سهیلا کشاورز

با توجه به نام گذاری سال های 1397، 1398 و 1399 به نام حمایت از کالای ایرانی، رونق تولید و جهش تولید از سوی مقام معظم رهبری، تحریم های پی درپی کشور و آمار بالای بیکاری فارغ التحصیلان جوان دانشگاهی، اهمیت و توجه به شرکت های دانش بنیان دوچندان شده است. در بیان مقام معظم رهبری اساسی ترین پایه های محکم اقتصاد مقاومتی، اقتصاد دانش بنیان است. در این میان شرکت های دانش بنیان موتور محرکه و توسعه این اقتصادها هستند، بااین حال اثربخشی قابل ملاحظه شرکت های دانش بنیان، آمارها نشان می دهد که بیشتر این شرکت ها در طول زمان یا از بین می روند یا کوچک باقی می مانند و تعداد اندکی از آنها به شرکت های بزرگ تر تبدیل می شوند. با توجه به اهمیت شرکت های دانش بنیان در رشد اقتصادی کشور، لازم است پژوهشی جامع در مورد استخراج عوامل موفقیت این شرکت ها انجام شود. ازاین رو پژوهش حاضر که با روش کیفی (رویکرد فراترکیب) انجام شده، به دنبال شناسایی عوامل موفقیت شرکت های دانش بنیان و طبقه بندی آنهاست. بر این اساس ابتدا 479 مقاله بررسی شد که از میان آنها 99 مقاله برای تجزیه وتحلیل نهایی استفاده شدند. برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش کدگذاری استفاده و 32 کد شناسایی و اعتبار کدها از طریق آزمون کاپای کوهن به کمک نرم افزار SPSS نسخه 22 تأیید شد. پس از استخراج شاخص های مستخرج از روش کیفی فراترکیب، برای تعیین وزن شاخص ها از روش آنتروپی شانون استفاده شد. یافته های پژوهش نشان داد که عوامل موفقیت شرکت های دانش بنیان را می توان در سه مقوله سازمانی، محیطی و فردی تحلیل کرد. نتیجه پژوهش نشان داد که به ترتیب شاخص های برخورداری از نیروی انسانی دانش محور و خبره، سیاست های پشتیبان دولت و توانمندی بازاریابی و فروش به عنوان مهمترین عوامل مؤثر بر موفقیت شرکت های دانش بنیان هستند. در پایان براساس یافته ها و نتایج پژوهش پیشنهادهای لازم ارائه شده است.

مناطق ویژه اقتصادی به دلایل مختلف از جمله؛ انتقال فناوری، بهبود بهره وری شرکت های داخلی، درآمد ارز خارجی، سرمایه گذاری مستقیم خارجی، اشتغال زایی، درآمد دولتی و رشد صادرات باید همواره مورد توجه دولت قرار گیرد. هدف پژوهش حاضر شناسایی نقاط قوت ، ضعف، فرصت ها و تهدیدهای پیش روی توسعه منطقه ویژه اقتصادی میرجاوه و ارائه استراتژی های مناسب و کارآمد است. شناسایی و تحلیل این نکات با استفاده از مدل SWOT انجام شده و برای انتخاب بهترین استراتژی جهت توسعه منطقه ویژه اقتصادی میرجاوه، ماتریس برنامه ریزی استراتژیک کمی (QSPM) به کار گرفته شده است. جهت تعیین وزن های عوامل SWOT پرسشنامه ای بر اساس مقیاس لیکرت به صورت 5 گزینه ای طراحی و توسط 20 نفر از کارشناسان و خبرگان اقتصادی در سطح استان سیستان و بلوچستان تکمیل شده است. با توجه به سوال اصلی تحقیق یعنی استراتژی های توسعه منطقه ویژه اقتصادی میرجاوه و تاثیرآن در اقتصاد منطقه و کشورهای شبه قاره هند کدام اند ؟ نتایج تحقیق نشان می دهد که استراتژی های متنوع سازی، مناسب ترین استراتژی برای توسعه منطقه ویژه اقتصادی میرجاوه می باشد. استراتژی ST1با میانگین 2.933 با تأکید بر جذب سرمایه گذاری های خارجی به خصوص کشورهای شبه قاره هند و سرمایه گذاری بخش دولتی با مشارکت بخش خصوصی در زیرساخت های مختلف در جهت رشد اقتصادی پایدار به عنوان بهترین استراتژی پیشنهادشده است.

إنّ الاهتمام بعنصر الخلفیه والسابقیه فی البحوث الریادیه الحالیه یجعل من دراسه الفرص الریادیه فی صناعه السیاحه فی مدینه زاهدان موضوعاً بحثیاً بارزاً وذات أهمیه. من هذا المنطلق، نتطرق فی هذه الدراسه من خلال اعتماد المنهج الکیفی والاستکشافی إلی عرض مفاهیم الفرص الریادیه لصناعه السیاحه فی مدینه زاهدان. یعدّ البحث الراهن من حیث الاتجاه بحثا تأسیسیاً ومن حیث الغایه والهدف بحثا استکشافیاً. تکون المجتمع الإحصائی للبحث من الخبراء فی مجال ریاده الأعمال وصناعه السیاحه. أما طریقتنا فی عینات البحث فهی الطریقه النظریه ومعیارنا فی حجم العینه هو التشبع النظری. إنّ آلیه جمع البیانات بعد المرحله الأخیره من عملیه إجراء المقابلات والمقابلات الکیفیه المتعدده وشبه الهیکلیه مع 23 شخصاً من أفراد عینه البحث. إنّ النتائج المستخلصه عن عملیه وضع الکودات، والتصنیف وتقییم نتائج البحث انتهت بنا إلی تطویر 11 مقوله رئیسیه ل ( فرص الأنثروبولوجیا، وفرص المورفولوجیا، والفرص الدینامیکیه، والفرص غیر الدینامیکیه، وتأثیر بلاسبو، والفرص التکنولوجیه، والفرص المعرفیه، والفرص المستدیره، والفرص التجاریه، والفرص الخدمیه، والفرص الطبیه) و 31 فرعاً للمقولات الرئیسیه من فرص ریاده الأعمال فی صناعه السیاحه فی مدینه زاهدان. أظهرت نتائج الدراسه من جانب مشارکه نظریه للجانب المعرفی فی مجال بحوث ریاده الأعمال من ناحیه المفاهیم المتمحوره حول البیانات والمعتمده علی الظروف والمناخات الخاصه، ومن جانب آخر ظهر أن التعامل الإبداعی لمؤسسی الأعمال والمشاغل فی إیران وتصمیم النماذج المرتبطه لاسیما فی قطاع السیاحه یعدّ تعاملاً مناسباً فی هذا المجال. فی هذا الإطار، وعلی ضوء نتائج البحث، تمّ تقدیم مقترحات بحثیه، تطبیقیه ووضع سیاسات للمجال العلمی لریاده الأعمال، و تدابیر تنظیم المشاریع، وکذلک صنع السیاسات فی مجال ریاده الأعمال فی الدوله.

درپژوهش پیش رو، به سنجش و رتبه بندی پیشران های موفقیت شرکت های دانش بنیان مستقر در پارک علم و فناوری فارس پرداخته شده است. این پژوهش از نظر هدف، جزو تحقیقات توصیفی، پیمایشی و همبستگی است و به لحاظ تقسیم بندی بر مبنای نتیجه و کاربرد، پژوهشی کاربردی به شمار می آید. جامعه آماری پژوهش برای پرسشنامه شماره 1، شامل تمامی خبرگان و مدیران شرکت های دانش بنیان در پارک علم وفناوری فارس به تعداد 135 نفر می باشد. همچنین به منظور اولویت بندی ابعاد، مؤلفه ها و شاخص های پیشران های موفقیت شرکت های دانش بنیان، پرسشنامه شماره 2 طراحی شد که برای استفاده از تحلیل سلسله مراتبی، مدیران عالی شرکت های دانش بنیان به عنوان جامعه نمونه انتخاب شدند. برای تجزیه وتحلیل اطلاعات از تحلیل عاملی تأییدی و الگوسازی معادلات ساختاری با نرم افزار SMART PLS، نسخه 2 و به منظور اولویت بندی ابعاد و مؤلفه ها، از روش تحلیل سلسله مراتبی با استفاده از نرم افزار Expert choice استفاده شده است. نتایج نشان می دهد تمامی شاخص های شناسایی شده بر موفقیت شرکت های دانش بنیان پارک علم وفناوری فارس تأثیرگذار است و بعد سازمانی به عنوان مهم ترین بعد شناخته شده است و ابعاد محیطی و فردی به ترتیب در رتبه های دوم و سوم قرار دارند. از میان 7 مؤلفه پیشران های موفقیت شرکت های دانش بنیان، فرهنگ سازمانی به عنوان مهم ترین مؤلفه شناخته شده است و پس ازآن به ترتیب مؤلفه های توانمندی سازمانی، سازوکارهای حمایتی، خط مشی سازمانی، ویژگی های شخصیتی، زیرساخت های محیطی و ویژگی های جمعیت شناختی در اولویت های بعدی قرارگرفته اند. زیرساخت های مرتبط با فناوری اطلاعات (نرم افزار، سخت افزار، شبکه و مغزافزار)، ثبت اختراع و مالکیت فکری، سیاست های پشتیبان دولت در بین شاخص های مدل رتبه های اول تا سوم را دارا می باشند.

پژوهش حاضر باهدف ارائه الگوی اثربخشی کارآفرینی اجتماعی در راستای توانمندسازی زنان جامعه محلی ارائه شده است. جامعه آماری این پژوهش تمامی زنان بلوچ مناطق حاشیه نشین چابهار در محله های رمین، عثمان آباد، کمب، قدس، مرادآباد و تیس که از آن ها نمونه ای 266 نفری به روش نمونه گیری سهمی انتخاب شد. این پژوهش با روش آمیخته انجام گرفت. در بخش کیفی این روش، باتوجه به استراتژی فراترکیب عوامل مؤثر بر توانمندسازی زنان شناسایی شد و در بخش کمی با پخش دو پرسشنامه، این عوامل در جامعه آماری گفته شده ارزیابی و رتبه بندی شدند. نتایج حاصل از روش کیفی فراترکیب این عوامل را در 21 شاخص دسته بندی کرد. در بخش کمی، نتایج حاصل از تحلیل نرم افزار SMART PLS نشان داد که تمامی شاخص های حاصل از روش کیفی فراترکیب به جز شاخص برخورداری از مهارت کافی اثر معناداری بر توانمندسازی زنان بلوچ مناطق حاشیه نشین چابهار داشتند و مهم ترین این شاخص ها، شاخص اعتمادبه نفس است و شاخص های انگیزه ایجاد اشتغال، میزان تحصیلات، رفع تبعیض از بازار کار، سیاست های حمایتی دولت به ترتیب در رتبه های دوم تا پنجم ازنظر اهمیت توانمندسازی زنان این منطقه برخوردارند.

پژوهش حاضر باهدف شناسایی پیشران های مؤثر بر کارآفرینی دیجیتال در کسب وکارهای کوچک و متوسط با رویکرد فراترکیب انجام شده است. فراترکیب، مستلزم این است که پژوهش گر یک بازنگری دقیق و عمیق انجام داده و یافته های پژوهش های کیفی مرتبط را ترکیب کند. در این مطالعه با استفاده از روش فراترکیب،140 مقاله در حوزه کارآفرینی دیجیتال، ارزیابی شده و با تحلیل محتوا، ابعاد و کدهای مربوط، استخراج انجام شد و میزان اهمیت و اولویت هر یک به کمک روش کمی آنتروپی شانون تعیین شدند. نتایج یافته ها نشان می دهند که کدهای فرهنگ سازمانی، مشتری مداری و عوامل اجتماعی دارای بیشترین ضریب اهمیت می باشند. درنهایت، پس از طی گام های پژوهش، مدل استنتاج شده از یافته های کیفی ارائه گردید. مشخص شد که این مدل از 3 بعد (درون سازمانی، برون سازمانی و زیرساخت ها)، 6 مفهوم (قابلیت های سازمانی، خط مشی سازمانی، مشوق های حمایتی، توانمندی های محیطی، زیرساخت های فناوری اطلاعات و زیرساخت های محیطی) و هم چنین 30 کد تشکیل شده است. نتیجه حاصل از آنتروپی شانون نشان داد که کدهای فرهنگ سازمانی، مشتری مداری و عوامل اجتماعی به ترتیب رتبه های اول تا سوم را به عنوان پیشران های مؤثر بر کارآفرینی دیجیتال در کسب وکارهای کوچک و متوسط کسب نموده اند.

پژوهش حاضر باهدف شناسایی عوامل کلیدی موفقیت شرکت های مستقر در مرکز رشد دانشگاه سیستان و بلوچستان انجام شد. روش این پژوهش برحسب هدف کاربردی و برحسب نوع داده ها آمیخته است؛ ارائه الگو در این پژوهش به روش کیفی فراترکیب انجام شده بدین صورت که با استفاده از روش فراترکیب 112 مقاله حوزه مرتبط با پژوهش موردبررسی و با کمک تحلیل محتوا، ابعاد و کدهای مربوطه استخراج و میزان اهمیت و اولویت هر یک به کمک روش کمی آنتروپی شانون تعیین شد. جامعه آماری این پژوهش، مدیران و متخصصان شرکت های مستقر در مرکز رشد دانشگاه سیستان  و بلوچستان هستند که تعدادشان 120 نفر در 31 شرکت برآورد شد. برای همه شرکت های جامعه پرسشنامه ارسال شد ولی درنهایت 25 شرکت پاسخ دادند. لذا این تعداد به عنوان حجم نمونه در نظر گرفته شد و به منظور تجزیه وتحلیل داده ها از روش تحلیل عاملی تأییدی با کمک نرم افزار  SMART PLS نسخه دو استفاده گردید. طبق یافته های تحقیق پیشران های شناسایی شده در این الگو در دو بعد درون سازمانی (نیروی انسانی، خط مشی سازمانی)، برون سازمانی (عوامل حمایت کننده و زیرساخت ها) دسته بندی شده اند؛ در این میان ابعاد دو گانه درون سازمانی و برون سازمانی به ترتیب83% ، 77%  از تغییرات الگوی موفقیت شرکت های مستقر در مرکز رشد را تبیین می کنند.