یحیی صفری

هدف: تربیت فرهنگی را قابلیت یادگیری الگوهای جدید در تعاملات فرهنگی و ارائه پاسخهای رفتاری صحیح به این الگوها تعریف کرده اند. با توجه به اینکه تعلیم و تربیت، رسالت گسترش و تحکیم ارزشهای فرهنگی را بر عهده دارد، نیازمند الگوی مناسب برای این مهم است. هدف از مطالعه حاضر، «طراحی مدل تربیت فرهنگی برای دانشجومعلمان دانشگاه فرهنگیان بود. روش: این مطالعه به روش داده بنیاد از نوع اکتشافی متوالی انجام شد. مشارکت کنندگان در پژوهش، اساتید خبره و باسابقه، اعضای هیئت علمی دانشگاه و مدیران حوزه فرهنگی بودند که به روش نمونه گیری گلوله برفی و با 20 نفر به اشباع نظری رسید. ابزار گردآوری داده ها، مصاحبه نیمه ساختار بود. یافته ها: در مرحله کدگذاری باز، تعداد 353 کد و در مرحله کدگذاری محوری، 36 کد از مصاحبه ها احصا شد. نتیجه گیری: مدل تربیت فرهنگی دانشجومعلمان دانشگاه فرهنگیان، تلفیقی از عناصر مؤلفه های تربیت فرهنگی، راهبردهای تدوین مدل فرهنگی، ویژگی های مدل تربیت فرهنگی، بسترهای مناسب اجرای الگو، مداخلات تربیت فرهنگی و پیامدهای مدل ایدئال است که هر کدام از این عناصر ویژگی هایی دارند که در پژوهش حاضر به آنها اشاره شده است. با توجه به یافته ها، پیشنهاد می شود مدل جامع تربیت فرهنگی برای دانشجومعلمان دانشگاه فرهنگیان اجرا شود؛ زیرا نتایج اجرای مدل باعث توسعه و پایبندی به ارزشهای فرهنگی، برخورد با چالشها و آسیبهای اجتماعی، تربیت صحیح در راستای شکوفایی استعدادهای جامعه، احترام به خرده فرهنگهای ملی، تقویت روحیه وطن پرستی و احساس تعلق ملی، تقویت حس مسئولیت پذیری، مقابله با فرهنگهای مهاجم بیگانه و انتقال میراث فرهنگی به نسل آینده می شود.

مقدمه و هدف: انگیزش از موضوعات و مفاهیم اساسی در مدیریت سرمایه ای انسانی بوده و نظریه پردازان، آن را کلید موفقیت سازمان می دانند. در منابع اسلامی برگرفته از آیات الهی به این مهم پرداخته شده است. این مطالعه با هدف ارزیابی جایگاه نظریه های انگیزشی مدیریت در قرآن کریم انجام گرفت. روش تحقیق: مطالعه به روش تحلیل محتوای کمی انجام شد. جامعه آماری شامل متن قرآن و منابع منتخب مدیریت حاوی نظریه های انگیزشی بود. ابزار جمع آوری داده، فهرست محتوای مبتنی بر 7 مقوله کلی و 52 مولفه فرعی انگیزش در مدیریت بود. روایی صوری فهرست محتوا، اعتباریابی شد. داده ها با استفاده از آمارهای توصیفی(فراوانی و درصد) و استنباطی(کای اسکویر) SPSS,v16 تحلیل شد. یافته ها: از مجموع 114 سوره مبارکه قرآن کریم، (90%) 103سوره به مقوله ها انگیزشی اشاره دارند. این سوره ها به ترتیب، مقوله های مادی با فراوانی(60%)237، کمال جویی و استقلال طلبی(14%)55، برتری جویی(10%)40، تهاجمی و منفی(8%)32، عدالت جویی(6%)24 و ایمنی و اجتماعی(2%)5، را موردتوجه قرار می دهند. نتیجه گیری:  نتایج مطالعه حاضر نشان داد که آیات الهی بر مولفه های انگیزشی مدیریت به طور گسترده توجه دارد. لذا استفاده از رهنمودهای این کتاب الهی به مدیران، مدرسین و مولفین کتب مدیریتی توصیه می گردد.

هدف: مطالعه حاضر با هدف ارزیابی تحول ناشی از رویکرد تدریس مشارکتی از نوع تکنیک جیک ساو بر رشد مهارت های اجتماعی دانش آموزان در دروس زبان انگلیسی و عربی صورت پذیرفت. مطالعه به روش شبه تجربی انجام شد. جامعه آماری، شامل کلیه دانش آموزان پسر سال سوم دوره متوسطه اول شهرستان سرپل ذهاب در سال تحصیلی 1395 بود. به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای چند مرحله ای، تعداد120 نفر به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. ابزار پژوهش شامل فهرست بررسی ارزیابی مهارت های اجتماعی کودکان ماتسون و همکاران (1983) بود. روش: به منظور تجزیه وتحلیل داده ها از روش ها و تکنیک های آمار توصیفی و استنباطی مختلف ازجمله روش های آماری میانگین، انحراف استاندارد و تحلیل کواریانس استفاده شد. یافته ها : تجزیه و تحلیل داده های حاصل در قالب آزمون تحلیل کوواریانس نشان داد که کاربرد تدریس مشارکتی از نوع تکنیک جیک ساو بر رشد مهارت های اجتماعی و خرده مقیاس های آن در دانش آموزان مورد مطالعه مورد تأیید قرار گرفت. یافته های پژوهش نشان داد بین گروه آزمایش و کنترل در پس آزمون، تفاوت معنادار یافت شد ( p=0.001 ). همچنین بین گروه ها در تمام خرده مقیاس های مهارت های اجتماعی تفاوت معنی دار یافت شد( p<0/05 ). براساس یافته های این پژوهش می توان نتیجه گرفت ارائه مداخله مبتنی بر آموزش براساس تکنیک جیکساو بر افزایش میزان رشد مهارت های اجتماعی دانش آموزان مؤثر بوده است؛ لذا این پژوهش استفاده از آموزش، براساس تکنیک جیکساو را به منظور افزایش میزان مهارت های اجتماعی دانش آموزان پیشنهاد می کند.

پژوهش حاضر، با هدف تعیین میزان تأثیر آموزش بر اساس تکنیک سکوسازی بر ارتقاء سطح خودکارآمدی در دانش آموزان انجام گرفته است. مطالعه به روش شبه تجربی انجام شد. جامعه آماری پژوهش، شامل کلیه دانش آموزان پسر سال سوم دوره متوسطه اول شهرستان سرپل ذهاب در سال تحصیلی 1395 بودند. به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای چند مرحله ای، تعداد60 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند(30آزمایش و 30کنترل). برای گردآوری داده ها از پرسشنامه استاندارد مقیاس خودکارآمدی ((SEQ-C استفاده شد. داده ها با استفاده از آزمون کوواریانس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته های پژوهش نشان داد بین گروه آزمایش و کنترل در پس آزمون، تفاوت معنی دار یافت شد(p=0.001). همچنین بین گروه ها از لحاظ خرده مقیاس های خودکارآمدی هیجانی، خودکارآمدی تحصیلی، خودکارآمدی اجتماعی تفاوت معنی دار یافت شد(p<0/05). با توجه به نتایج به دست آمده به نظر می رسد استفاده از روش تدریس سکوسازی، به خوبی توانسته است خودکارآمدی دانش آموزان را ارتقاء دهد.

پژوهش حاضر، با هدف تعیین میزان اثربخشی روش تدریس مبتنی بر نقشه های مفهومی بر ارتقاء باورهای هوشی و یادگیری خودتنظیم دانش آموزان انجام گرفته است. مطالعه به روش شبه تجربی انجام شد. جامعه آماری پژوهش، شامل دانش آموزان پسر سال سوم دوره متوسطه اول شهرستان سرپل ذهاب در سال 1395 بود. به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای چند مرحله ای، 56 نفر در دو گروه آزمایش و کنترل به عنوان نمونه انتخاب شدند. برای گردآوری داده ها از دو پرسش نامه استاندارد مقیاس باورهای هوشی و پرسش نامه یادگیری خودتنظیم استفاده شد. داده ها با استفاده از آزمون تحلیل واریانس چندمتغیره و آزمون کوواریانس مورد تحلیل قرار گرفت. یافته ها نشان داد که بین گروه آزمایش و کنترل در پس آزمون، تفاوت معنی داری یافت شد. هم چنین، بین گروه ها از لحاظ خرده مقیاس های باورهای هوشی ذاتی و باورهای هوشی افزایشی، راهبرد شناختی و مدیریت منابع تفاوت معنی دار یافت شد. ولی، این تفاوت ها در خرده مقیاس های راهبرد فراشناختی معنی دار نبود. به نظر می رسد، استفاده از روش تدریس مبتنی بر نقشه های مفهومی، به خوبی توانسته است، باورهای هوشی و یادگیری خودتنظیم دانش آموزان را ارتقاء دهد.

اهداف: هدف ارزش یابی اساتید که بخشی از آن به عهده دانشجویان گذاشته شده است، بهبود کیفیت تدریس و ارتقای سطح آموزش در دانشگاه است. در این راستا استفاده از فرم های ارزش یابی معتبر که منجر به شناخت مشکلات تدریس و یادگیری شود حایز اهمیت است. این پژوهش با هدف مقایسه ابعاد کیفیت تدریس با استفاده از پرسش نامه های ارزش یابی دانشجویان از کیفیت آموزشی و نظرخواهی از دانشجویان انجام شد. ابزار و روش ها: در این مطالعه توصیفی- تحلیلی از نوع همبستگی که در نیم سال دوم سال تحصیلی 91-1390 صورت گرفت، 251 دانشجوی دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه به شیوه سرشماری در مطالعه شرکت نمودند. ابزار پژوهش، پرسش نامه های ارزش یابی دانشجویان از کیفیت تدریس و نظرخواهی از دانشجویان بود. به منظور تحلیل داده ها از آزمون های T زوجی، T مستقل، آنالیز واریانس، مجذور کای، من- ویتنی یو، کروسکال والیس، ضریب همبستگی پیرسون و توکی استفاده شد. یافته ها: مقایسه نمره کلی ارزش یابی اساتید بر حسب درجه علمی اساتید و همچنین مقطع و رشته تحصیلی دانشجویان بین دو پرسش نامه تفاوت معنی داری نشان داد (05/0p<). رابطه بین حجم کار مربوط به هر درس و میزان علاقه به درس با نمره کلی ارزش یابی اساتید براساس پرسش نامه ارزش یابی دانشجویان از کیفیت آموزشی معنی دار بود (001/0p<). نتیجه گیری: هر دو پرسش نامه از پایایی قابل قبولی برخوردارند، اما پرسش نامه ارزش یابی دانشجویان از کیفیت آموزشی ابعاد چندگانه تدریس را بهتر نمایان می سازد و در نشان دادن نقاط ضعف و قوت کیفیت تدریس اساتید کارآمدتر است.

هدف پژوهش حاضر، تعیین میزان ارتقاء سطح انگیزش پیشرفت دروس زبان انگلیسی و عربی با استفاده از روش آموزش چند رسانه ای بود. جامعه آماری شامل کلیه دانش آموزان پسر سال سوم دوره متوسطه اول شهرستان سرپل ذهاب بودند. به شیوه نمونه گیری در دسترس، تعداد 20 نفر انتخاب و در دو گروه کنترل و آزمایش به شیوه تصادفی ساده جایگزین شدند. ابزار گردآوری داده ها آزمون انگیزش پیشرفت ولرند(1991) بود. داده ها با استفاده از آزمون t مستقل و تحلیل واریانس چند متغیره مورد تحلیل قرار گرفت.یافته ها نشان داد بین گروه آزمایش و کنترل در پس آزمون تفاوت معنی دار یافت شد(P=0/001) همچنین بین گروه ها از لحاظ انگیزش درونی در خرده مقیاس های انجام کار(008/0 (p= و فهمیدن (006/0 p=)، تنظیم همانندی سازی(p=0/010) و بی انگیزگی(p=0/001) از خرده مقیاس انگیزش پیشرفت، تفاوت معنی دار یافت شد ولی این تفاوت ها در خرده مقیاس انگیزش درونی برای تجربه تحریک و انگیزش بیرونی برای تنظیم درونی شده و بیرونی شده معنی دار نشد. با توجه به ارتباط مثبت معنی دار بین متغیرهای مورد بررسی روش آموزش چند رسانه ای به منظور ارتقای انگیزش پیشرفت پیشنهاد می شود

هدف این پژوهش، تعیین اثربخشی آموزش محتوای مبتنی بر فراشناخت با کمک نرم افزار بر خودراهبری و پیشرفت درسی دانش آموزان دوره ابتدایی بود. روش پژوهش، شبه تجربی از نوع پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری شامل دانش آموزان پایه پنجم ابتدایی شهر کرمانشاه در سال تحصیلی90-89، به تعداد 12192 نفر بود. 105 نفر به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای بعنوان نمونه آماری انتخاب شدند. به این صورت که از سه ناحیه آموزش و پرورش شهر کرمانشاه ناحیه 3 و از این ناحیه تعداد 4 کلاس انتخاب شد. قرار دادن گروه ها بعنوان گواه و آزمایش نیز بصورت تصادفی انجام شد. ابزار پژوهش پرسشنامه خود- راهبری فیشر با 41 گویه و پایایی 82/0و آزمون پیشرفت تحصیلی بود. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی، میانگین و انحراف معیار و از آمار استنباطی تحلیل واریانس یکطرفه و تحلیل کوواریانس استفاده شد. یافته ها نشان داد که بین نمرات خود- راهبری دانش آموزان گروه های گوناگون تفاوت معنی داری وجود داشت (p<0/05). هم چنین بین مقدار یادگیری دانش آموزان گروه های گوناگون تفاوت معنی داری وجود داشت (p<0/05)، ولی بین مقدار یادداری دانش آموزان گروه های گوناگون، تفاوت معنی دار نبود.

یکی از عوامل تبیین پیشرفت تحصیلی دانش آموزان، آگاهی های فراشناختی است. منظور از فراشناخت، آگاهی فرد از فرایندهای شناختی و کنترل و تنظیم شناخت خود است. پژوهش حاضر به بررسی مقایسه ای ابعاد آگاهی های فراشناختی دانش آموزان دوره راهنمایی از لحاظ پایه تحصیلی، جنسیت، نوع مدرسه و ناحیه آموزشی می پردازد.  جامعه آماری، کلیه دانش آموزان دوره راهنمایی تحصیلی مدارس شهر شیراز به تعداد 65339 بود که از آن میان، به روش تصادفی خوشه ای مرحله ای، تعداد 551 نفر به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از پرسش نامه آگاهی های فراشناختی(M.A.I) استفاده شد.  یافته ها نشان داد که دانش آموزان در کل دارای میانگین78/3 از 5 هستند. نتایج در مورد مؤلفه های فرعی آگاهی های فراشناختی نشان داد که میانگین دانش فراشناختی دانش آموزان (83/3) از میانگین کنترل فراشناختی (74/3) آنان بیشتر است. بین آگاهی های فراشناختی دانش آموزان با توجه به جنسیت و ناحیه آموزشی، تفاوت معنادار وجود داشت. در برخی از مؤلفه های آگاهی فراشناختی، با توجه به نوع مدرسه، تفاوت معنا دار مشاهده گردید، اما بین آگاهی های فراشناختی دانش آموزان بر حسب پایه های تحصیلی، تفاوت معنا دار نبود.  با توجه به اهمیت آگاهی های فراشناختی برای موفقیت تحصیلی، اهتمام برنامه ریزان و مؤلفان کتب درسی به آگاهی های فراشناختی، ضروری به نظر می رسد.

پژوهش و مطالعه در خصوص تجربیات فراشناختی دانشجویان برای شناختن مقدار این مهارت ها، امری ضروری بنظر می رسد. هدف این پژوهش تعیین مقدار کاربرد راهبردهای فراشناخت به وسیله ی دانشجویان و ارتباط آن با پیشرفت تحصیلی آنان بود. پژوهش به روش توصیفی و همبستگی انجام گرفت. جامعه ی آماری شامل دانشجویان دانشکده ی علوم تربیتی و روان شناسی دانشگاه شیراز به تعداد 300 نفر بودند. تعداد 50 نفر به روش تصادفی ساده به عنوان نمونه، انتخاب شدند. داده ها به وسیله ی پرسشنامه محقق ساخته باز پاسخ مبتنی بر مقوله های فراشناختی گرد آوری شد. پرسشنامه از لحاظ روایی و پایایی در جامعه ی آماری، اعتبار یابی شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش تحلیل محتوا و ضریب همبستگی اسپیرمن استفاده شد. نتایج نشان دادند که در کل 26 در صد از دانشجویان از مهارت های فرا شناختی به گونه ی صحیح در مطالعه و یادگیری استفاده می کردند. در خصوص مولفه های فراشناخت، 35 درصد دانشجویان از مهارت «خود تنظیمی» استفاده می کردند. 34 درصد دارای دانش فرا شناختی سطح بالا و 25 درصد دارای کنترل اجرایی رفتار سطح بالا بودند. 10 درصد دانشجویان دارای شرایط مساعد بکارگیری مهارت های فراشناختی بودند و 29 درصد دانشجویان از راهبردها و روش های مناسب فراشناخت استفاده می کردند، بین مهارت های فراشناختی در کل و میانگین نمره های دانشجویان همبستگی مثبت معنی دار وجود داشت(p<0/01) . بین مولفه-های فراشناخت و میانگین نمره های دانشجویان همبستگی مثبت وجود داشت (þ=54) که این همبستگی در خصوص راهبرها و روش های مطالعه و انواع دانش فراشناختی معنی دار شناخته شد (p=0/003). برای سایر مولفه ها معنی دار نبود. باتوجه به ضعف نسبی مهارت های فراشناختی در تجربه های دانشجویان و هم چنین ارتباط بین فراشناخت و پیشرفت تحصیلی دانشجویان، آموزش مهارت ها و راهبردهای فراشناختی به فراگیران، پیشنهاد می گردد.

هنر پدیده ای است پیچیده و در عین حال روحانی، که از ابتدا با بشر همزاد بوده است. چه آن انسان هایی که در غارها زندگی می کردند و چه انسان هایی که امروز در دنیایی مملو از اضطراب و نگرانی دست و پا می زنند هنر را وسیله ای برای تشفی خاطر خود برگزیده اند. بر اساس همین نیاز است که هنر به عنوان یکی از موضوعات قابل آموزش در تمامی نظام های آموزشی مطرح است. سیری در تاریخ هنر نشان می دهد که رویکردهای متفاوتی در آموزش هنر برای خدمت رسانی به سایر » گرفته تا «هنر برای هنر» هنر مطرح بوده که از ارزش گذاری در نوسان است. «هنر برای پرورش مهارت ها و تولید آثار هنری» و «رشته ها در این مقاله ضمن بررسی این رویکردها و نظرات آن ها، به معرفی روش تربیت هنری پرداخته شده و با توجه به این که اخیراً این روش در مدارس معرفی شده و در سال 87 به صورت آزمایشی در بعضی از استان ها، با ارائه آموزش ضمن خدمت به معلمان، اجراشده، این پژوهش به بررسی تأثیر این روش بر فعالیت های هنری (نقاشی، کاردستی، تربیت شنوایی، قصه و نمایش) و مهارت های فرآیندی (تفکر، تعامل، مشارکت، همکاری، نظم، دقت، و خلاقیت هنری) دانش آموزان پایه چهارم ابتدایی پرداخته است. روش پژوهش شبه آزمایشی بوده، بدین ترتیب که با دو گروه پسر و دختر به صورت کنترلی و دو گروه دختر پسر به صورت آزمایشی انجام و یک پس آزمون گرفته شده است. نتایج بیانگر آن است که دانش آموزانی که با روش تربیت هنری آموزش دیده بودند نسبت به دانش آموزانی که با روش سنتی آموزش دیدند هم از لحاظ فعالیت های هنری و هم از لحاظ مهارت های فرآیندی عملکرد بهتری داشتند و تفاوت عملکرد آن ها در هر دو بعد در سطح بالایی معنادار بوده ولی تأثیر تعاملی گروه و جنسیت معنادار نبود.

تحقیق حاضر به بررسی رابطه سبکهای یادگیری با پیشرفت تحصیلی دانش آموزان مقطع متوسطه در درس زبان انگلیسی شهر شیراز پرداخته است. روش انجام پژوهش، توصیفی ازنوع پیمایشی می باشد.جامعه آماری در این پژوهش کلیه دانش آموزان دختر و پسر پایه های اول، دوم و سوم دوره متوسطه شهر شیراز به تعـداد 27000 نفرکه در سال تحـصیلی 88-87 در مدارس این شهر مشغول به تحصیل بودند. نمونه پژوهش را 392 نفر از دانش آموزان رشته های علوم انسانی، علوم تجربی و ریاضی و فیزیک پایه های اول، دوم و سوم دوره متوسطه ناحیه 2 شیراز بودند که به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای مرحله ای انتخاب شدند. ابزار مورد استفاده در این پژوهش شامل پرسشنامه سبک یادگیری هانی و مامفورت و آزمون پیشرفت تحصیلی بود. و برای تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی، میانگین و فراوانی درصدی و از آمار استنباطی رگرسیون چند متغیره، تحلیل واریانس یک راهه و آزمونt مستقل استفاده شد یافته ها نشان داد که: بین سبکهای یادگیری و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان رابطه معنا داری وجود ندارد. بین سبکهای یادگیری و رشته های مختلف تحصیلی، تفاوت معنی دار آماری وجود دارد. تفاوت معناداری بین سبکهای یادگیری دختران و پسران وجود ندارد. تفاوت معناداری در سبکهای یادگیری(عمل گرا ، اندیشه گرا) پایه های دوم و سوم وجود ندارد. اما بین سبکهای یادگیری فعالیت گرا و نظریه پرداز در پایه های تحصیلی دوم و سوم تفاوت وجود دارد.

هدف این مقاله بررسی مبانی و روشهای تربیت عقلانی از منظر متون اسلامی است. نویسنده ضمن بررسی مفهوم عقل و تربیت عقلانی، کوشیده است رویکرد تربیت عقلانی، مزایای آن و برخی از روش های پرورش عقل را مورد بررسی قرار دهد. این مقاله نشان می دهد که در منابع اسلامی به جنبة عقلانی انسان تأکید فراوان شده است. در برخی از روایات از عقل به عنوان رسول باطنی یاد شده است که هدایت تکوینی انسان در گرو آن است و از منابع اصلی شناخت به شمار می رود. همچنین در متون اسلامی بر لزوم تربیت عقلانی نیز تأکید شده است؛ تا جایی که تقویت جنبة عقلانی سبب هدایت به سمت حقیقت هستی می شود و عقل جز در بستر علم نمی روید و عالم شدن نیز مستلزم این است که فرد مورد تعلیم قرار گیرد. برای پرورش عقل، روش هایی در منابع اسلامی ذکر شده است که این روش ها توازن عقل را حفظ و راهیابی آن به سمت علم صحیح را میسر می سازد. این روش ها شامل روش هایی مانند روش تزکیه، روش تعلیم حکمت، روش تجربه اندوزی، روش عبرت آموزی و مشورت با خردمندان است.