امیر رضوان تبار

تا 45 سال پیش مجمع ا لجزایر بحرین در خلیج فارس به ایران تعلق داشت. این مجمع الجزایر نه با توسل به شورش و اعتصاب، جنگ، قرارداد و معاهده بلکه با توطئه و دسیسه انگلستان و چراغ سبز دولت وقت ایران مبنی بر انجام همه پرسی در بحرین در سال 1349 از پیکره ایران جدا شد. این مقاله بر آن است تا با بیان حقوق چندین هزارساله ایران بر بحرین، چگونگی حضور و دخالت انگلستان در بحرین و به تبع آن ادعاهای ارضی این دولت مبنی بر تحت الحمایه بودن بحرین، دعاوی دولت ایران برای عدم پذیرش این ادعاها و سیر حوادثی که در دوران حکومت پهلوی منجر به جدایی بحرین از ایران شد، به بررسی این واقعه تاریخی بپردازد.

خلیج فارس از قرنها پیش و در تمدن بین النهرین بعنوان یک آبراه مهم تجاری و نظامی اهمیت ویژه یی داشته است. وجود آثار باستانی در دوره ایلامی ها در مناطق کرانه یی خلیج فارس واقع در بوشهر (لیان) باستانی نشان میدهد این منطقه مرکز تجاری دولت ایلام، مقتدرترین دولت باستانی پیش از ورود آریایی ها، بوده است. امپراتوری هخامنشی، بویژه داریوش اول، نیز با استفاده از همین آبراهه بر منطقه وسیعی از آسیا و آفریقا حکمرانی و دریاسالاری میکرده است. اسکندر و سلوکی ها به اهمیت خلیج فارس آگاه بودند و نیروی دریایی عظیمی جهت ارتباط با هند در شرق و دریای سرخ در غرب در آن تشکیل دادند. در دوره اشکانیان بازرگانی منظمی در آبهای خلیج فارس برقرار بود و همواره سعی میشد امنیت داد و ستد تجاری در قلمروشان حفظ شود. در دوره ساسانیان، بازرگانان و دریانوردان ایرانی موفق شدند تجارت دریایی خلیج فارس با چین را در اختیار بگیرند و در آستانه ظهور اسلام، تجارت دریایی در خلیج فارس رونق فوق العاده یی گرفت. نوشتار حاضر در پی بازنمایی موقعیت ویژه سیاسی و اقتصادی خلیج فارس در دوران باستان میباشد.

خلیج فارس و نواحی پس کرانه یی آن، بخاطر موقعیت جغرافیایی خاصی که دارد، همواره مورد توجه قدرتهای استعماری بوده است. تشکیل دولت صفویه در ایران مصادف، با حضور پرتغالی ها و ناوگان نظامی و دریایی آنها در خلیج فارس و اقیانوس هند بود. شاهان صفوی به دلایل گوناگون، از جمله رقابت با عثمانی، در ابتدا توجه جدی به امور خلیج فارس نداشتند، اما با به قدرت رسیدن شاه عباس اول و اخراج پرتغالی ها از جزیره هرمز و انتقال مرکز تجاری و بازرگانی به بندرعباس، کمپانی هند شرقی انگلیس و سایر شرکتهای تجاری انگلیس و هلند نقش ویژه یی در تجارت دریایی خلیج فارس ایفا نمودند. هلندی ها در سالهای پایانی سلسله صفویه و در دوران افشاریه قدرت برتر تجاری منطقه بودند و برتری مشهودی نسبت به دیگر رقیبشان، یعنی انگلیس داشتند. نوشتار حاضر روابط تجاری و اقتصادی هلندی ها در خلیج فارس (دوره صفویه و افشاریه) را مورد بررسی قرار میدهد.

مطالعه حاضر با هدف بررسی مشکلات اسکلتی- عضلانی زنان و ارتباط آن با فرسودگی شغلی در جامعه زنان کارمند انجام گرفت. روش مطالعه کاربردی از نوع علی – مقایسه ای یا پس رویدادی می باشد. جامعه آماری را زنان شاغل در آموزش و پرورش استان کرمانشاه به تعداد118 نفر تشکیل دادند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه استاندارد اختلالات اسکلتی- عضلانی نوردیک(1987) و پرسشنامه استاندارد فرسودگی شغلی مزلاچ(1981) بود. داده ها با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون، لجستیک، آزمون کای دو به دست آمد. یافته ها نشان داد که رابطه بین فرسودگی شغلی و شیوع اختلالات اسکلتی عضلانی در ناحیه ی گردن، پشت، باسن یا ران، شانه، آرنج و مچ دست معنادار است (۰۵/۰>P). بین فرسودگی شغلی کارکنان زن آموزش و پرورش و سایر نقاط اسکلتی- عضلانی مورد بررسی بدن (کمر و زانو) رابطه معناداری وجود نداشت (۰۵/۰< p).بین سن کارکنان و اختلالات اسکلتی – عضلانی در نواحی گردن، پشت، ران، زانو، شانه، آرنج، کمر و مچ دست ارتباط آماری معنی داری وجود دارد(۰۵/۰>P).بین سابقه شغلی کارکنان و اختلالات اسکلتی – عضلانی در نواحی گردن، پشت، ران، زانو، شانه، آرنج، کمر و مچ دست ارتباط آماری معنی داری وجود ندارد (۰۵/۰< p). بین میزان تحصیلات کارکنان و اختلالات اسکلتی – عضلانی در نواحی گردن، پشت، ران، زانو، شانه، آرنج، کمر و مچ دست ارتباط آماری معنی داری وجود ندارد (۰۵/۰< p).

جزیره کیش یکی از جزایر مهم و استراتژیک خلیج فارس است. بررسی پیشینه تاریخی این جزیره نشان میدهد که موقعیت جغرافیایی، شرایط طبیعی و ارتباطی آن در جذب جمعیت و مطرح شدن بعنوان بارانداز و لنگرگاه بی تأثیر نبوده است. جزیره کیش به لحاظ واقع شدن در مسیر تجاری بنادر شمالی همواره مورد توجه حاکمان محلی و منطقه یی بوده است. بعد از اینکه سیراف از رونق افتاد، جزیره کیش توانست جایگاه قابل ملاحظه یی در میان دیگر قلمروهای ساحلی اقیانوس هند بدست آورد. نقش ملوک بنی قیصر، اتابکان فارس و ملوک طیبی را نمیتوان در رونق تجاری و بازرگانی این جزیره نادیده گرفت. نوشتار حاضر به بررسی جایگاه اقتصادی جزیره کیش در خلیج فارس، در فاصله زمانی افول سیراف تا رونق هرمز (قرن پنجم تا هشتم هجری) میپردازد.

جزیره خارک یکی از جزایر مهم و استراتژیک خلیج فارس است. اهمیت این جزیره تنها به جایگاه و تاثیر آن در قرون جدید محدود نمیشود. بررسی پیشینه تاریخی این جزیره نشان میدهد که موقعیت جغرافیایی و شرایط طبیعی آن در جذب جمعیت و مطرح شدن آن بعنوان محور تردد و ترانزیت تجارت دریایی بی تاثیر نبوده است. همچنین نقش فعال و سهم قابل توجه این جزیره در استحصال مروارید را نیز نباید از نظر دور داشت. در این نوشتار در پی پاسخ به این سوال هستیم که این جزیره مهم و حساس از نظر موقعیت و شرایط خاص تاریخی چه تاثیری بر تحولات سیاسی و اقتصادی خلیج فارس در فرایند زمانی دوره باستان تا عصر صفویه داشته است.