مهدی هدایتی شهیدانی

فرسایش قدرت تلاشی است سازمان یافته از سوی بازیگرانی که از انگیزه های تهاجمی برخوردارند برای تضعیف حاکمیت سایرین در صحنه سیاست بین الملل. ضرورت های استراتژیک در سیاست بین الملل همچون کیفیت و میزان توانایی رقبا، چنین بازیگرانی را به استفاده از این الگو متمایل می نماید. این الگو در کنار استراتژی موازنه نرم جهت توازن بخشیدن به رفتار دولت های رقیب، قدرت های در حال ظهور و بازیگرانی که نقش های شان در معادلات جهانی در حال ارتقاء است، عمدتا از سوی ایالات متحده به طور غیرمحسوس مورد استفاده قرار می گیرد. مهمترین ویژگی مشترک این نمونه از بازیگران در این ساختار، عدم پذیرش الگوهای رفتاری یکجانبه و ایده استثناگرایی آمریکایی است. سوال اصلی آن است که در چارچوب راهبرد فرسایش قدرت، چه تشابه و تفاوتی در رفتار ایالات متحده نسبت به قدرتهای جهانی و منطقه ای دیده می شود؟ یافته های پژوهش نشان می دهند که آمریکا با بهره مندی از موازنه نرم در بازه زمانی بلند دامنه، در صدد عملیاتی نمودن کاهش و فرسایش قدرت رقبای جهانی و قدرتهای منطقه ای می باشد. مقاله حاضر با تطبیق رفتار ایالات متحده نسبت به بازیگران فوق، مهمترین تشابهات و تفاوت های آن را مورد واکاوی قرار داده است، و برای راستی آزمایی داده ها از شیوه مطالعه موردی بهره برده و بََََر کشورهایی همچون روسیه و ایران متمرکز شده است. 

جنوب غرب آسیا در سال های اخیر درگیر گروه های تروریستی در قالب تروریسم تکفیری شده است و کشورهای منطقه رویکردهایی متفاوت به آن داشت هاند. مقاله حاضر سعی دارد با روشی تحلیلی و استفاده از سطوح تحلیل داخلی، منطقه ای و بی نالمللی به مطالعه سیاست خارجی عربستان سعودی درباره این موضوع بپردازد. سؤال اصلی مقاله این است که مؤلفه های مؤثر بر سیاست خارجی عربستان در قبال تروریسم تکفیری چیست؟ یافته های اصلی مقاله نشان م یدهد در سطح داخلی، تأثیرات رژیم سلطنتی و تأثیرات ناشی از فرقه وهابیت و در سطح منطقه ای، الگوهای رقابتی با ایران در سیاست خارجی عربستان نقش دارند. در سطح بی نالمللی نیز قابلیت ایدئولوژیکی عربستان در به کارگیری تروریسم تکفیری در راهبرد نیابتی سیاست خارجی آمریکا به ویژه در سوریه و همچنین تقابل سازی با روسیه در حوزه آسیای مرکزی و قفقاز مهم ترین مؤلفه های مؤثر بر سیاست خارجی عربستان سعودی درباره تروریسم تکفیری هستند.

در منطقه آسیای مرکزی ایجاد و گسترش موضوع خلاء قدرت در فضای پس از جنگ سرد، موجب حساسیت و توجه بازیگران منطقه به ایجاد ساختار همگرایانه شد. تشکیل سازمان همکاری های شانگهای نشان دهنده این حساسیت و عزم اعضای مؤسس آن نسبت به مسائل بین المللی، منطقه ای و داخلی است. حضور روسیه و چین به مثابه دو قدرت هسته ای و اقتصادی، در کنار خُرده بازیگرانی که با مسائل متعدد اجتناب ناپذیر مواجه بودند، موجب شد تا ماهیت این ساختار منطقه ای در عین وجودِ چارچوب همکاری جویانه، نشانه هایی از رقابت و تعارض را نیز در چگونگی مواجه با بحران های امنیتی در خود داشته باشد. در این مقاله برای تبیین ماهیت نظام ارتباطی حاکم بر روابط اعضای سازمان شانگهای از رهیافت مجموعه های امنیتی منطقه ای استفاده شده است. تلاش خواهد شد تا فرضیه مقاله؛ «گردهم آمدن رویکرد های متفاوت در شانگهای منجر به گسترش روابط همکاری جویانه، و در عین حال رقابتی و منفعت گرا میان اعضای آن شده است»، به وسیله متغیرهایی همچون مسائل تاریخی، شاخصه های ژئوپلیتیکی و ابزارهای اقتصادی مورد آزمایش قرار گیرد.

حاکمیت نومحافظه کاران بر کاخ سفید همراه با بهره گیری از الگوهای رفتاری دوگانه نسبت به مسئله هسته ای جمهوری اسلامی بود. بخشی وسیع از این رفتارها منبعث از تعارضات ماهوی میان دو کشور و بخش دیگر آن ناشی از منافع و مطلوبیّت های منطقه ای و بین المللی آمریکا و جمهوری اسلامی ایران بود. این مقاله سعی دارد با نگاهی به دیدگاه های هسته ای جمهوری اسلامی ایران، راهبرد ایالات متحده را در قالب راهبردها و تاکتیک های لحاظ شده با رویکرد تحلیل تاریخی مورد بررسی قرار دهد.در این روند، گزینه های محتمل و نیز رهیافت های اجرایی شده در دو بخش تغییر ماهیّت رفتار و تغییر رژیم لحاظ خواهد شد. در نهایت با توجه به موانع ساختاری منطقه ای و بین المللی سیاست خارجی آمریکا، استفاده از گزینه بازدارندگی شکننده به عنوان رهیافت مورد استفاده در این دوره معرّفی خواهد شد.