مهدی باقری میبدی

زنجیره تأمین محصولات کشاورزی شامل سه بخش اصلی تأمین، تولید و توزیع است. عوامل فعال در این زنجیره تولیدکنندگان (کشاورزان)، خرده فروشان، توزیع کنندگان و مصرف کنندگان هستند. در کشور ما زنجیره توزیع محصولات کشاورزی به ویژه میوه، سبزی و صیفی جات با مشکلاتی همچون عدم وجود ساختار مناسب، وجود واسطه های زیاد و گران فروشی به مصرف کننده مواجه است. بنابراین، مسئله اصلی عدم وجود یک مدل کسب وکار توزیع جامع در حوزه محصولات کشاورزی است. هدف از این پژوهش طراحی مدل کسب وکار توزیع با استفاده از استراتژی آمیخته متوالی اکتشافی است. در مرحله اول و کیفی از استراتژی آمیخته با استفاده از تحلیل مضمون، مصاحبه های نیمه ساختار یافته که از 16 نفر از خبرگان کشاورزی بدست آمده است تحلیل شدند. سپس در مرحله دوم، به منظور تصمیم گیری بهینه با استفاده از رویکرد تحلیل اهمیت- عملکرد (IPA)  در تحقیق در عملیات نرم ، 45 مضمون مورد نظر اولویت بندی و سرانجام برای طراحی مدل نهایی بر اساس روش پژوهش علم طراحی مضامین اولویت بندی شده در آن جایگذاری شد. نتایج حاصل از این پژوهش، طراحی مدل کسب وکار توزیع در زمینه محصولات کشاورزی است که هر یک از مضامین اولویت بندی شده در  6 مرحله، مسئله و انگیزه، هدف و راه حل، طراحی و توسعه، بکاری مصنوع در بستر مورد نظر، ارزیابی و ارتباطات قرار داده شدند تا علاوه بر شناخت مضامین به اولویت بندی آنها در هر یک از مراحل پژوهش توجه شود.

در مطالعات راهبردی اقتصاد، عمدتاً سه نوع محیط رقابتی، محیط همکاری و محیط همکاری با رقیبان تحلیل می شود؛ اما محیط متخاصم که متفاوت از سایر محیط هاست کمتر به آن پرداخته می شود. در محیط متخاصم دشمنان از طریق تحریم و تروریسم اقتصادی، به دنبال نابودی کامل اقتصاد یک کشور هستند؛ بدین منظور ابزارهای اقتصادی را تسلیحاتی کرده و در جنگ اقتصادی از آن بهره می برند. ترازیابی راهبردی قدرتِ اقتصادی، به دنبال این است تا وضعیت ظرفیت ها و فقدان ظرفیت های اقتصادی کشور را نسبت به کشورهای متخاصم بررسی و از اقتصاد مقاومتی برای تقابل با حملات متخاصمانه بهره ببرد. مسئله پژوهش این است که مبتنی بر اقتصاد مقاومتی الگویی که بتواند به ترازیابی راهبردی قدرت اقتصادی بپردازد وجود ندارد. بنابراین، هدف از این پژوهش طراحی الگوی ترازیابی راهبردی قدرت اقتصادی است. روش شناسی این پژوهش آمیخته کیفی-کیفی است؛ بدین ترتیب ابتدا با استفاده از روش گروه های کانونی و داده های ثانویه، اجزا و مؤلفه های الگو بدست آمده و سپس بر اساس ادبیات موجود هر یک از ابعاد الگو تحلیل و تفسیر می شوند. نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که در سطح دکترینال لازم است به چشم انداز کلان ترازیابی راهبردی، سیاست های کلان اقتصادی پرداخته شود. در سطح راهبردی علاوه بر تحلیل محیط متخاصم به ظرفیت ها و فقدان ظرفیت های داخلی توجه شده و سرانجام اقتصاد از جنبه امنیتی شدن، تسلیحاتی شدن، نظامی شدن بررسی می شود. بر اساس این یافته ها، سطوح دکترینال و سیاستی در یک الگوی جامع طراحی شده تا بتوان از آن برای سنجش تراز راهبردی قدرت اقتصادی در محیط متخاصم بهره برد.