صمد کاووسی رکعتی

از زمان های دور برای ارسال پیغام های محرمانه بین جوامع بشری، ارتباطات رمزی وجود داشته است. در تاریخ ایران نیز رمزنویسان از اقلام رمزی زیادی استفاده کرده اند. بعد از پدیدآمدن تلگراف، اقلام رمزی قدیمی کنار گذاشته و اقلام جدیدی اختراع شد و در مکاتبات و گزارش های محرمانه به کار رفت. در این پژوهش با بهره گیری از منابع کتابخانه ای و به خصوص کتاب های چاپ سنگی و نیز اسناد تاریخی سعی می شود به سؤال محوری چرایی از بین رفتن اقلام و خطوط سابق و چگونگی اختراع اقلام جدید از سوی رمزنگاران ایرانی و نیز تلاش آنان برای یافتن راه حلی به منظور رفع مشکلات ارتباطات رمزی از طریق کانالی امن در دوره قاجار، پاسخ داده شود. نتیجه این پژوهش نشان می دهد که در دوره قاجار به دلیل آغاز ارتباطات سیاسی و اقتصادی گسترده با دنیای غرب، آشنایی با رمزنگاری مدرن غربی ها و نیز پی بردن به سادگی و مشکلات استفاده از رمزنویسی سنتی، نیاز به استفاده از رمزنگاری پیشرفته در ارتباطات رمزی و به خصوص در تلگراف ها احساس شد. بنابراین عده ای از رمزشناسان ایرانی در این راستا اقلام رمزی جدیدی پدید آوردند که برای ارسال پیغام های رمزی داخلی و خارجی از اطمینان لازم برخوردار بود.