ابوالفضل نیکونظر

پژوهش حاضر با هدف بررسی جایگاه مؤلفه های عاطفه دینی در کتاب های هدیه های آسمان دوره ابتدایی و با روش تحلیل محتوا (کمّی) انجام شد. حجم نمونه منطبق بر جامعه آماری و شامل همه کتاب های درسی هدیه های آسمان پایه دوم تا ششم ابتدایی در سال تحصیلی 1398 1399 بود. برای گردآوری داده ها از روش سندکاوی (کتاب های درسی) استفاده شده و ابزار آن، سیاهه تحلیل محتوای ساخته پژوهش گر است که براساس مؤلفه های عاطفه دینی، مبتنی بر مطالعه خدایاری فرد و همکاران، (1391) تنظیم شد. روایی ابزار پژوهش براساس داوری متخصصان تعلیم و تربیت قابل قبول بود، و اعتبار آن براساس فرمول هولستی مورد محاسبه قرار گرفت و ضریب 83/. به دست آمد. نتایج پژوهش نشان داد که مؤلفان، بیش ترین اهتمام را به دو مؤلفه محبت به خدا و محبت به اولیای خدا داشته اند. فراوانی مؤلفه بیزاری از دشمنان خدا و بیزاری از دشمنان اولیای خدا، کم تر از حد انتظار بوده است. همچنین، در شکل ارائه محتوا بیش ترین استفاده از کلمات و گزاره های متن و کم ترین استفاده از تصاویر صورت گرفته است. بیش ترین توجه به مؤلفه های عاطفه دینی در کتاب پایه ششم دیده شد.

عواطف دینی نقش تعیین کننده ای در شکل گیری ایمان و تربیت دینی دانش آموزان ایفا می کنند. نظام آموزشی برای تحقق تربیت دینی از کتاب های درسی بهره می برد. در این راستا، هدف پژوهش حاضر بررسی جایگاه مؤلفه های عاطفه دینی در کتاب های پیام های آسمان دوره اول متوسطه است. روش پژوهش تحلیل محتوای کمّی بوده، و جامعه آماری شامل سه جلد کتاب درسی پیام های آسمان در سال تحصیلی 1403-1402 بود. برای انتخاب نمونه از روش سرشماری استفاده شد؛ بنابراین حجم نمونه منطبق بر جامعه آماری انتخاب گردید. جمع آوری داده ها با روش سندپژوهی و با استفاده از سیاهه تحلیل محتوای محقق ساخته انجام شد. برای برآورد روایی ابزار پژوهش از نظر متخصصان علوم تربیتی استفاده شد و اعتبار آن با استفاده از فرمول هولستی محاسبه گردید و مقدار ضریب ۸۳/0 به دست آمد. نتایج نشان داد که دو مؤلفه «محبت به خدا» و «بیزاری از دشمنان اولیای خدا» بیش از سایر مؤلفه ها مورد توجه مؤلفان بوده است. توجه به مؤلفه هایی مانند محبت به انبیاء و ائمه و اولیای الهی» و «محبت به مؤمنان» کمتر از حد مورد انتظار بوده است. در ارائه محتوا، بیشترین استفاده از کلمات و گزاره های متن بوده و کمترین استفاده از تصاویر صورت گرفته است. بیشترین توجه به مؤلفه های عاطفه دینی در کتاب پایه هشتم مشاهده شد. با توجه به یافته های پژوهش مشخص شد که در کتاب هدیه های آسمان عواطف مثبت بیش از عواطف منفی مورد اهتمام مؤلفان بوده است. همچنین توزیع نامتوازن مؤلفه ها و نبود ارتباط عمودی در سازماندهی محتوای کتاب ها از دیگر نتایج پژوهش بود.