مریم حقانی

هدف: امروزه، آموزش فراگیر یکی از بارزترین و پر کشمکش ترین موضوعات پیش روی سیاست گذاران و متخصصان آموزشی در سراسر جهان است که موافقان و مخالفان زیادی دارد. این پژوهش با هدف شناسایی عوامل مؤثر بر موفقیت برنامه های آموزش فراگیر انجام گرفت. روش: به منظور واکاوی عمیق و شناسایی عوامل و نشانگرهای اثرگذار بر فراگیرسازی دانش آموزان، از رویکرد کیفی و روش گراندد تئوری استفاده شد. در این راستا با استفاده از روشی هدفمند و به کارگیری معیار اشباع نظری تلاش شد تا با استفاده از فن مصاحبه عمیق نیمه ساختاریافته، ادراک و تجربه 15 نفر از معلمان، کارشناسان و صاحبنظران آموزش فراگیرسازی به صورت ملاک محور بررسی عمیق شود. ابزار پژوهش در بخش کیفی، مصاحبه های عمیق نیمه ساختاریافته اکتشافی بود. برای تحلیل داده ها، در بخش کیفی از روش کُدگذاری اولیه، باز و محوری استفاده شد . یافته ها: پس از پیاده سازی مصاحبه ها و تحلیل عمیق داده ها، 284 نشانگر، 14 مقُوله و 7 طبقه اصلی که شامل «ویژگی های شخصیتی» الف. ویژگی شخصیتی معلم و ب. ویژگی شخصیتی دانش آموزان، «تخصص و صلاحیت حرفه ای معلم» دو مقوله الف. توسعه حرفه ای معلمان و ب. تقویت مهارت های گروهی، «برنامه ریزی و استانداردسازی» الف. فرهنگ ساختاری و ب. برنامه ریزی عملکردی «فضا و امکانات آموزشی» الف. ساختار مدرسه و ب. ساختار کلاس، «اثرات روانشناختی مثبت و منفی فراگیرسازی» الف. مزایا و ب. معایب فراگیرسازی، «عوامل مربوط به خانواده» الف. سطح پایین کیفیت زندگی و ب. عملکرد ناقص خانواده و «عوامل مربوط به جامعه» الف. عوامل استرس زای محیطی و ب. گروه همسالان شناسایی شدند. نتیجه گیری: با توجه به نتایج حاصل از این پژوهش کیفی و شناسایی عوامل مؤثر در فراگیرسازی دانش آموزان دوره اول ابتدایی، می توان برنامه های جامعی برای اثربخشی بیشتر مدارس فراگیر سازی تدوین کرد.

پدیده ترک تحصیل به عنوان فرایندی در نظر گرفته می شود که توسط عوامل مختلف ایجاد می شود. این مطالعه با هدف ساختار عاملی و ویژگی های روان سنجی پرسشنامه خطر ترک تحصیل در دوران همه گیری کووید- 19 انجام شد. پژوهش در قالب یک طرح پژوهش همبستگی انجام گرفت. جامعه آماری این پژوهش را کلیه دانش آموزان مقطع متوسطه استان لرستان در نیمسال دوم سال تحصیلی 1400-1399 تشکیل می دهند. نمونه این پژوهش 400 نفر از دانش آموزان مقطع متوسطه استان لرستان بود که به روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شدند و به پرسشنامه خطر ترک تحصیل و همکاران (2015)، پرسشنامه ترک تحصیل (1997)، درگیری تحصیلی (2013) پاسخ دادند. برای تحلیل داده ها از روش تحلیل عاملی تأییدی، ضریب آلفای کرونباخ و همبستگی پیرسون با استفاده از نرم افزار SPSS-26 و AMOS-24 استفاده شد. نتایج تحلیل عاملی تأییدی نشان داد که پرسشنامه از ده عامل اشباع شده و از شاخص های برازش مناسبی برخوردار است. در تحلیل عاملی تأییدی از 48 گویه پرسشنامه 45 گویه تأیید شد. ضریب آلفای کرونباخ برای هر یک از خرده مقیاس های رضایت از زندگی مدرسه 86/0، وابستگی به گوشی هوشمند 83/0، علاقه به یادگیری 89/0، استرس مدرسه 82/0، نگرش نسبت به زندگی تحصیلی 73/0، روابط با همسالان 72/0، بی علاقگی والدین 87/0، اضطراب پیشرفت تحصیلی 78/0، رضایت زندگی 87/0 و اراده برای فارغ التحصیلی 71/0 به دست آمد که در سطح قابل قبول بودند. نسخه فارسی پرسشنامه خطر ترک تحصیل دانش آموزان در جامعه دانش آموزان، از خصوصیات روان سنجی قابل قبولی برخوردار است و می توان از آن به عنوان ابزاری معتبر در پژوهش های روان شناختی استفاده کرد. مقیاس خطر در ترک تحصیل نوجوانان که از طریق این مطالعه ویژگی های روان سنجی آن بررسی شد، انتظار می رود که از ترک تحصیل در دانش آموزان جلوگیری کند.

در دو دهه ی گذشته شاهد افزایش تعداد مطالعاتی بوده ایم که تاب آوری در برابر خودکشی را بررسی کردند و تعداد زیادی از مطالعات اکنون در مورد این موضوع منتشر شده اند. این پژوهش با هدف الگوی ساختاری سرسختی روان شناختی، باورهای دینی با تاب آوری در برابر خودکشی: نقش میانجی گری ابعاد مثبت شفقت به خود انجام شد. روش پژوهش توصیفی- همبستگی از نوع مدل یابی معادلات ساختاری است. جامعه ی آماری این پژوهش را تمام دانش آموزان مقطع متوسطه ی دوم شهرستان نورآباد (دلفان) در سال تحصیلی 1399 تشکیل می دهند. نمونه ی پژوهش 350 نفر از دانش آموزان مقطع متوسطه ی دوم شهرستان نورآباد (دلفان) بود که به روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شدند و به پرسش نامه های سرسبختی روان شناختی کوباسا، مدی و خان (1982)، باورهای دینی محقق ساخته، تاب آوری در برابر خودکشی عثمان و همکاران (2004) و ابعاد مثبت شفقت به خود، ریس و همکاران (2011) به صورت آنلاین پاسخ دادند. جهت ارزیابی الگوی پیشنهادی، از الگویابی معادلات ساختاری و AMOS ویراست 22 و SPSS27 استفاده شد. نتایج حاصل از ضریب همبستگی نشان داد که بین ابعاد باورهای دینی، سرسختی روان شناختی با ابعاد مثبت شفقت به خود و تاب آوری در برابر خودکشی رابطه ی مثبت و معنی داری وجود داشت (001/0≥P). یافته ها حاکی از برازش مناسب الگوی پیشنهادی با داده هاست. نتایج مدل یابی معادله ی ساختاری نشان داد که 62 درصد از واریانس ابعاد مثبت شفقت به خود توسط باورهای دینی، سرسختی روان شناختی و 69 درصد از واریانس تاب آوری در برابر خودکشی توسط باورهای دینی، سرسختی روان شناختی و ابعاد مثبت شفقت به خود تبیین می شود. سطوح پایین باورهای دینی، سرسختی روان شناختی و ابعاد منفی شفقت به خود را می توان به عنوان یک عامل تشدیدکننده ی اقدام به خودکشی در نظر گرفت که شدت رابطه بین خطر و اقدام به خودکشی را افزایش می دهند.