علی پورقیومی

در این پژوهش، تعریف روستا مفهوم سازی شده است. در بیشتر پژوهش های انجام شده درباره این مفهوم، از دیدگاه جمعیتی به مسئله نگاه شده که خود مانع موشکافی شدن درست آن شده است. داشتن تعریفی درست به همراه واقعیت های روستایی به اندیشمندان و برنامه ریزان توسعه این گزینه را می دهد که همسو با نیازها و خواسته های بهره وران، چه در خود روستا و چه در سطح بالاتر، گام های اثربخشی را برای توسعه پایدار این گستره ها بردارند. بنابراین، بازتعریف درست و دقیق این نواحی ضرورت این پژوهش را آشکار کرده است. این پژوهش با روش شناسی کیفی و روشی پدیدارشناسانه برپایه تجربه های زیسته و دارای راهبردی استفهامی- قیاسی و با مشارکت 5 گروه روستایی انجام شده است. یافته های پژوهش حاکی از 10 مفهوم برای تعریف روستا است که دربرگیرنده مفهوم های جمعیتی- جغرافیایی، کارکردی، همبستگی اجتماعی، جامعه شناختی، روان شناختی، زیبایی شناختی- معماری، محیط زیستی، نهادی، سیستم و نظام و لکه ای- فضایی است. همچنین، تعریف روستا با همکاری مشارکت کنندگان پیشنهاد شد.

پژوهش کنونی به دنبال مفهوم سازی هسته نهادی با رویکردی استفهامی - قیاسی در برنامه ریزی فضایی کیفیت محیطی روستاهای سُمغان و مُله انبار است. خط مشی های برنامه ریزی در این سکونتگاه ها بدون مشارکت بهره وران و بیشتر از بالا به پایین بوده که پیامدهای اجرای این سیاست ها بی توجهی به بن مایه درونی جریان های فضای زیست (شهروندان، فعالیت و کسب وکارها) با کیفیت محیطی پایین بوده است. همچنین تخصص محوری و بخشی نگری در برنامه ریزی توسعه پایدار فضایی روستاهای مزبور و وجود رویکرد غالب کالبد ی که به جریان های اقتصادی، اجتماعی - فرهنگی و اکولوژیکی توجه لازم نداشته اند. هدف از انجام این پژوهش تدوین فرآیند مفهوم سازی هسته نهادی کیفیت محیطی برنامه ریزی فضایی بر پایه رویکرد مشارکتی و ذی نفعان روستایی است. این پژوهش که به روشی کیفی و رویکردی پدیدارشناسی در دو روستای سُمغان و مُله انبار و با مشارکت 42 تن از ذی نفعان این دو روستا با توجه به تجربه های زیسته آن ها به این موضوع پرداخته است که در طی پژوهش با تمرکز بر گروه های روستایی و آیین و الگوهای رفتاری زندگی روزانه آن ها در قالب کارگاه های مشارکتی و با روش گلوله برفی به مطالعه کیفیت محیطی پرداخته است، افزون بر آن در چهارچوب این دو رویه روش برنامه ریزی از رویکردهای ارزیابی مشارکتی کیفیت محیطی، ارزیابی مشارکتی ارتباطات روستایی به تحلیل مفهوم ها پرداخته شد که با ابزارهایی مانند مصاحبه، بحث گروهی در چهارچوب مفاهیمی با 9 مصاحبه نیمه ساختاریافته و 9 کارگاه مشارکتی به سرانجام رسیده است که هسته نهادی آن از دیدگاه مشارکت کنندگان تعریف روستا، کیفیت ارزش ها، دانش، راهبری، برنامه ریزی راهبردی، یکپارچگی، پیوندهای روستایی شهری و حقوق شهروندی تعیین گردید.

قرن بیست و یک، قرن رویارویی با تغییرات شگرفی در حوزه های فن آوری، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی است که شاید هیچ نهاد و سکونتگاهی از تغییرات و رویدادهای آن ها مصون نباشد. مدیریت راهبردی یکی از موضوعات مهم سازمانی و نهادی است که طی دهه های اخیر در کانون توجه پژوهشگران و کارشناسان قرار گرفته است. افزون بر این مدیریت راهبردی در میان انبوهی از نظریه ها و رویکردهای جدید، در کشورهای پیشرفته و به تبع آن در سراسر جهان و از جمله ایران مطرح شده است که به نوبه خود انبوهی از چالش های جدید نظری و عملی را به همراه آورده است. در این مقاله با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی گفتمان و نقد چارچوب سعی شده است که مدیریت راهبردی را به عنوان مدیریتی نوین در شرح خدمات آمایش پیشنهاد گردد. لذا در گام نخست بخش های تشکیل دهنده مدیریت آمایش در شرح خدمات مورد بررسی قرار گرفته و سپس برنامه ریزی و مدیریت راهبردی و فرآیند مدیریت راهبردی به عنوان فرآیندی یکپارچه و عملی تشریح شده است و در پایان پیشنهاداتی برای رسیدن به مدیریت راهبردی در شرح خدمات آمایش ارائه شده تا با رسیدن به مدیریت یکپارچه در شرح خدمات آمایش شاهد عملی شدن برنامه های آمایش محور در سرزمین ایران باشیم.

آموزش جغرافیا در مدارس جهان جایگاه ویژه ای برای نظام برنامه ریزی و همچنین برنامه ریزان درسی دارد، از این رو مطابق برنامه های جهانی برنامه های آموزش جغرافیا هم در مدارس ایران مدنظر برنامه ریزان قرارگرفته و بر این اساس کتب جغرافیا در پایه ها و دوره های تحصیلی مختلف برای دانش آموزان تدوین شده است. با بررسی اهمیت جایگاه جهانی پایداری بر اساس شاخص های مختلف در این کتب درسی ،کیفیت  و کمیت این امر در مدارس ایران و در قالب مقاله فوق تبیین شده است. در این مقاله سعی شده است با بررسی تک تک دروس جغرافیای همه پایه های تحصیلی مدارس ایران این جایگاه مشخص و نقاط قوت و ضعف آن ها برای اولین بار مورد تدقیق قرار گیرند. بر این اساس 12 پایه و همچنین سه دوره تحصیلی در قالب 11 کتاب مجزای آموزش جغرافیا بررسی شده اند که یافته ها حاکی از ضعف کمی و کیفی کلی کتاب ها و مباحث درسی جغرافیا در این حیطه می باشند.  بررسی ها نشان داده اند که کتب جغرافیای ایران با استانداردهای بین المللی در حیطه آموزش جغرافیا براساس شاخص های پایداری فاصله زیادی دارند که باید توسط برنامه ریزان درسی مورد بازنگری قرار گیرند.

آموزش جغرافیا در جهان با متدهای جدیدتری در حال انجام است و این مهم در مدارس کشورهای پیشرفته انجام می شود. ازاین رو و به تبع برنامه های آموزشی در مدارس ،کشور استرالیا هم از نمونه کشورهای موفق در حوزه آموزش جغرافیا در مدارس است که توانسته است الگویی مهم برای دیگر کشور باشد. با این توصیف که ،روند اثرگذاری آموزش جغرافیا هم در مدارس استرالیا،از دوره های ابتدایی آغازشده و تا پایان دوره دبیرستان ادامه می یابد. معرفی و تدریس درس جغرافیا در مدارس کشور استرالیا، به عنوان یک امر اجباری در حوزه یادگیری از سال پایه، مانند مهدکودک، تا سال 8 در استرالیا فراهم می کند. و فرصت های جدید برای یادگیری و تدریس فراهم می کند. فرصت ها در آموزش جغرافیا تا حدودی ناشی از چالش ها در مدارس خواهند بود. اما می تواند مرتبط با روش ها و الگوها و امکانات باشد. چالش های کلیدی در مورد آموزش جغرافیا وجود دارد که در پذیرش برنامه درسی؛ تخصص معلم در آموزش جغرافیایی؛ و منابع خود را نشان می دهند .به هرحال این ها چالش های مهمی درزمینه آموزش جغرافیا در مدارس استرالیاست و فرصتی است برای تدریس متمرکز و یادگیری در جغرافیا که دانش آموزان استرالیا بر آن تکیه زنند.از طرفی دیگر،مسائل دیگری نظیر( تخصص معلم ، منابع باکیفیت تدریس جغرافیا، اهمیت طراحی آموزشی، پیاده سازی تجربیات یادگیری باکیفیت برای دانش آموزان) همه در آموزش جغرافیای برنامه درسی استرالیا، مورداستفاده قرار می گیرد.