سید فرزاد متولی حقی

بنیاد دین الاهی بر اعتقاد به وجود خدا، یگانگی و صفات کمال او استوار شده است. یکی از مسائل اساسی برای بشر، مساله وجود خدا است. بحث در باره اعتقاد و یا عدم اعتقاد به خدا، نه یک بحث صرفا نظری، بلکه در چگونگی رفتار انسان بسیار تاثیر گذار خواهد بود. اگر کسی به دلیلی، به وجود خدا اعتقاد پیدا کند، اعمال و رفتار و سبک زندگی او بسیار متفاوت خواهد بود از کسی چنین اعتقادی ندارد. از این رو مسأله اثبات خدا همواره مورد توجه فیلسوفان اسلامی بوده است. هدف این نوشتار بررسی برهان حیات در اثبات وجود خدا با تأکید بر آثار شهید مطهری است. یافته ها بیان گر آن است که برخی الهیون در اثبات خداوند فقط به مسأله آغاز حیات اشاره کرده و از آن جا که توجیهی برای آن نیافتند به قدرت و اراده الاهی متوسل شده اند. مطالعه در آثار استاد مطهری نشان می دهد که از نظر وی، حیات به معنای علت و مبداء ادراک و فعل به کار برده شده است. حیات نتیجه مستقیم اراده خدا است بدون آن که فرقی بین آغاز حیات و ادامه حیات وجود داشته باشد. چنان که از نگاه وی، قرآن نیز بر همین معنا تأکید دارد.

چگونگی خلقت جهان طبیعت یکی از مسائل مهم و مشترک میان دین و علم است. در این راستا آراء مختلفی از گذشته تاکنون ارائه شده است. هدف از این نوشتار بررسی گزاره های وحیانی و گزاره های علمی در مورد نحوه خلقت عالم طبیعت به منظور اثبات عدم تعارض میان اسلام و یافته های تجربی است. نظریات علمی به دو دسته قانون و فرضیه تقسیم می شوند. یافته های تجربی هم در زمینه عناصر اولیه شکل دهنده عالم خلقت و هم در زمینه پیدایش عالم خلقت، از سنخ تئوری است نه قانون. مفاد برخی آیات قرآنی در مورد نحوه خلقت از نوع ظاهر و یا متشابه است نه نص و محکم. لذا در بین اقسام گوناگون اختلاف معنای آیات قرآن و مفاد گزاره های علمی، صرفاً در صورت اختلاف بین قانون علمی قطعی با نص قرآن، تعارض مصداق پیدا می کند و چنین تعارضی مشاهده نشده است و در بقیه حالات، اصولا تعارضی شکل نمی گیرد.