سیروس سورگی

مقدمه: تاب آوری تحصیلی و شیفتگی تحصیلی از عوامل بسیار مهمی است که بر نتایج آموزشی تأثیر بسزایی دارد. همچنین خودکنترلی هیجانی جزو مهارت های مهم زندگی محسوب می شود که با پیامدهای مثبت در بسیاری از جنبه های زندگی همراه هستند؛ بنابراین مطالعه حاضر باهدف تعیین اثربخشی خودکنترلی هیجانی بر تاب آوری تحصیلی و شیفتگی تحصیلی دانش آموزان انجام شد. روش: پژوهش حاضر نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون- پس آزمون با گروه گواه و مرحله پیگیری است. جامعه آماری شامل تمامی دانش آموزان پسر متوسطه دوره اول شهر بیرجند در سال تحصیلی 1399-1398 می باشد که به روش نمونه گیری هدفمند تعداد 40 نفر انتخاب و به طور تصادفی در دو گروه آزمایش و گواه (هر گروه 20 نفر) قرار گرفتند. گروه آزمایش 8 جلسه ی 60 دقیقه ای تحت آموزش خودکنترلی هیجانی قرار گرفتند، اما گروه گواه هیچ آموزشی دریافت ننمودند. ابزارهای پژوهش شامل مقیاس تاب آوری تحصیلی ساموئلز (2004) و شیفتگی تحصیلی مارتین و جکسون (2008) بودند. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS نسخه 24 و آزمون تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر دوراهه در سطح معنی داری 05/0=α استفاده شد. یافته ها:  نتایج نشان داد که آموزش خودکنترلی هیجانی بر تاب آوری تحصیلی و شیفتگی تحصیلی مؤثر بوده (01/0p<) و این نتایج در دوره پیگیری نیز تداوم یافته است (01/0p<). نتیجه گیری:  با توجه به مؤثر بودن برنامه آموزشی خودکنترلی هیجانی بر تاب آوری تحصیلی و شیفتگی تحصیلی، استفاده از آموزش خودکنترلی هیجانی به عنوان روش مکمل برنامه های آموزشی مدارس برای افزایش تاب آوری تحصیلی و شیفتگی تحصیلی دانش آموزان پیشنهاد می شود.

زمینه و هدف: عملکرد تحصیلی به عنوان یکی از شاخص های ارزیابی یادگیری دانش آموزان و کیفیت آموزش طی سال های متمادی به طور گسترده مورد توجه متخصصان قرارگرفته است. دانش آموزان در زندگی با انواع کشاکش ها، موانع و فشارهای ویژه دوران تحصیل روبه رو می شوند که تهدیدی برای عملکرد تحصیلی و شادابی آنها است. بدین ترتیب مطالعه حاضر با هدف تعیین اثربخشی آموزش خودمهارگری هیجانی بر سرزندگی تحصیلی و عملکرد تحصیلی دانش آموزان انجام شد. روش: پژوهش حاضر نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون- پس آزمون با گروه گواه و مرحله پیگیری بود. از جامعه آماری که شامل تمامی دانش آموزان پسر متوسطه دوره اول شهر بیرجند در سال تحصیلی 1399-1398 بودند، تعداد 40 دانش آموز به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شده و به طور تصادفی در دو گروه آزمایش و گواه (هر گروه 20 نفر) جایدهی شدند. گروه آزمایش در 8 جلسه 60 دقیقه ای تحت آموزش خودمهارگری هیجانی قرار گرفتند، اما افراد گروه گواه هیچ آموزشی دریافت نکردند. ابزارهای جمع آوری این پژوهش شامل پرسش نامه سرزندگی تحصیلی دهقان زاده و چاری (1391)، عملکرد تحصیلی درتاج (1383) و خودمهارگری تانجنی و همکاران (2004) بودند. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از آزمون تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر بین گروهی در سطح معنا داری 0/05= α انجام شد. یافته ها: نتایج تحلیل داده ها نشان داد که آموزش خودمهارگری هیجانی بر سرزندگی تحصیلی (0/01 p< )، عملکرد تحصیلی و مؤلفه های آن (خودکارآمدی، تأثیرات هیجانی، برنامه ریزی، فقدان مهار پیامد، و انگیزش)، مؤثر بود (01/0 p< ) و این نتایج به دست آمده در دوره پیگیری نیز تداوم داشت ( 0/01 p< ). نتیجه گیری: بر اساس نتایج این مطالعه می توان نتیجه گیری کرد که آموزش خودمهارگری هیجانی به دانش آموزان باعث بهبود مهارت های مربوط به تاب آوری و سازش یافتگی و پیشگیری از بروز هیجان نامناسب شده و در نتیجه سرزندگی و عملکرد تحصیلی آنها، افزایش پیدا خواهد کرد.