نعیم اکرامی

یکی از ارکان توسعه، جامع و یکپارچه بودن آن در رفع عدم تعادل های اقتصادی و اجتماعی مناطق است. وجود نابرابری و ابعاد مختلف آن از نشانه های مهم توسعه نیافتگی است که رفع چنین کمبودهایی مستلزم نگرش و توجه جدی به نحوه پراکندگی شاخص های توسعه در سطوح مختلف است. به منظور حل مسائل ناشی از عدم تعادل های منطقه ای، گام نخست، شناخت و سطح بندی مناطق ازنظر برخورداری در زمینه های مختلف است. هدف این پژوهش، سنجش میزان برخورداری شهرستان های استان کهگیلویه و بویراحمد از شاخص های توسعه است. بر این اساس؛ در این پژوهش سعی شده است تا 8 شهرستان این استان را بر اساس 8 شاخص: آموزشی، فرهنگی- ورزشی، مذهبی، سیاسی- اداری، زیربنایی، بهداشتی- درمانی، بازرگانی- خدمات و حمل ونقل- ارتباطات، بر پایه سرشماری آماری نفوس و مسکن سال 1390 و سالنامه آماری سال 1392، با استفاده از مدل های تاکسونومی عددی و تاپسیس، سطح بندی و میزان درجه توسعه یافتگی شهرستان ها تعیین گردد. نوع پژوهش کاربردی- توسعه ای است روش گردآوری اطلاعات از نوع کتابخانه ای و برای تحلیل داده ها و ترسیم نقشه از نرم افزارهای Excel و Arc GIS استفاده شده است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که؛ میزان توسعه در شهرستان های استان متعادل نیست و اختلاف قابل ملاحظه ای میان سطوح توسعه یافتگی شهرستان های استان وجود دارد؛ به طوری که از مجموع 8 شهرستان این استان، 2 شهرستان برخوردار، 3 شهرستان نیمه برخوردار و 3 شهرستان نیز در رده شهرستان های محروم قرارگرفته اند. بویراحمد به عنوان توسعه یافته ترین و لنده به عنوان محروم ترین شهرستان های استان کهگیلویه و بویراحمد محسوب گردیده اند. این نابرابری فضایی توسعه در شهرستان های استان به خاطر توزیع ناعادلانه شاخص های مختلف فرهنگی، زیربنایی، اقتصادی و... بوده است؛ که بهبود آن در شهرستان های محروم ضروری می باشد.

هدف از انجام این پژوهش؛ سنجش میزان برخورداری استان های مرزی کشور از شاخص های توسعه است. بر این اساس در پژوهش حاضر سعی شده تا 16 استان مرزی کشور را بر اساس 11 شاخص آموزشی، فرهنگی- ورزشی، مذهبی، سیاسی- اداری، زیربنایی، بهداشتی- درمانی، بازرگانی- خدمات، حمل ونقل- ارتباطات، تعدادشاغلان، باسوادان و تعداد واحد مسکونی، بر پایه سرشماری آماری نفوس و مسکن سال 1390 و سالنامه آماری سال 1391، با استفاده از مدل های تاکسونومی عددی و تاپسیس؛ سطح بندی و میزان درجه توسعه یافتگی استان ها تعیین شود. نوع پژوهش کاربردی- توسعه ای، روش گردآوری اطلاعات از نوع کتابخانه ای و برای تحلیل داده ها و ترسیم نقشه از نرم افزارهای Excel و Arc GIS استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که: از مجموع 16 استان مرزی کشور؛ 2 استان توسعه یافته، 5 استان نیمه توسعه یافته، 4 استان کمتر توسعه یافته و 5 استان نیز در رده استان های محروم قرار گرفته اند. خراسان رضوی با درجه توسعه یافتگی( 024/0) بر اساس آنالیز تاکسونومی عددی و (974/0) بر اساس تکنیک تاپسیس، به عنوان توسعه یافته ترین استان مرزی کشور و ایلام با درجه توسعه یافتگی(868/0) بر اساس آنالیر تاکسونومی و (008/0) بر اساس تکنیک تاپسیس، به عنوان محروم ترین استان مرزی کشور محسوب گردیده اند.

وجود نابرابری و ابعاد مختلف آن از نشانه های مهم توسعه نیافتگی است، که رفع چنین کمبودهایی مستلزم نگرش و توجه جدی به نحوه پراکندگی شاخص های توسعه در سطوح مختلف است. به منظور حل مسائل ناشی از عدم تعادل های منطقه ای، گام نخست شناخت و سطح بندی مناطق از نظر میزان برخورداری در زمینه های مختلف است. پژوهش حاضر با هدف تبیین نابرابری های آموزشی در سطح شهرستان های استان بوشهر طی سال های 1385 و 1390 انجام گرفته است. بر این اساس؛ در پژوهش حاضر سعی شده است تا 9 شهرستان استان بوشهر را بر اساس 12 شاخص آموزشی، بر پایه مطالعات کتابخانه ای و عمدتا سالنامه آماری سال های 1385 و 1390، با استفاده از مدل های تاکسونومی عددی و شاخص ترکیبی توسعه انسانی، سطح بندی و میزان برخورداری این شهرستان ها از نظر شاخص های آموزشی تعیین شود. نوع پژوهش کاربردی- توسعه ای می باشد، روش گردآوری اطلاعات از نوع کتابخانه ای و برای تحلیل داده ها، ترسیم نقشه و نمودار از نرم افزارهای Excel ، Gis و Spss استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که در بین شهرستان های استان بوشهر به حیث میزان برخورداری از شاخص های آموزشی مورد نظر در سال 1385، شهرستان های تنگستان و بوشهر به ترتیب با دارا بودن ضریب توسعه یافتگی (938/0) و ( 159/0 ) بر اساس تکنیک شاخص ترکیبی توسعه انسانی و (116/0) و (880/0) بر اساس تکنیک تاکسونومی عددی به عنوان برخوردارترین و محروم ترین شهرستان های استان و در سال 1390، شهرستان های تنگستان و کنگان به ترتیب با دارا بودن ضریب توسعه یافتگی (814/0) و (15/0) بر اساس تکنیک شاخص ترکیبی توسعه انسانی و (304/0) و (879/0) بر اساس تکنیک تاکسونومی عددی به عنوان برخوردارترین و محروم ترین شهرستان های استان بوشهر محسوب گردیده اند

تحقیق حاضر با هدف ارزیابی تناسب فضایی و ارائه الگوی بهینه مکان یابی پارک های شهری در سطح شهر دزفول، بر پایه مطالعات کتابخانه ای و اسنادی انجام یافته است. این تحقیق به لحاظ هدف کاربردی و روش بررسی آن توصیفی- تحلیلی می باشد. متغیرهای مورد مطالعه تحقیق شامل: کاربری مسکونی، آموزشی، فرهنگی، ورزشی، راه شریانی، تجاری، نظامی، بهداشتی - درمانی، تاسیسات شهری، صنعتی و اداری می باشد. به منظور وزن دهی و تعیین اندازه اثر متغیرهای مورد مطالعه در هدف نهایی تحقیق از مدل FAHP استفاده شده است. برای تهیه لایه نهایی با استفاده از گزینه Raster Calculator و استفاده از عمل گر جمع، لایه ها به روش هم پوشانی با یکدیگر تلفیق شده و نقشه ی نهایی مکان های بهینه پارک ها در سطح شهر دزفول از این عمل حاصل شده است. نتایج تحلیل FAHP در ارتباط با استخراج ارزش وزنی شاخص های موثر در ارزیابی پارک های شهری نشان داده است که شاخص های مسکونی و آموزشی هرکدام با وزن 0/154 و 0/122 به عنوان مهم ترین شاخص های مکان یابی پارک های شهری شناخته شدند و دارای بیشترین وزن بوده اند. نتیجه نهایی تلفیق لایه ها نشان می دهد که از مجموع 19 پارک شهر دزفول از نظر الگوی همجواری و سازگاری با سایر کاربری های همجوار؛ 6 پارک در طیف نامناسب، 6 پارک در طیف متوسط، 5 پارک در طیف مناسب و 2 پارک هم در طیف کاملا مناسب قرار گرفته اند.