شدن ناوه کم فشار شمال دریای خزر است.

مدیریت زنجیرة تأمین از جمله رویکرد های نوین در عرصة مدیریت تولید و عملیات محسوب می شود. امروزه موفقیت و بقای سازمان های تولیدی در گرو کارایی و اثربخشی زنجیره های تأمین است. پژوهش حاضر درصدد بررسی عوامل مؤثر بر ارتقای بهره وری زنجیرة تأمین بوده است. بدین منظور تأمین کنندگان شرکت های گروه مجموعه سازی توس خودرو با به کارگیری فن تصمیم گیری چندمعیارة پرامتی فازی ارزیابی شدند. نتیجة پژوهش نشان می دهد در میان شاخص های احصاشده به ترتیب، نتایج مشتریان، فرایند ها و نتایج اصلی عملکرد بالاترین وزن ها را دارند. در پایان ضمن تحلیل حساسیت رتبه بندی جاری، بسته های سیاستی در جهت ارتقای بهره وری زنجیرة تأمین پیشنهاد شده است. پژوهش حاضر مفهوم بهره وری زنجیرة تأمین را بسط داده است و سازوکاری برای ارزیابی آن مطرح کرده است.

یکی از مقولاتی که طی سالیان اخیر ذهن پژوهشگران علم مدیریت، بالاخص حوزه مدیریت فناوری را بخود مشغول ساخته، رویکرد دارائی‌محور و به‌تبع آن راهبرد سرمایه‌های فکری در اتخاذ فناوری می‌باشد. از جمله اهداف این تحقیق شناسایی و تبیین نقاط قوت و ضعف هریک از روش‌های کسب فناوری و تعیین ارتباط آن با ابعاد سرمایه‌های فکری بوده‌است. نتایج حاصل از مطالعه آماری صورت گرفته نشان از تفاوت معنادار مابین راهبرد فعلی و مطلوب اکتساب فناوری و همچنین عدم توجه کافی به سرمایه‌های انسانی و ارتباطی و توجه ضعیف به سرمایه ساختاری در مؤسسات مورد مطالعه بوده‌است. در پایان با استفاده از یکی از روش‌های تصمیم‌گیری چند‌معیاره، اقدام به رتبه‌بندی راهبرد اکتساب فناوری با توجه به ابعاد سرمایه‌های فکری از منظر پاسخگویان شده‌است. به نظر می‌رسد وجود نگرشی جامع بر سرمایه‌های سازمانی اعم از سرمایه‌های مشهود یا فیزیکی و سرمایه‌های نامشهود( سرمایه فکری، سرمایه اجتماعی،...) چهارچوب مناسب‌تری در جهت تعیین راهبرد اکتساب فناوری را مهیا سازد.

مطالعه تغییرات زمانی و مکانی پارامترهای آب و هوایی یکی از مهمترین مسائل حال حاضر در تحقیقات اقلیمی دنیا به شمار می آید. مطالعه تغییرات پوشش ابر به عنوان یکی از مهمترین پارامترهای آب و هوایی از این نظر حائز اهمیت می باشد که ابرها در راس چرخه آب و هوایی قرار دارند و تغییرات آنها منجر به ایجاد تغییر در توزیع زمانی و مکانی بسیاری از پارامترهای دیگر خواهد شد. در این تحقیق با استفاده از اطلاعات مقدار پوشش ابر ماهانه 90 ایستگاه همدید در ساعات 03, 09 و 15 گرینویچ، برای یک دوره 22 ساله (1986 تا 2007) تغییرات مکانی پوشش ابر در کشور با استفاده از روش تحلیل خوشه ای بر روی داده ها ی حاصل از یاخته های 18×18 کیلومتر انجام گردید. همچنین تغییرات زمانی و نقطه تغییر موجود در سری های زمانی مقدار پوشش ابر نیز با استفاده از روش من- کندال و آزمون پتیت مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که روش خوشه بندی به خوبی قادر به طبقه بندی مقدار پوشش ابر در کشور است. این روش پنچ منطقه مجزا برای مقدار پوشش ابر سالیانه کشور شامل منطقه سواحل جنوبی دریای خزر، منطقه آذربایجان و البرز، منطقه زاگرس غربی و دامنه های جنوبی البرز، منطقه جنوب غربی و شمال کویر مرکزی و منطقه جنوبی و مرکزی ارائه نمود. این پهنه ها با یافته های گذشته محققان در مورد الگوهای سینوپتیکی توده های ورودی هوا و مسیر چرخندهای ورودی به کشور همخوانی خوبی دارد. نتیجه تحلیل های زمانی نیز نشان داد که روند تغییرات مقدار پوشش ابر در اغلب ایستگاه های مناطق سه، چهار و پنچ (نیمه شمالی کشور) از نظر آماری معنی دار می باشد. این روند در تمامی ایستگاه هایی که دارای روند تغییرات معنی دار می باشند، منفی و یا به عبارت دیگر کاهشی می باشد. نتایج همچنین نشان داد که سال تغییر ناگهانی در سری های مقادیر پوشش ابر در اغلب این ایستگاه ها در دهه 1990 اتفاق افتاده است.

بهداشت، ایمنی و مدیریت زیست محیطی(HSE) ازجمله الزامات و ضرورت های صنایع پرخطر محسوب می شود. این پژوهش درصدد تبیین شاخص های دخیل در تعالی پایدار در صنایع پرخطر است. یکی از نکات مؤثر در مدل های تعالی، ارزیابی رابطه علی میان شاخص های توانمند ساز و نتایج است که پژوهش حاضر درصدد بررسی این روابط علی در سطح صنعت پتروشیمی است. بر پایه مدل اعتلای پایدار(تعالی H3SE) در صنایع پتروشیمی، نویسندگان به بررسی رابطه علی میان پنج توانمند ساز(رهبری، خط مشی ها و راهبرد ها، کارکنان، منابع و فرایند ها) و نتایج(بهداشتی-ارگونومیکی، کارکنان، پیمانکاران، مشتریان، ایمنی- امنیتی، اجتماعی-فرهنگی و نتایج کلیدی عملکرد) پرداختند. برای بررسی روابط علی در این پژوهش از دو تکنیک مدل معادلات ساختاریافته خطی(PLS) و DEMATEL بهره گیری شده است. بدین منظور پرسش نامه ای در میان متخصصین H3SE صنعت پتروشیمی کشور توزیع شد، و از این رهگذر رابطه میان شاخص ها به وسیله ابزار های پیش گفته مورد ارزیابی قرار گرفت. همچنین با تکنیک DEMATEL و PLS شاخص تأثیرگذاری و با استفاده از ضرایب تعیین درجه تأثیر پذیری کل شاخص ها مورد ارزیابی قرار گرفت. هرچند ارزیابی روابط علی میان شاخص ها تأثیر به سزایی در تبیین مدل های تعالی داراست، به نظر می رسد تسری این دیدگاه از رویکردی ایستا به پویا به درک هرچه بیشتر تعاملات رخ داده درگذر زمان کمک شایانی نماید.

یکی از ویژگی های شرکت های موفق امروزی برخورداری از قدرت رقابتپذیری است و در عین حال ویژگی بارز شرکت های ناموفق، عدم برخورداری از این ویژگی است. هدف اصلی پژوهش حاضر، شناسایی و رتبهبندی عوامل مؤثر بر رقابتپذیری زنجیرهتأمین در صنعت کفش است. دادهها از 82 نفر از کارکنان، کارشناسان و خبرگان شرکت کفش پیام جمعآوری گردید و تأثیر چهار عامل مختلف اعم از مدیریت زنجیره تأمین سبز، شراکت زنجیرهتأمین، رویکرد توسعه پایدار در بخشبندی تأمین کننده و قابلیتهای فرآیندی مدیریت دانش بر رقابت پذیری زنجیره تأمین مورد بررسی و آزمون قرار گرفت. به منظور تحلیل دادهها و تست مدل پیشنهادی در فاز آماری پژوهش، روش حدأقل مربعات جزئی (PLS)، و به منظور اولویت بندی عوامل مؤثر در رقابت پذیری زنجیره تأمین در فاز تحقیق در عملیاتی پژوهش، تکنیک FAHP مورد استفاده قرار گرفت. نتایج حاصل از فاز آماری پژوهش حاکی از تأثیر مثبت و معنادار «شراکت زنجیره تأمین»، «قابلیتهای فرآیندی مدیریت دانش»، «مدیریت زنجیره تأمین سبز» و «رویکرد توسعه ی پایدار در انتخاب و بخشبندی تأمین کننده» بر «رقابت پذیری زنجیره تأمین» میباشد. نتایج حاصل از اولویتبندی عوامل مؤثر در رقابت پذیری زنجیره تأمین با استفاده FAHP از نشان داد که «شراکت زنجیره تأمین» مهمترین عامل در رقابت پذیری زنجیره تأمین است و پس از آن، «قابلیتهای فرآیندی مدیریت دانش» در اولویت دوم قرار گرفته است. در پایان، برخی استراتژیهای کاربردی برای مدیران، مورد بحث و بررسی قرار گرفته و پیشنهادهایی برای  پژوهشهای آینده فراهم شده است.

مطالعه پارامترهای آب و هوایی به علت نقشی که در مباحث تغییر اقلیم و بهبود کارایی مدل های اقلیمی و پیش بینی بارش دارند از اهمیت ویژه ای در دنیا برخوردارند. در این میان مطالعه ابرها به علت اینکه حد واسط بین سامانه های همدیدی و شرایط اقلیمی سطح زمین هستند از اهمیت ویژه ای برخوردارند و هرگونه تغییر در پارامترهای آنها می تواند سرآغاز زنجیره ای از واکنش ها در دیگر عناصر آب و هوایی گردد. به دلیل این اهمیت در این پژوهش ارتباط چهار پارامتر مهم ابر یعنی دمای قله ابر ، فشار قله ابر ، عمق نوری ابر و مقدار ذرات آب و یخ ابر در محدوده کشور ایران با بارش روزانه مورد مطالعه قرار گرفت. برای این هدف از اطلاعات ایستگاه های همدید و سنجنده مودیس برای کل دوره موجود آن (2000 تا 2011) استفاده شد و با استفاده از مدل های رگرسیون خطی، غیر خطی و همچنین مدل رگرسیون چند متغیره ارتباط بین این پارامترهای با بارش بررسی گردید. در ابتدا با همپوشانی چند لایه اطلاعاتی بارش و ابر در محیط ArcGIS کشور به 4 پهنه مشترک بارش و ابر تقسیم گردید و این پهنه ها مبنای بررسی ارتباط بین بارش و پارامترهای ابر قرار گرفتند. نتایج نشان داد که دمای قله ابر بین 20 تا 39 درصد از تغییرات بارش در پهنه ها را تبیین و یا به عبارت دیگر توضیح می دهند، این مقدار برای فشار قله ابر 20 تا 37 درصد، مقدار ذرات آب و یخ ابر 21 تا 31 درصد و عمق نوری ابر 19 تا 31 درصد بدست آمد. با اعمال مدل رگرسیون چند متغیره، نتایج نشان داد که در پهنه 3 این چهار پارامتر ابر می توانند حدود 50 درصد تغییرات بارش را پیش بینی کنند. این مقدار در پهنه 2 حدود 40 درصد و برای دو پهنه دیگر حدود 30 درصد بدست آمد. جهت حذف هم خطی شدید و همچنین رسیدن به متغیرهای اصلی، از روش رگرسیون گام به گام نیز استفاده شد که نتایج آن نشان داد در پهنه های 1 و 4 پارامتر مقدار آب و یخ ابر، در پهنه 3 دما قله و عمق نوری ابر و در پهنه 2 فشار قله و مقدار آب و یخ ابر موثرترین پارامترهای مدل ها می باشند.

امروزه کارکنان در سازمان های خدماتی نقش بی بدیلی را در تحقق اهداف و کسب مزیت رقابتی بر عهده دارند. در این میان، سرمایه های انسانی درسازمان های خدماتی، مانند فروشگاه های زنجیره ای، بسیار بااهمیت است. نتایج پژوهش های پیشین نشان داده است عملکرد شغلی کارکنان تحت تأثیر عواملی همچون رفتار شهروندی سازمانی و عدالت سازمانی قرار می گیرد. بنابراین، پژوهش حاضر قصد دارد بر اساس مطالعات پیشین نقش عدالت سازمانی در رفتارهای شهروندی، و به تبع آن بر عملکرد شغلی کارکنان را تببین کند. آزمون فرضیه های پژوهشی با به کارگیری داده های حاصل از پرسشنامة بومی سازی شده انجام گرفته است. روش تحقیق، از نوع پیمایشی و علی (روش کم ترین مجذور مربعات جزیی) است. بدین منظور از 124 نفر کارکنان یکی از فروشگاه های زنجیره ای شهر تهران با روش نمونه گیری نظام مند نظرسنجی شد. نتایج گویای سطح قابل قبولی از سازه های عدالت (به جز عدالت توزیعی)، رفتار شهروندی سازمانی و عملکرد شغلی است. همچنین، فرضیه های علی (تأثیر عدالت بر رفتار شهروندی سازمانی، و به تبع آن بر عملکرد شغلی) در سطح اطمینان 95 درصد تأیید شد. در پایان، برای بهبود تأثیرگذاری عوامل مؤثر بر رفتارهای شهروندی و عدالت سازمانی پیشنهادهایی مطرح شد.

مدیریت فرهنگی در سالیان اخیر از جمله مقولات جذاب و پرمخاطب از سوی پژوهشگران سازمانی محسوب شده است. به دیگر سخن سرمایه های فرهنگی، متضمن توسعه روابط پایدار و سازنده میان کشور ها، ملت ها و سازمان ها است. هدف از پژوهش حاضر تعیین اولویت های توسعه روابط برون سازمانی مبتنی بر تحلیل خوشه های فرهنگی است. به این منظور از ابزار های خوشه بندی سلسله مراتبی و فرایند تحلیل سلسله مراتبی بهره گیری شده است. داده های پژوهش از دو منبع نظرسنجی با فرایند تحلیل سلسله مراتبی از اساتید دانشکده مدیریت دانشگاه تهران و داده های ثانویه مرتبط با ابعاد ارزشی در مطالعات گلوب گردآوری شده است. نتایج پژوهش نشان از این امر دارد که ارزش های فرهنگی فاصله قدرت، عملکرد گرایی و جمع گرایی گروهی (خانوادگی)، واجد بالاترین میزان اهمیت در تعیین خوشه ها است. همچنین نتایج حاصل از خوشه بندی برخلاف نتایج مطالعات پیشین، مؤید همگرایی فرهنگی میان کشور های ایران، ترکیه، مراکش است. هرچند از دیرباز ارزش های فرهنگی عاملی در تقویت و توسعه روابط میان دولت ها، ملت ها و سازمان ها انگاشته شده اند؛ در توسعه روابط خارجی بایسته است به دیگر مؤلفه های نقش آفرین در توسعه سیاست خارجی ازجمله مؤلفه های سیاسی، اقتصادی، فناوری، ... نیز توجه شود.

استان چهارمحال بختیاری تأمین کننده اصلی آب برای دو استان خوزستان و اصفهان می باشد و همواره بحث انتقال آب بین حوضه ای برای این دو استان مطرح بوده است. علیرغم این تاکنون مطالعه جامعی برروی تغییرات دبی رودخانه های این استان انجام نشده است تا بتوان درباره آینده انتقال آب قضاوت درستی انجام داد. بر همین اساس تحقیق حاضر با هدف بررسی تغییرات دبی 12 رودخانه مهم استان چهارمحال و بختیاری انجام گرفت. برای بررسی نوع تغییرات زمانی دبی از روش من- کندال و جهت تعیین شدت یا مقدار تغییرات دبی از روش تخمین گر سن استفاده شد. همچنین با استفاده از روش پتیت وقوع سال تغییر ناگهانی در سری های زمانی دبی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که در مقیاس فصلی و سالانه دبی در تمام ایستگاه ها دارای روند کاهشی می باشد. مقدار کاهش در مقیاس سالانه بین 8/0 متر مکعب بر ثانیه در ایستگاه گردبیشه تا 17 متر مکعب بر ثانیه در ایستگاه بهشت آباد متغیر است. در مقیاس فصلی نیز نتایج حاکی از کاهش معنی دار دبی در تمام ایستگاه های مورد بررسی در فصل تابستان است در حالی که در فصل زمستان به جز در دو ایستگاه سولگان و ده چشمه، در بقیه روند معنی داری مشاهده نشد. نتایج آزمون پتیت نشان داد که در اغلب ایستگاه ها سال تغییر ناگهانی (معنی دار از نظر آماری) در سری های زمانی دبی در اوایل دهه 1370 اتفاق افتاده است. همچنین تحلیل دبی های فرین این رودخانه ها نشان داد که علاوه بر میانگین، مقادیر کمینه و بیشینه دبی نیز دچار افت شدید شده اند.