امید ساعد

مقدمه: علی رغم پیامدهای منفی پاندمی کووید-۱۹ بر سلامت روان، دانش ما از روند تغییرات شدت علائم اختلال های روانشناختی در دوران پاندمی کرونا بسیار ناچیز است. هدف: هدف مطالعه حاضر بررسی تغییرات علائم اضطراب، افسردگی، وسواس فکری- عملی، اضطراب اجتماعی و اضطراب فراگیر در جمعیت دانشجویی در دوره پاندمی کووید- ۱۹ بود. روش: این مطالعه از نظر گردآوری داده ها از نوع مطالعات توصیفی طولی است. نمونه ای به حجم ۳۷۶ نفر در یک پلتفرم پژوهشی آنلاین (پرسآل) به روش در دسترس از جامعه دانشجویان مقطع کارشناسی دانشگاه علوم پزشکی و دانشگاه سراسری زنجان انتخاب و در ۴ مرحله به فواصل زمانی ۶ ماه از اردیبهشت ۱۳۹۹ تا مهر ۱۴۰۰ مورد ارزیابی قرار گرفتند. پرسشنامه های افسردگی و اضطراب بک (۱۹۹۶، ۱۹۹۳)، اختلال اضطراب فراگیر (۲۰۰۶)، پرسشنامه ی تجدیدنظر شده وسواسی- جبری (۲۰۰۲) و پرسشنامه فوبیای اجتماعی (۲۰۰۰) برای گردآوری داده ها استفاده شد. داده ها به روش تحلیل واریانس با اندازه گیری های مکرر و با استفاده از نرم افزارهای SPSS نسخه ۲۶ و R تحلیل شد. یافته ها: در طول پاندمی کووید-۱۹، شدت علائم اضطراب (۰/۰۰۸=p)، وسواس فکری- عملی (۰/۰۲۳=p) و اضطراب فراگیر (۰/۰۵۲=p) روندی افزایشی داشته که با فروکش کردن شرایط پاندمی، از شدت این علائم نیز کاسته شده است. این در حالی است که شدت افسردگی پیوسته افزایشی بوده (۰/۰۰۱=p) و شدت اضطراب اجتماعی نیز تغییرات ناچیزی داشته است (۰/۹۶۴=p). نتیجه گیری: پاندمی کووید-۱۹ موجب افزایش قابل توجه شدت علائم اختلال های روانشناختی شده است؛ لذا ضروری است که با اجرای مطالعات گسترده تر، عوامل زیربنایی این تغییرات و دیگر پیامدهای روانشناختی پاندمی کووید-۱۹ مورد بررسی قرار گیرد.

مقدمه: علی رغم شیوع بالای اختلال اضطراب اجتماعی و ضرورت اجرای مطالعات سبب شناسی، ابزارهای موجود برای بررسی این اختلال به سبب ضعف در روش شناسی، فاقد ساختار عاملی یکپارچه بوده و یافته های مطالعات این حوزه را با تردید مواجه می سازند. هدف: این مطالعه با هدف بررسی ساختار عاملی، پایایی و روایی همگرای نسخه ی ایرانی پرسشنامه فوبیای اجتماعی اجرا شد. روش: مطالعه ی حاضر مقطعی و از نوع روانسنجی است. از تاریخ بهمن ۱۳۹۸ الی مرداد ۱۳۹۹، دو نمونه بزرگ با حجم ۱۲۱۰ و ۲۲۸ نفر به روش نمونه گیری در دسترس از جامعه ی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی، آزاد و پیام نور شهر زنجان انتخاب شدند. از پرسشنامه اجتناب از تغییر- هیجان فراگیر، پرسشنامه اضطراب و افسردگی بک و مقیاس عدم تحمل بلاتکلیفی در این مطالعه استفاده شد. تحلیل عاملی اکتشافی و تأییدی با استفاده از نرم افزار Mplus نسخه ۷/۴ اجرا شد و نرم افزار SPSS نسخه ۲۶ برای تحلیل همسانی درونی و روایی همگرا به کار گرفته شد. یافته ها: نتایج تحلیل عاملی اکتشافی و تأییدی از مدل دو عاملی نسخه ی ایرانی پرسشنامه فوبیای اجتماعی حمایت کرد. به علاوه، نتایج این مطالعه نشان داد که این پرسشنامه همبستگی مثبت و معنی داری با ابزارهای سازه اضطراب داشته (۰/۰۱>P) و از همسانی درونی قابل قبولی برخوردار است (۰/۹۲=α). نتیجه گیری: با توجه به ویژگی های روانسنجی مطلوب و ساختار عاملی نیرومند نسخه ی ایرانی پرسشنامه فوبیای اجتماعی در نمونه ی دانشجویان ایرانی، به کارگیری این ابزار در مطالعات آینده می تواند به یافته های دقیق تر در این حوزه منجر شده و موجب گسترش دانش ما از عوامل زیربنایی این اختلال شوند.

مقدمه: عدم تحمل بلاتکلیفی، عامل آسیب پذیری فراتشخیصی است که با واکنش منفی در سطح هیجانی، شناختی و رفتاری به یک موقعیت بلاتکلیف مشخص می شود. هدف: این مطالعه با هدف بررسی ساختار عاملی، پایایی و روایی همگرای نسخه ی ایرانی مقیاس عدم تحمل بلاتکلیفی و نیز بررسی نقش پیش بینی کنندگی آن در سازه های اضطراب، افسردگی و اجتناب از تغییر اجرا شد. روش: مطالعه ی حاضر مقطعی و از نوع روانسنجی است. از جامعه ی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی، آزاد و پیام نور شهر زنجان در فاصله ی زمانی بهمن ۱۳۹۸ الی مرداد ۱۳۹۹، دو نمونه با حجم ۱۲۱۰ و ۲۲۸ نفر به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. داده ها با استفاده از پرسشنامه های اجتناب از تغییر، افسردگی و اضطراب بک، نگرانی ایالت پنسیلوانیا، اختلال اضطراب فراگیر و مقیاس عدم تحمل بلاتکلیفی گردآوری و با استفاده از Mplus نسخه ۷/۴، AMOS نسخه ۲۴ و SPSS نسخه ۲۶ تحلیل شد. یافته ها: تحلیل عاملی از مدل دو عاملی مقیاس عدم تحمل بلاتکلیفی حمایت کرد و نتایج حاکی از روایی همگرای مطلوب (برای همه همبستگی ها؛ ۰/۰۱>p) و همسانی درونی رضایت بخش این ابزار است (۰/۸۹=α). نتایج تحلیل رگرسیون، علاوه بر تأیید نقش پیش بینی کنندگی مقیاس عدم تحمل بلاتکلیفی در تبیین سازه ی اضطراب و افسردگی، به ماهیت فراتشخیصی احتمالی سازه ی اجتناب از تغییر نیز اشاره دارند. نتیجه گیری: ویژگی های روانسنجی مطلوب و ساختار عاملی نیرومند نسخه ایرانی مقیاس عدم تحمل بلاتکلیفی، بکارگیری آن در پیش بینی سازه های مرتبط با اضطراب و افسردگی را ممکن می سازد که به گسترش دانش موجود از عوامل زیربنایی اختلال های روانپزشکی منجر خواهد شد.

اهداف: این مطالعه برای ارزیابی پاسخ حساسیت پوستی در اثر تماس با محلول نیاسین در بیماران مبتلا به اسکیزوفرنیا وگروه کنترل سالم برای بررسی صحت استفاده از این تست در کمک به تشخیص و غربالگری بیماران مبتلا به اسکیزوفرنیا انجام شد. مواد و روش ها: این مطالعه از نوع ارزیابی تست های تشخیصی است که در سال 1397 در شهرستان زنجان انجام شد. افراد شرکت کننده در این مطالعه شامل 157 نفر بیمار شناسایی شده مبتلا به اسکیزوفرنیا بودند که اساتید روان پزشکی آن ها را معرفی کرده بودند و همچنین 33 نفر در قالب گروه کنترل غیربیمار وارد مطالعه شدند. با توجه به معیارهای خروج از 157 بیمار تنها 36 نفر وارد مطالعه شدند. کارشناسان غیرمطلع از وضعیت بیمار آزمون حساسیت به نیاسین را با استفاده از محلول متیل نیکونینات (شرکت سیگما آلدریچ با خلوص بالای 99 درصد) با غلظت های گوناگون 0/1، 0/01 و 0/001 مول و به طور جداگانه با در نظر گرفتن بازه های زمانی متفاوت (10،5، 15 و20 دقیقه) انجام دادند. حساسیت، ویژگی، ارزش اخباری مثبت و ارزش اخباری منفی محاسبه و گزارش شد. یافته ها: در 10 دقیقه ، بالاترین دقت آزمون هنگام استفاده از محلول نیاسین0/001 میلی متر گزارش شد (حساسیت = 94 درصد، ویژگی =50 درصد، PPV = 51درصد، و NPV = 94 درصد)؛ در 15 دقیقه، بالاترین دقت آزمون در غلظت 0/01 مشاهده شد (حساسیت = 52 درصد، ویژگی = 77 درصد،79 = PPV درصد، NPV = 77درصد). نتیجه گیری: پاسخ واکنشی پوست در برابر نیاسین در میان افراد دارای تشخیص اسکیزوفرنیا ضعیف و یا خنثی شده است. بنابراین، استفاده از این ماده یک بیومارکر تکمیلی در کمک به تشخیص و غربالگری اسکیزوفرنیا و زمینه مناسبی برای کارهای تحقیقی است.

مدل اجتناب از تغییر ادعا می کند که ترس اصلی افراد مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر (اختلال اضطراب فراگیر) تغییر هیجانی منفی است و آن ها از نگرانی برای ایجاد و حفظ حالت هیجانی منفی و پایدار استفاده می کنند تا به این طریق بتوانند از تغییر هیجانی منفی اجتناب کنند. از سوی دیگر، بودن در حالت هیجانی منفی، احتمال تجربه تغییر هیجانی مثبت را افزایش می دهد و تقویت منفی که از تغییر هیجانی مثبت دریافت می کنند، نگرانی آن ها تداوم می بخشد. هدف مطالعه حاضر، مروری کوتاه بر مدل اجتناب از تغییر، بررسی مطالعات حمایت کننده از اصل های آن و مقایسه مدل اجتناب از تغییر با مدل های کنونی نگرانی و اختلال اضطراب فراگیر است. در پایان پیشنهاد های پژوهشی در قالب مسیر آینده برای این مدل معرفی شده است.

تحمّل ناپذیری عدم قطعیّت به عنوان یک ویژگی ذاتی ناشی از مجموعه باورهای منفی درباره عدم قطعّیت و پیامدهای آن تعریف شده که دربرگیرنده تمایل به واکنش منفی در سطوح هیجانی، شناختی، و رفتاری به موقعیّت ها و حوادث نامعلوم است. با توجّه به گستردگی سازه تحمّل ناپذیری عدم قطعیّت در ادبیات پژوهشی اختلال های هیجانی و به خصوص رشد قابل توجّه مطالعات در این زمینه در چند سال اخیر، انتخاب ابزار مناسب و دقیق برای اهداف پژوهشی و درمانی مرتبط با این سازه از اهمیت فراوانی برخوردار است. تا کنون جهت سنجش تحمّل ناپذیری عدم قطعیّت ابزارهایی همچون مقیاس تحمّل ناپذیری عدم قطعیّت-نسخه ۲۷ عبارتی، مقیاس تحمّل ناپذیری عدم قطعیّت-نسخه ۱۲ عبارتی، پرسشنامه تحمّل ناپذیری عدم قطعیّت-نسخه ۴۵ عبارتی، پرسشنامه تحمّل ناپذیری عدم قطعیّت اختلال ویژه، مقیاس تحمّل ناپذیری عدم قطعیّت موقعیّت-ویژه و مقیاس پاسخ به عدم قطعیّت طراحی و اعتباریابی شده اند. هدف این مطالعه آن است که این ابزارها را معرفی کند، تاریخچه کوتاهی از هر کدام ارائه نماید، ویژگی های روان سنجی هرکدام را به تفصیل بیاورد و در انتهای هر ابزار، ویژگی منحصر به فرد هر کدام را برای استفاده پژوهشگران و درمان گران بیان کند. این کار به متخصصین امکان می دهد تا به فراخور نوع هدفی که دارند ابزار مناسب خود را از میان این ابزارها انتخاب کنند.

تحمّل ناپذیری عدم قطعیّت معمولاً به عنوان واکنش های هیجانی، شناختی و رفتاری منفی به موقعیّت های مبهم شناخته می شود. مطالعات مختلفی تحمّل ناپذیری عدم قطعیّت را به عنوان ویژگی مشترک در بین تمامی اختلا ل های هیجانی به حساب آورده اند. تحمّل ناپذیریی عدم قطعیّت دارای دو بُعد مهمِ آینده نگر و بازدارنده است. هر کدام از ابعاد تحمّل ناپذیری عدم قطعیّت نیز در اختلال خاصّی نقش دارند. به دلیل نقش مهم تحمّل ناپذیری عدم قطعیّت در ایجاد و تداوم اختلال های هیجانی متخصصین بالینی در صدد درمان آن برآمدند. در نهایت اینکه تغییر در تحمّل ناپذیری عدم قطعیّت می تواند در بهبودی علائم اختلال های هیجانی مختلف در درمان فراتشخیصی کمک کننده باشد.در این مرورِ کوتاه سعی شده است ضمن پرداختن به اهمیت تحمّل ناپذیری عدم قطعیّت، جایگاه آن در پدید آیی و تداوم اختلال های هیجانی بررسی و تلویحاتی برای درمان این سازه برای متخصصین ارائه شود.

اختلال وسواسی- جبری یکی از اختلال های روانی شایع است که بر اکثر جنبه های زندگی فرد اثر می گذارد. در این راستا مطالعات مختلفی به بررسی عوامل زیربنایی در سبب شناسی این اختلال پرداخته اند. یکی از این عوامل حساسیت اضطرابی است که به ترس از حس های بدنی مرتبط با اضطراب اشاره دارد. حساسیت اضطرابی می تواند به طرق مختلفی مانند ترس از دست دادن کنترلِ توانایی های ذهنی، ترس از نشانه های بدنی و همچنین حساسیت نسبت به ارزیابی منفی دیگران در این اختلال نقش داشته باشد. از طرفی بررسی مدل های ابعادیِ اختلال وسواسی- جبری نشان داد که هر یک ازفنوتیپ های این اختلال با وجوه مختلفی از سازه حساسیت اضطرابی در ارتباط هستند. درنهایت بررسی درمان های موجود حاکی از آن است که حساسیت اضطرابی را می توان به عنوان یک عامل درمانی مهم در درمان اختلال وسواسی- جبری در نظر گرفت.

مقدمه: هدف از پژوهش حاضر، مقایسه باورهای فراشناختی ناکارآمد در بین افراد وابسته و افراد غیر وابسته به مواد بود. روش: بدین منظور 70 نفر از افراد وابسته به مواد و 70 نفر از افراد عادی به روش نمونه گیری مبتنی بر هدف در این تحقیق شرکت کردند و به پرسشنامه فرا شناخت پاسخ دادند. برای تجزیه و تحلیل داده ها از تحلیل واریانس چندگانه و همچنین تحلیل تشخیصی استفاده شد. یافته ها: نتایج نشان داد که بین دو گروه (گروه وابسته به مواد و گروه غیر وابسته) در ترکیب خطی متغیرهای وابسته (عوامل فراشناختی) تفاوت معناداری وجود دارد و تحلیل هر یک از متغیرهای وابسته نشان داد که دو گروه از نظر باورهای فرا شناختی مثبت، باورهای فرا شناختی منفی، عدم اطمینان شناختی، نیاز به کنترل فکر و خودآگاهی شناختی به طور معناداری با یکدیگر متفاوت بودند. همچنین نتایج حاصل از تحلیل تشخیصی نشان داد که سه مورد از عوامل فراشناختی شامل باورهای فرا شناختی منفی، نیاز به کنترل فکر و عامل خودآگاهی شناختی بیش از بقیه عوامل در پیش بینی اختلال وابستگی به مواد نقش دارند. نتیجه گیری: با در نظر گرفتن نتایج می توان چنین نتیجه گرفت که گروه وابسته به مواد دارای میزان بیشتری از باورهای ناکارآمد می باشند و این باورهای ناکارآمد می توانند زمینه آسیب پذیری نسبت به اختلال وابستگی به مواد و تداوم این اختلال را فراهم سازند. پس امید می رود که روان درمانگران در جهت کمک هر چه بیشتر در درمان و پیشگیری از اعتیاد به نتایج این پژوهش توجه نمایند.

هدف اصلی این پژوهش، وارسی ویژگی های روان سنجی مقیاس حافظه وکسلر- سخه سوم (WMS-III) است. به همین منظور، این آزمون بر روی یک نمونه 266 نفری (120مرد،144 زن) از دانشجویان دو دانشگاه شاهد و تربیت معلم تهران که به روش تصادفی خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شده بودند، اجرا گردید. ضرایب پایایی به روش آلفای کرونباخ برای خرده مقیاس ها از دامنه 65/0 تا 85/0 و برای شاخص ها از 75/0 تا 86/0 قرار داشت. همچنین ضرایب پایایی به روش دونیمه کردن برای خرده مقیاس ها نیز از 62/0 تا 84/0 و برای شاخص ها از 70/0 تا 85/0 متغیر بود. پایایی به شیوه توافق بین ارزیاب ها در خرده مقیاس هایی حافظه منطقی I،II و تصاویر خانواده I،II ) که احتیاج به قضاوت بالینی داشتند حاکی از توافق بالای (85/0) ارزیاب ها است. برای ارزیابی اعتبار آزمون از روش های مختلف برآورد اعتبار سازه استفاده شد. همبستگی نمرات WMS-III با شاخص ها و نمره کلی آزمون WAIS-R short form محاسبه شد که ضرایب، معنادار و پایین تر از متوسط بیانگر تمایز دو ساختار حافظه و هوش در عین ارتباط بین آن ها است. همبستگی متقابل بین شاخص ها و خرده مقیاس های WMS-III نیز حکایت از همبستگی بالا بین خرده مقیاس ها بعد – ویژه با هم و همبستگی پایین با خرده مقیاس های دیگر دارد که نشان دهنده اعتبار سازه قابل قبول این مقیاس است. از روش تحلیل عامل اکتشافی (روش مؤلفه های اصلی با چرخش واریمکس) برای بررسی ساختار عاملی مقیاس استفاده شد. نتایج به دست آمده نشان دهنده ساختار سه عاملی (حافظه شنیداری، حافظه دیداری، حافظه فعال) مقیاس است که این عامل ها روی هم رفته 845/76 درصد واریانس کل آزمون را تبیین می کنند. این داده با یافته های به دست آمده از تحقیقات مختلف در زمینه تعداد عوامل هماهنگ، اما در زمینه خرده مقیاس های زیربنایی عامل حافظه شنیداری اختلاف دارد.