خلیل الله سردارنیا

خلیل الله سردارنیا

مدرک تحصیلی: استاد بخش علوم سیاسی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه شیراز،شیراز، ایران

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲۱ تا ۴۰ مورد از کل ۵۹ مورد.
۲۱.

واکاوی پیشگیری از جرایم در ایران با تمرکز بر نظریه سیستمی در علوم سیاسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش حقوق کیفری سال هفتم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲۷ 43 - 74

کلید واژه ها: ایران جرایم رویکردهای پیشگیرانه نظریه حکمرانی خوب مدل سیستمی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 79 تعداد دانلود : 62
در چند دهه اخیر، جامعه ایران نیز با چنین چالش رو به گسترش مواجه بوده است. پرسش این پژوهش عبارت است از: در چارچوب مدل سیستمی، مهمترین رویکردها در ارتباط با پیشگیری از جرایم در ایران کدامند؟ مهمترین رویکردهای پیشگیرانه در این ارتباط عبارتند از: تقویت رویکرد ارتباطی-تعاملی و اطلاعاتی بین نظام قضایی و جامعه، نهادهای مدنی، نخبگان و شهروندان، تقویت سازوکارهای نظارتی غیر رسمی و مدنی، استفاده جدی از سازوکارهای کنترلی اجتماعی و فرهنگی و ظرفیت سازی نهادی جدید در نظام قضایی به همراه اراده و عزم جدی برای پیشگیری از جرم و برقراری حاکمیت قانون. نتیجه این مطالعه حاکی از آن است که با وجود تمهیدات حقوقی و ظرفیت سازی های نهادی جدید انجام شده، هنوز نظام قضایی در پیشگیری از جرایم از موفقیت کامل برخوردار نبوده است، تحقق این هدف مستلزم استفاده از سازوکارها و رویکردهای سیستمی و ارتباطی در کنار رویکردهای امنیتی و اقتصادی دیگر است که مستلزم پژوهش های دیگر است. این مطالعه با روش تحقیق تحلیلی- نظری با رویکرد سیستمی و کارکردگرایانه صورت گرفته است و از مدل و نظریه سیستمی و مفاهیم آن در ارتباط با پیشگیری از جرایم استفاده شده است.
۲۲.

Regional Social Movement: An Inescapable Necessity for Peace in the Middle East(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: Iranian Review of Foreign Affairs, Volume ۹, Issue ۲۸- Serial Number ۲, October ۲۰۱۸ 121 - 138

کلید واژه ها: Peace Religious violence Regional social movements Terrorism Middle East

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 339
The Arab nations of the Middle East have recently become the center of religious and ethnic aggression. This paper aims to answers to the following question: what efficient approach can be used to reduce of the religious violence in Middle East by political sociological approach? This paper indicates that the formation of a regional peaceful social movement can be effective in reducing religious tensions and violence in the Middle East if it finds associated with tolerant and committed participation and activism of civil-intellectual elites and nongovernmental groups, beyond religious divisions and fanaticism. The government’s continuous effort for reduction of poverty and good distributive policies for the masses is also of great importance in this regard Furthermore, this must be followed by the presentation of practical strategies for peace and the integration of the masses. The authors believe that regional social movement along with the integration of public opinion and the production of attitudinal and intellectual transformation in the masses can deprive violent Takfiri groups, such as ISIS, from public support. This can lead to a social bottom-up and general pressure and coercion for peace and, ultimately, necessitate the regional and trans-regional powers to establish peace, but it is a time-consuming process.
۲۳.

واکاوی جایگاه زنان در گفتمان جنسیتی داعش(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های راهبردی سیاست سال هفتم پاییز ۱۳۹۷ شماره ۲۶ (پیاپی ۵۶) 141 - 162

کلید واژه ها: داعش گفتمان جنسیتی. زنان امت اسلامی دال محوری مدلول

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 658 تعداد دانلود : 284
ظهور و گسترش جنبش های تکفیری - سلفی از مهم ترین موضوعاتی است که به جد، توجه تحلیلگران سیاسی و اجتماعی را به خود جلب کرده است. در این بین شاید بتوان گفت که داعش مهم ترین و تندروترین گروه تکفیری ست که جهان تاکنون به خود دیده است.  گروه داعش دارای ترکیب بسیار متنوعی از تحصیل کردگان، بی سوادان، تبهکاران، متعصبان مذهبی، کودکان، زنان و خارجی ها است. بیش از 550 زن مسلمان از کشورهای غربی به داعش پیوستند و تاکنون هیچ گروه افراطی تا این اندازه قادر به جذب و به کارگیری این تعداد از زنان غربی نشده است. در این مقاله، با استفاده از روش تحقیق تبیینی و گفتمانی با تمرکز بر رویکرد نظری لاکلائو و موفه و مولفه های مستخرج از این رویکرد، تلاش شده است که به این پرسش پاسخ داده شود که زنان در گفتمان داعش از چه جایگاهی برخوردارند و چرا؟ در پاسخ به این پرسش، فرضیه مقاله آن است که در گفتمان داعش بر محوریت دال مرکزی اسلام و تکوین بخشی به خلافت یا دولت اسلامی، زنان به دلایل یا مولفه های گفتمانی همچون: نقش آفرینی به عنوان فرزندآوری در راستای امت سازی داعش، مادران جهادی برای تحکیم بخشی به امت اسلامی، رهایی زنان مسلمان از جامعه سکولار و انجام عملیات انتحاری و تهدید غرب برای تحقق دولت اسلامی در کنار مردان از نقش و جایگاه بالایی برخوردارند.
۲۴.

خاورمیانه پساداعش؛ کاهش یا استمرار خشونت های بنیادگرا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: روابط خارجی سال دهم پاییز ۱۳۹۷ شماره ۳

کلید واژه ها: امنیت داعش پساداعش خاورمیانه جنبش های اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 171 تعداد دانلود : 456
از دهه 2000 به این سو با گسترش شتابان جهانی شدن و دگرگونی در جنبش های اجتماعی و بنیادگرا، معمای امنیت بسیار پیچیده شده است. با تشدید دخالت ها و نقش آفرینی های منفی قدرت های منطقه ای و فرا منطقه ای و گروه های هویت بنیاد مذهبی، قومی و سلفی- تکفیری به ویژه داعش در خاورمیانه، پیچیده تر شدن معمای امنیت در این منطقه بیش از مناطق دیگر مشاهده شده است. این پژوهش با روش تبیینی- تحلیلی و آینده پژوهی و از منظر جامعه شناختی سیاسی درصدد ارائه پاسخ تحلیلی به این پرسش بوده است که «آینده امنیت خاورمیانه پساداعش چگونه خواهد بود؟» فرضیه پژوهش بر این امر استوار بوده که نهادینه شدن و ریشه دار بودن تفکر بنیادگرا و استمرار بسترهای شکل گیری گروه های تکفیری- سلفی همچون تحقیر و تهدیدهای هویت بنیاد دینی از ناحیه جهانی شدن و جهانی سازی شتابان ارزش ها و فرهنگ سکولار غربی، فقر، نابرابری و شکاف طبقاتی ناشی از نوسازی و توسعه وابسته به غرب و جهانی شدن اقتصاد نئولیبرال، حکومت های ناکارآمد، وابستگی سیاسی حکومت های منطقه به غرب و دلایلی از این دست، سبب شده است که خاورمیانه پساداعش، شاهد استمرار ناامنی و خشونت های ناشی از ظهور گروه های تکفیری جدید باشد. یافته های این پژوهش نشان داده است که تا وقتی بسترها و نارضایتی های یادشده وجود داشته باشد، تفکر داعشی و تکفیری به ویژه در بدنه های اجتماعی حفظ خواهد شد و با شکست داعش از بین نخواهد رفت! در واقع خشونت های تکفیری در منطقه با ترتیبات سیاسی- نظامی و بین المللی شاید به صورت موقتی کاهش یابند، اما از بین نمی روند! بر این اساس نیازمند ایجاد بسترهای فکری و اجتماعی و جنبش اجتماعی فرا منطقه ای با عضوگیری از نخبگان و فعالان صلح بر ورای تعصبات مذهبی، فرقه ای و ملی- قومی، همراه با اصلاح فکری و باوری در بدنه اجتماعی یا توده ها بوده است.
۲۵.

روشنفکری مشروطه از آرمان شهر دموکراتیک تا اقتدارگرایی (از منظر جامعه شناسی معرفت و رومانتیسم)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دولت پژوهی سال سوم پاییز ۱۳۹۶ شماره ۱۱ 87 - 121

کلید واژه ها: مشروطه روشنفکری آرمان های دموکراتیک ایده دولت مقتدر رمانتیسم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 921 تعداد دانلود : 634
روشنفکران به مثابه یکی از مهم ترین نیروهای اجتماعی تأثیرگذار بر پویش های سیاسی و تصمیم گیری در سطح حاکمیتی هستند و به عنوان یکی از مهم ترین گروه های مرجع و صاحب نفوذ که به افکار عمومی شکل می دهند. در ایران سده ی نوزده با تلاقی تمدنی با غرب، جریان روشنفکری شکل گرفته بر تحولات سیاسی-اجتماعی ایران تأثیر گذاشت. در این پژوهش، نگارندگان درصدد هستند که با روش تبییینی علی و از منظر جامعه شناسی معرفت و رمانتیسم، چرایی گذار روشنفکری از آرمان های دموکراتیک به ایده دولت مقتدر در عصر مشروطه و پهلوی اول را مورد بررسی و تحلیل قرار دهند. در پاسخ به این پرسش باید گفت که این دگردیسی ریشه در عوامل بسترساز سیاسی- اجتماعی عصر مشروطه هم چون آنارشی و هرج ومرج سیاسی، پراتوریانیسم یا توده ای شدن سیاست، بحران حاکمیت ملی، عدم تحقق اصول و باورهای دموکراتیک و خستگی و تنفر عمومی از بی ثباتی سیاسی-اجتماعی است. یافته های این تحقیق، نشان می دهند که جریان روشنفکری در همان سال های نخستین پس از پیروزی انقلاب مشروطه به تاثیر از زمینه و بستر بحرانی جامعه، به این نتیجه رسید که در نبود دولت مقتدر به مثابه محرک مهم برای توسعه، نه می توان امیدوار به تحقق حاکمیت ملی بود و نه توسعه، مضافا این که بدون ثبات مقتدرانه، آزادی هم به آنارشیسم و حقارت ملی می انجامد. 
۲۶.

دموکراسی و دورنمای بقای سیاسی شیخ نشین های خلیج فارس(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سیاست جهانی دوره ششم تابستان ۱۳۹۶ شماره ۲ (پیاپی ۲۰) 33 - 58
تعداد بازدید : 140 تعداد دانلود : 945
این مقاله به بررسی مساله بقای رژیم های سیاسی در شیخ نشین های حوزه خلیج فارس متمرکز شده است و از چشم انداز نظریه رانتریسم متأخر به این سوال پرداخته است که ظرفیت های جدید و اصلاحات اقتصادی در وضعیت کنونی و استمرار آن در آینده تا چه اندازه می تواند در بقای سیاسی و استمرار دولت های رانتیر عربی در منطقه خلیج فارس موثر باشند.؟ یافته های این پژوهش ( که بیانگر فرضیه نیز هستند) نشان می دهند که آمیزه ای از مولفه های کلاسیک و متأخر رانتیریسم همچون راهبردهای سرکوب- کنترل، رفاهی، خرید اطاعات سیاسی از طریق شبکه های حمایتی فاسد و پیروپروری، آزاد سازی سیاسی و اقتصادی کند و تدریجی در شکل تاکتیکی توانسته اند از دگرگونی سیاسی شیخ نشین های عربی حوزه خلیج فارس جلوگیری کنند، در این باره به رغم توانایی تبیین نظریه رانتریسم متأخر، این تئوری به دلیل تقلیل گرایی عمدتا اقتصادی و تا حدی سیاسی، بی توجهی به مولفه های فرهنگی و عدم قدرت پیش بینی برای لحاظ انقلاب خاموش و انتظارات فزاینده در جوانان، تحصیلکردگان و طبقه متوسط و دلایل دیگر، در تبیین بی ثباتی و احتمالا انقلابی این دولت ها در آینده از کفایت کامل برخوردار نیست. این پژوهش این گونه نتیجه گیری می کند که تحولات در درون شیخ نشین های حوزه خلیج فارس در جهت افزایش گرایش به تغیرات دموکراتیک در جریان است و عدم پیش برد سناریوهای آزادسازی از بالا می تواند گرایش به دگرگونی انقلابی را در درون این جوامع تقویت کند. 
۲۷.

اپوزیسیون سکولار و بحران سوریه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: روابط خارجی سال نهم تابستان ۱۳۹۶ شماره ۲

کلید واژه ها: بحران سیاسی سوریه اپوزیسیون سکولار شکاف های درونی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 293 تعداد دانلود : 609
ادبیات نظری و شواهد تاریخی حاکی از آن هستند که در غیاب پیش شرایط فرهنگی، اجتماعی و سیاسی، جنبش های اجتماعی و انقلابی لزوما به دموکراسی و تحکیم دموکراسی نمی انجامند و احتمالا به آشوب و جنگ داخلی بیانجامند؛ بحران و جنگ داخلی سوریه، یکی از بارزترین مصادیق در این زمینه است. در این نوشتار، نگارندگان با رویکرد نظری جامعه شناختی تاریخی- سیاسی و روش تحقیق تبیینی علی- تحلیلی تلاش داشته اند که به این پرسش پاسخ دهند: چرا اپوزیسیون سکولار در بحران سوریه به سمت رادیکالیسم و دور شدن از اهداف و راهبردهای اصلاح طلبانه سوق یافت؟ فرضیه پژوهش آن است که اپوزیسیون سکولار به دلایل مهمی همچون پاسخگویی ضعیف حکومت بشار اسد در قبال خواسته های اصلاح طلبانه اپوزیسیون سکولار از یک سو و عدم شکل گیری اجماع نظر راهبردی و تاکتیکی در جریان سکولار به خاطر شکاف های قومی-زبانی و شکاف های سیاسی و ایدئولوژیک از سوی دیگر، به سرعت از خواسته های اصلاح طلبانه و پویش مبارزاتی دموکراتیک منحرف شده و به سمت جنگ داخلی و رادیکالیسم مسلحانه کشانده شد. یافته های این پژوهش، تاییدکننده کامل فرضیه پژوهش هستند، یعنی آمیزه ای از نقش آفرینی منفی و رادیکال سکولارها و نیز اسلامگرایان تکفیری منجر به یأس شدید مردم و بدنه اجتماعی از این کنشگران و از بین رفتن مشروعیت کامل اپوزیسیون سکولار و غالب شدن جریانات مخوف تکفیری بر سپهر سیاسی و اجتماعی سوریه شدند.
۲۸.

سنجش رابطه اعتماد و عضویت در انجمن های داوطلبانه با فرهنگ سیاسی دانشجویان: مطالعه موردی، دانشجویان دانشگاه شیراز(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دانش سیاسی سال دوازدهم بهار و تابستان ۱۳۹۵ شماره ۱ (پیاپی ۲۳)

کلید واژه ها: سرمایه اجتماعی اعتماد فرهنگ سیاسی عضویت در انجمن های اجتماعی نگرش ها و مشارکت سیاسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 522 تعداد دانلود : 864
فرهنگ سیاسی مدنی و دموکراتیک یکی از مهم ترین عوامل تأثیرگذار بر شکل گیری و استمرار دموکراسی است. در این پژوهش، تأثیر سرمایه اجتماعی و عناصر مهم آن (اعتماد، تمایلات همکاری جویانه و عضویت و همکاری پیشین در انجمن های اجتماعی داوطلبانه) بر فرهنگ سیاسی در دو سطح سیستمی (نگرش ها و باور های سیاسی) و فرایندی (میزان و نوع مشارکت سیاسی و اجتماعی) با روش پیمایشی و فن پرسش نامه ای مورد مطالعه قرار گرفته است. در این تحقیق، جامعه آماری، دانشجویان دانشگاه شیراز با حجم نمونه 373 نفر بودند. مهم ترین یافته های این تحقیق عبارت اند از: 1. بر اساس نتایج آزمون رگرسیون چند متغیره گام به گام، سرمایه اجتماعی و مؤلفه های مهم یادشده آن در حد 50 درصد در سمت گیری دانشجویان به فرهنگ مدنی و دموکراتیک (نگرش ها و رفتار مشارکتی) تأثیرگذار نشان داده شدند. 2. در آزمون دومتغیره با آماره همبستگی پیرسون، فرضیه های زیرمجموعه فرضیه اصلی شامل رابطه و تأثیر معنادار اعتماد، تمایلات همکاری جویانه و عضویت پیشین در انجمن های داوطلبانه بر فرهنگ سیاسی با دو مؤلفه مهم یادشده تأیید شدند. 3. فرضیه های تحقیق در ارتباط با متغیر های کنترل مانند مذهب، رشته و گروه تحصیلی و مقطع تحصیلی تأیید نشدند. در مجموع، یافته کلی تحقیق حاکی از آن است که دانشجویانی که سطح و میزان سرمایه اجتماعی آنان بالاتر باشد به مراتب، بیشتر از دیگران به فرهنگ سیاسی مدنی و دموکراتیک گرایش پیدا می کنند و از فرهنگ سیاسی سنتی فاصله می گیرند.
۲۹.

سازوکارهای حقوقی تعامل اصناف با دولت و ضعف نهادمندی اتحادیه های صنفی در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات حقوقی دوره هشتم بهار ۱۳۹۵ شماره ۱

کلید واژه ها: ایران الزامات نهادمندی اتحادیه های صنفی تعامل با دولت سازوکارهای حقوقی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی حقوق حقوق عمومی
  2. حوزه‌های تخصصی حقوق کلیات حقوقی - صنفی
تعداد بازدید : 635 تعداد دانلود : 784
در این نوشتار، تمرکز بر تحلیل سازوکارها و الزامات حقوقی در ارتباط با روابط اتحادیه های صنفی با دولت، کاستی ها و ضعف نهادمندی این روابط در ایران است. این مطالعه به صورت بین رشته ای در ذیل حقوق عمومی و علوم سیاسی صورت گرفته است. مهم ترین پرسش های این تحقیق عبارت اند از: مهم ترین الزامات حقوقی در فعالیت و تعامل اصناف با دولت در ایران در دو دهه اخیر کدامند؟ مهم ترین متغیرهای مؤثر بر عدم موفقیت کامل اتحادیه های صنفی و تعامل ضعیف آن ها با دولت در ایران چه بوده اند؟ در پاسخ باید گفت که در قانون نظام صنفی و قانون اساسی ایران، الزامات، تمهیدات و فرصت های لازم برای فعالیت اتحادیه های صنفی، عمدتاً پیش بینی شده اند لذا عدم موفقیت کامل اتحادیه های صنفی را باید در متغیرهای سیاسی، تشکیلاتی-سازمانی و متغیرهای جامعه شناختی جستجو کرد. البته در این نوشتار، موفقیت های نسبی عملکردی و پیشرفت های تشکیلاتی اتحادیه های صنفی نادیده گرفته نشده اند ولی با نقطه مطلوب، فاصله نسبتاً زیادی وجود دارد.
۳۰.

تحلیل گذار دموکراتیک در کویت از دهه 1990 به این سو(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه ایرانی سیاست بین الملل سال پنجم پاییز و زمستان ۱۳۹۵ شماره ۱ (پیاپی ۹)
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 155 تعداد دانلود : 579
گذار دموکراتیک از بالا به پایین، یکی از گذارهایی است که توسط حکومت ها در واکنش به الزامات و ضرورت های داخلی و بین المللی روی می دهد. این نوع گذار، با آزادسازی سیاسی یا دموکراسی حداقلی شروع می شود و با فراهم شدن شرایط مطلوب و مسئولیت پذیری در حکومت، مردم و نهادهای مدنی در گذر زمان می تواند به تحکیم دموکراسی بینجامد. با اتخاذ رویکرد جامعه شناختی سیاسی و با روش تبیینی علی- تحلیلی، هدف مهم از انجام این پژوهش، پاسخ به این پرسش اصلی است که: مهم ترین ریشه ها یا عوامل مؤثر بر آغاز آزادسازی و دموکراسی تدریجی در کویت از دهه ی 1990 به این سو چه بوده اند؟ فرضیه ی پژوهش: مهم ترین عوامل مؤثر بر آزادسازی سیاسی یا دموکراسی تدریجی از بالا به پایین در کویت از دهه ی 1990 به این سو عبارت اند از: تهاجم عراق به کویت به مثابه فرصت ساز مهم خارجی، تشدید دموکراسی خواهی از سوی نهادها و فعالان مدنی و جنبش های اجتماعی، اختلافات سیاسی در بلوک قدرت یا هیئت حاکمه و تأثیرات فکری- نگرشی و بسیجی مطبوعات و اینترنت. یافته های تحقیق حاکی از آن هستند که حکومت کویت در تمایز با سایر کشورهای عربی منطقه، در بستر الزامات و ضرورت های یادشده به سمت نوعی واقع بینی و زمان شناسی مصلحت جویانه حرکت کرد و آزادسازی سیاسی تدریجی را آغاز کرده و به صورت کنترل شده ادامه داده است. این گذار عمدتاً جنبه ی تاکتیکی برای حفظ حکومت و بقای سیاسی بوده است، تا ماهوی و در آینده با چالش های مهمی مواجه خواهد بود.
۳۱.

تحلیل جنبش اجتماعی مصر در چارچوب نظریه های متأخر جنبش های اجتماعی و جان فوران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سیاست دوره ۴۵ پاییز ۱۳۹۴ شماره ۳ 699 - 719

کلید واژه ها: اینترنت و شبکه های اجتماعی جنبش اجتماعی مصر نظریه جان فوران نظریه های متأخر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 819 تعداد دانلود : 586
وقوع جنبش های اجتماعی در مصر و چند کشور دیگر در خاورمیانه و شمال آفریقا، آخرین و جدیدترین موج از جنبش ها محسوب می شود. وقوع غیر منتظره و اثرهای سرایتی آنها در منطقه، توجه تحلیل گران را به این موج از تحولات جلب کرد. در این پژوهش، نویسندگان درصددند با نگاهی متفاوت به موضوع، ویژگی ها و ماهیت جنبش اجتماعی انقلابی و سقوط رژیم اقتدارگرای مصر را در چارچوب نظریه های متأخر و نیز الگوی نظری جان فوران (توسعه وابسته) بررسی و تحلیل کنند. در چارچوب نظریه ها و الگوی یاد شده، مهم ترین ویژگی های این جنبش در مصر عبارت اند از: وابستگی شدید به اینترنت و شبکه های اجتماعی همراه با قابلیت های بسیجی و بهره مندی از آنها، اطلاع رسانی و شبکه سازی آنها، بسیج خودانگیخته جوانان و توده های شهری، فراگیر شدن جنبش و نزدیکی و درهم تنیدگی بدنه اجتماعی و روشنفکری. توسعه وابسته به غرب و پیامد های منفی سیاسی، فرهنگی و اقتصادی آن و قابلیت های منحصربه فرد اینترنت و شبکه های اجتماعی، مانند فیس بوک و تویتر، به بسیج خودانگیخته جوانان و توده های ناراضی شهری و ورود دیرهنگام رهبران حتی حیرت رهبران نسبت به مشارکت و بسیج فراگیر مردمی و جوانان در این جنبش منجر شد.
۳۲.

تحولات دنیای عرب و ثبات سیاسی در امارات متحده عربی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: روابط خارجی سال هفتم زمستان ۱۳۹۴ شماره ۴

کلید واژه ها: مشروعیت سیاسی جنبش های اجتماعی امارات متحده عربی ثبات سیاسی بهار عربی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 698 تعداد دانلود : 254
ثبات سیاسی و امنیت به مثابه مهمترین دلمشغولی حکومت ها بوده است و به معنی نبود تهدیدات و چالش های جدی و بی نظم کننده است، نه تغییرات کوچک و جزیی که لازمه پویایی و استمرار نظام سیاسی و اجتماعی هستند. از ربع واپسین سده 20 به این سو، حکومت ها به ویژه حکومت های اقتدارگرا به دلایلی همچون اثرات سرایتی ناشی از گسترش جنبش های دموکراتیک، انقلاب ارتباطات، جهانی شدن، تحول نسلی و نارضایتی های سیاسی و اجتماعی فزاینده با چالش ها و تهدیدهای امنیتی مواجه بوده اند. در این نوشتار، نگارندگان با استفاده از روش تحقیق تبیینی _ علی درصدد ارائه پاسخ تحلیلی به این پرسش هستند که چرا جنبش های اجتماعی اخیر در منطقه یا بهار عربی به امارات متحده عربی سرایت نکرد و این کشور همچنان از ثبات سیاسی برخوردار است؟ چرا با وجود این که این کشور در منطقه از بالاترین میزان کاربری اینترنتی و شبکه های اجتماعی برخوردار است اما برخلاف برخی کشورهای دیگر، با جنبش اجتماعی مواجه نشد؟. مهمترین دلایل موثر در این ارتباط (فرضیه تحقیق) عبارتند از: ساختار جمعیتی غیربومی در اکثریت (85 درصد) و محافظه کاری آنان به دلایل سیاسی - اقتصادی و عدم برخورداری از حقوق شهروندی، مشروعیت عملکردی- کارکردی حکومت در حوزه اقتصادی و رفاهی، مشروعیت سنتی و مذهبی حکومت، گرایش فزاینده کاربران به استفاده از قابلیت های سرگرمی، تجاری، ارتباط گیری و غیرسیاسی اینترنت، شبکه های اجتماعی و محدودیت ها و کنترل های شدید حکومت بر قابلیت ها و لینک های سیاسی آن. یافته های تحقیق تایید کننده تاثیر همه دلایل یادشده بر ثبات سیاسی و عدم وقوع جنبش انقلابی در این کشور پس از وقوع بهار عربی هستند.
۳۳.

اینترنت و انقلاب خاموش جوانان در خاورمیانه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دولت پژوهی سال اول زمستان ۱۳۹۴ شماره ۴

کلید واژه ها: خاورمیانه بهار عربی انقلاب خاموش تغییر نگرشی فکری

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی فرهنگ و سیاست
  2. حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی جامعه شناسی سیاسی
  3. حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی مطالعات منطقه ای منطقه خاورمیانه
  4. حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی مطالعات منطقه ای منطقه آفریقا
تعداد بازدید : 205 تعداد دانلود : 713
«انقلاب خاموش» اصطلاحی است که در ارتباط با تغییر و تحولات تدریجی در عرصه فکری نگرشی و باورهای سیاسی به کار رفته است، این انقلاب می تواند منجر به کنش های سیاسی اعتراضی و انقلاب سیاسی و اجتماعی گردد. هدف از انجام این پژوهش، تحلیل تاثیر اینترنت بر شکل گیری انقلاب خاموش ارزشی نگرشی و وقوع بهار عربی در چارچوب نظریه رونالد اینگلهارت است. پرسش پژوهش آن است که: مهم ترین عامل موثر بر بروز انقلاب خاموش در جوانان شهری و تحصیلکردگان خاورمیانه عربی در دو دهه اخیر چه بوده است؟ پیامد چنین انقلابی، در ساحت رفتاری یا کنشی چه بوده است؟ فرضیه تحقیق: بدون آن که تاثیر تحول در نظام آموزشی نادیده گرفته شود، باید گفت که از نیمه دوم دهه 2000 به این سو، افزایش دسترسی و استفاده از اینترنت منجر به شکل گیری انقلاب خاموش در ساحت ارزشی نگرشی و فکری و در ساحت رفتاری به تشدید کنش های اعتراضی در فضای سایبری و غیر سایبری و بهار عربی شد. روش تحقیق از نوع تبیینی علی و تحلیلی است. با استفاده از داده های پیمایش های ارزشی و نگرشی انجام شده توسط مراکز پژوهشی منطقه ای و مطالعات کمی انجام شده، در این پژوهش این نتیجه حاصل شد که اینترنت در بیش از یک دهه اخیر تا حد زیادی بر سپهر نگرشی و ارزشی و نیز سپهر رفتاری جوانان شهری و تحصیلکردگان تاثیرگذار بوده است؛ اما این نتیجه در مورد توده های بی سواد و کم سواد تایید نمی گردد لذا در تحلیل تاثیر اینترنت، متغیر نظام آموزشی متحول به عنوان متغیر زمینه ای که مفروض گرفته شده را نمی توان نادیده گرفت.
۳۴.

شبکه الجزیره و حوزه عمومی نوظهور در جهان عرب(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سیاست جهانی دوره چهارم پاییز ۱۳۹۴ شماره ۳ (پیاپی ۱۳) 168 - 141
تعداد بازدید : 876 تعداد دانلود : 718
از دهه 1990 به این سو، شاهد پیدایش و گسترش حوزه عمومی فراملی در فضای سایبری و ماهواره ای و بسیج افکار عمومی در سطح جهانی هستیم. از سال 2000 میلادی به این سو، در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا نیز نوعی حوزه عمومی در فضای سایبری و ماهواره ای شکل گرفته و در حال گسترش است. در این نوشتار، با روش تبیین علی- تحلیلی، نگارنده در صدد ارائه پاسخ تحلیلی به این پرسش است که چرا شبکه ماهواره ای الجزیره در شکل گیری حوزه عمومی نوظهور در جهان عرب موفق بوده است ؟ فرضیه تحقیق آن است که شبکه الجزیره با فراهم کردن فرصت برای شرکت آزادانه و برابر همه افراد و گروه ها در گفتگوها و میزگردها، سوق دادن گفتگوها و افکار عمومی به سمت نقد، متمرکز کردن گفتگوها و مشارکت های مخاطبان بر مسائل مشترک اعراب و هدایت و بسیج عمومی به سمت کنشگری دموکراتیک در ایجاد و گسترش حوزه عمومی نوظهور در جهان عرب موفق بوده است. یافته کلی این پژوهش آن است که شبکه الجزیره در تحقق بخشیدن به اصول و ویژگی های طرح شده درمدل مطلوب حوزه عمومی هابرماس مانند اصل گفتگوی عام و برابر، هدایت گفتگوها به انتقاد و مسائل و نارضایتی های مشترک و در نهایت، بسیج افکار عمومی و اعتراضات (اصل کنش عام) در جهان عرب از موفقیت زیادی برخوردار بوده است.
۳۵.

فدرالیسم و فرهنگ سیاسی در عراق(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: روابط خارجی سال هفتم بهار ۱۳۹۴ شماره ۱

کلید واژه ها: عراق بحران هویت فرهنگ سیاسی فدرالیسم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 188 تعداد دانلود : 790
شکل گیری و نهادینه شدن فدرالیسم به مثابه شناخته شده ترین نوع حکمرانی دموکراتیک منطقه ای-محلی و دموکراسی، نیازمند اشاعه و نهادینه شدن فرهنگ سیاسی دموکراتیک و مدنی، عبور موفقیت آمیز از بحران هویت و مشروعیت و پیش شرط هایی از این قبیل است. در جامعه عراق پس از سقوط صدام، فدرالیسم به مثابه یکی از تمهیدات ائتلاف بین المللی به رهبری ایالات متحده امریکا برای تثبیت اوضاع و تحقق دموکراسی در عراق بود، اما فدرالیسم فقط در اقلیم کردستان پیاده شد و در مناطق مرکزی و جنوبی اجرا نشد. در این تحقیق، هدف مهم آن است که با رویکرد جامعه شناختی سیاسی، تاثیر دو متغیر بحران هویت و فرهنگ سیاسی غیردموکراتیک ریشه دار بر عدم تحقق فدرالیسم در جامعه عراق کنونی مورد بررسی و تحلیل قرارگیرد. پرسش مهم آن است که چرا در عراق پساصدام، فدرالیسم تحقق نیافت؟ فرضیه مهم در این نوشتار این است که بحران هویت تاریخی ریشه دار در عراق در یک سده اخیر و چیرگی فرهنگ سیاسی تابعیتی و هویت بنیاد قومی-مذهبی بر فرهنگ سیاسی دموکراتیک و مدنی و خشونت های فرقه ای-قومی برخاسته از آن، سبب عدم تحقق فدرالیسم در عراق شده است. نتیجه مهم این تحقیق آن است که بحران هویت ملی ناشی از دولت و ملت سازی تحمیلی در بیش از یک سده اخیر و تعارضات، خشونت های قومی و مذهبی و فرهنگ سیاسی واگرا در عراق پساصدام، بر عدم تحقق فدرالیسم بسیار موثر بوده اند
۳۶.

دلایل موفقیت شبکه الجزیره در دیپلماسی عمومی در جهان عرب(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه ایرانی سیاست بین الملل سال سوم بهار و تابستان ۱۳۹۴ شماره ۲ (پیاپی ۶)

کلید واژه ها: دیپلماسی عمومی افکار عمومی جهان عرب شبکه الجزیره

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 956 تعداد دانلود : 617
دیپلماسی عمومی، اصطلاحی است که در چند دهه اخیر به تاثیر از گسترش اینترنت و شبکه های خبری ماهواره ای به صورت فزاینده مورد توجه محافل علمی – آکادمیک و دیپلماتیک قرار گرفته است. این نوع دیپلماسی در ارتباط با نفوذ، هدایت و بسیج افکار عمومی در راستای اهداف کنشگران حکومتی و غیر حکومتی به کار می رود. در این نوشتار، نگارنده در صدد ارائه پاسخ تحلیلی به این سوال است که چرا شبکه ماهواره ای الجزیره با وجود کمتر از دو دهه فعالیت رسانه ای، نسبت به شبکه های ماهواره ای غربی در دیپلماسی عمومی و نفوذ در افکار عمومی در جهان عرب از موفقیت زیادی برخوردار بوده است؟ مهمترین دلایل در موفقیت این شبکه عبارتند از: استقلال و تابوشکنی سیاسی در پوشش خبری- تصویری، محتوای انتقادی و تحلیلی، نقد سلطه و مداخله ایالات متحده آمریکا در منطقه، گفتمان رسانه ای پان عرب و پان اسلامی، دفاع از حقوق مردم فلسطین، تکنیک ها و ساختار نوین و جذاب در پوشش خبری - تصویری و میزگردهای تحلیلی با تمرکز بر مسائل مهم منطقه. در این تحقیق، روش تحقیق از نوع تحلیل ثانویه داده ها و نیز روش تبیین علی تحلیلی- استدلالی است. مهمترین یافته این تحقیق آن است که شبکه ماهواره ای الجزیره از موفقیت شایان توجهی در دیپلماسی عمومی منطقه ای و نفوذ و بسیج افکار عمومی در خاورمیانه و شمال آفریقا برخوردار بوده است.
۳۷.

تحلیل انقلاب لیبی و چالش های فراروی حکومت پسا اقتدارگرا از منظر بحران هویت و آمریت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: روابط خارجی سال ششم بهار ۱۳۹۳ شماره ۱

کلید واژه ها: بحران هویت خشونت چالش ها ناامنی انقلاب لیبی بحران آمریت کنشگران قبیله ای اسلامگرایان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 169 تعداد دانلود : 295
وقوع انقلاب ها و جنبش های اجتماعی اخیر در شمال افریقا و خاورمیانه منجر به توجه فزاینده تحلیل گران به این پدیده های نسبتا غیرمنتظره شد و وقوع چالش های سیاسی در مقابل این حرکت ها در دو سال اخیر نیز بر شدت توجه و بررسی های تحلیلی افزود. در این نوشتار، نگارندگان در صدد هستند با رویکرد روشی تبیینی جامعه شناختی سیاسی و تاریخی به این سوالات پاسخ دهند که: انقلاب لیبی به لحاظ ماهوی چه تفاوتی با انقلاب مصر و تونس داشت؟ مهمترین کنشگران در این انقلاب چه بودند؟ و مهمترین چالش های سیاسی و اجتماعی انقلاب لیبی در حال حاضر چه هستند؟ در پاسخ به این سوالات باید گفت که انقلاب لیبی به دلایلی همچون ساخت اجتماعی ریشه دار قبیله ای- طایفه ای و چیرگی شدید پیوندهای مرتبط با این ساخت اجتماعی بر پیوندهای مدنی و ضعف شدید نهادهای مدنی دارای ماهیت متفاوتی با انقلاب های مصر و تونس بود. در این انقلاب، کنشگران قبیله ای و طایفه ای نقش مهم تری نسبت به کنشگران مدنی ایفا کردند. انقلاب لیبی در روند دموکراسی و دولت سازی مقتدر فراگیر و دموکراتیک با چالش های مهمی همچون: بحران هویت ناشی از تعارضات شدید قبیله ای، تعارضات اسلام گرایان با حکومت و بحران اقتدار یا آمریت و ناامنی ناشی از خشونت های کنشگران قبیله ای و اسلام گرایان تندرو سلفی مواجه بوده است.
۳۸.

تبیین حکمرانی خوب در نهج البلاغه با رویکرد روشی زمینه گرا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات حقوقی دوره ششم زمستان ۱۳۹۳ شماره ۴

کلید واژه ها: نهج البلاغه حکمرانی خوب اجتماع گرایی زمینه گرایی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی فقه و اصول فقه اندیشه و فقه سیاسی فقه سیاسی حکومت اسلامی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی فقه و اصول فقه اندیشه و فقه سیاسی فقه سیاسی حکومت اسلامی امور خارجی و روابط بین الملل
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی فقه و اصول فقه اندیشه و فقه سیاسی فقه سیاسی آثار واندیشمندان سیاسی مسلمان
تعداد بازدید : 566 تعداد دانلود : 647
در این تحقیق، نگارندگان درصدد تحلیل و بررسی حکمرانی خوب و شاخص های آن در نهج البلاغه با رویکرد نظری - روشی زمینه گرایی یا اجتماع گرایی هستند. به دو دلیل، این رویکرد در بین رویکردهای نظری- روشی در داخل پارادایم تفسیری انتخاب شد: 1. برخلاف آن ها، این رویکرد قائل به تعدد گفتمانی و مبانی متغیر در معرفت شناسی نیست 2. مفروضات این رویکرد مبنی بر خوانش «متن» مرتبط با «بستر یا زمینه» با مبانی ثابت هستی شناختی و معرفت شناختی و اهمیت محوری نظام معنایی، ارزشی و فرهنگی در اجتماع یا جامعه ای مشخص، با موضوع این نوشتار، مناسب تر به نظر می رسند. لذا موضوع حکمرانی خوب در نهج البلاغه در قالب یک الگوی کاملاً مطلوب فرا زمانی و فرا مکانی در بستر یک جامعه توحیدی اسلامی و پذیرش مشروط و وضعیت مند تمام شاخص های امروزین این مفهوم در اندیشه سیاسی غرب ترسیم شده است.
۳۹.

اینترنت، تحول فرهنگ سیاسی و چالشهای سیاسی حکومت کویت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: رهیافت های سیاسی و بین المللی سال پنجم بهار ۱۳۹۳ شماره ۳ (پیاپی ۳۷)

کلید واژه ها: کویت چالشهای سیاسی فرهنگ سیاسی اینترنت شبکه های اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 206 تعداد دانلود : 586
اینترنت و شبکه های اجتماعی، نقش بسیار مهمی در تحول فرهنگ سیاسی و گسترش آگاهی های سیاسی-اجتماعی و اعتراضات داشته اند. وقوع انقلابات در شمال آفریقا و خاورمیانه بر اهمیت نقش سیاسی و بسیج گرانه اینترنت افزود، به طوری که از آنها به عنوان انقلاب های فیس بوکی یاد می شود. از دهه 1990 به این سو، در بین شیخ نشین های خلیج فارس، کویت فضای سیاسی نسبتاً باز داشته است و در ارتباط با آزادی نسبی رسانه ها، آزادی ها، رقابت های سیاسی و حقوق شهروندی وضعیت نسبتاً خوبی دارد. در این نوشتار، نگارنده با رویکرد جامعه شناختی سیاسی و روش تحلیل ثانویه، داده های برگرفته از پیمایش های منطقه ای و جهانی و مطالعات کمّی-تجربی انجام شده، درصدد است الف) تاثیر اینترنت و شبکه های اجتماعی بر تغییر و تحول نگرش ها و باورهای سیاسی و گسترش آگاهی های سیاسی و  ب) تأثیر تحول فرهنگ سیاسی بر شکل گیری و گسترش چالش ها و اعتراضات سیاسی و اصلاحات سیاسی انجام شده در کویت را بررسی کند. فرضیه اساسی در این نوشتار آن است که اینترنت و شبکه های اجتماعی عمدتاً بر تحول فرهنگ سیاسی جوانان تحصیل کرده شهری، اعضای وابسته به طبقه متوسط جدید و تحصیلکرده های دانشگاهی کویت تأثیر داشته است  نه مردم عادی.
۴۰.

چالش های اسلام گرایان الجزایر از دهه 1990 به این سو(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: رهیافت های سیاسی و بین المللی سال ششم زمستان ۱۳۹۳ شماره ۲ (پیاپی ۴۰)

کلید واژه ها: الجزایر اسلام گرایی ملی گرایان سکولار چالش ها

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 529 تعداد دانلود : 752
در منطقه ی خاورمیانه و شمال آفریقا در واکنش به ناکامی ایدئولوژی و دولت های سکولار ملی گرا از دهه 1970 به این سو، اسلام گرایی و جنبش های اسلامی در طیف ها، راهبردها و تاکتیک های گوناگون گسترش یافتند. با وجود این، اسلام گرایان در سال های گذشته به تأثیر از دلایلی همچون گسترش گروه های تروریستی و خشونت طلب مانند داعش و شکست اسلام گرایان در دور دوم انتخابات در مصر و تونس پس از انقلاب با چالش های جدی مواجه شده اند. الجزایر  یکی از کشورهایی است که از دهه 1990، به شدت درگیر تعارض بین دو جریان ملی گرای سکولار و اسلام گرا بوده است اما اکنون، جریان اسلام گرا برخلاف گذشته از نفوذ زیادی در بدنه ی اجتماعی برخوردار نیست. در این نوشتار، پرسش اساسی آن است که، مهم ترین چالش های اسلام گرایان در الجزایر از دهه 1990 به این سو چه بوده اند؟ نگارندگان درصدد هستند تا با روش تحقیق تبیینی- علی و رویکرد جامعه شناختی سیاسی، به این پرسش پاسخ دهند. مهم ترین چالش های اسلام گرایان عبارت اند از: فقدان وحدت راهبردی-ایدئولوژیک، عدم برخورداری از سازمان قوی و فراگیر، افت شدید مشروعیتی ناشی از حرکت های تروریستی و عدم پذیرش این نوع جریان انحرافی از سوی نسل جدید جوانانِ برخوردار از تحول فکری- نگرشی. مهم ترین یافته ی این تحقیق آن است که در حال حاضر، به تاثیر از چالش های یاد شده، به ویژه با انحراف و جهت گیری بخش قابل توجهی از اسلام گرایان به سمت القاعده، داعش و تروریسم، این جریان با کاهش قابل توجه مشروعیتی مواجه شده است و حزب و جریان ملی گرا-سکولارِ حاکم، با وجود ماهیت غیر دموکراتیک، همچنان در  قدرت باقی مانده است.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان