سیما نبی پور

جوامع دینی و آیینی به طور معمول، اماکن مقدسی دارند که دارای مجموعه ای از نمادها، شعائر و اعمال مذهبی است. این نشانگاه های زیارتی، کارکردهای اجتماعی و فرهنگی فراوانی دارند. علل و عوامل بسیاری، افراد را به سمت این اماکن مقدس سوق می دهند که شاید انبساط خاطر از فضای معنوی، ایجاد آرامش و پالایش روحی با انجام آداب زیارت، از مهم ترین عوامل شمرده شود، اینجاست که مکان مقدس با دین و آیین، ارتباط تنگاتنگی پیدا می کند. نظر به این موضوع در این مقاله به بررسی دلایل ایجاد قدمگاه در دهستان ایسین شهر بندرعباس می پردازیم.

پژوهش حاضر تحت عنوان مطالعه تطبیقی گنبد "نیایشگاه هندوها" با "خواجه خضر نبی" در بندرعباس به مطالعه تطبیقی معماری گنبد در هر دو بنا می پردازد. لذا با مطالعه و تحقیق در هر دو بنا و مشاهده از نزدیک درمی یابیم که از نظر قدمت تاریخی حائز اهمیت و رتبه جهانی می باشند. در گذشته های بسیار دور هندوها جهت تجارت و بازرگانی با ایران مراودت هایی داشتند که در کنار این رفت وآمد و دادوستدها نیاز به برگزاری آئین مذهبی بود. لذا در سال 1310 ه.ق در زمان حکومت محمدحسن خان سعدالملک این بنا تأسیس شد و پیروان مکتب برهمنی که به خدای ویشنو اعتقاد داشتند در آن به عبادت پرداختند. از همین رو در معماری خواجه خضر نبی نیز تفاوت ها و تشابهاتی وجود داشت که در این تحقیق به آن پرداخته شده است.

تحقیق حاضر تحت عنوان "مطالعه تطبیقی نیایشگاه هندوها و مسجد جامع بندرعباس" سعی بر آن دارد که در مقایسه معماری مسجد جامع اهل سنت و نیایشگاه هندوها با شیوه کتابخانه ای و مصاحبه به مطالعه بپردازد. معبد هندوها بر اساس الهام از معماری ایرانی و معابد هندی در زمان حکومت محمدحسن خان سعد الملک از زاویه هدایای مردمی گرفته شده است. سبک معماری این گنبد با قندیل های پیرامون آن نه تنها از دیگر گنبدهای موجود در سواحل خلیج فارس، بلکه از گنبدهای سراسر ایران و جهان متفاوت بوده و با توجه به اینکه در مقابل ظاهر معماری مسجد جامع اهل سنت بندرعباس با الهام از هیچ مکانی طراحی و ساخته شده است و بلکه بخش های جدید بنا و خاصه نمای بیرونی آن فاقد اصالت تاریخی و هنری است و طراحی این مسجد به دست بزرگ مردانی چون شهاب الدین اَرفعی و همکارانش مسعود منصوری، ناصر مجاور، امیر حمزه انجام شده است.