سلیمان احمدبوکانی

مشکلات بهداشت روانی کودکان و نوجوانان سراسر جهان را تحت تأثیر قرار می دهد. بنابراین، هدف از پژوهش حاضر ارزیابی الگوی سلامت روان براساس سبک های فرزندپروری و مذهبی بودن والدین با نقش میانجی دینداری است. روش پژوهش «توصیفی» از نوع تحلیل مسیر است. برای انجام پژوهش 374 تن از دانش آموزان متوسطه شهر کرج در سال 1397 1398 به روش «خوشه ای» انتخاب و پرسشنامه های «دینداری»، «سلامت روان»، «مذهبی بودن والدین» و «سبک های فرزند پروری» را تکمیل کردند. نتایج ضریب همبستگی نشان داد: بین مذهبی بودن والدین، دینداری و سبک فرزندپروری «مقتدرانه» با سلامت روانی ارتباط مثبت و معناداری وجود دارد. اما دو سبک فرزندپروری «سهل گیرانه» و «مستبدانه» با سلامت روان ارتباط منفی داشتند. بالاترین همبستگی نیز بین مذهبی بودن والدین و سلامت روان گزارش شد. همچنین نقش واسطه ای دینداری در رابطه متغیرهای مذهبی بودن والدین و سبک فرزندپروری مقتدرانه با سلامت روان معنا دار بود. با توجه به نتایج می توان گفت: انتخاب سبک مناسب تربیت فرزندان، مذهبی بودن والدین و دینداری می تواند در سلامت روانی افراد تأثیرگذار باشد.

هدف پژوهش حاضر بررسی ویژگی های روان سنجی نسخه فارسی پرسشنامه ابعاد و رفتارهای والدگری است. در این پژوهش توصیفی - هنجاریابی نمونه شامل 329 والد دارای کودکان 7 تا 12 سال در مقطع تحصیلی ابتدایی بود که به صورت نمونه گیری در دسترس در شهرهای سنندج و مریوان در سال تحصیلی 1400-1401 انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه های ابعاد و رفتارهای والدگری ( PBDQ ، 2015) و پرسشنامه فرزندپروری آلاباما ( APQ ، 1990) استفاده شد. نتایج محاسبه نسبت روایی محتوا ( CVR ) و شاخص روایی محتوا ( CVI ) با نمره بالاتر از 83/0 و 75/0 حاکی از مناسب بودن محتوای پرسشنامه بود. نتایج تحلیل عامل تأییدی، 6 عامل اصلی پرسشنامه و برازش مطلوب مدل را تأیید کرد. نتایج بررسی روایی همگرا و واگرا حاکی از همبستگی معنادار میان زیرمقیاس های پرسشنامه ابعاد و رفتارهای والدگری با زیرمقیاس های پرسشنامه والدگری آلاباما بود ( p<01; p<05 ). همسانی درونی پرسشنامه با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ ( 87/0 = α ) و ضریب اومگای مک دونالد ( = 0/88 ) تأیید شد؛ بنابراین باتوجه به مطلوب بودن ویژگی های روان سنجی نسخه فارسی این پرسشنامه (29 سؤالی) می توان از آن در کارهای پژوهشی و ارزیابی، جهت بررسی دقیق تر رفتارهای والدگری در جمعیت والدین ایرانی بهره برد.

هدف از پژوهش حاضر، تدوین مدل پیش بینی رضایت زناشویی زنان بر مبنای مداخله والدینی، ادراک ازدواج والدین، تجربیات ناگوار کودکی، افسردگی و الگوهای ارتباطی بود. پژوهش حاضر، توصیفی از نوع همبستگی بود که با روش مدل معادلات ساختاری انجام شد. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه معلمان و کارکنان زن شاغل در آموزش و پرورش شهر زنجان بود که 250 نفر از آنها به صورت نمونه گیری در دسترس انتخاب شد. ابزارهای مورد استفاده در این پژوهش شامل پرسش نامه تجربیات ناگوار کودکی، پرسش نامه سلامت بیمار-2، پرسش نامه رضایت از ازدواج، ادراک ازدواج والدین، مقیاس الگوهای ارتباطی، و مداخله والدینی بود. برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS-25  و AMOS-24 استفاده شد. یافته های همبستگی نشان داد که تجربیات ناگوار کودکی، افسردگی، و الگوی ارتباط و مداخله والدینی همبستگی منفی و معنی داری با رضایت زنان دارد و الگوی ارتباطی سازنده همبستگی مثبت معنی داری (بیشترین همبستگی) را با رضایت زنان دارد. داده های مدل نیز نشان داد که بیشترین ضریب تأثیر مستقیم به سمت رضایت زناشویی زنان، مربوط به مداخه والدینی بود. از این یافته ها نتیجه گرفته می شود که الگوی ارتباط سازنده و مداخله والدینی از مهم ترین عوامل موثر بر رضایت زناشویی هستند و آموزش الگوی تعامل سازنده و تفرد و تمایز و استقلال از والدین می تواند به رضایت بالاتر زنان کمک بسیاری کند.

هدف این پژوهش هنجاریابی و اعتبارسنجی مقیاس نااُمیدی بین فردی در جامعه ایرانی بود که میزان نااُمیدی بین فردی را در زندگی نوجوانان بررسی می کند. این پژوهش، توصیفی از نوع همبستگی بود. جامعه این پژوهش کلیه دانش آموزان دوره متوسطه دوره دوم شهر کرج در سال تحصیلی 99-1398 بودند که از بین آنها 504 دانش آموز به عنوان گروه نمونه موردمطالعه به شیوه نمونه گیری خوشه ای انتخاب شدند. به منظور گردآوری داده ها پس از ترجمه و آماده سازی مقیاس نااُمیدی بین فردی، این ابزار به همراه پرسشنامه های رفتار خودکشی (SBQ) و نااُمیدی بک (HBQ) برای روایی همگرا و سرسختی روان شناختی (AHI) و پرسشنامه نیازهای بین فردی (INQ) برای روایی واگرا در اختیار نمونه پژوهشی قرار گرفت. برای تجزیه وتحلیل داده ها از دو رویکرد کلاسیک و نظریه پرسش پاسخ و از نرم افزارهای آماری Spss نسخه 26 و نرم افزار R نسخه 4.0.2 استفاده شد. نتایج بررسی روایی سازه ابزار با روش تحلیل عاملی تأییدی )نظریه کلاسیک( و مدل های تک بعدی )نظریه پرسش پاسخ(، مدل تک عاملی مقیاس نااُمیدی بین فردی را تأیید کرد. همچنین، روایی همگرا و واگرای ابزار نیز تأیید شد. اعتبار مقیاس نیز با روش آلفای کرونباخ (مقادیر آلفای بالای 70/0 برای هر سه عامل و نمره کل) و روش بازآزمایی (همبستگی درون طبقه ای بالا بین دو مرحله اندازه گیری) در رویکرد کلاسیک آزمون تأیید شد. براساس نظریه پرسش پاسخ نیز اعتبار داده ها با استفاده از تابع آگاهی و خطای اندازه گیری بررسی شد و تابع آگاهی مقیاس نشان داد هر سه عامل در محدوده سطح صفت بین 2- تا 3، بیشترین آگاهی دهندگی و کمترین خطای اندازه گیری را داشتند. مقیاس نااُمیدی بین فردی از پایایی و روایی مطلوبی در جامعه ایرانی برخوردار است و می توان از آن به عنوان یک ابزار علمی معتبر برای ارزیابی نااُمیدی بین فردی نوجوانان استفاده کرد. همچنین، این ابزار می تواند در جامعه نوجوانان ایرانی به عنوان ابزاری مفید و معتبر در حوزه خدمات مشاوره ای و روان شناختی استفاده شود.    

خودکشی، یکی از علل مرگ در سراسر جهان و یکی از مهم ترین مشکلات بهداشت عمومی در جوانان است. هدف پژوهش حاضر، بررسی مدل نقش ناامیدی و نشخوار فکری در نظریۀ انگیزشی_ ارادی خودکشی بود. نمونۀ این پژوهش را 650 نفر از دانشجویان دانشگاه محقق اردبیلی تشکیل می دهند که به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. به منظور تعیین ارتباط بین متغیرهای پژوهش از همبستگی استفاده شد. نتایج نشان داد که که شکست (25/0- β ) و به دام افتادگی (15/0 = β ) تأثیر مستقیم معناداری بر ایدۀ خودکشی دارند؛ و اثر غیرمستقیم شکست بر ایدۀ خودکشی از طریق نقش واسطه ای دام افتادگی قابل توجه بود (12/0= β ). نشخوار فکری هم به طور قابل توجهی رابطۀ بین شکست و به دام افتادن را تعدیل کرد، و %29/0 از واریانس به دام افتادگی را به خود اختصاص داد. در خصوص نقش تعدیل گری نا امیدی منفی و مثبت ننایج نشان داد که ناامیدی رابطۀ بین به دام افتادگی و ایدۀ خودکشی را تعدیل کرد و %73/2 و %17/1 درصد از واریانس ایدۀ خودکشی مربوط به ناامیدی منفی و مثبت بود. این یافته ها گامی مقدماتی به سمت روشن سازی مکانسیم های رفتاری خودکشی بوده و پیامدهای آن را در جامعۀ ایران نشان می دهد.

هدف: خودکشی یکی از علل اصلی مرگ و میر، خصوصاً در نوجوانان و جوانان است. هدف از پژوهش حاضر بررسی ساختاری الگوی سه مرحله ای خودکشی در دانشجویان بود روش : پژوهش حاضر، توصیفی از نوع همبستگی بود که با روش مدل سازی معادلات ساختاری انجام شد. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه دانشجویان دانشگاه محقق اردبیلی بود که 630 نفر از آنها به صورت نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند و ابزارهای پژوهش شامل پرسشنامه اقدام به خودکشی دهینگرا، بودوشک و اُکانر (2016) ، خرده مقیاس نشانگان افسردگی _ گرایش به خودکشی، مقیاس درد روانی بر مبنای تئوری اشنیدمن (1993) ، مقیاس ناامیدی فراسر و همکاران (2014) ، پرسشنامه نیازهای بین فردی جوینر و همکاران (2005)، توانایی اکتساب شده خودادراکی برای خودکشی بر اساس مطالعه ریمکویسین، هاوگود، اُگورمن و دی لئو (2016)، پرسشنامه ظرفیت خودکشی دیهینگرا (2018) بود. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که مجموعه ناامیدی و درد روانی مهم ترین پیش بینی گرهای افکار خودکشی هستند و نبود نیازهای بین فردی نقش محافظتی دارد. با این حال، تنها توانایی اکتساب شده خودکشی، آن هم به طور محدودی توانایی پیش بینی اقدام به خودکشی را دارد. بحث و نتیجه گیری: نتایج نشان دادند درد روانی و ناامیدی هم به طور مستقیم و هم به طور غیرمستقیم از طریق ایده خودکشی و ظرفیت ادراکی خودکشی روی اقدام به خودکشی تاثیر معنادار می گذارد. همچنین ارتباط بین ظرفیت اکتسابی خودکشی با اقدام به خودکشی در مدل به دلیل بار عاملی پایین و برازش بهتر مدل حذف شد. از این یافته ها نتیجه گرفته می شود که این مدل از برازش مناسبی در جامعه ایرانی برخوردار است. مجموعه ی از ناامیدی و درد روانی مطابق با مدل سه مرحله ای منجر به تشکیل افکار خودکشی می شود و نبود نیازهای بین فردی می تواند به عنوان یک عامل محافظتی عمل کند.

رابطه زناشویی و عوامل مؤثر بر آن نقش برجسته ای در خوشنودی زوجین از زندگی مشترک و دوام پیوند زناشویی ایشان دارد، پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش میانجی ساماندهی هیجانی در رابطه میان خود-تمایزیافتگی و باور های ارتباطی با بی رمقی زناشویی زنان انجام شد. روش پژوهش توصیفی و از نوع همبستگی و جامعه ی آماری پژوهش حاضر دربرگیرنده همه ی زنان درخواست کننده طلاق مراجعه کننده به دادگاه شهر کرمانشاه در سال 1398 بود که از میان آن ها به صورت در دسترس 200 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند ابزار گردآوری داده ها در این پژوهش، پرسشنامه خود-تمایزیافتگی Skowron & Friedlander, 1998)( ، پرسشنامه بی رمقی زناشویی Pines & Nunes, 2003))، سنجه ساماندهی هیجان (Garnefski, Kraaij & Spinhoven, 2001) و پرسشنامه باورهای ارتباطی Eidelson & Epstein, 1982 ) ) بود. برای تحلیل داده ها از روش آماری تحلیل مسیر استفاده گردید تا روابط علی میان متغیرها مشخص شود. نتایج نشان داد که متغیرهای مهارت ارتباطی و خود-تمایزیافتگی به طور معنادار قادر به پیش بینی بی رمقی زناشویی بودند. همچنین هیجانات مثبت و منفی نیز به طور معنادار قادر به پیش بینی بی رمقی زناشویی بودند. همچنین یافته های تحلیل مسیر نشان داد هیجان مثبت و منفی دارای نقش میانجی گر جزئی در رابطه میان خود-تمایزیافتگی و مهارت ارتباطی با بی رمقی زناشویی است. به عبارت دیگر، نقش میانجی گری هیجانات مثبت و منفی مورد تائید قرار گرفت. درمجموع، به نظر می رسد بی رمقی زناشویی پدیده ای است که ضمن درگیر کردن بسیاری از زوج ها، از عوامل فراوانی ازجمله خود-تمایزیافتگی، باورهای ارتباطی و ساماندهی هیجان تأثیر می پذیرد. بنابراین نیاز است در مداخله های درمانی، خانواده درمانی و آموزش های خانواده توجه ویژه ای به خود-تمایزیافتگی، باورهای ارتباطی و همچنین ساماندهی هیجان صورت پذیرد.

در پژوهش حاضر، ارائه مدل پیشایندهای شادکامی براساس ویژگی های شخصیتی، خانوادگی و تحصیلی دانش آموزان مورد بررسی قرار گرفت. شرکت کنندگان پژوهش 224 نفر از دانش آموزان دختر و پسر دبیرستان های شهر شیراز بودند که به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند. ابزارهای مورد استفاده پژوهش، شامل مقیاس شادکامی آکسفورد (1991)، مقیاس تجدید نظر شده ی جهت گیری ارتباطی خانواده فیتز پاتریک و ریچی (1994)، پرسشنامه تعامل معلم – دانش آموز ویلز و همکاران (1993) و مقیاس پنج عامل بزرگ شخصیت کاستا و مک کری (1992) بودند. به منظور بررسی مدل پژوهش رگرسیون چندگانه با استفاده از نرم افزار 25 - SPSS استفاده شد. یافته های به دست آمده نشان داد، جهت گیری گفت و شنود (01/0 ≥ P )، روان رنجورخویی (01/0 ≥ P ) و برون گرایی (05/0 ≥ P ) پیش بینی کننده ی معنادار شادکامی هستند ولی سایر ابعاد نتوانستند شادکامی را به صورت معنادار پیش بینی کنند. با توجه به نقش مؤلفه شادکامی در سلامت دانش آموزان می توان بر لزوم آموزش مبتنی بر شادکامی برای بهبود سلامت روانی و اجتماعی دانش آموزان تأکید کرد .

هدف از پژوهش حاضر بررسی رابطه بین روابط معلم-دانش آموز و آموزش سنتی با اضطراب و افسردگی در دانش آموزان با میانجی گری احساس شرم و گناه بود. پژوهش حاضر از لحاظ هدف جزء پژوهش های کاربردی و از لحاظ روش از نوع مطالعات همبستگی است. جامعه پژوهش را کلیه دانش آموزان دختر راهنمایی و متوسطه شهر رشت در سال 99-1398 تشکیل دادند که از بین آنها به صورت در دسترس 250 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزارهای این پژوهش شامل پرسشنامه ارتباط معلم-دانش آموز (2001)، پرسشنامه آموزش سنتی (1398)، پرسشنامه اختلال اضطراب فراگیر (2007)، مقیاس کوتاه شرم و گناه (2015) و پرسشنامه سلامت بیمار (افسردگی) (2013) بود. روش تحلیل این پژوهش، تحلیل مسیر که با استفاده از آن روابط علی متغیرهای پژوهش بررسی شد. یافته ها نشان داد که ارتباط معلم دانش آموز چه به صورت مستقیم و چه به صورت غیرمستقیم به واسطه شرم و گناه قادر به پیش بینی افسردگی و اضطراب بود. نتیجه می شود که ارتباط معلم دانش آموز نقشی کلیدی در سلامت روان دانش آموز دارد؛ و رابطه معنی دار و مراقبتی و حمایتی و همدلانه بین معلم و دانش آموز می تواند نقش پیگیرانه مهمی در بروز آسیب های بعدی داشته باشد.

نیازهای بین فردی (تعلق پذیری خنثی و ادراک سربار بودن) نقش مهمی در سلامت روان افراد دارند. هدف از این پژوهش بررسی ویژگی های روان سنجی پرسشنامه نیازهای بین فردی بود. روش این پژوهش مقطعی- توصیفی بود. جامعه آماری این مطالعه را کلیه دانشجویان دانشگاه محقق تشکیل می داد که از بین آنها 500 نفر به صورت در دسترس به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزارهای پژوهش شامل پرسشنامه نیازهای بین فردی، مقیاس کوتاه شکست و به دام افتادگی، پرسشنامه سلامت بیمار، پرسشنامه تجربیات ناگوار کودکی و پرسشنامه اختلال اضطراب فراگیر بود. برای تجزیه و تحلیل از روش های تحلیل عاملی و همبستگی پیرسون استفاده شد. تحلیل عاملی تائیدی مدل 15 سوالی دو عاملی نشان داد که برازش مناسبی بین داده ها با مدل مد نظر بر قرار است. بنابراین این پرسشنامه با 12 سوال و دو عامل تعلق پذیری خنثی و احساس سربار بودن جهت سنجش نیازهای بین فردی در جامعه دانشجویان ایرانی تایید شد. تحلیل عاملی نشان داد که پرسشنامه نیازهای بین فردی از برازش مطلوبی در جمعیت ایرانی برخوردار است. و همچنین، جهت بررسی روایی پرسشنامه به برآورد همبستگی آن با افسردگی، اضطراب، شکست و تجربیات ناگوار کودکی اقدام شد و نتایج آن تحت عنوان روایی همگرا گزارش شد که نشان می دهد پرسشنامه از روایی مطلوبی برخوردار است. از این یافته ها نتیجه گرفته می شود که می توان از این پرسشنامه برای شناسایی مشکلات روانی همچون تنهایی و انزوا و عدم تعلق و ادراک سربار بودن و ارزشمندی و اهمیت فرد استفاده کرد و به پیش بینی آسیب های احتمالی همچون خودکشی و رفتارهای مخرب پرداخت.

بخشودگی یکی از متغیر های مهم اخلاقی محسوب می شود که در گسترش صلح و بهبود سلامت روانی عنصر مهمی محسوب می شود. در این راستا پژوهش حاضر با هدف مقایسه وضعیت بخشودگی در گروه های سنی مختلف (جوانان، میانسالان و سالمندان) انجام گرفت . روش پژوهش حاضر توصیفی از نوع علی- مقایسه ای است . جامعه آماری این پژوهش را کلیه جوانان، میانسالان و سالمندان شهر لنده در سال 97-1396 تشکیل دادند. 90 شهروند (30 سالمند،30 میانسال و 30 جوانان) به عنوان نمونه پژوهش، به صورت نمونه گیری تصادفی خوشه ای (چند مرحله ای) انتخاب شدند. برای انجام این پژوهش از مقیاس بخشودگی احتشام زاده و همکاران (1388) استفاده شد . داده ها با استفاده از شاخص های توصیفی وتحلیل واریانس چندمتغیری(مانوا) تجزیه وتحلیل شدند. یافته ها نشان می دهد تفاوت میانگین گروه ها در بعد درک واقعی معنا دار بوده است ( 05/0 p< ) که این میزان در سالمندان و میانسالان بیشتر از جوانان است، اما این تفاوت بین میانسالان با سالمندان معنی دار نمی باشد. همچنین در ابعاد کنترل انتقام و کنترل رنج تفاوت معنی داری بین گروه های سنی دیده نشد. نتایج نشان میدهد که با افزایش سن، درک واقعی برای بخشودگی افزایش می یابد و پژوهش حاضر حاکی از بیشتر بودن میزان درک واقعی برای بخشودگی در سالمندان و میانسالان نسبت به جوانان می باشد

یکی از مهم ترین مسائل اساسی کشورهای جهان، تأمین سلامت و بهزیستی روانی افراد است. این پژوهش با هدف بررسی نقش اعتکاف در بهزیستی روان شناختی دانشجویان شرکت کننده در مراسم اعتکاف اجرا شد. روش: به منظور اجرای پژوهش، از طرح پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل استفاده شد. جامعه آماری شامل کلیه دانشجویان دانشگاههای تهران بودند که از بین آنها دو دانشگاه به صورت در دسترس انتخاب شدند و سپس از میان دانشجویان شرکت کننده در مراسم اعتکاف، 140 دانشجو (70 دختر و 70 پسر) به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب و با استفاده از مقیاس بهزیستی روان شناختی ریف(1980) یک بار قبل از شروع مراسم اعتکاف و یک بار پس از پایان اعتکاف، به همراه گروه کنترل مورد آزمون قرار گرفتند. یافته ها: 1. بهزیستی روان شناختی دانشجویان معتکف، بعد از اتمام مراسم اعتکاف نسبت به قبل از آن بیشتر بود. 2. بهزیستی روان شناختی دانشجویان معتکف، بیشتر از دانشجویان عادی بود. نتیجه گیری: ارزیابی و شناخت ابعاد بهزیستی روان شناختی و ارتباط آن با دین و ساختارهای مذهبی، به خصوص اعتکاف، روزه و عفو و تأیید این نتایج در تحقیقات مختلف می تواند راهکارهای اساسی را در تأمین بهداشت روانی جامعه به همراه داشته باشد.