علیرضا مقدم دیمه

بعد انتصار الثوره الإسلامیّه فی إیران تغیّرت السیاسه الخارجیّه الإیرانیّه تجاه الکیان الصهیونیّ رأسًا على عَقب، ویأتی هذا التغیّر الجذریّ نتیجهً للتغیّر الکبیر فی هویه الحکومه الإیرانیّه بعد الثوره الإسلامیّه. یحاول کاتب المقال البحث فی اختلاف السیاسه الخارجیّه الإیرانیّه إزاء الکیان الصهیونیّ فی المراحل التاریخیّه المختلفه بسبب تغیّر هویّه الحکومه. وللخوض فی هذا الموضوع یسعى بأسلوب المستوى الواحد البنائیّ (Constructivism) إلى بیان أنّ تغیّر المعاییر الداخلیّه المؤثّره فی تکوین هویه الحکومه الإیرانیّه هی السبب فی تغیّر السیاسه الخارجیّه لإیران مقابل الکیان الصهیونیّ فی مختلف الأزمنه الماضیه. یبحث القسم الأوّل من المقال بأسلوبٍ بنائیٍّ فی العلاقات الدولیّه، ویناقش القسم الثانی دور ذلک الأسلوب فی تحلیل السیاسه الخارجیّه، أمّا القسم الثالث فیتناول تغیّر السیاسه الخارجیّه الإیرانیّه منذ الثوره الإسلامیّه، وأخیرًا یحلّل القسم الرابع تغیّر السیاسه الخارجیّه الإیرانیّه إزاء الکیان الصهیونیّ بعد انتصار الثوره الإسلامیّه من خلال مقاربه المستوى الواحد البنائیّه.

هدف این پژوهش بررسی مقایسه ای سطح تحلیل سیاست خارجی در خاورمیانه از منظر نظریه های روابط بین الملل با تاکیدبر نظریه ی گفتمان است. دراین راستا با روش توصیفی-تحلیلی، مبانی و گزاره های نظریه های پساساختارگرایانه و به صورت خاص نظریات گفتمانی، نسبت میان گفتمان و تحلیل سیاست خارجی و امکانات تحلیل گفتمان در توضیح تحولات و سیاست خارجی کشورهای خاورمیانه را بررسی خواهیم کرد. نتایج حاکی از آن است که نظریه های پساساختارگرا و به صورت خاص تحلیل گفتمان، با تاکیدی که بر ساخت معنایی واقعیت دارند، در تحلیل سیاست خارجی دولت ها به نقش عوامل معنایی، زبانی و گفتمانی توجه می کنند؛ لذا چه به لحاظ نظری و چه در توضیح تحولات عملی و عینی خاورمیانه و سیاست خارجی کشورهای این منطقه، در مقایسه با نظریه های جریان اصلی روابط بین الملل، امکانات بیش تری را در اختیار پژوهش گران قرار می دهند.