ندا آرامی پور

با توجه به کاهش سطح درآمد افراد و افزایش فقر، بسیاری از مردم برای تأمین برخی از نیازهای اولیه خود با مشکل مواجه شده اند و کمک های افراد یا سازمان های خیریه نتوانسته به خوبی این مشکل را برطرف نماید. استفاده از نوآوری اجتماعی در این راستا می تواند مؤثر واقع شود زیرا راهکاری مبتکرانه برای حل مشکلات اجتماعی است که نسبت به راهکار های قبلی اثربخش تر است و برای کل جامعه ارزش ایجاد می کند. هدف پژوهش حاضر، ارائه راهکاری برای تحول در کمک های خیریه ای با استفاده از نوآوری اجتماعی و پاسخ به این سؤال است که راهکارهای تحول خدمت رسانی خیریه ها با استفاده از نوآوری اجتماعی چیست. به این منظور پس از بررسی ادبیات تحقیق، برای جمع آوری داده ها و ارائه راهکار از روش اقدام پژوهی و رویکرد تفکر سیستمی استفاده گردید. در این راستا با استفاده از روش نمونه گیری گلوله برفی، ذینفعان انتخاب و با آن ها مصاحبه شده و جلسات متعددی با آن ها برگزار شد. سپس راهکار منتخب، توسعه داده شد و در نهایت پیشنهادها در دو بخش راهکار فوری و راه حل های بنیادی ارائه گردید. در بخش راهکار فوری، دیوار مهربانی مطرح گردید و در بخش راه حل های بنیادی، اشتغال، تأمین مالی جمعی و تخصیص وام های کوچک جزء نقاط اهرمی محسوب شدند.

آزار و اذیت بانوان در برخی از سازمان ها دیده می شود که یک نوع آن «آزار جنسی این برای آن» است. در این وضعیت آزار دهنده، که اغلب مدیر یا کارمند ارشد است، به شرط مشارکت در برخی از رفتارهای جنسی چیزی را به قربانی پیشنهاد یا وی را تهدید می کند و قربانی نیز بنا به دلایلی از بیان اتفاق خودداری می کند. هدف این مطالعه، ارائه راهکاری جهت پیشگیری از وقوع آزار بانوان در سازمان ها و ارائه راه حلی برای قربانیان پس از وقوع مشکل است. پرسش اصلی این است که چگونه می توان از وقوع آزار جنسی بانوان در سازمان ها جلوگیری کرد؟ این پژوهش سعی دارد از نوآوری اجتماعی استفاده کند، زیرا برای رفع مشکل به همکاری همه افراد مرتبط و ذی نفع نیاز است. این مسئله با استفاده از نمونه گیری گلوله برفی انجام شده و مدل فرایند تغییر اجتماعی چهار مرحله ای و روش تحقیق اقدام پژوهی مورد استفاده قرار گرفت. سرانجام تعدادی راهکار فوری و راه حل اساسی پیشنهاد شد. با به کارگیری راهکارهای فوری پیگیری قضایی، سیستم شکایات داخلی، نظارت خود سازمان و راه حل های اساسی شامل فرهنگ سازی، حمایت اجتماعی قربانیان، داشتن خط مشی جلوگیری از آزار در سازمان ها و به ویژه تعهد همه ذی نفعان می توان مشکل را به طور بنیادی حل کرد. مطالعه حاضر یکی از اولین پژوهش های بررسی آزار و اذیت در سازمان هاست که از طریق نوآوری اجتماعی و تفکر سیستمی و حصول راه حل های اساسی برای رفع آن انجام شده است.

بررسی ها نشان می دهد که علی رغم امکانات متعدد و افزایش کمک های خیرین در سالهای اخیر، تعداد افراد نیازمند و خواسته های آنها در حال افزایش است. از سویی ناکارآمدی موسسات خیریه و عدم دستیابی به مقاصد از پیش تعریف-شده، و نیز وجود دغدغه خیریه ها برای دولت باعث شده تا خیریه ها مورد مطالعه قرار گیرند. هدف پژوهش افزایش اثربخشی و بهبود عملکرد موسسات خیریه با استفاده از نوآوری اجتماعی است. بدین منظور، پس از مرور پیشینه تحقیق، به پژوهش در مورد خیریه وابسته به مرکز نوآوری اجتماعی سلام پرداخته شد. برای نمونه گیری از روش گلوله برفی و روش تحقیق اقدام پژوهی استفاده گردید. بعد از شناسایی مشکل، برای جمع آوری داده ها و ارائه راهکار، از روش تفکر سیستمی (مدل چهارمرحله ای تفکر سیستمی برای تغییر اجتماعی) استفاده گردید. بدین منظور با ذینفعان و افراد مربوطه طی جلسات متعدد مصاحبه گردید. سپس راهکار منتخب، توسعه داده شده و در مقیاس وسیع پیاده سازی گردید و در نهایت با ارزیابی روند پروژه، نتایج و پیشنهادات در قالب دو دسته راهکار فوری و راه حل های بنیادی ارائه شدند. راهکار فوری شامل همکاری و جذب سرمایه جمعی بوده و راه حل های بنیادی شامل بهبود وضعیت اقتصادی، تخصیص خرده وام ها، نوآوری مقرون بصرفه و نوآوری همگانی می شوند.