مهدی محمدزاده بنی طرفی

یکی از مباحث مطرح در حوزه تفسیر، بهره گیری از اخبار آحاد در تفسیر است. اگرچه عالمان اسلامی در حجیت سنت و مقام بلند آن هم رأی هستند، در دامنه کاربرد آن در مقام تفسیر، دیدگاه های متفاوتی دارند. بدیهی است حجیت روایاتی که به حد تواتر رسیده باشند، مورد توافق علما بوده، لکن جای بحث روایاتی است که اصطلاحاً خبر واحد به شمار می آیند، بررسی جایگاه و حجیت خبر واحد درتفسیرازاین جنبه اهمیت دارد که مشخص می کند: آیا می توان بر اساس خبر واحد، به فهم و معنایی که از آیه استفاده نمی شود، استناد کرد؟ در این بین نظریات متفاوتی وجود دارد؛ عده ای از علما قائل به عدم حجیت خبر واحد در غیر از احکام شرعی شده اند و خبر واحد را به مسائل شرعی مختص کرده اند؛ در مقابل عده ای از علما اختصاص حجیت خبر واحد به امور شرعی را قبول ندارند و در غیر از احکام شرعی مثل تفسیر و ... به حجیت خبر واحد رأی داده اند. یکی از موافقان حجیت خبر واحد در تفسیر، محقق جلیل القدر حضرت آیت الله خویی بودند که ادله و کلام ایشان بیان خواهد شد. این مقاله به روش توصیفی و تحلیلی نوشته شده و بعد از نقد و بررسی نظر محقق خویی، به بیان نظر تحقیقی پرداخته است.

اسپینوزا درکتاب «اخلاق»، برای تبیین حیات عقلانی انسان و چگونگی اختیار آدمی، پای قانون صیانت ذات را به میان می آورد. به موجب این قانون «هر شی از این حیث که در خود هست می کوشد تا هستی اش را حفظ کند.» اهمیت این قانون در شکل دادن به نظام اخلاقی و وصول به غایتِ «سعادت انسانی»-که مقصود اصلی اسپینوزا از تلاش فلسفی اوست-روشن می شود. مفاهیمی نظیرآزادی اراده، اختیار، سعادت و فضیلت، مبتنی بر صیانت ذات؛ تبیین نویی پیدا می کنند. در طرف دیگر علامه طباطبایی با طرح نظریه فطرت، اساس نظریه اجتماعی خود را پی ریزی می کند ودر ادامه روش زندگی برآمده از فطرت یا همان دین فطری را مبتنی بر «ساختمان وجودی» ویژه آدمی می داند که انسان باعمل به مقتضای دین فطری در پرتو زندگی عقلانی به حیات طیبه می رسد و نهایتاً در این نظریه مفهوم اختیار و آزادی انسان، مبتنی بر فطرت معنای تازه ای می یابد. در این مقاله سعی شده تا با نگاهی تحلیلی-تطبیقی به بررسی نظرگاه دو فیلسوف و رهیافت های مشترک و متفاوت آنها در عرصه آثار و نتایج دو سنت فلسفی پرداخته شود.

       هدف از این جستار بررسی برنامه کارورزی در دانشگاه فرهنگیان ایران است. در واقع این جستار به برنامه کارورزی دانشگاه فرهنگیان از منظر عناصر برنامه درسی (هدف، محتوا، ارائه و ارزشیابی) پرداخته شده است. روش این جستار توصیفی تحلیلی و در واقع تجزیه و تحلیل شیوه ارائه برنامه کارورزی در دانشگاه فرهنگیان است. نتایج این جستار نشانگر آن است که  این درس در دانشگاه فرهنگیان در طول چهار ترم و در قالب چهار درس دو واحدی ارائه می گردد. میزان ساعت ارائه این دروس 512 ساعت است که بخش زیادی از آن شامل حضور دانشجویان در مدرسه و کسب تجارب عملی می گردد. این برنامه با تأکید بر مشاهده تأملی، روایت نگاری و واکاوی تجربیات به عنوان عناصر سازنده/ شکل دهنده عمل فکورانه و با بهره گیری از ابزارهای سه گانه کنش پژوهی فردی، درس پژوهی و خودکاوی روایتی به عنوان روش های مورد تأکید در برنامه تربیت معلم فکور اجرا می گردد. بهره گیری از مبانی نظری/ تکنیک ها و فنون در برنامه کارورزی به منظور دست یابی دانشجو معلم به یک نگاه همه جانبه و غنا بخشیدن به تصمیمات اتخاذ شده در ابعاد برنامه ریزی، اجرا و ارزیابی برای حمایت از یادگیری دانش آموزان در برنامه کارورزی پیش بینی شده است و در طول برنامه کارورزی دانشجو معلم فرصت کسب تجربه برای درک عمل اثربخش، تأمل بر روی آن به منظور پذیرش مسئولیت حرفه ای را کسب می نماید.

هدف پژوهش حاضر بررسی تاثیر معنویت در توانمندسازی معلمان می باشد. روش پژوهش تحلیلی - استنتاجی بوده و بر این فرضیه استوار است که معلمان در خصوص جهت گیری های علمی و آموزشی خود می بایستی معنویت را سرلوحه کار خود قرار دهند. نتایج نشان داد که جهت گیری های معنوی معلمان در آموزش، لازمه پیشبرد صحیح در تربیت افراد است. برخلاف تصورات سکولاری و غرب گرایی که در آن کوشش نموده اند بین دین، معنویت و آموزش و عقلانیت فاصله بیاندازند و همواره معلمان و دانش آموزان را در فضایی سکولاری و فارغ از دیانت تربیت نمایند، اسلام تعریفی دقیق در جهت گیری های آموزشی برای معلمان که مسئولیت تربیت دانش آموزان را در مدرسه برعهده دارند، ارائه نموده است. در این جهت گیری ها به زیبایی میان عقلانیت، آموزش و معنویت ارتباط برقرار کرده و تا به جایی پیش رفته که معتقد است لازمه موفقیت معلمان در آموزش و تدریس، داشتن معنویت و ارتباط خوب با خداوند متعال می باشد.

هدف پژوهش حاضر بررسی دگردیسی نهاد خانواده در دوران پیش از ظهور امام زمان(عج) است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و براساس روایاتی که تحولات عصر ظهور را در خانواده و جامعه بازگو می کنند، تحولات منفی دامن گیر خانواده در پیش از عصر ظهور عبارتند از: از میان رفتن اخلاق به علت عدم تعقل در خانواده، دنیا گرایی در خانواده ها که منجر به اضمحلال جایگاه و شخصیت افراد خانواده می شود، آزادی زنان و گسترش تفکرات فمینیستی، دگردیسی منفی در ساختار ظاهری خانواده ها از شکل سنتی به مدرنیته، کوتاهی در آموزش و پرورش دینی و معنوی فرزندان. همچنین در مورد تحولات منفی نهاد خانواده در دوران ظهور می توان به این موارد اشاره کرد: دور شدن از فرهنگ و آموزه های مهدویت به دلیل عدم آموزش و پرورش فرزندان در خانواده ها و مادی گرایی افراطی، چیرگی احساسات دنیوی یا فقر شدید خردورزی و تعقل در خانواده ها. با توجه به رابطه دمینویی رذائل اخلاقی، اگر در تربیت فرزندان دقت به عمل آید، سایر رذیلت ها از خانواده و اجتماع، رخت برمی بندد و فضیلت ها، یکی پس از دیگری از راه می رسند.

انقلاب اسلامی مبتنی بر فرهنگ ناب اسلامی پدید آمد و مسیر خود را در گام اول پیموده و به گام دوم رسیده است. فرهنگ ناب اسلامی خواهان سعادت نوع بشر است و سعادت نوع بشر نیز در گرو معنویت عمیق ناب می باشد. از این رو مقام معظم رهبری در توصیه های بیانیه گام دوم انقلاب بر آن تأکید دارد. اما رسیدن به معنویت عمیق، نخست نیازمند شناخت شاخصه های معنویت است. لذا ضرورت دارد شاخصه های تعمیق معنویت در منظومه فکری مقام معظم رهبری به عنوان مصدر بیانیه گام دوم، مورد اکتشاف قرار گیرد. در منظومه فکری معظم له، معنویت در سه سطح خودسازی، جامعه پردازی و تمدن سازی صورت می گیرد. پژوهش حاضر تلاشی است برای شناخت این شاخصه ها و به صورت استقرایی به اکتشاف مؤلفه های آن می پردازد. سپس اطلاعات به دست آمده را با روش کیفی داده کاوی بررسی نموده و به صورت توصیفی-تحلیلی بیان می نماید. چشم انداز این نوشتار نیز بررسی اکتشافی از شاخصه های شش توصیه دیگر معظم له در بیانیه گام دوم انقلاب است.

وحدت اسلامی از نوع مطلوب و ثمر بخش آن، یعنی اهتمام برای رسیدن به نوعی یگانگی در منافع و اهداف و تقریب در باور های دینی، از سوی کسانی که مشترکات بسیاری در باورهای اسلامی دارند، یکی از مهمترین آن ها اندیشه مهدویت است؛ درحقیقت اندیشه مهدوی بعنوان یک قدرت نرم؛فرایندی را رقم میزند که در آن بشریت از طریق رفتار مطابق با گرایش هر فرقه اسلامی و در قالب ابزاری غیر خشونت آمیز روی افکار مردم (نخبگان و عامه مردم) تاثیر گذاشته و موجب آثار، حرکات و رفتار مشترک که همان وحدت جهان اسلام باشد، در راستای تغییر ذهنیت و رفتار جامعه هدف، قدم بر میدارد. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی-تحلیلی و شیوه گردآوری از طریق مطالعه اسناد و مدارک کتابخانه ای است که به بررسی مبانی شناخت و تقویت مولفه های وحدت بخش مذاهب اسلامی در پرتو اندیشه مهدویت، در متون گرانسنگ دینی، می پردازد. یافته ها حاکی از آن است که این اندیشه نوعی از اندیشه ها و نگرش های معطوف به آینده و در حقیقت، رویکردی آینده نگرانه است. ارکان وحدت بخش اندیشه مهدویت شامل امامت و ولایت است و جهانی بودن، عدالت، امنیت و رشد و توسعه ویژگی های جامعه مهدوی است که در تحقق وحدت جهان اسلام بمثابه یک قدرت نرم اثر می کند، این اندیشه نقطه مشترک فرق اسلامی و عامل انسجام ادیان است چرا که اندیشه انتظار و چشم به راهی و طلب آمدن منجی آسمانی و الهی، محور مشترک و وحدت بخش همه ادیان است

ثمره پذیرش عصمت انبیاء،حجیت گفتار، کردار و تقریر آنان است. پیامبر اسلام(ص)  به ادله قطعی از عصمت تامّ برخوردار است، اما برخی با استناد به ظواهرآیاتی چند، بر عصمت پیامبر شبهاتی وارد نمودند. این نوشتار در صدد است با روش توصیفی، تحلیلی و با هدف بررسی دو رویکرد در پاسخ دهی به آیات نافی عصمت پیامبر اسلام(ص) به تحلیل پاسخ های ایجی در کتاب «المواقف» و علامه طباطبایی در تفسیر «المیزان» بپردازد. یافته ها نشان از آن دارد که اختلاف رویکردی آن دو، به اختلاف در مبنای کلامی راجع است؛ چون ایجی به عنوان یک متکلم اشعری اهل سنت به پاسخ می پردازد و علامه طباطبایی به عنوان مفسر قرآن و فیلسوف شیعی اثناعشری به شبهات نافی عصمت پاسخ می دهد. علی رغم این اختلاف، هر دوی آن ها با پذیرش عصمت پیامبر اسلام(ص) عقیده دارند که با بررسی شأن نزول و ارجاع متشابهات به محکمات و با تکیه بر مبانی کلامی و دقت نظر در آیات موضوعی، شبهات ادعایی، ناشی از فهم ظاهری آیات بوده و قابل ارتفاع هستند.