حسناء ورمقانی

حسناء ورمقانی

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۲۲ مورد.
۱.

بازتفسیر مراتب محصوریت در هزارتوی خانه های تاریخی کاشان (خانه عامری ها) برپایه معرفت شناختی ریزوماتیک ژیل دلوز(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معماری و شهرسازی ایران دوره ۱۴ پاییز و زمستان ۱۴۰۲ شماره ۲۶ 199-213

کلید واژه ها: محصوریت خانه تاریخی کاشان ریزوماتیک ژیل دلوز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴ تعداد دانلود : ۴۸
محصوریت مهم ترین اصل خلق فضا، کیفیت بارز هر مکان و ابزار خلق هویت های متفاوت است. در معماری ایران توده معلول فضا و عامل دربرگیرنده و شکل دهنده آن است که مفهوم محصوریت را در خود دارد. ریزوم اصطلاحی زیست شناسی است که در جایگاه استعاره، مفاهیمی چون هزارتویی، کثرت، ارتباط، تفاوت و موقعیت میانی را در خود دارد. به این ترتیب در مطالعه ادبیات تحقیق ابتدا عناصر ایجادگر محصوریت و نیز عناصر فضای متکثر و هزارتوی ریزومیک شناسایی شده و سپس به منظور دریافت کیفیات گونه گون مرتبه بندیِ فضای محصور در یک ساختار شبه ریزوماتیک، جنبه های ارتباط این دو دسته مقوله با یکدیگر استنباط شده است. هدف مقاله حاضر بررسی شیوه های دستیابی به تنوعی از عرصه های محصور در سازمان فضایی خانه های تاریخی کاشان و بازتفسیر مراتب محصوریت آن هاست و به دنبال پاسخگویی به این سؤالات است که کدام مؤلفه ها در مبانی معرفت شناسی ریزوماتیک را می توان در بازتفسیر مراتب محصوریت ساختار هزارتوی خانه های تاریخی کاشان مورداستفاده قرار داد؟ کدام رویکردهای کالبدی/فضایی و به چه شکل در مرتبه بندی محصوریت ساختار خانه های تاریخی کاشان نقش داشته است؟ روش تحقیق، توصیفی تحلیلی و استدلال منطقی؛ روش گردآوری داده ها کتابخانه ای و هم چنین برداشت میدانی و ابزار تجزیه وتحلیل داده ها نرم افزارهای دپت مپ و ای گراف بوده است. خانه عامری ها به عنوان بزرگ ترین خانه تاریخی کاشان با عرصه های متعدد درون گرا به عنوان نمونه مطالعه انتخاب شده و در راه بازتفسیر محصوریت با توجه به ساختار هزارتویی این خانه، مؤلفه های سازگار در مبانی معرفت شناختی ریزوماتیک به جهت قابلیت انطباق با این گونه ساختار به کار گرفته شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که رویکردهای کالبدی/فضایی متعدد در تطابق با کالبد فضای ریزومی شامل قلمروزدایی و بازقلمروسازی، سیالیت، انعطاف پذیری، تفاوت و ناهمسانی، کثرت فضاها و مسیرها و قرار داشتن در میانه و بینابین در ایجاد محصوریت و نیز تنوع و تعدد درجات محصوریت مؤثر بوده اند.
۲.

از چمن تا میدان پارک؛ تطبیق ارزیابانه مانایی مکان ها در مرکز محلات و میدان پارک های شهر همدان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های جغرافیای انسانی دوره ۵۵ زمستان ۱۴۰۲ شماره ۴ (پیاپی ۱۲۶) 155 - 178

کلید واژه ها: هویت مکان مانایی مکان میدان پارک چمن محله همدان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۰ تعداد دانلود : ۵۹
آن دسته از میدان های شهر همدان که در تحقیق حاضر موردمطالعه قرار می گیرند، در حقیقت سایت های تاریخی هستند که درنتیجه تحولات شهرسازی، امروزه درون فلکه های شهری واقع شده اند. بااین حال هنوز کارکرد خود را به عنوان قرارگاه اجتماعی شهروندان حفظ کرده اند. گرچه جزیره میانی این میدان ها امروزه در محاصره خودروها قرارگرفته اما مردم حتی بیش ازپیش به استفاده از آن ها می پردازند. پژوهش حاضر با تلفیقی از روش های کمی و کیفی به دنبال تبیین رابطه بین مراکز سبز محلات قدیمی (چمن) و میدان پارک های معاصر به عنوان دو گونه از مکان های نمادین سبز در همدان است. سؤال آن است که تشابهات در علل مانایی مکان های سبز نمادین شهر همدان (چمن- میدان پارک) و نیز علل حضور پذیری بالای آن ها در عین مخاطرات ترافیکی کدام است؟ چه عواملی در هریک از ابعاد شکلی، فعالیتی و معنایی در قیاس میان چمن و میدان پارک اثرگذاری بیشتری بر مانایی مکان داشته است؟ دراین راستا با تکنیک تحلیل شکاف به کمک پرسشنامه ساختارمند، چهار میدان پارک معاصر با چهار نمونه از چمن های قدیم همدان به لحاظ عوامل مانایی مکان مورد ارزیابی تطبیقی قرارگرفته اند. برای سنجش کمی تردد پیاده در نمونه های مطالعه از تکنیک شمارش دروازه ای (Gate Technique) و برای تحلیل داده های پرسشنامه از آزمون T دونمونه ای مستقل در نرم افزار SPSS22 استفاده شده و از نرم افزار Excell برای مرتب سازی داده ها پیش از ورود به SPSS بهره گرفته شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که عوامل معنایی شامل اهمیت و اعتبار و منحصربه فرد بودن، شکاف میان عوامل حضور پذیری و مانایی این دو گونه مکان نمادین سبز را کاسته و در مقابل، عوامل شکلی شامل چشم انداز بصری، عناصر طبیعی و محصوریت و استقلال و عامل فعالیتیِ ایمنی و آسایش صوتی، افزایش شکاف میان این دو گونه کانون نمادین اجتماعی را به همراه داشته است.
۳.

تحلیل عوامل ریخت شناسانه ی شبکه ی دسترسی در ارتقای کارکرد نمادین مساجد محلی (منطقه دو و سه شهر قزوین)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ساختار و کارکرد شهری دوره ۱۰ بهار ۱۴۰۲ شماره ۳۴ 37 - 59

کلید واژه ها: ریخت شناسی شبکه دسترسی مساجد محلی قزوین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴ تعداد دانلود : ۴۵
تحلیل ریخت شناسی یا ساختار شکل شهر الگوی پخشایش کاربری و نظام دسترسی را تفسیر و فرایند توسعه در سطح خرد یعنی شبکه ی درون محلات شهری را سمت وسو می دهد. تحلیل نظام دسترسی مبتنی بر هم خوانی فرم و کارکرد است. به این معنا که نحوه اثرگذاری شکل شبکه بر ارتقای کارکرد مکان ها مطلوبیت الگوهای ریخت شناسی را مورد ارزیابی قرار می دهد. در این راستا پژوهش حاضر با هدف تحلیل کیفیت اثرگذاری عوامل ریخت شناسانه ی نظام دسترسی های شهری بر ارتقای کارکرد نمادین مساجد محلی انجام گرفته است. سؤال تحقیق آن است که شیوه پیکربندی شبکه ی دسترسی چه اثرات مثبت یا منفی بر کارکرد نمادین مساجد محلی دارد. کدام عوامل ریخت شناسانه در شبکه ی دسترسی محلی بر کارکرد نمادین ابنیه ی شاخص (مساجد) مؤثر است. روش تحقیق شامل ترکیبی از راهبرد کیفی به صورت تحلیل و تفسیر اطلاعات کتابخانه ای پیرامون شاخص های رویکرد ریخت شناسی شهری و کیفیات دسترسی و نیز راهبرد کمی/کیفی و نرم افزاری برمبنای مطالعه ی موردی است که به صورت مشاهده و تحلیل با ابزار Space Syntax و نرم افزار تخصصی UCL Depthmap جهت بررسی چیدمان فضایی هشت نمونه بافت شهری منتخب و متمایز به لحاظ شکلی، درون دو منطقه از شهر قزوین (منطقه 2و3) انجام گرفته است. نوع داده ها با توجه به مشاهدات میدانی و تحلیل نرم افزاری از دو نوع کمی و کیفی و خروجی تحلیل شامل نقشه های شبیه سازی و مقادیر عددی است. عوامل ریخت شناسانه ی شبکه ی دسترسی مؤثر بر ارتقای کارکرد نمادین مساجد محلی از طریق بررسی تطبیقی و روش استدلال منطقی ارزیابی و استنتاج شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که از بین 4 گونه شبکه ی دسترسی مورد مطالعه ی هندسه آزاد، شبکه متراکم و انسداد معابر فرعی متعدد منجر به حداقل مقادیر شاخص های نمایانی و درمقابل، هندسه نسبتاً منظم و معابر مستقیم و متوالی منشعب از محور اصلی موجب بالاترین حد خوانایی و نفوذپذیری خواهد بود. همچنین جهت گیری و هندسه معابر بافت زمینه و تعداد گذرهای ارتباطی بین میدان و بافت، عامل تعیین کننده در مقادیر شاخص هاست.
۴.

جلوه تهی در عرفان اسلامی و ذن بودایی و تجلی آن در معماری ایران و ژاپن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات عرفانی بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۳۷ 53-78

کلید واژه ها: تهی عرفان اسلامی ذن بودایی معماری اسلامی معماری ژاپنی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱ تعداد دانلود : ۸
هنر اسلامی، ریشه در اندیشه اسلام و نمود نگاه عرفانی به هستی و آخرت دارد و تبلور سیر وحدت به کثرت است که به نوعی در معماری اسلامی تجلی یافته است؛ اما هنر ذن، محصول سلوک و  روشن شدگی در لحظه ساتوری و بیانگر تهی پرمعناست و در بستر باغ شن و معماری ژاپنی ظهور یافته است. هر دو اندیشه، شهودی است و اندیشه، تهی از مبانی اصلی هنر و باورهای آن هاست.  بنابراین این سؤال مطرح است که اندیشه ذن و عرفان اسلامی چه اشتراک و تفاوت هایی باهم دارند و اندیشه تهی در هر دو آیین چه معنایی می یابد؟و با توجه به این باور، تهی چه قالب و فرمی در هر دو آیین یافته و تجلی آن در هنر و معماری هر سرزمین کدام است؟ هدف این پژوهش، شناخت و مقایسه صورت و سیرت مفهوم تهی در فرهنگ ایران و ژاپن و نوع تجلی آن در معماری هر دو سرزمین است. بنابراین، در این پژوهش به شیوه تحلیلی تفسیری به تطبیق اندیشه تهی در جهان بینی و باور هر دو آیین و تجلی آن در معماری هر دو سرزمین می پردازد.
۵.

رویکرد تحلیلی محتوایی بر توصیفات تاریخی منظر ورودی ابنیه عبادی با تکیه بر مبانی فرهنگ اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جلوه هنر سال چهاردهم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴ (پیاپی ۳۷) 101 - 123
تعداد بازدید : ۱۱۲ تعداد دانلود : ۱۰۵
  ابنیه عبادی در شهرهای تاریخی ایران از عناصر بنیادین ساختار شهری و فرهنگ اسلامی به شمار می آیند. ساختار کالبدی این بناها و الگوهای شکلی و کارکردی هر یک از اجزای این ساختار، نتیجه دخالت عوامل متعددی چون تفکرات و اعتقادات مذهبی، آموزه های دینی و مفاهیم عمیق معنوی است. مقاله حاضر با هدف آشکارسازی وجوه ارتباط میان «مبانی فرهنگ اسلامی» و «ویژگی های کالبدی و کارکردی منظر ورودی ابنیه تاریخی عبادی»، در پی پاسخ گویی به یک پرسش اصلی است: مبانی فرهنگ و تعالیم اسلامی چگونه بر نما و منظر و کارکردهای ورودی ابنیه تاریخی عبادی تاثیر گذاشته است؟ روش پژوهش، تحلیل محتوا و روش گردآوری داده ها کتابخانه ای است؛ به طوری که از طریق قیاس معارف و مفاهیم اسلام مستخرج از متون دینی با متون تاریخیِ توصیف گر ابنیه عبادی، علل معنایی و محتوایی و شیوه های شکل دهی به ساختار ورودی کاربری های مذکور مورد تحلیل قرار می گیرد. جهت تعیین شاخص های پژوهش ضمن مطالعه متون تخصصی، نظریه شهر اسلامی مورد استفاده قرار گرفته است. شاخص های سیزده گانه پژوهش پیرامون سه مولفه کلی شامل حقایق الهی، آموزه های دینی و اصول شهرسازی و معماری اسلامی معین شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که، منظر ورودی ابنیه تاریخی عبادی دارای ویژگی های کالبدی و کارکردی متعدد برگرفته از مبانی فرهنگ اسلامی بوده است که در سه زیربخش معنا (وحدانیت- قداست- تنزیه و خلوص- تکریم طبیعت)، کارکرد (هدایت گری- تامین امنیت و آرامش روانی- حفظ ارزش های اجتماعی- اهمیت وقف- تکریم انسان) و کالبد (استحکام و پایداری- نقش و خط- زیبایی و فرح بخشی) قابلِ تحلیل است.          
۶.

جست و جوی مفهوم خانه ایرانی با تکیه بر انطباق توصیفات تاریخی و ساختار کالبدی (مطالعه خانه های یزد و اصفهان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ معماری و شهرسازی اسلامی سال هفتم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۱۱) 191-173

کلید واژه ها: مسکن خانه ایرانی توصیفات تاریخی ساختار کالبدی نحو فضا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۷ تعداد دانلود : ۲۰۵
موضوع پژوهش حاضر بازاندیشی مفهوم خانه ایرانی است که با تکیه بر انطباق توصیفات تاریخی و ساختار کالبدی به ارزیابی مؤلفه های شکل دهنده این مفهوم و رویکردهای کالبدی مؤثر بر آن در نمونه های مطالعاتی می پردازد. سؤال تحقیق آن است که توصیفات تاریخی خانه ایرانی کدام مؤلفه های کالبدی در شکل دهی به مفهوم خانه را بازنمایی می کند؟ انطباق توصیفات تاریخی و ساختار کالبدی خانه ایرانی، نقش مؤلفه های مسکن را چگونه اولویت بندی می کند؟ رویکرد تحقیق شامل دو وجه کمی و کیفی است که با ترکیبی از روش های تحلیلی توصیفی، تاریخی تفسیری و استدلال منطقی در سه گام اصلی شامل مطالعات نظری مسکن، مطالعات تاریخی درباره خانه ایرانی و مطالعه شاخص های نظری و نحوی تحقیق در نمونه های منتخب از خانه های تاریخی انجام گرفته است. نمونه ها شامل 6 خانه در 2 شهر یزد و اصفهان از دوره صفوی و قاجار است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که مؤلفه های پنج گانه خانه ایرانی متناظر با شاخص های نحوی تحقیق درمقایسه میان خانه های یزد و اصفهان از اولویت های متفاوتی برخوردار است؛ به طوری که خانه های اصفهان با دارابودن عمق فضایی اندک و دید محوری بالای مراحل ورود به عرصه ها، نسبت به خانه های یزد حد پایین تری از تقابل درون/ برون و میزان بالاتری از گونه گونی دیداری و امتزاج عرصه های طبیعی/ مصنوع را دارا هستند. همچنین تمرکزگرایی یا مرکزیت های چندگانه عملکردی، صورت دهی به جزء فضاهای شاخص فرهنگی/ آیینی و آمیختگی درجاتِ درون برحسب نقش عوامل فعالیتی/ معنایی دارای تفاوت هایی در شکل یابی کالبد خانه های یزد و اصفهان است که در تحلیل یافته ها به آن پرداخته شده است.
۷.

مدیریت جذب گردشگر در بافت های تاریخی با تکیه بر وجوه کالبدی محیط شهری (نمونه موردی: حدفاصل امامزاده حسن تا کاروانسرای شاه عباسی شهر کرج)(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: فضای گردشگری سال یازدهم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۴۳ 37 - 56

کلید واژه ها: مدیریت جذب گردشگر مسیرهای پیاده گردشگری بافت تاریخی گردشگری شهر کرج

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۹ تعداد دانلود : ۱۰۱
بافت تاریخی شهرها مجموعه متنوعی از قابلیت های گردشگری را در خود جای داده اند که در صورت توجه و هدایت مناسب می توانند به ارتقای گردشگری و درنتیجه توسعه شهری بینجامند. در مقاله حاضر به کمک روش تحقیق توصیفی تحلیلی و از طریق تمرکز بر مفهوم پیاده راه گردشگری و تعریف مؤلفه های اثرگذار بر آن، مدل نظری تحقیق تدوین شده و سپس کاربرد آن در محدوده بافت تاریخی مطالعه مورد آزمون تجربی قرار می گیرد. هدف تحقیق دریافت و آزمون راهبرد مؤثر در مدیریت جذب گردشگر و ارتقای تعاملات اجتماعی شهروندان در محدوده بافت تاریخی شهر کرج و تعمیم نتایج به پیشنهادهای مدیریت انسانی پایدار در محدوده های بافت های تاریخی شهرهاست. یافته ها شامل تدوین برنامه راهبردی و ملاحظات طراحی بر روی نقشه طرح تفصیلی شهر است. عوامل سرزندگی و جذابیت محیط بنابر فرصت های بالقوه کالبدی، محیطی و طبیعی درون محور مطالعاتی قابلیت بیش تری در جذب گردشگر دارند. نفوذپذیری و خوانایی به علت خصوصیات کالبدی، نشانه ها و پیکربندی فضایی محدوده در میان شاخص ها وضعیت بهتری را داراست. همچنین شاخص های سلامت عمومی/ آموزش و برابری/ پایداری محیطی به دلیل قابلیت های ویژه بافت، عوامل عمده در جذب گردشگران شهری به این منطقه به شمار می آید.
۸.

اولویت سنجی عناصر کالبدی و اجتماعی امنیت فضاهای شهری بانوان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات فرهنگی پلیس سال نهم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۳۳) 9 - 21

کلید واژه ها: امنیت اجتماعی امنیت کالبدی فضای شهری بانوان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۶ تعداد دانلود : ۱۱۲
هدف پژوهش حاضر، بررسی عمل کرد فضاهای شهری ویژه بانوان در تأمین امنیت کالبدی و اجتماعی در مقایسه با دیگر فضاهای عمومی شهری و یافتن تفاوت ها در اولویت بندی شاخص های شایان توجه در تأمین امنیت این دو گونه فضاست. به این منظور، دو نمونه مطالعاتی در شهر قزوین، شامل پارک بانوان نرگس و پارک عمومی ملت انتخاب شدند. روش پژوهش، توصیفی پیمایشی و ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته و مشاهده است. جامعه آماری این پژوهش، استفاده کنندگان پارک بانوان نرگس را شامل می شود که شناخت و تجربه حضور در هر دو فضای شهری موضوع پژوهش را داشته اند. حجم نمونه، براساس الگوی کوکران 354 نفر به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب گردید. تجزیه و تحلیل داده ها به کمک آزمون تی دونمونه ای مستقل در نرم افزار SPSS انجام گرفت. علاوه بر این، با توجه به ماهیت مقایسه ای پژوهش، ترفند تحلیل شکاف جهت تنظیم پرسشنامه و تحلیل داده ها برگزیده شد. نتایج پژوهش، وجود شکاف میان عوامل کالبدی اجتماعی امنیت در فضاهای شهری ویژه بانوان و فضاهای عمومی شهری را آشکار می کند. این شکاف به طور عمده در مؤلفه رؤیت پذیری و همچنین شاخص هایی همچون دست رسی، نورپردازی، خوانایی ورودی ها و امکان برگزاری رویدادها استنتاج شده است.
۹.

تحلیل نحوی نمودپذیری شفافیت فضایی در معماری معاصر ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معماری و شهرسازی ایران دوره ۱۳ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲۴ 41 - 57
تعداد بازدید : ۱۱۸ تعداد دانلود : ۸۷
جایگاه مثبت فضا یا به عبارتی فضامحوری در برابر حجم انگاری، از وجوه شاخص معماری ایران است و در این راستا، شفافیت از اصول و مبانی و ازجمله کیفیات ویژه و بنیادین در ساختار فضایی معماری ایرانی به حساب می آید. بر همین اساس، برخی معماران معاصر ایران بر این اصل پای فشرده و با الهام از آثار جاودانه این سرزمین سعی در نمودپذیری و تحقق و تداوم آن داشته اند. با تکیه بر اهمیت پرداختن به این شاخصه، هدف تحقیق حاضر، سنجش نحوه کاربرد مفهوم شفافیت و چگونگی بروز آن در عناصر فیزیکی و ساختارهای فضایی معماری معاصر ایران است. بر این مبنا پژوهش حاضر اقدام به بررسی موضوع در دو مرکز فرهنگی از دوره معاصر ایران و مقایسه و تطبیق تدابیر بکار رفته در تحقق این اصل نموده و جهت پیشبرد تحلیل از تکنیک نحو فضا و ترسیم و تفسیر نمودارهای توجیهی و محیط نرم افزارهای UCL Depthmap و Agraph بهره برده است. دو بنای مطالعاتی شامل مرکز فرهنگی سینمایی دزفول و مرکز بین المللی فرهنگی اصفهان از آثار معمار معاصر، فرهاد احمدی است. رویکرد تحقیق شامل دو وجه کمی و کیفی است. به طوری که شاخص های چهارگانه شفافیت از طریق بررسی ادبیات تحقیق به روش تحلیلی توصیفی استنتاج شد و پس از بررسی و گزینش شاخص های مرتبط با موضوع در نظریه نحو فضا، فرآیند تحلیل به روش استدلالی قیاسی و منطقی پی گرفته شد. به این ترتیب با استفاده از خروجی شاخص هایی چون عمق، اتصال، تعداد فضا، یکپارچگی فضایی و مخروط دید، موضوع شفافیت در چهار زیربخش گشایش فضایی، انسجام فضا، تداوم و توالی و ادغام و همپوشانی در بناهای مطالعاتی مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج پژوهش حاکی از آن بود که تدابیر متعدد در کنار هم و گاه با اولویت بندی هایی نسبت به یکدیگر در ایجاد شفافیت بصری و فیزیکی مؤثرند. هم چنین نحوه نمودپذیری شفافیت در دو بنای مرکز فرهنگی دزفول و اصفهان، تفاوت ها و شباهت هایی را آشکار می کند که می تواند در غنای معماری معاصر ایران مؤثر گردد. 
۱۰.

خوانش تطبیقی دو نمود فرهنگی؛ شاهنامه فردوسی و معماری قرن پنجم هجری، با تمرکز بر خراسان بزرگ(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اثر دوره ۴۳ بهار ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۹۶) 100-82

کلید واژه ها: شاهنامه معماری ادب حماسی قرن پنجم خراسان بزرگ

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۹ تعداد دانلود : ۱۷۶
مقاله حاضر با این فرضیه که شاهنامه فردوسی و معماری ایرانی به مثابه دو نمود فرهنگی، اهداف مشترکی را دنبال می کردند، تلاش دارد با تحلیل واژگان معماری در شاهنامه و جست وجوی خصلت های حماسی گونه در آثار معماری پس از آن، وجوه اشتراک این دو نمود فرهنگی را کاوش نماید. ابتدا به تحلیل و تبیین ویژگی های اشعار فردوسی، سپس بررسی دقیق معماری خراسان پس از شاهنامه پرداخته شده و در نهایت با روش هم بستگی، به تناظر نتایج اشعار و ویژگی های ابنیه پرداخته شد. هدف اصلی، تعیین شاخص هایی برای شناخت معماری حماسی است. سوال آن است که کدام عناصر و خصلت های هنری، به طور مشترک در شعر و معماری خراسان در دوره پس از آفرینش این اثر وجود دارد و آیا این همانندی ها دلالت بر اثرگذاری شاهنامه بر جریان فکری معماری خراسان در قرن پنجم دارد؟ این شاخص ها چگونه اولویت بندی می شوند؟ ابتدا خصلت های شاهنامه ای با استفاده از منابع کتابخانه ای شناسایی و سپس به منظور نظرسنجی از خبرگان با تکنیک دلفی، پرسش نامه ای برای وزن دهی به شاخص های مؤثر در معرض دید ۱۵ فرد خبره قرار گرفت. سپس با انتخاب ۸ بنای مهم قرن پنجم با کاربرد روش سلسله مراتبی و تکنیک AHP با بهره گیری از نظرات ۱۰ خبره، به اولویت بندی بناها به لحاظ حماسی بودن پرداخته شد. نتایج نشان می دهد از میان شاخص های معماری حماسی، «القای هیبت و عظمت»، «صلابت» و «نماد» بیشترین تبلور معنایی را در بناهای قرن پنجم نسبت به دوره پیش از خود داشته و در میان نمونه ها، مسجد ملک زوزن و پس از آن، آرامگاه ارسلان جاذب در بالاترین رتبه جای دارند.
۱۱.

واکاوی الگوی مکانی-کارکردی عناصر مهم شهر اسلامی با تمرکز بر تحلیل تطبیقی ساختار فضایی کالبدی پایتخت های عمده اسلام در بازه زمانی 1290 تا 1310 هجری قمری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اثر دوره ۴۳ تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۹۷) 367-350
تعداد بازدید : ۸۵ تعداد دانلود : ۷۶
پژوهش حاضر موقعیت و ارتباط کارکردی میان عناصر شهرهای اسلامی را در دو بخش عمده بررسی می کند. بخش اول شامل سابقه تاریخی الگوهای مکانی-کارکردی این عناصر از طریق اسناد کهن و بخش دوم شامل بررسی این الگوها از طریق تحلیل مفصل ساختار فضایی شهرها براساس نقشه های دقیق ترسیم شده در محدوده زمانی ۲۰ ساله از ۹ پایتخت مهم اسلامی است. گام اول تحقیق وابسته به توصیفات متون و انطباق با نقشه محدوده اولیه شهرها و گام دوم معطوف به تحلیل نقشه توسعه یافته ۹ شهر مهم اسلامی و متکی به نظریه نحو فضاست. روش تحقیق در گام اول، توصیفی-تحلیلی و در گام دوم استدلال منطقی و قیاسی است. برای تحلیل در بخش اول از فیش برداری و در بخش دوم از نرم افزار UCL Depthmap استفاده شده که نرم افزار تخصصی تحلیل فضا در ساختارهای معماری و شهری است. سؤال آن است که موقعیت مکانی و ارتباط کارکردی میان عناصر مهم شهر اسلامی و درحقیقت الگوی مکانی-کارکردی این ساختار دارای چه ویژگی هایی است؟ نتایج نشان می دهد که از میان چهار عنصر مورد مطالعه، بازار در بالاترین اتصال پذیری و انسجام ساختاری بافت شهر اسلامی استقرار دارد و درجه هم جواری مسجد جامع و سایر مساجد مهم شهری با آن، بر سهولت دسترس پذیری و اهمیت مکانی- کارکردی آنها اثرگذار است. به علاوه این الگوی مکانی- کارکردی که وابسته به عوامل متعددی چون نیازهای عملکردی، شرایط جغرافیایی، سنت های طراحی، توجیه عمومی، انگیزه های سیاسی و همچنین شکوه و عظمت گرایی است، متأثر از جهات توسعه شهر و میزان انسجام پیکربندی است.
۱۲.

خوانش پیکربندی مجموعۀ تاریخی سعدالسلطنه قزوین با تأکید بر شکل و موقعیت عناصر کالبدی فضایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: گردشگری فرهنگ دوره سوم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۱۱ 6 - 17

کلید واژه ها: ساختار فضایی خوانش پذیری نحو فضا سعدالسلطنه قزوین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۰ تعداد دانلود : ۱۳۱
اماکن تاریخی به مثابه اجزای مهم و پر جاذبه شهر همواره به عنوان مقاصد بازدید گردشگران حائز اهمیت، هویت و شخصیت اند. از نتایج سازمان دهی مطلوب این گونه فضاها ماندگاری ذهنی تجربه فضایی، شکل دهی به قرارگاه تعاملات اجتماعی و تکرار بازدید مخاطبان است. هدف تحقیق حاضر تحلیل مؤلفه های اثرگذار کالبدی فضایی مجموعه های گردشگری شهری بر ارتقای خوانش پذیری و درنتیجه افزایش میزان بازدید و استفاده از آن هاست. این تحقیق با ترکیبی از روش های توصیفی تحلیلی، استدلال منطقی و موردپژوهی انجام شده و ابزار گردآوری داده ها مشاهدات میدانی و مطالعات کتابخانه ای است. اهتمام بازسازی مجموعه تاریخی سعدالسلطنه در بافت قدیم شهر قزوین در سالیان اخیر، جستجوی مفاهیم ساختار فضایی آن را به عنوان فضایی پویا در قالبی بدیع به واسطه استمرار حضور شهروندان، به موضوعی درخور تأمل تبدیل کرده است. نتایج تحقیق نشان می دهد مؤلفه های اثرگذار کالبدی فضایی بر ارتقای خوانش پذیری و در نتیجه افزایش بازدید از اماکن تاریخی شامل گزینش پذیری فضا، رؤیت پذیری و نفوذپذیری بصری و حرکتی است. این عوامل در نمونه مطالعه از طریق ایجاد میدان های دید گسترده و چند سویه در بخش های کانونی، ایجاد کوتاه ترین مسیرهای ارتباط دهنده میان مقاصد مهم درونی و توجه به سامان دهی مطلوب ورودی های بافت تاریخی، بر افزایش میزان بازدید مؤثر بوده است.
۱۳.

سنجش کیفیت معنایی نمای مجتمع های تجاری بر اساس خوانش ادراکات ذهنی مخاطبان (بانوان) آشنا و ناآشنا با محیط با کاربست نظریه زمینه ای (مطالعه موردی: شهر قزوین)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اقتصاد و برنامه ریزی شهری دوره ۳ پاییز ۱۴۰۱ شماره ۳ 114 - 133

کلید واژه ها: ادراک ذهنی نمای معماری مجتمع تجاری کیفیت معنایی شهر قزوین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۹ تعداد دانلود : ۱۱۳
هدف پژوهش حاضر یافتن ادراک ذهنی مخاطبان آشنا و ناآشنا درباره کیفیت معناشناختی نماهای معماری مجتمع های تجاری و بررسی تفاوت کیفیت ادراک ذهنی مخاطبان تحت تأثیر خاطرات و ذهنیات از نمای ابنیه تجاری شهر قزوین است. روش تحقیق آمیخته ای از روش های توصیفی تحلیلی و نظریه زمینه ای است. گردآوری داده ها با ابزار مصاحبه نیمه ساختاریافته از کاربران و ناظران این نماها و از میان عموم مردم صورت گرفته است. جامعه نمونه به صورت تصادفی منظم در دو دسته شهروندان قزوینی (مخاطبان آشنا) و مخاطبان ناآشنا با مجتمع های مورد بررسی انتخاب شدند. مخاطبان ناآشنا از بین ساکنان دو شهر رشت و تهران انتخاب شدند. علت انتخاب این دو شهر، یافتن تفاوت های احتمالی در پاسخ های این دو گروه بنابر تفاوت مقیاس شهر، انتظارات و پیش زمینه های ساکنان این دو شهر بود. ابنیه تجاری مورد سؤال شامل تمامی 13 مجتمع تجاری شهر قزوین است. نتایج تحقیق نشان می دهد ادراک ذهنی مخاطبان آشنا و ناآشنا درباره کیفیت معناشناختی نماهای معماری مجتمع های تجاری شهر قزوین دارای تفاوت ها و شباهت های معناداری است. تفاوت ها عمدتاً به جنبه های عاطفی و پس ازآن، کارکردی مربوط است و شباهت ها در ادراکات ذهنی به ویژگی های شکلی- کالبدی نماها ارتباط دارد. درنهایت در میان زیربخشهای کیفیات معنایی، اگرچه کیفیات عاطفی در تعدیل نگرش منفی و ادراک ذهنی نامطلوب از نماهای تجاری برای مخاطبان آشنا مؤثر بوده اما کیفیات کالبدی و پس ازآن کارکردی، عوامل مهم تر و عام تر در ادراک ذهنی مطلوب برای مخاطبان آشنا و ناآشنا است که پیامد آن کیفیات عاطفی مطلوب خواهد بود.
۱۴.

قرائت سبک زندگی قرآنی در طراحی مسکن سنتی دزفول(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: قرآن، فرهنگ و تمدن سال دوم تابستان ۱۴۰۱شماره ۴ (پیاپی ۸) 126-150

کلید واژه ها: سبک زندگی قرآنی مسکن سنتی دزفول

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۸ تعداد دانلود : ۱۰۴
معماری سنتی همواره بیان زمینه ای جهت خلق و بیان باورهای دینی انسان بوده و در این میان خانه مهم ترین کالبد متأثر از سبک زندگی است. بااین حال کیفیت مسکن معاصر با ورود الگوهای غربیِ زیستن در تضاد با سبک زندگی ایرانی رو به افول نهاده و نیازمند بازنگری در شیوه شکل دهی به خانه با تعمق در شاخصه های فرهنگ دینی است. در این راستا پژوهش حاضر بر آن است تا نقش آموزه های قرآنی را در چگونگی پیکربندی مسکن سنتی مورد تحلیل قرار دهد. هدف پژوهش شناسایی چگونگی تأثیرپذیری مسکن سنتی از سبک زندگی قرآنی به عنوان عنصر هدایت کننده فرآیند طراحی معماری است. حجم نمونه شامل پانزده خانه تاریخی در بافت قدیم شهر دزفول است. سؤال تحقیق آن است که سبک زندگی قرآنی در مسکن سنتی دزفول به چه صورتی نمود یافته است؟ روش تحقیق توصیفی تحلیلی و استدلال منطقی است و جهت تحلیل سازمان فضایی خانه ها علاوه بر تحلیل کیفی، از نرم افزار تخصصی ای گراف استفاده شده است. یافته ها حاکی از آن است که بسیاری از ویژگی های خانه های دزفول به نحوی با متغیرهای اعتقادی هماهنگ بوده اند و تمامی آن ها بر نقش ممتاز فرهنگ دینی در جهت دهی و شکل گیری معماری تأکید دارند. نتایج نشان می دهد که عناصر کالبدی و فضایی متعدد متأثر از سبک زندگی قرآنی که در تحقیق حاضر موردبحث قرار گرفته است؛ در شکل دهی به پنج ویژگی مسکن (قناعت مندانه- عادلانه- محجوب- ذاکرانه- کریمانه) به نحو توأمان دخالت داشته اند.
۱۵.

تحلیل عوامل پیکربندی فضایی مؤثر بر قابلیت بازدیدپذیری اماکن تاریخی (نمونه مطالعه: مسجد عتیق قزوین و بافت پیرامون)(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: برنامه ریزی و توسعه محیط شهری سال دوم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴ (پیاپی ۸) 93 - 108

کلید واژه ها: پیکربندی فضایی بازدیدپذیری اماکن تاریخی مسجد عتیق قزوین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۷ تعداد دانلود : ۹۳
اماکن و حوزه های تاریخی به مثابه نشانه های شهری از قابلیت های متعدد در برنامه ریزی و توسعه محیط شهری برخوردارند. ازآن جمله، آگاهی از نحوه اثرگذاری اجزای پیکربندی فضایی بر قابلیت بازدید و استفاده از آن هاست که نقش مؤثری در تدوین راهبردهای گردشگری شهری در مسیرهای منتهی به اماکن تاریخی خواهد داشت. در مقاله حاضر به کمک روش توصیفی تحلیلی ازطریق تمرکز بر ابعاد کالبدی مؤثر بر امکان بازدید از مکان های تاریخی توسط گردشگر، مؤلفه های اثرگذار تدوین شده و سپس با روش استدلال منطقی، اعتبار شاخص ها در بازدیدپذیری محدوده بافت تاریخی موردتحلیل قرار می گیرد. هدف تحقیق ارزیابی عوامل پیکربندی فضایی مؤثر بر قابلیت بازدیدپذیری مسجدجامع عتیق شهر قزوین ازطریق مطالعه کالبد بنا و محدوده بافت پیرامون است. سؤال تحقیق آن است که کدام رویکردهای کالبدی در افزایش بازدیدپذیری بافت های تاریخی و ابنیه شاخص موجود در آن نقش دارد. مؤلفه های بازدیدپذیری در بافت تاریخی شهر قزوین در محدوده مطالعه چگونه ارزیابی می شود. ابزار تحلیل نرم افزار تخصصی نحو فضا و نیز تکیه بر مشاهدات و برداشت های میدانی است. نتایج نشان می دهد موقعیت استقرار ابنیه شاخص درون بافت تاریخی بیش ترین اثرگذاری را بر امکان و قابلیت بازدید خواهد داشت و ازسوی دیگر در مقیاس معماری، عناصر طبیعی و مصنوع موجود در کالبد بنا، مبلمان فضا و تناسبات ارتفاعی بر کشش و جاذبه بصری/ حرکتی و حضور و هدایت ناظر به سمت مقاصد معین اثرگذاری بیشتری دارد. همچنین گستردگی فضا نسبت به توده در مکان استقرار عناصر نشانه به دلیل تأثیر بر شاخص تردد فضایی و حدود رؤیت پذیری، امکان هدایت ناظر در مسیرهای منتهی به آن ها و احتمال بازدید ناظران را افزایش می دهد.
۱۶.

بازپژوهی در انگیزه و شیوه اجرای آداب اجتماعی زورخانه با تفحص در تناسب کارکرد و ساختار کالبدی فضایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های انسان شناسی ایران دوره ۱۱ پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲۲ 227 - 252

کلید واژه ها: آداب اجتماعی تعامل اجتماعی زورخ‍ان‍ه ساختار کالبدی نحو فضا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۳ تعداد دانلود : ۱۲۵
زورخانه جزئی از مردمی ترین اندام واره های شهر به مثابه مکانی فراورزشی، میراث معنوی فرهنگ و معماری ایرانی و آموزه های تربیتی آن متضمن منشی پسندیده در روابط فردی و اجتماعی است. ازاین رو تناسب کارکرد و ساختار کالبدی در معماری زورخانه، موضوع پژوهش حاضر است که با هدف بازپژوهی در آداب اجتماعی و ارتقای تجربه تعاملات اجتماعی در نمونه های معاصر به ارزیابی مؤلفه های شکل دهنده آداب و کارکردها و نیز رویکردهای کالبدی مؤثر بر انجام پذیری این آداب در نمونه های مطالعاتی می پردازد. سؤال تحقیق آن است که عناصر سازمان کالبدی فضایی زورخانه چه نقشی در انگیزه و شیوه اجرای آداب اجتماعی آن دارد؟ کدام ویژگی ها و رویکردهای کالبدی فضایی در تسهیل شکل دهی به آداب اجتماعی زورخانه اثرگذارند؟ روش تحقیق شامل ترکیبی از رویکرد کیفی به صورت تحلیل و تفسیر اطلاعات کتابخانه ای پیرامون نظریه محیط و تعامل اجتماعی و نیز رویکرد کمی/کیفی و نرم افزاری برمبنای نمونه موردی است که به صورت مشاهده و تحلیل با شبیه ساز رایانه ای دپت مپ و ای گراف جهت بررسی چیدمان فضایی زورخانه های تاریخی ایران انجام گرفته است. نمونه ها شامل 8 زورخانه شاخص از 3 دوره تاریخی صفوی، قاجار و پهلوی در شهرهای تهران، یزد، اصفهان، قزوین، آران و بیدگل و خرم آباد است. عوامل مؤثر بر شیوه اجرای آداب اجتماعی در زورخانه های تاریخی ازطریق بررسی تطبیقی نمونه ها به روش استدلال منطقی و قیاسی ارزیابی و استنتاج شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که موقعیت و ارتباط عناصر در سازمان کالبدی فضایی زورخانه نقش مؤثری در تسهیل اجرای آداب اجتماعی آن دارد؛ به طوری که جایابی سردم در مسیر زنجیروار فضاهای ورودی، موقعیت گود در عمیق ترین لایه های پیکربندی و چیدمان غرفه های پیرامونی گود و رابطه بصری/ فیزیکی عناصر با یکدیگر بر شیوه شکل دهی به آداب اجتماعی زورخانه اثرگذار است.
۱۷.

عوامل مؤثر بر کاهش میزان مصرف انرژی در ساختمان: مطالعه موردی ساختمان های بلندمرتبه منطقه 22 شهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: انرژی ایران دوره بیست و چهارم بهار ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۷۷) ۶۷-۱۰۰

کلید واژه ها: بهینه سازی انرژی رفتار حرارتی شبیه سازی انرژی ساختمان بلندمرتبه تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۹۳ تعداد دانلود : ۳۲۵
اکنون احداث ساختمان های بلندمرتبه در حالی رو به گسترش است که ملاحظات اقلیمی مشخصی در طراحی و اجرا پیش بینی نمی شود و غالباً تصمیمات طراحی، مشابه بناهای میان مرتبه و کوتاه مرتبه صورت می گیرد و از مهم ترین دلایل این امر، فقدان پژوهش های تخصصی مرتبط در کشور است. هدف تحقیق حاضر تبیین چارچوب های اقلیمی به منظور گزینش الگوهای بهینه در طراحی بناهای بلندمرتبه با رویکرد کاهش مصرف منابع انرژی در راستای تدوین ضوابط طراحی اقلیمی است. در همین راستا پژوهش حاضر به روش تحلیلی توصیفی با رویکرد کمی هفت شاخص اصلی مؤثر بر کاهش مصرف انرژی شامل فرم ساختمان، فرم و نسبت سطح بازشو، زاویه چرخش، عمق سایه بان، نوع و ضخامت عایق حرارتی و جنس شیشه جدار خارجی را در حالت های مختلف با کاربرد نرم افزار شبیه ساز انرژی جهت یافتن حالت بهینه به لحاظ صرفه جویی انرژی مورد مقایسه قرار می دهد. نتایج تحلیل داده ها نشان می دهد نسبت سطوح بازشو، جنس شیشه و عمق سایه بان تأثیرگذارترین شاخص ها و فرم بنا، جهت چرخش بنا، فرم و ابعاد بازشوها کم اثرترین آن ها بر اهداف پژوهش هستند. هم چنین ساختمان هایی با فرم مستطیل با کشیدگی شرقی غربی و پنجره های افقی با سایه بان های افقی به عمق 100 سانتی متر در اضلاع جنوبی و شرقی و سایه بان های عمودی به عمق 150 سانتی متر در اضلاع شمالی و غربی دارای عملکرد مطلوبی در زیراقلیم مطالعاتی بوده و حداقل مصرف انرژی را دارند.
۱۸.

تحلیل شکلی و محتوایی و خاستگاه هنری آرایه ها در خانه های شهری و روستایی گیلان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش هنر سال هشتم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۱۶ ۸۶-۷۳

کلید واژه ها: آرایه معماری خانه شهری خانه روستایی گیلان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۶ تعداد دانلود : ۱۶۰
تزئینات و آرایه ها، بخش جدایی ناپذیر از معماری هر فرهنگ و سرزمینی هستند. این موضوع در هنر بومی، جایگاه رفیع و ارزشمندی دارد؛ زیرا آرایه در هنر بومی، واجد معنا و مفهومی فراتر از آراستن و پوشش ظاهری بوده و عرصه ای در بازتاب مفاهیم و نمادهای فرهنگی در امتدادی تاریخی است که نه به هدف خودنمایی و بیان خویشتن، که به جهت بیان مفهومی درونی به کار می رود. تزئینات معماری که به شکل های مختلف، خود را در نما، ورودی ها و فضاهای داخلی بیان می کنند، هویت و ارزش خود را در مسیر تحول زیبایی شناسانه می نمایانند. تزئینات را نمی توان از معماری جدا کرد، اما به مراتب، نسبت به معماری، بیشتر می توان نشانه های تاریخی، هویت اجتماعی و ارزش های فرهنگی را از آن دریافت کرد. تزئینات و آرایه ها در خانه های روستایی و شهری گیلان، میراث ارزشمند و گران بهای بر جای مانده ای بوده که تا کنون توجهی در خور به آنها نشده است. هدف نوشتار حاضر، تحلیل و مقایسه تطبیقی تزئینات وابسته به معماری در خانه های روستایی و شهری گیلان به منظور شناسایی تفاوت ها و شباهت ها در شکل و محتوای آنها و بررسی تأثیر بستر اجتماعی، فرهنگی و تاریخی به عنوان عوامل دخیل در ظهور الگوهای نقوش آرایه ها است. این پژوهش به روش توصیفی تحلیلی و بررسی تطبیقی با مطالعه اسناد کتابخانه ای و مشاهدات میدانی، به گردآوری داده ها پرداخته و پس از تحلیل و جمع بندی، به نتیجه گیری در مورد چگونگی تمایزات و تشابهات در محتوای شکلی معنایی (نقوش طبیعی گیاهی و انسانی و اشکال هندسی) و محل کاربرد آرایه ها اقدام کرده است. چگونگی تأثیرگذاری شیوه زندگی و فرهنگ بومی بر آرایه ها و خاستگاه هنری نقوش تزئینی، از اهم یافته های تحقیق است.
۱۹.

The Relationship between Gender and Space in the Public and Private Realms in the Qajar Era (رابطة جنسیت و فضا در عرصه های خصوصی و عمومی دورة قاجار)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: باغ نظر سال دوازدهم بهمن و اسفند ۱۳۹۴ شماره ۳۷

کلید واژه ها: جنسیت فضای شهری جامعه شهری دورة قاجار عرصة عمومی عرصة خصوصی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی هنر و معماری هنرهای کاربردی معماری کاربردی ایران و اسلام
  2. حوزه‌های تخصصی هنر و معماری تاریخ هنر تاریخ هنر ایران پس از اسلام زندیه و قاجاریه
تعداد بازدید : ۱۱۵۴ تعداد دانلود : ۸۵۹
جنسیت، مفهومی اجتماعی- فرهنگی است که در خلال زمان و مکان دستخوش تغییر است و در شک لدهی به آن، عوامل متعددی چون عقاید و باورها، آموزه های دینی و آداب و رسوم دخالت داشته اند. پژوهش حاضر با روش تاریخی- تفسیری و با تکیه بر متون تاریخی و سفرنام هها و تمرکز بر ساختار فرهنگ و مذهب در جامعة ایرانی، عرص ههای جنسیتی و علل اجتماعی فرهنگی شک لگیری آن در جامعة شهریِ دورة قاجار را مورد بررسی قرار م یدهد. همچنین عرص ههای جنسیتی در سه جامعة شهری، روستایی و عشایریِ آن دوره با یکدیگر مقایسه شده است و با این پی شفرض که میان «هویت جنسیتی » و «هویت فضایی » رابطة مثبت وجود دارد، در پی پاسخگویی به یک پرسش اصلی است : ویژگ یهای فضایی و نحوة استفاده از عرص ههای خصوصی و عمومی در دورة قاجار چگونه از هویت جنسیتی تأثیر پذیرفته است؟ در این راستا، ابتدا عرص ههای جنسیتی در عرص ههای خصوصی و عمومیِ دورة قاجار را یافته و سپس به تبیین و تحلیل نظرات سفرنامه نویسان م یپردازد. یافت ههای تحقیق حاکی از آن است که عوامل فرهنگی چون باورهای آیینی، نحوة پوشش، آموزش زنان و نفوذ عناصر فرهنگ غرب در اواخر دورة قاجار، عوامل اجتماعی شامل ساختار قدرت، طبقة اجتماعی و هنجارهای اجتماعی، همچنین عوامل اقتصادی شامل شیوة معیشت و منطقة جغرافیایی، رابطة جنسیت و فضا را متغیر می سازند. چگونگی تأثیرگذاری این عوامل مبحثی است که در این مقاله به آن پرداخته شده است.
۲۰.

بررسی تطبیقی مسکن بومی در گیلان و مازندران با تکیه بر عوامل جغرافیای انسانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نگرش های نو در جغرافیای انسانی سال هفتم بهار ۱۳۹۴ شماره ۲ (پیاپی ۲۶) 127 - 146

کلید واژه ها: مسکن بومی مازندران گیلان شیوه زندگی معیشت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۷ تعداد دانلود : ۸۳۷
مساکن روستایی گیلان و مازندران، با ظاهر متفاوت خود اقتباسی ساده از طبیعت و جغرافیای منطقه بوده و پاسخگوی نیازهای اساسی مردمانی است که فعالیت های اقتصادی و فرهنگ زیستی آنان متفاوت با دیگر نقاط ایران می باشد. مقاله حاضر با هدف مقایسه و شناسایی تفاوت های مسکن بومی در روستاهای دو استان گیلان و مازندران که در سه خرده اقلیم جلگه ای، کوهپایه ای و کوهستانی قرار دارند، ابتدا به معرفی شمای کلی خانه های روستایی این نواحی می پردازد و سپس تأثیر جغرافیای انسانی، نوع فعالیت های معیشتی و فرهنگ و علل تظاهر الگوهای متفاوت مسکن در گیلان و مازندران را بررسی می نماید. روش تحقیق، تحلیلی- تطبیقی و روش گردآوری اطلاعات به صورت اسنادی و مطالعات میدانی است. نتایج تحقیق نشان می دهد که فرهنگ، آداب و رسوم، ساختار خانواده، شیوه معیشت، روابط اجتماعی و شیوه های زندگی عواملی است که بر الگوهای مسکن بومی در نواحی مختلف روستاهای این دو استان تأثیر گذارده و تعیین کننده شکل کلی و ریزفضاهای مساکن این مناطق است.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان