حامد امینی

افزایش تغییرات در حوزه های فناوری، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی از یک سو و اثرات متقابل میان این حوزه ها از سوی دیگر، برنامه ریزان و تصمیم گیران را با فضایی پیچیده و با عدم قطعیت بالا مواجه ساخته است. در چنین شرایطی، تصمیم گیری بر مبنای مجموعه ای از فرض ها و یک پیش بینی از آینده کافی نبوده و بررسی سناریوها یا آینده های بدیل ضروری می باشد. درک آینده های پایه و بدیل، نقطه کلیدی اتصال چشم انداز سازمان به برنامه های سازمان در راستای تحقق چشم انداز است. فرایندهای رایج آینده نگاری به دلیل زمینه های تخصصی مختلف و سیر تکاملی شان، متعدد و گوناگون هستند. ازاین رو، انتخاب مدل برای پژوهشگران دشوار است. مقاله حاضر مبتنی بر رویکرد فراتلفیق، با شناسایی و بررسی مدل های موجود و اجزا و روابط آن ها، چارچوب فرایندی جدیدی را برای اجرای مطالعات آینده نگاری پیشنهاد داده است. در همین راستا 32 مدل آینده نگاری شناسایی شده و بر اساس بیش از 40 مؤلفه در قالب سه دسته کلی "اجزای مدل"،"ویژگی های مدل" و"روش تحقیق" مورد ارزیابی قرارگرفته اند. مدل ارائه شده شامل بخش های اصلی "آماده سازی"، "ترسیم نقشه سیستمی مسئله"، "شناسایی آینده های پایه، بدیل و مطلوب"، "طراحی راهبردها و برنامه ها" و درنهایت "ترویج نتایج و ارزیابی مدل" می باشد.

هدف از این پژوهش ارائه دو روش جدید برای حل مسائلی با برهم کنش بین معیارها در مسائل تصمیم گیری با معیارهای چندگانه است. از آنجا که معیارهای مورد ارزیابی در مسائل تصمیم گیری با معیارهای چندگانه، ممکن است بر یکدیگر تأثیر داشته باشند، نیاز به روش هایی که تأثیرات متقابل را لحاظ کند، ضروری به نظر می رسد. در این پژوهش ضمن معرفی و دسته بندی اثرهای متقابل بین معیارها، به معرفی دو روش جدید در این زمینه پرداخته می شود. روش های جدیدی که در این مقاله معرفی می شود مربوط به حل مسائلی با برهم کنش بین معیارهاست. برهم کنش بین معیارها به دسته ای از آثار متقابل بین معیارها گفته می شود. در حال حاضر دو روش برای حل مسائل دارای برهم کنش بین معیارها ارائه شده است که نشان دهنده ضعف روش های حل برای این بخش از مسائل تصمیم گیری است. در این مقاله نیز دو روش جدید برای حل این گونه مسائل ارائه می شود. رویکرد روش های جدید ارائه شده، اثر دادن برهم کنش های موجود در ماتریس تصمیم است. نتایج به دست آمده بیان کننده کارایی روش های ارائه شده در حل مسائل است.