محسن فراهی

فرسایش بادی در مناطق خشک ونیمه خشک از مهم ترین فاکتور های عدم توسعه محسوب می گردد. از این رو شناخت عوامل موثر وپتانسیل فرسایش بادی در یک منطقه، یکی از اقدامات مهم مدیریتی در جهت کنترل وکاهش آثار سوء ناشی از این پدیده می باشد. منطقه مورد مطالعه با مساحت 5/46656 هکتار در محدوده عرض های جغرافیایی َ00 ً28 تا َ16 ً28 شمالی وطول جغرافیایی َ29 ً62 تا َ47 ً62 شرقی، در فاصله 150 کیلومتری از مرکز شهرستان سراوان در استان سیستان وبلوچستان واقع شده است. در این تحقیق به منظور تعیین وبرآوردپتانسیل فرسایش بادی از روش تجربی IRIFR.1 و قابلیت ها وامکانات نرم افزار Arc GIS 9.3 استفاده شده است. برای این منظور نقشه های توپوگرافی، زمین شناسی محدوده، فایل رقومی ارتفاع منطقه(با قدرت تفکیک30 متر) وتصاویر ماهواری وهمچنین اطلاعات موجود ومرتبط با اهداف تحقیق از آرشیواداره کل منابع طبیعی وآبخیزداری استان اخذ وسپس با بازدید های مختلف میدانی، ابتدا محدوده کاربرد مدل تعیین وسپس برای رسیدن به دقت بیشتر براساس دستورالعمل ارائه شده توسط دکتر احمدی واحد های همگن ورخساره ها ژئومورفولوژی در منطقه شناسایی، مشخص وعوامل نه گانه مدل امتیاز بندی شد. با توجه به اهمیت فرسایش بادی، در نهایت پتانسیل فرسایش بادی وشدت آن مشخص وبراین اساس نقشه شدت فرسایش بادی بدست آمد. نتایج نشان دادکه منطقه در کلاس فرسایشی زیاد با9/61درصد ودرکلاس خیلی زیادبا 1/38درصد قرارداردوهمچنین میزان تولید رسوب سالیانه 5315تن درکیلومتر مربع در سال می باشد.

گردوغبار شهری یکی از شاخص های آلودگی به فلزات سنگین در محیط زندگی است. حضور فلزات سنگین در خاک های آلوده چالشی برای محیط زیست محسوب می شود و با ورود به بدن موجودات زنده، می تواند عوارض جبران ناپذیری ایجاد کند؛ بنابراین شناخت مواد آلاینده و چگونگی انتقال، عملکرد و دسترس پذیری آن ها از اهمیت بالایی برخوردار بوده و تأثیرات آن ها بر سلامت انسان و دیگر جانداران به وضوح قابل توجه است. لذا مطالعه حاضر به منظور بررسی تأثیر فلزات سنگین (شامل سرب (Pb)، روی (Zn)، کروم (Cr) و آرسنیک (As)) در گردوغبار شهر بیرجند بر سلامت شهروندان انجام شده است. برای دستیابی به این هدف، 50 نمونه گردوغبار از مرکز شهر بیرجند جمع آوری شدند و با استفاده از روش طیف سنجی جفت شده پلاسمای القایی (ICP-OES) تحلیل شدند. با توجه به نتایج تحقیق میانگین غلظت فلزات مورد مطالعه به ترتیب Pb (93/16)، Zn (55/5)، Cr (04/1) و As (11/6) µg/m³ برآورد گردید. بر اساس میانگین مقادیر RI، فلزات کروم و روی دارای پتانسیل ریسک اکولوژیکی کم هستند و سرب ریسک متوسط و آرسنیک دارای پتانسیل ریسک اکولوژیکی زیاد است. خطر غیر سرطان زایی فلزات سنگین در شهر بیرجند بدون ریسک است؛ اما خطر غیر سرطان زایی برای دو عنصر کروم و آرسنیک برای کودکان بیشتر از بزرگ سالان است. مقادیر CR در کودکان بیشتر از بزرگ سالان است. این مقدار در کودکان برای کروم (4-10×58 /5)، آرسنیک (5-10×98 /5) و سرب (6-10×09 /9) و در بزرگ سالان کروم (4-10×18 /1) و آرسنیک (5-10×27 /1) می باشد که بیشتر از 6-10×1 می باشد. خطرپذیری سرطان برای کودکان تحت شرایط کنترل و نظارت وجود دارد؛ اما ریسک سرطان ناشی از این فلز در گردوغبار برای بزرگ سالان می تواند نادیده گرفته شود.