سید محمدتقی میرداماد نجف آبادی

از آن جایی که مدیریت ابنیه ی تاریخی و فرهنگی کشور می تواند بسیار حساس و به نوبه ی خود درآمدزا باشد، صندوقی زیر نظر سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، در جهت احیای این ابنیه ی فاخر تأسیس و این رسالت به ایشان محول گردید. صندوق احیا، در گام اول جداولی را جهت ارزیابی متقاضیان بهره برداری از ابنیه ی تاریخی - فرهنگی تدوین کرده و لیستی از اماکن دولتی قابل بهره برداری را در اختیار آن ها قرارداد. به سبب این که سیستم ارزیابی متقاضیان براساس جداول موجود، دچار نواقصی در بعد کیفی بوده و امکان به خطر افتادن بخشی از تاریخ و فرهنگ یک جامعه وجود داشت ، این پژوهش در صدد برآمد تا مهم ترین عامل چارچوبی اصلاحی، جهت ارزیابی صلاحیت های متقاضیان بهره برداری از تأسیسات گردشگری ( ابنیه ی تاریخی - فرهنگی ) را، که عبارت است از ویژگی های بهره برداران ذیصلاح، مورد بررسی قرار دهد. نتایج حاکی از آن است که : عوامل فنی، عوامل اقتصادی-مالی، عوامل حقوقی-قانونی، عوامل فردی-شخصیتی و عوامل حوزه پایداری، وجوه پنج گانه ی مسئله صلاحیت متقاضیان هستند، که می تواند در آینده، رهیافتی به شاکله ی کلی چارچوب ارزیابی، به دست دهد.

زمینه و هدف: جاذبه های تاریخی و فرهنگی، شکلی از ثروت ملی هستند که بعد از اختصاص کاربری مناسب تبدیل به تیره ای از تأسیسات گردشگری شده و توسط افراد واجد صلاحیت قابل بهره برداری می باشد. این منابع باارزش مانند سایر منابع عظیم ایران نیازمند مدیریت هدفمند و برنامه ریزی شده هستند. اهداف سرمایه گذاران و بهره برداران گونه های مختلف زیرساخت های گردشگری، در فرآیند مدیریت آن ها کاملاً تعیین کننده بوده و در مورد آثار و ابنیه تاریخی و فرهنگی نیز، مستقیماً روی فرآیند احیا، مرمت، نگهداری و معرفی خرده فرهنگ های بومی اثرگذار است. لذا، در این پژوهش بر آن شدیم که به بررسی طیف کامل اهداف و رویکردهای قابل اتخاذ، بپردازیم.روش شناسی: از این رو، 15 نفر از خبرگان صنعت شناسایی شدند و داده ها از طریق مصاحبه نیمه ساختاریافته گردآوری و با استفاده از نرم افزار مکس کیو دی ای آنالیتیکس 2018، بر اساس منطق روش تحلیل مضمون، مورد بررسی قرار گرفت.یافته ها: یافته های تحقیق نشان داد که اهداف متقاضیان بهره برداری (سرمایه گذاری) از تأسیسات گردشگری (ابنیه تاریخی و فرهنگی) در سه تم (مقوله) عمده شامل: اهداف اقتصادی، اهداف فرهنگی و اهداف پایداری، دسته بندی می شوند. هریک از این اهداف نیز، از طریق رویکردهای متنوعی که در خلال تحقیق به آن ها اشاره شده است، قابل دست یابی می باشند.نتیجه گیری و پیشنهادات: بنا بر یافته های حاصل از مصاحبه های صورت گرفته، اهداف پایداری مهم تر از سایر اهداف بوده و وزن بیشتری را در اظهارات کارشناسان به خود اختصاص داده است. این اهداف به سبب غنای شکل گیری می تواند جامع ترین حالت برای یک بهره بردار باشد و چه بسا که بتوان در دل موضوع پایداری، اهداف فرهنگی و اقتصادی را نیز یافت.نوآوری و اصالت: در این تحقیق، در شیوه نوینی که برای ارزیابی اهداف بهره بردار ارائه شد، چنانچه عملکرد بهره بردار با اهداف ترسیم شده، درصدی از همخوانی نسبی را داشته باشد، جهت تمدید قرارداد با بهره بردار موفق، به صلاح دید سازمان و صندوق احیا، به عنوان عامل مشوق، تسهیلاتی در نظر گرفته شود. ترسیم و جایگذاری اهداف در بازه زمانی قرارداد، توسط سازمان یا صندوق، می تواند به این صورت باشد که اهداف سهل الوصول تر (اقتصادی و فرهنگی) در ابتدا و اهداف پیچیده تر (اهداف پایداری) در انتهای بازه زمانی قرارداد در نظر گرفته شوند؛ چراکه اهداف پیچیده تر معمولاً ترکیبی از اهداف ابتدایی را در دل خود دارند.